0:00:00.246,0:00:03.512
?Higgs nədir

0:00:03.785,0:00:07.333
Bu ideya bizə 1964 cu ildən

0:00:07.579,0:00:11.030
Englert, Brout, və Higgs tərəfindən təklif olunmuşdur

0:00:11.586,0:00:15.287
boş sahə ötürücüyə ( mühitə) bənzəyir

0:00:16.117,0:00:19.575
və hissəciklər bu mühitdə hərəkət edəndə

0:00:19.775,0:00:21.752
bəziləri bununla qarşılıqli əlaqə yaradir

0:00:21.798,0:00:23.906
Bəziləri əlaqə yaratmır

0:00:24.119,0:00:26.890
bu mühitlə əlaqə yaradan hissəciklər

0:00:26.982,0:00:28.667
kütlə qazanırlar

0:00:28.744,0:00:31.450
və əlaqə yaratmayan hissəciklər

0:00:31.511,0:00:33.557
kütləsiz hissəciklərdir

0:00:34.065,0:00:36.421
icazə verin sizə bir oxşarlıq göstərim

0:00:36.421,0:00:39.985
sonsuz bir qar sahəsi təsəvvür edin

0:00:40.139,0:00:42.774
hər tərəfi örtən

0:00:43.113,0:00:46.824
aydin,tamam düz, bütün istiqamətlərə gedən

0:00:47.474,0:00:49.565
ola bilsin, Sibirin ortasında

0:00:50.215,0:00:52.264
İndi təssəvvür elə ki, sən

0:00:52.279,0:00:53.720
bu qar sahəsini keçməyə cəhd edirsən

0:00:54.028,0:00:56.295
Ola bilsin, sən xizək sürənsən

0:00:56.356,0:00:58.503
və sən təpənin üstündən keçirsən

0:00:58.503,0:00:59.941
bu o hissəciyə bənzəyir ki

0:00:59.941,0:01:02.287
Higg sahəsi ilə qarşılıqlı təsirdə olmur

0:01:02.287,0:01:05.869
bu qarda batmir, çox sürətlə gedir

0:01:06.053,0:01:09.985
Bu kütləsi olmayan işıq sürətilə hərəkət edən hissəcikdir

0:01:10.873,0:01:13.236
lakin, ola bilsin, sənin qar ayaqqabilarin var

0:01:13.236,0:01:16.841
bu halda sən Higgsin qar sahəsinə batırsan

0:01:17.444,0:01:20.678
sənin sürətin xizəkçiyə nisbətən azdır.

0:01:20.770,0:01:23.010
işıq sürətindən də azdır

0:01:23.071,0:01:25.533
Bu kütləsi olan hissəcikdir, çünki sən

0:01:25.533,0:01:29.087
Higgs qar sahəsi ilə əlaqədəsən ,qarşılıqli təsirdəsən

0:01:29.621,0:01:33.114
və nəhayət, əgər sən çəkmələri geyinibsənsə

0:01:33.160,0:01:35.769
o halda sın qarda daha dərin batacaqsan

0:01:35.769,0:01:37.592
çox yavaş gedəcəksən

0:01:37.638,0:01:40.170
və bu kütləsi böyük olan hissəcikdir

0:01:40.508,0:01:44.586
Beləliklə, bu Higgs sahəsini

0:01:44.586,0:01:47.466
universal qar sahısi kimi düşünün

0:01:48.149,0:01:51.727
İndi, Higgs bosonu haradan gəlir,

0:01:52.262,0:01:55.188
Biz hamımız qarın nədən yarandığını bilirik, düzdür

0:01:55.188,0:01:57.249
bu qar dənəciklərindən yaranıb

0:01:57.441,0:02:01.923
eyni yolla, bu universal Higgs qar sahəsi

0:02:01.923,0:02:04.913
kiçik kvantlardan yaranıb

0:02:04.913,0:02:09.654
o kvantlar, qar dənəciklərinə bənzəyi.,Belə ki, biz onu Higgs boson adlandırırıq

0:02:13.076,0:02:16.890
Higgs boson hissəciyinin vəzifəsi

0:02:16.890,0:02:19.251
bütün elementar hissəciklərə kütlə verməkdir

0:02:21.835,0:02:25.414
əgər sən

0:02:25.414,0:02:29.629
standar modelin əsas bərabərliyinə baxsan, t-shirtumdə yazıldığı kimi

0:02:30.311,0:02:33.013
onlar çox simmetrikdir

0:02:33.202,0:02:35.681
bütün müxtılif hissəciklər eyni anda üzə çıxır

0:02:36.206,0:02:38.955
ən azı, yuxarı 2 sətrdə

0:02:39.032,0:02:42.887
hissəciklərin müxtəlif ölçülü olmasını fərqləndirəcək heç nə yoxdur

0:02:43.891,0:02:46.459
Lakin, simmetriya pozulmalidir

0:02:46.998,0:02:49.192
elektronlar muonlardan daha işıqlıdır

0:02:49.323,0:02:51.318
yuxarı kvark

0:02:51.349,0:02:53.657
gündəlik yaranan atomdan daha ağırdır

0:02:54.026,0:02:57.678
belə ki, ən yuxari 2 xətt, simmetrik olanlar

0:02:57.770,0:02:59.350
orda ola bilməzlər

0:02:59.442,0:03:02.478
ixtisar etmək üçün bir şey olmalıdır

0:03:02.540,0:03:05.220
müxtəlif tipıi hissəcikləri fərqləndirmək üçün bir sey olamlıdır

0:03:05.824,0:03:07.847
və bu Higgs boson hissəciyinin vəzifəsidir

0:03:07.924,0:03:11.076
və bu aşağı 2 xəttin vəzifəsidir

0:03:11.153,0:03:15.456
müxtəlif kvantlarin tipindən

0:03:15.564,0:03:17.763
elentron və muon

0:03:17.810,0:03:22.839
onların Higgs sahısilə əlaqə yaratmasından asılı olaraq,

0:03:22.839,0:03:25.049
biz inaniriq ki onlar müxtəlif kütlə qazanırlar

0:03:25.142,0:03:27.967
bu hissəciklər arasında olan simmetriya pozulur