0:00:00.246,0:00:03.512
Co to jest Higgs?

0:00:03.785,0:00:07.333
Idea istnieje od 1964 roku,

0:00:07.579,0:00:11.030
kiedy to Englert, Brout i Higgs wysunęli hipotezę,

0:00:11.586,0:00:15.287
że pusta przestrzeń jest jak medium,

0:00:16.117,0:00:19.575
a niektóre cząstki, przemierzając to medium,

0:00:19.775,0:00:21.752
wchodzą w oddziaływanie z nim,

0:00:21.798,0:00:23.906
inne zaś nie.

0:00:24.119,0:00:26.890
Te, które oddziałują wzajemnie na medium,

0:00:26.982,0:00:28.667
uzyskują masę,

0:00:28.744,0:00:31.450
a te, które przemieszczają się bez oddziaływania,

0:00:31.511,0:00:33.557
pozostają cząstkami bez masy.

0:00:34.065,0:00:36.421
Pozwolę tu sobie na porównanie:

0:00:36.421,0:00:39.985
wyobraźmy sobie nieskończone pole śniegu

0:00:40.139,0:00:42.774
rozciągające się na całą przestrzeń kosmiczną,

0:00:43.113,0:00:46.824
w każdym kierunku, płaskie, jednolite,

0:00:47.474,0:00:49.565
może jak pośrodku Syberii.

0:00:50.215,0:00:52.264
A teraz wyobraźcie sobie, że próbujemy przejść

0:00:52.279,0:00:53.720
przez to pole śniegu.

0:00:54.028,0:00:56.295
Może jesteśmy jak narciarze,

0:00:56.356,0:00:58.503
szusując po wierzchu,

0:00:58.503,0:00:59.941
tak jak te cząstki,

0:00:59.941,0:01:02.287
które nie oddziałują na pole Higgsa,

0:01:02.287,0:01:05.869
które nie toną w śniegu i mają dużą prędkość.

0:01:06.053,0:01:09.985
To tak jak bezmasowe cząstki przemieszczające z prędkością światła.

0:01:10.873,0:01:13.236
A może mamy na sobie rakiety śnieżne,

0:01:13.236,0:01:16.841
wtedy śnieg nam się lekko zapada pod butami,

0:01:17.444,0:01:20.678
mamy niższą prędkość niż narciarz,

0:01:20.770,0:01:23.010
mniejszą niż prędkość światła.

0:01:23.071,0:01:25.533
To tak jak cząstki posiadające masę,

0:01:25.533,0:01:29.087
gdyż łączą się, oddziałują ze śnieżnym polem Higgsa.

0:01:29.621,0:01:33.114
A jeśli mamy na sobie ciężkie śniegowce,

0:01:33.160,0:01:35.769
nasze stopy toną w śniegu głęboko,

0:01:35.769,0:01:37.592
poruszamy się bardzo powoli,

0:01:37.638,0:01:40.170
jak cząstki posiadające wielką masę.

0:01:40.508,0:01:44.586
Zatem, skoro pole Higgsa jest

0:01:44.586,0:01:47.466
jak to powszechne pole śnieżne,

0:01:48.149,0:01:51.727
gdzie w tym układzie sytuuje sie bozon Higgsa?

0:01:52.262,0:01:55.188
Wszyscy wiemy, z czego się składa śnieg, prawda?

0:01:55.188,0:01:57.249
Składa się z płatków śniegu.

0:01:57.441,0:02:01.923
Tak samo, powszechne, śnieżne pole Higgsa

0:02:01.923,0:02:04.913
składa się z małych kwantów.

0:02:04.913,0:02:09.654
Kwanty, te płatki śniegu, nazywamy bozonami Higgsa.

0:02:13.076,0:02:16.890
Zadaniem bozonów Higgsa jest nadawanie masy

0:02:16.890,0:02:19.251
wszelkim innym cząstkom elementarnym.

0:02:21.835,0:02:25.414
Jeśli spojrzymy na podstawowe równania

0:02:25.414,0:02:29.629
Modelu Standardowego, wydrukowane na mojej koszulce,

0:02:30.311,0:02:33.013
widzimy ich symetrię po sposobie, w jaki

0:02:33.202,0:02:35.681
różne cząstki są podobnie ułożone.

0:02:36.206,0:02:38.955
W dwóch górnych rzędach nie ma nic,

0:02:39.032,0:02:42.887
co odróżniałoby cząstki, które mają różne masy.

0:02:43.891,0:02:46.459
Ale na tym nasza symetria się kończy,

0:02:46.998,0:02:49.192
elektrony są lżejsze niż miony,

0:02:49.323,0:02:51.318
kwarki szczytowe są o wiele cięższe

0:02:51.349,0:02:53.657
niż te wchodzące w skład pospolitych jąder atomowych.

0:02:54.026,0:02:57.678
Zatem, dwa górne rzędy, te symetryczne

0:02:57.770,0:02:59.350
to nie wszystko,

0:02:59.442,0:03:02.478
musi być coś, co wprowadza rozróżnienie

0:03:02.540,0:03:05.220
pomiędzy różnymi rodzajami cząstek.

0:03:05.824,0:03:07.847
To zadanie spełnia bozon Higgsa,

0:03:07.924,0:03:11.076
to jest zadanie tych dwóch dolnych rzędów.

0:03:11.153,0:03:15.456
Uwazamy, że zależnie od tego, jak różne rodzaje kwarków,

0:03:15.564,0:03:17.763
elektronów czy mionów,

0:03:17.810,0:03:22.839
łączą się z polem Higgsa i z bozonami Higgsa,

0:03:22.839,0:03:25.049
tak otrzymują różne masy.

0:03:25.142,0:03:27.967
Symetria pomiędzy tymi cząstkami zostaje złamana.