0:00:00.000,0:00:02.000
Unë kam një karrierë të çuditshme.

0:00:02.000,0:00:05.000
E di këtë ngaqë njerëzit[br]vijnë shpesh, si kolegët,

0:00:05.000,0:00:07.000
e më thonë, "Chris, [br]ti ke një karrierë të çuditshme."

0:00:07.000,0:00:09.000
(E qeshur)

0:00:09.000,0:00:11.000
Dhe unë e kuptoj këndvështrimin e tyre,

0:00:11.000,0:00:13.000
sepse e kam filluar karrierën

0:00:13.000,0:00:15.000
si një fizikant bërthamor teorik.

0:00:15.000,0:00:17.000
Rrija e mendoja rreth kuarkeve, gluoneve

0:00:17.000,0:00:19.000
dhe përplasjeve të joneve të rënda,

0:00:19.000,0:00:21.000
ndërsa isha vetëm 14 vjeç.

0:00:21.000,0:00:24.000
Jo, jo, nuk isha 14 vjeç.

0:00:25.000,0:00:27.000
Por pas kësaj,

0:00:27.000,0:00:29.000
une kisha laboratorin tim

0:00:29.000,0:00:31.000
në departamentin e llogaritjeve[br]neuroshkencore,

0:00:31.000,0:00:33.000
dhe në fakt s'isha duke u marrë[br]fare me neuroshkencë.

0:00:33.000,0:00:36.000
Pas kësaj, e gjeta veten[br]duke u marrë me gjenetikë

0:00:36.000,0:00:38.000
dhe duke punuar për biologjinë e sistemeve.

0:00:38.000,0:00:41.000
Por sot do t'ju flas për diçka tjetër.

0:00:41.000,0:00:43.000
Do t'ju tregoj

0:00:43.000,0:00:45.000
sesi mësova diçka rreth jetës.

0:00:45.000,0:00:49.000
Dhe në këtë periudhë[br]unë isha një shkencëtar raketash.

0:00:49.000,0:00:51.000
S'isha shkencëtar raketash në fakt,

0:00:51.000,0:00:53.000
por isha duke punuar

0:00:53.000,0:00:55.000
në Laboratorin e Motorëve Reaktiv

0:00:55.000,0:00:58.000
në Kaliforninë plot diell ku është ngrohtë;

0:00:58.000,0:01:00.000
ndërkohë që tani jam në Midwest,

0:01:00.000,0:01:02.000
dhe është ftohtë.

0:01:02.000,0:01:05.000
Por kjo ishte një eksperiencë ngacmuese.

0:01:05.000,0:01:08.000
Një ditë një menaxher i NASA-s[br]hyri në zyrën time,

0:01:08.000,0:01:11.000
u ul e më tha,

0:01:11.000,0:01:13.000
"A mund të na tregosh,

0:01:13.000,0:01:15.000
se si të kërkojmë për jetë jashtë Tokës?"

0:01:15.000,0:01:17.000
Dhe kjo më habiti në fakt,

0:01:17.000,0:01:19.000
sepse më kishin punësuar

0:01:19.000,0:01:21.000
të punoja për llogaritje kuantike.

0:01:21.000,0:01:23.000
Gjithsesi, e kisha një përgjigje të mirë.

0:01:23.000,0:01:26.000
I thashë, "As që ia kam idenë."

0:01:26.000,0:01:29.000
Dhe ai më tha, "Firma biologjike,

0:01:29.000,0:01:31.000
duhet të kërkojmë për firma biologjike."

0:01:31.000,0:01:33.000
Dhe unë i thashë, "Ç'është kjo?"

0:01:33.000,0:01:35.000
Ai më tha: "Është çdo fenomen i matshëm

0:01:35.000,0:01:37.000
që na lejon të dallojmë

0:01:37.000,0:01:39.000
prezencën e jetës."

0:01:39.000,0:01:41.000
Dhe unë thashë: "Vërtetë?

0:01:41.000,0:01:43.000
A s'është e thjeshtë kjo?

0:01:43.000,0:01:45.000
Dua të them, ne kemi jetë.

