?Higgs nədir
Bu ideya bizə 1964 cu ildən
Englert, Brout, və Higgs tərəfindən təklif olunmuşdur
boş sahə ötürücüyə ( mühitə) bənzəyir
və hissəciklər bu mühitdə hərəkət edəndə
bəziləri bununla qarşılıqli əlaqə yaradir
Bəziləri əlaqə yaratmır
bu mühitlə əlaqə yaradan hissəciklər
kütlə qazanırlar
və əlaqə yaratmayan hissəciklər
kütləsiz hissəciklərdir
icazə verin sizə bir oxşarlıq göstərim
sonsuz bir qar sahəsi təsəvvür edin
hər tərəfi örtən
aydin,tamam düz, bütün istiqamətlərə gedən
ola bilsin, Sibirin ortasında
İndi təssəvvür elə ki, sən
bu qar sahəsini keçməyə cəhd edirsən
Ola bilsin, sən xizək sürənsən
və sən təpənin üstündən keçirsən
bu o hissəciyə bənzəyir ki
Higg sahəsi ilə qarşılıqlı təsirdə olmur
bu qarda batmir, çox sürətlə gedir
Bu kütləsi olmayan işıq sürətilə hərəkət edən hissəcikdir
lakin, ola bilsin, sənin qar ayaqqabilarin var
bu halda sən Higgsin qar sahəsinə batırsan
sənin sürətin xizəkçiyə nisbətən azdır.
işıq sürətindən də azdır
Bu kütləsi olan hissəcikdir, çünki sən
Higgs qar sahəsi ilə əlaqədəsən ,qarşılıqli təsirdəsən
və nəhayət, əgər sən çəkmələri geyinibsənsə
o halda sın qarda daha dərin batacaqsan
çox yavaş gedəcəksən
və bu kütləsi böyük olan hissəcikdir
Beləliklə, bu Higgs sahəsini
universal qar sahısi kimi düşünün
İndi, Higgs bosonu haradan gəlir,
Biz hamımız qarın nədən yarandığını bilirik, düzdür
bu qar dənəciklərindən yaranıb
eyni yolla, bu universal Higgs qar sahəsi
kiçik kvantlardan yaranıb
o kvantlar, qar dənəciklərinə bənzəyi.,Belə ki, biz onu Higgs boson adlandırırıq
Higgs boson hissəciyinin vəzifəsi
bütün elementar hissəciklərə kütlə verməkdir
əgər sən
standar modelin əsas bərabərliyinə baxsan, t-shirtumdə yazıldığı kimi
onlar çox simmetrikdir
bütün müxtılif hissəciklər eyni anda üzə çıxır
ən azı, yuxarı 2 sətrdə
hissəciklərin müxtəlif ölçülü olmasını fərqləndirəcək heç nə yoxdur
Lakin, simmetriya pozulmalidir
elektronlar muonlardan daha işıqlıdır
yuxarı kvark
gündəlik yaranan atomdan daha ağırdır
belə ki, ən yuxari 2 xətt, simmetrik olanlar
orda ola bilməzlər
ixtisar etmək üçün bir şey olmalıdır
müxtəlif tipıi hissəcikləri fərqləndirmək üçün bir sey olamlıdır
və bu Higgs boson hissəciyinin vəzifəsidir
və bu aşağı 2 xəttin vəzifəsidir
müxtəlif kvantlarin tipindən
elentron və muon
onların Higgs sahısilə əlaqə yaratmasından asılı olaraq,
biz inaniriq ki onlar müxtəlif kütlə qazanırlar
bu hissəciklər arasında olan simmetriya pozulur