1
00:00:00,246 --> 00:00:03,512
Co to jest Higgs?

2
00:00:03,785 --> 00:00:07,333
Idea istnieje od 1964 roku,

3
00:00:07,579 --> 00:00:11,030
kiedy to Englert, Brout i Higgs wysunęli hipotezę,

4
00:00:11,586 --> 00:00:15,287
że pusta przestrzeń jest jak medium,

5
00:00:16,117 --> 00:00:19,575
a niektóre cząstki, przemierzając to medium,

6
00:00:19,775 --> 00:00:21,752
wchodzą w oddziaływanie z nim,

7
00:00:21,798 --> 00:00:23,906
inne zaś nie.

8
00:00:24,119 --> 00:00:26,890
Te, które oddziałują wzajemnie na medium,

9
00:00:26,982 --> 00:00:28,667
uzyskują masę,

10
00:00:28,744 --> 00:00:31,450
a te, które przemieszczają się bez oddziaływania,

11
00:00:31,511 --> 00:00:33,557
pozostają cząstkami bez masy.

12
00:00:34,065 --> 00:00:36,421
Pozwolę tu sobie na porównanie:

13
00:00:36,421 --> 00:00:39,985
wyobraźmy sobie nieskończone pole śniegu

14
00:00:40,139 --> 00:00:42,774
rozciągające się na całą przestrzeń kosmiczną,

15
00:00:43,113 --> 00:00:46,824
w każdym kierunku, płaskie, jednolite,

16
00:00:47,474 --> 00:00:49,565
może jak pośrodku Syberii.

17
00:00:50,215 --> 00:00:52,264
A teraz wyobraźcie sobie, że próbujemy przejść

18
00:00:52,279 --> 00:00:53,720
przez to pole śniegu.

19
00:00:54,028 --> 00:00:56,295
Może jesteśmy jak narciarze,

20
00:00:56,356 --> 00:00:58,503
szusując po wierzchu,

21
00:00:58,503 --> 00:00:59,941
tak jak te cząstki,

22
00:00:59,941 --> 00:01:02,287
które nie oddziałują na pole Higgsa,

23
00:01:02,287 --> 00:01:05,869
które nie toną w śniegu i mają dużą prędkość.

24
00:01:06,053 --> 00:01:09,985
To tak jak bezmasowe cząstki przemieszczające z prędkością światła.

25
00:01:10,873 --> 00:01:13,236
A może mamy na sobie rakiety śnieżne,

26
00:01:13,236 --> 00:01:16,841
wtedy śnieg nam się lekko zapada pod butami,

27
00:01:17,444 --> 00:01:20,678
mamy niższą prędkość niż narciarz,

28
00:01:20,770 --> 00:01:23,010
mniejszą niż prędkość światła.

29
00:01:23,071 --> 00:01:25,533
To tak jak cząstki posiadające masę,

30
00:01:25,533 --> 00:01:29,087
gdyż łączą się, oddziałują ze śnieżnym polem Higgsa.

31
00:01:29,621 --> 00:01:33,114
A jeśli mamy na sobie ciężkie śniegowce,

32
00:01:33,160 --> 00:01:35,769
nasze stopy toną w śniegu głęboko,

33
00:01:35,769 --> 00:01:37,592
poruszamy się bardzo powoli,

34
00:01:37,638 --> 00:01:40,170
jak cząstki posiadające wielką masę.

35
00:01:40,508 --> 00:01:44,586
Zatem, skoro pole Higgsa jest

36
00:01:44,586 --> 00:01:47,466
jak to powszechne pole śnieżne,

37
00:01:48,149 --> 00:01:51,727
gdzie w tym układzie sytuuje sie bozon Higgsa?

38
00:01:52,262 --> 00:01:55,188
Wszyscy wiemy, z czego się składa śnieg, prawda?

39
00:01:55,188 --> 00:01:57,249
Składa się z płatków śniegu.

40
00:01:57,441 --> 00:02:01,923
Tak samo, powszechne, śnieżne pole Higgsa

41
00:02:01,923 --> 00:02:04,913
składa się z małych kwantów.

42
00:02:04,913 --> 00:02:09,654
Kwanty, te płatki śniegu, nazywamy bozonami Higgsa.

43
00:02:13,076 --> 00:02:16,890
Zadaniem bozonów Higgsa jest nadawanie masy

44
00:02:16,890 --> 00:02:19,251
wszelkim innym cząstkom elementarnym.

45
00:02:21,835 --> 00:02:25,414
Jeśli spojrzymy na podstawowe równania

46
00:02:25,414 --> 00:02:29,629
Modelu Standardowego, wydrukowane na mojej koszulce,

47
00:02:30,311 --> 00:02:33,013
widzimy ich symetrię po sposobie, w jaki

48
00:02:33,202 --> 00:02:35,681
różne cząstki są podobnie ułożone.

49
00:02:36,206 --> 00:02:38,955
W dwóch górnych rzędach nie ma nic,

50
00:02:39,032 --> 00:02:42,887
co odróżniałoby cząstki, które mają różne masy.

51
00:02:43,891 --> 00:02:46,459
Ale na tym nasza symetria się kończy,

52
00:02:46,998 --> 00:02:49,192
elektrony są lżejsze niż miony,

53
00:02:49,323 --> 00:02:51,318
kwarki szczytowe są o wiele cięższe

54
00:02:51,349 --> 00:02:53,657
niż te wchodzące w skład pospolitych jąder atomowych.

55
00:02:54,026 --> 00:02:57,678
Zatem, dwa górne rzędy, te symetryczne

56
00:02:57,770 --> 00:02:59,350
to nie wszystko,

57
00:02:59,442 --> 00:03:02,478
musi być coś, co wprowadza rozróżnienie

58
00:03:02,540 --> 00:03:05,220
pomiędzy różnymi rodzajami cząstek.

59
00:03:05,824 --> 00:03:07,847
To zadanie spełnia bozon Higgsa,

60
00:03:07,924 --> 00:03:11,076
to jest zadanie tych dwóch dolnych rzędów.

61
00:03:11,153 --> 00:03:15,456
Uwazamy, że zależnie od tego, jak różne rodzaje kwarków,

62
00:03:15,564 --> 00:03:17,763
elektronów czy mionów,

63
00:03:17,810 --> 00:03:22,839
łączą się z polem Higgsa i z bozonami Higgsa,

64
00:03:22,839 --> 00:03:25,049
tak otrzymują różne masy.

65
00:03:25,142 --> 00:03:27,967
Symetria pomiędzy tymi cząstkami zostaje złamana.