0:01:45.000,0:01:47.000
A s'mund të aplikosh një përkufizim,

0:01:47.000,0:01:51.000
siç për shembull, një përkufizim[br]tipi Gjykatës së Lartë për jetën?"

0:01:51.000,0:01:53.000
Më pas u mendova disi rreth kësaj,[br]dhe i thashë,

0:01:53.000,0:01:55.000
"Epo, a është vërtetë kaq e thjeshtë?"

0:01:55.000,0:01:58.000
Sepse, po, nëse shoh diçka si kjo,

0:01:58.000,0:02:00.000
atëherë në rregull, unë do ta quaj jetë --

0:02:00.000,0:02:02.000
s'ka dyshim për këtë.

0:02:02.000,0:02:04.000
Por ja ku është diçka."

0:02:04.000,0:02:07.000
Dha ai tha, "Në rregull, edhe ajo[br]është jetë. E di këtë."

0:02:07.000,0:02:09.000
Vetëm se, nëse jeta përkufizohet edhe

0:02:09.000,0:02:11.000
si diçka që vdes,

0:02:11.000,0:02:13.000
me këtë gjënë këtu s'do t'ju eci,

0:02:13.000,0:02:15.000
sepse ky organizëm[br]është vërtet i çuditshëm.

0:02:15.000,0:02:17.000
Ai rritet deri në këtë fazë [br]të rritjes si këtu

0:02:17.000,0:02:20.000
dhe pas kësaj kalon në një fazë[br]tipi i Benjamin Button,

0:02:20.000,0:02:22.000
dhe fillon e shkon prapa e prapa

0:02:22.000,0:02:24.000
derisa bëhet një embrion i vogël përsëri,

0:02:24.000,0:02:27.000
dhe rritet përsëri, dhe kthehet prapa[br]-- tipi i yo-yo-së --

0:02:27.000,0:02:29.000
dhe s'vdes kurrë.

0:02:29.000,0:02:31.000
Pra, është jetë në fakt,

0:02:31.000,0:02:33.000
por edhe nuk është

0:02:33.000,0:02:36.000
ashtu siç e prisnim ne jetën të ishte.

0:02:36.000,0:02:38.000
Dhe pastaj sheh diçka si kjo.

0:02:38.000,0:02:40.000
Dha ai ishte si, "O Zot, ç'lloj[br]forme jete është kjo?"

0:02:40.000,0:02:42.000
E di njeri?

0:02:42.000,0:02:45.000
Në të vërtetë nuk është jetë,[br]është një kristal.

0:02:45.000,0:02:47.000
Kështu përsëri fillon të shohësh[br]e të shohësh

0:02:47.000,0:02:49.000
gjëra të vogla e më të vogla --

0:02:49.000,0:02:51.000
kështu dikush

0:02:51.000,0:02:54.000
shkruajti një artikull e tha,[br]"Ej, kjo është bakterie."

0:02:54.000,0:02:56.000
Veçse, nëse sheh pak më nga afër,

0:02:56.000,0:02:59.000
gjen se, në fakt, kjo gjë është tepër e vogël[br]për të qenë diçka e tillë.

0:02:59.000,0:03:01.000
Kështu ai u bind,

0:03:01.000,0:03:03.000
por, faktikisht, shumë të tjerë nuk binden.

0:03:03.000,0:03:05.000
Dhe pastaj, sigurisht,

0:03:05.000,0:03:07.000
NASA bëri një njoftim të rëndësishëm,

0:03:07.000,0:03:09.000
dhe Presidenti Klinton[br]mbajti një konferencë për shtyp,

0:03:09.000,0:03:11.000
rreth këtij zbulimi të shkëlqyer

0:03:11.000,0:03:14.000
mbi jetën në një meteor Marsian.

0:03:14.000,0:03:18.000
Veçse në ditët e sotme,[br]kjo është shumë e diskutueshme.

0:03:18.000,0:03:21.000
Nëse nxjerr mësimin nga gjithë këto foto,

0:03:21.000,0:03:23.000
atëherë e kupton, që në fakt mbase [br]nuk është kaq e thjeshtë.

0:03:23.000,0:03:25.000
Ndoshta më duhet

0:03:25.000,0:03:27.000
një përkufizim i jetës

0:03:27.000,0:03:29.000
në mënyrë që të mund[br]ta bëje këtë lloj dallimi.

0:03:29.000,0:03:31.000
Atëherë si mund të përkufizohet jeta?

0:03:31.000,0:03:33.000
Po ju si do ta bënit diçka të tillë?

0:03:33.000,0:03:35.000
Epo sigurisht,

0:03:35.000,0:03:37.000
do të merrnit Enciklopedinë Britanike[br]dhe do ta hapnit tek J-ja.

0:03:37.000,0:03:40.000
Jo, sigursiht që s'do ta bënit kështu; [br]do e kërkonit gjëkundi në Google.

0:03:40.000,0:03:43.000
Dhe atëherë mund të arrinit diku.

0:03:43.000,0:03:45.000
Ajo që mund të arrini --

0:03:45.000,0:03:47.000
dhe çdo gjë që i referohet gjërave[br]që jemi mësuar deri më tani,

0:03:47.000,0:03:49.000
i hidhni poshtë.

0:03:49.000,0:03:51.000
Dhe më pas ju mund të arrini[br]në diçka si kjo.

0:03:51.000,0:03:53.000
Ajo është diçka e komplikuar

0:03:53.000,0:03:55.000
me shumë e shumë koncepte.

0:03:55.000,0:03:57.000
Kush mbi tokë do të shkruante diçka

0:03:57.000,0:03:59.000
kaq të ndërlikuar e komplekse

0:03:59.000,0:04:02.000
dhe të pakuptimtë?

0:04:02.000,0:04:06.000
Oh, është në fakt një set shumë,[br]shumë i rëndësishëm konceptesh.

0:04:06.000,0:04:09.000
Kështu po nënvizoj vetëm disa fjalë

0:04:09.000,0:04:11.000
dhe po tregoj se përkufizime si kjo

0:04:11.000,0:04:13.000
varen në gjëra që nuk bazohen

0:04:13.000,0:04:16.000
mbi aminoacide apo gjethe

0:04:16.000,0:04:18.000
apo çfarëdo që jemi mësuar

0:04:18.000,0:04:20.000
por në fakt, vetëm mbi procese.

0:04:20.000,0:04:22.000
Dhe nëse i hidhni një sy kësaj,

0:04:22.000,0:04:25.000
kjo është në fakt prej një libri që[br]kam shkruar rreth jetës artificiale.

0:04:25.000,0:04:27.000
Dhe kjo shpjegon se pse

0:04:27.000,0:04:30.000
ai menaxheri i NASA-s erdhi [br]në zyrën time pikësëpari.

0:04:30.000,0:04:33.000
Sepse ideja ishte se, me koncepte si këto,

0:04:33.000,0:04:35.000
ndoshta ne mundemi të fabrikojmë

0:04:35.000,0:04:37.000
një formë jete.

0:04:37.000,0:04:40.000
Dhe nëse e pyesni veten,

0:04:40.000,0:04:42.000
"Ç'dreqin është jeta artificiale?",

0:04:42.000,0:04:44.000
më lejoni t'ju bëj një turne të shpejtë

0:04:44.000,0:04:46.000
t'ju shpjegoj se si ndodhën këto gjëra.

0:04:46.000,0:04:49.000
Gjithçka filloi kohë më parë

0:04:49.000,0:04:51.000
kur dikush shkruajti

0:04:51.000,0:04:53.000
një prej virusëve të parë[br]të suksesshëm kompjuterikë.

0:04:53.000,0:04:56.000
Dhe për ata prej jush[br]që se kanë moshën e duhur,

0:04:56.000,0:04:59.000
sja keni idenë se si[br]funksiononte ky infeksion --

0:04:59.000,0:05:01.000
thjesht fare, nëpërmjet këtyre disketave.

0:05:01.000,0:05:04.000
Por gjëja interesante rreth këtyre[br]infeksioneve të viruseve kompjuterikë

0:05:04.000,0:05:06.000
ishte se, nëse shikoni raportin

0:05:06.000,0:05:08.000
në të cilin infeksioni pati sukses,

0:05:08.000,0:05:10.000
ata tregojnë këtë sjellje thumbuese

0:05:10.000,0:05:13.000
që jemi mësuar ta shohim[br]tek një virus gripi.

0:05:13.000,0:05:15.000
Dhe është në fakt prej luftës

0:05:15.000,0:05:18.000
midis hakerave dhe disenjuesve [br]të sistemeve të shfrytëzimit

0:05:18.000,0:05:20.000
që ndodhin këto ulje ngritje.

0:05:20.000,0:05:22.000
Rezultati i ngjan një peme jete

0:05:22.000,0:05:24.000
të këtyre viruseve,

0:05:24.000,0:05:27.000
një filogjenezë që ngjason shumë

0:05:27.000,0:05:30.000
me llojin e jetës me të cilën jemi mësuar,[br]të paktën në nivelin viral.

0:05:30.000,0:05:33.000
Pra, a është jetë kjo?[br]Jo mesa më intereson mua.

0:05:33.000,0:05:36.000
Pse? Sepse këto gjëra[br]nuk evoluojnë nga vetvetja.

0:05:36.000,0:05:38.000
Në fakt, janë hakerat[br]ata që i shkruajnë këto.

0:05:38.000,0:05:42.000
Por ideja u çua shumë shpejt pak më tej

0:05:42.000,0:05:45.000
kur një shkencëtar që punonte[br]në Institutin Santa Fe vendosi,

0:05:45.000,0:05:48.000
"Pse nuk i paketojmë këto virusë të vegjël

0:05:48.000,0:05:50.000
në botë artificiale brenda kompjuterit

0:05:50.000,0:05:52.000
dhe t'i lëmë të evoluojnë?"

0:05:52.000,0:05:54.000
Ky ishte Steen Rasmussen.

0:05:54.000,0:05:56.000
Ai disenjoi këtë sistem, që në fakt nuk punoi,

0:05:56.000,0:05:59.000
sepse virusët e tij të vegjël,[br]vazhdimisht shkatërronin njëri tjetrin.

0:05:59.000,0:06:02.000
Por, ishte edhe një shkencëtar tjetër[br]që e ndiqte këtë, një ekologjist.

0:06:02.000,0:06:05.000
Ai shkoi në shtëpi dhe tha,[br]"Unë di ta ndreq këtë."

0:06:05.000,0:06:07.000
Dhe shkroi sistemin Tierra,

0:06:07.000,0:06:10.000
dhe, në librin tim, [br]është një prej të parëve

0:06:10.000,0:06:12.000
sisteme të vërteta[br]artificiale që jetojnë --

0:06:12.000,0:06:15.000
përveç faktit që këta programe [br]në fakt nuk rriteshin në kompleksitet.

0:06:15.000,0:06:18.000
Duke patur kështu këtë punim,[br]punova edhe më tej me të,

0:06:18.000,0:06:20.000
ky është çasti kur hyj unë në lojë.

0:06:20.000,0:06:22.000
Unë vendosa të krijoj një sistem

0:06:22.000,0:06:24.000
që përmban gjithë veçoritë e nevojshme

0:06:24.000,0:06:27.000
për të parë evoluimin e kompleksitetit,

0:06:27.000,0:06:30.000
shumë e shumë probleme komplekse[br]vazhdimisht duke evoluar.

0:06:30.000,0:06:33.000
Dhe sigurisht, duke qenë se unë nuk di[br]të programoj, kërkova ndihmë për këtë.

0:06:33.000,0:06:35.000
Dy prej studentëve të mi

0:06:35.000,0:06:38.000
në Institutin e Teknologjisë së[br]Kalifornisë punuan me mua.

0:06:38.000,0:06:41.000
Ky majtas është Charles Offria[br]dhe djathtas, Titus Brown.

0:06:41.000,0:06:44.000
Tani këta janë profesorë të respektuar

0:06:44.000,0:06:46.000
në Universitetin Shtetëror të Michigan-it

0:06:46.000,0:06:48.000
por ju siguroj se në ato ditë të shkuara,

0:06:48.000,0:06:50.000
nuk ishim ndonjë ekip i respektuar.

0:06:50.000,0:06:52.000
Dhe në fakt jam i lumtur[br]që asnjë foto nuk mbijetoi

0:06:52.000,0:06:55.000
ku ne të tre ishim sëbashku.

0:06:55.000,0:06:57.000
Por si është ky sistem?

0:06:57.000,0:07:00.000
Nuk mund të futem në detaje,

0:07:00.000,0:07:02.000
por ajo që shihni këtu janë[br]disa prej zorrëve të tij.

0:07:02.000,0:07:04.000
Por ajo që unë desha të vë në dukje

0:07:04.000,0:07:06.000
është kjo lloj strukture popullate.

0:07:06.000,0:07:09.000
Këtu janë rreth 10 mijë programe.

0:07:09.000,0:07:12.000
Gijthë racat e ndryshme janë[br]me ngjyra të ndryshme.

0:07:12.000,0:07:15.000
Dhe siç e shihni këtu, ka grupe[br]që rriten mbi njëri tjetrin,

0:07:15.000,0:07:17.000
sepse ata po shpërndahen.

0:07:17.000,0:07:19.000
Sa herë qe një program

0:07:19.000,0:07:21.000
mbijeton më mirë në këtë botë,

0:07:21.000,0:07:23.000
prej cilitdo mutacioni që ka fituar,

0:07:23.000,0:07:26.000
ka për të vazhduar të përhapet[br]dhe t'i çojë të tjerët drejt zhdukjes.

0:07:26.000,0:07:29.000
Tani do tju shfaq një filmim ku mund[br]të shihni këtë lloj dinamike.

0:07:29.000,0:07:32.000
Dhe këto eksperimente kanë filluar

0:07:32.000,0:07:34.000
me programe që ne vetë i shkruajtëm.

0:07:34.000,0:07:36.000
Ne shkruajmë gjënë tonë, e replikojmë atë,

0:07:36.000,0:07:38.000
dhe jemi krenarë për veten tonë.

0:07:38.000,0:07:41.000
Dhe i vendosim këto brenda,[br]dhe ajo që duket menjëherë

0:07:41.000,0:07:44.000
është se aty ka valë e valë[br]shpikjesh të reja.

0:07:44.000,0:07:46.000
Meqë ra fjala, kjo është[br]shumë e përshpejtuar,

0:07:46.000,0:07:48.000
si të thuash 1 mijë breza në sekondë.

0:07:48.000,0:07:50.000
Por menjëherë sistemi shkon si,

0:07:50.000,0:07:52.000
"Ç'dreq cope kodi idiot ishte ky?

0:07:52.000,0:07:54.000
Kjo mund të përmirësohet në shumë mënyra

0:07:54.000,0:07:56.000
e kaq shpejt."

0:07:56.000,0:07:58.000
Kështu ju shihni valë të llojit të ri

0:07:58.000,0:08:00.000
të fitojnë terren prej llojeve të tjera.

0:08:00.000,0:08:03.000
Ky lloj aktiviteti vazhdon për ca

0:08:03.000,0:08:07.000
derisa gjërat parësore të thjeshta[br]janë përftuar nga këto programe.

0:08:07.000,0:08:11.000
Dhe pas kësaj, ju shihni[br]një gjendje prehjeje

0:08:11.000,0:08:13.000
ku sistemi në thelb pret

0:08:13.000,0:08:16.000
për një tip të ri shpikjeje, si kjo këtu,

0:08:16.000,0:08:18.000
e cila do të përhapet

0:08:18.000,0:08:20.000
mbi të gjitha shpikjet që ishin më parë

0:08:20.000,0:08:23.000
dhe do të fshijë gjenet që ishin më parë,

0:08:23.000,0:08:27.000
përderisa një lloj tjetër[br]më i lartë kompleksiteti të arrihet.

0:08:27.000,0:08:30.000
Dhe ky proces vazhdon pafund.

0:08:30.000,0:08:32.000
Pra, kjo që shohim këtu

0:08:32.000,0:08:34.000
është një sistem që jeton

0:08:34.000,0:08:36.000
në mënyrë shumë të ngjashme[br]siç ne jemi mësuar.

0:08:36.000,0:08:40.000
Por ajo që njerëzit e NASA-s[br]më pyetën në të vërtetë

0:08:40.000,0:08:42.000
ishte, "A kanë këta syresh

0:08:42.000,0:08:44.000
një firmë biologjike?

0:08:44.000,0:08:46.000
A mund ta masim ne këtë lloj jete?

0:08:46.000,0:08:48.000
Sepse nëse mundemi,

0:08:48.000,0:08:51.000
ne ndoshta mund të kemi shansin[br]të zbulojmë në fakt jetën diku tjetër

0:08:51.000,0:08:53.000
pa u ndikuar

0:08:53.000,0:08:55.000
nga gjëra si aminoacidet."

0:08:55.000,0:08:58.000
Kështu iu thashë, "Epo, ndoshta[br]ne duhet të ndërtojmë"

0:08:58.000,0:09:00.000
një firmë biologjike

0:09:00.000,0:09:03.000
bazuar në jetën si një proces universal.

0:09:03.000,0:09:05.000
Në fakt, kjo duhet të përfitojë

0:09:05.000,0:09:07.000
prej koncepteve që unë zhvillova

0:09:07.000,0:09:09.000
vetëm që të kuptojmë në një farë mënyre

0:09:09.000,0:09:11.000
se si mund të jetë[br]një sistem jete i thjeshtë."

0:09:11.000,0:09:13.000
Dhe gjëja që unë arrita --

0:09:13.000,0:09:17.000
më parë duhet t'ju jap[br]një përshkrim fillestar të idesë,

0:09:17.000,0:09:20.000
dhe kjo mund të jetë një detektor kuptimi,

0:09:20.000,0:09:23.000
më shumë se detektor jete.

0:09:23.000,0:09:25.000
Dhe mënyra se si do ta bëjmë këtë --

0:09:25.000,0:09:27.000
dua të gjej si të dalloj

0:09:27.000,0:09:29.000
një tekst të shkruar[br]prej një milion majmunësh,

0:09:29.000,0:09:32.000
përkundrejt një teksti[br]që gjendet në librat tanë.

0:09:32.000,0:09:34.000
Dhe këtë dua ta bëj në mënyrë të tillë

0:09:34.000,0:09:36.000
që të mos kem nevojë[br]të di të lexoj gjuhën e tyre,

0:09:36.000,0:09:38.000
sepse jam i sigurtë që këtë[br]s'do të mund ta bëj.

0:09:38.000,0:09:40.000
Përderisa e di që do të ketë[br]ndonjë lloj alfabeti.

0:09:40.000,0:09:43.000
Kështu do të kishim një hartë frekuencash

0:09:43.000,0:09:45.000
që tregon sa shpesh gjeni

0:09:45.000,0:09:47.000
secilën prej 26 shkronjave të alfabetit

0:09:47.000,0:09:50.000
në një tekst të shkruar prej majmunëve.

0:09:50.000,0:09:52.000
Dhe kuptueshëm, secila prej shkronjave

0:09:52.000,0:09:54.000
shfaqet pak a shumë njësoj e shpeshtë.

0:09:54.000,0:09:58.000
Por nëse shihni për të njëjtën[br]shpërndarje në tekstet anglisht,

0:09:58.000,0:10:00.000
kjo shpërndarje duket kështu.

0:10:00.000,0:10:03.000
Dhe po jua them unë, kjo është shumë[br]e fuqishme nëpër tekstet anglisht

0:10:03.000,0:10:05.000
Nëse shihni tekste në gjuhën frënge,[br]ajo duket disi ndryshe,

0:10:05.000,0:10:07.000
apo italisht apo gjermanisht.

0:10:07.000,0:10:10.000
Ato kanë secila llojin e vetë[br]të shpërndarjes së frekuencave,

0:10:10.000,0:10:12.000
por kjo është e qartë për secilën.

0:10:12.000,0:10:15.000
Nuk ka rëndësi nëse shkruan[br]për politikë apo shkencë.

0:10:15.000,0:10:18.000
Nuk ka rëndësi nëse është poezi

0:10:18.000,0:10:21.000
apo është tekst matematikor.

0:10:21.000,0:10:23.000
Kjo është një firmë e qartë,

0:10:23.000,0:10:25.000
dhe është shumë e qëndrueshme.

0:10:25.000,0:10:27.000
Përderisa librat tanë[br]shkruhen në anglisht --

0:10:27.000,0:10:30.000
sepse njerëzit po i rishkruajnë[br]dhe rikopjojnë ata --

0:10:30.000,0:10:32.000
ajo ka për të qenë aty.

0:10:32.000,0:10:34.000
Kështu kjo më frymëzoi[br]të mendoja rreth saj,

0:10:34.000,0:10:37.000
dhe, ç'ndodh nëse e përdor të njëjtën ide

0:10:37.000,0:10:39.000
në mënyrë që të mos dalloj[br]tekste të rastësishme

0:10:39.000,0:10:41.000
prej teksteve me kuptim,

0:10:41.000,0:10:45.000
por përkundrazi të dalloj[br]faktin që ka një kuptim

0:10:45.000,0:10:47.000
në biomolekulat që përbëjnë jetën.

0:10:47.000,0:10:49.000
Më parë më duhet të pyes:

0:10:49.000,0:10:52.000
cilat janë këto blloqe ndërtuese,[br]si alfabeti, elementët që ju tregova?

0:10:52.000,0:10:55.000
Epo, del që kemi shumë[br]alternativa të ndryshme

0:10:55.000,0:10:57.000
për një bashkësi të tillë[br]blloqesh ndërtues.

0:10:57.000,0:10:59.000
Ne mund të përdorim aminoacidet,

0:10:59.000,0:11:02.000
mund të përdorim acidet nukleike,[br]acidet karboksilike apo acidet e ngopura.

0:11:02.000,0:11:05.000
Në fakt, kimia është tejet e pasur, [br]dhe trupi ynë përdor shumë prej këtyre.

0:11:05.000,0:11:08.000
Kështu në mënyrë që të testonim këtë ide,

0:11:08.000,0:11:11.000
më parë i hodhëm një sy aminoacideve[br]dhe acideve karboksilik.

0:11:11.000,0:11:13.000
Ky këtu është rezultati.

0:11:13.000,0:11:16.000
Këtu në fakt ndodhet, ajo se ç'arrini

0:11:16.000,0:11:19.000
nëse ju, për shembull, shikoni[br]shpërndarjen e aminoacideve

0:11:19.000,0:11:22.000
në një kometë apo hapësirë ndëryjore

0:11:22.000,0:11:24.000
apo, në një laborator,

0:11:24.000,0:11:26.000
ku ju jeni të sigurtë[br]se në supën tuaj fillestare

0:11:26.000,0:11:28.000
nuk ka gjëra që jetojnë.

0:11:28.000,0:11:31.000
Ajo që do gjeni është[br]kryesisht glicin dhe alanin

0:11:31.000,0:11:34.000
dhe disa gjurmë të elementëve të tjerë.

0:11:34.000,0:11:37.000
Kjo është shumë e qartë --

0:11:37.000,0:11:40.000
ajo që do të gjeni në sisteme si Toka

0:11:40.000,0:11:42.000
ku ka aminoacide,

0:11:42.000,0:11:44.000
por nuk ka jetë.

0:11:44.000,0:11:46.000
Por supozoni se merrni ca dhe,

0:11:46.000,0:11:48.000
rrëmoni nëpër të

0:11:48.000,0:11:51.000
dhe e vendosni në një spektometër,

0:11:51.000,0:11:53.000
duke qenë se ka bakterie kudo nëpër të;

0:11:53.000,0:11:55.000
ose merrni ujë prej kudo në Tokë,

0:11:55.000,0:11:57.000
duke qenë se ky është plot jetë,

0:11:57.000,0:11:59.000
dhe ju bëni të njëjtat analiza;

0:11:59.000,0:12:01.000
spektri duket tërësisht ndryshe.

0:12:01.000,0:12:05.000
Sigurisht, ka glicin dhe alanin,

0:12:05.000,0:12:08.000
por ka gjithashtu elementë të rëndë,[br]si aminoacidet e rënda,

0:12:08.000,0:12:10.000
që prodhohen

0:12:10.000,0:12:12.000
sepse janë të vlefshëm për organizmat.

0:12:12.000,0:12:14.000
Dhe disa të tjerë

0:12:14.000,0:12:16.000
që nuk janë përdorur[br]në bashkësinë e të 20-ave

0:12:16.000,0:12:18.000
ato nuk do të shfaqen fare

0:12:18.000,0:12:20.000
në asnjë lloj koncentrimi.

0:12:20.000,0:12:22.000
Kështu edhe kjo duket goxha e qartë.

0:12:22.000,0:12:25.000
Nuk ka rëndësi se ç'lloj[br]sedimenti do të bluani,

0:12:25.000,0:12:28.000
nëse është bakterie, bimë apo kafshë.

0:12:28.000,0:12:30.000
Kudo ku ka jetë,

0:12:30.000,0:12:32.000
ju do të keni këtë shpërndarje,

0:12:32.000,0:12:34.000
përkundrejt asaj shpërndarjeje.

0:12:34.000,0:12:37.000
Dhe kjo nuk është e dallueshme[br]vetëm tek aminoacidet.

0:12:37.000,0:12:39.000
Tani mund të pyesni:

0:12:39.000,0:12:41.000
mirë, po këta Avidianët?

0:12:41.000,0:12:45.000
Avidianët duke qenë banuesit[br]e kësaj bote kompjuterike

0:12:45.000,0:12:48.000
ku ata tërësisht të lumtur vazhdojnë[br]të replikohen e rriten në kompleksitet.

0:12:48.000,0:12:51.000
Kështu, kjo është shpërndarja që do të keni

0:12:51.000,0:12:53.000
nëse, në fakt, në të nuk ka jetë.

0:12:53.000,0:12:56.000
Ata kanë thuajse 28[br]prej këtyre instruksioneve.

0:12:56.000,0:12:59.000
Dhe nëse ju keni një sistem ku ata[br]janë zëvendësuar me njëri tjetrin,

0:12:59.000,0:13:01.000
është si majmunët që shkruajnë[br]në makinë shkrimi.

0:13:01.000,0:13:04.000
Secili prej këtyre instruksioneve shfaqet

0:13:04.000,0:13:07.000
me pothuaj të njëjtën frekuencë.

0:13:07.000,0:13:11.000
Por nëse merrni ata që replikohen

0:13:11.000,0:13:13.000
si në videon e mëparshshme që patë

0:13:13.000,0:13:15.000
ajo duket si kjo.

0:13:15.000,0:13:17.000
Pra, janë disa instruksione

0:13:17.000,0:13:19.000
që janë shumë të vlefshme[br]për këto organizma,

0:13:19.000,0:13:22.000
dhe frekuenca e tyre do të jetë e lartë.

0:13:22.000,0:13:24.000
Dhe ka prej atyre instruksioneve

0:13:24.000,0:13:26.000
që ju i përdorni një herë të vetme,[br]në rastin më të mirë.

0:13:26.000,0:13:28.000
Kështu ato ose janë helmuese

0:13:28.000,0:13:32.000
ose duhen përdorur në një nivel[br]më të ulët se e rastësishmja.

0:13:32.000,0:13:35.000
Në këtë rast, frekuenca është më e vogël.

0:13:35.000,0:13:38.000
Pra tani mund të shohim, a është vërtetë[br]kjo një nënshkrim i qartë?

0:13:38.000,0:13:40.000
Mund tju them që po, është,

0:13:40.000,0:13:43.000
sepse ky lloj spektri, [br]ashtu siç e keni parë nëpër libra,

0:13:43.000,0:13:45.000
dhe ashtu siç e keni parë[br]nëpër aminoacide,

0:13:45.000,0:13:48.000
s'ka rëndësi si mund ta ndërrosh ambjentin,[br]ky nënshkrim është gjithmonë i qartë;

0:13:48.000,0:13:50.000
do të ndikojë në ambjentin përreth.

0:13:50.000,0:13:52.000
Më lejoni t'ju tregoj një eksperiment[br]të vogël që ne bëmë.

0:13:52.000,0:13:54.000
Dhe më duhet t'ju shpjegoj,

0:13:54.000,0:13:56.000
maja e këtij grafiku

0:13:56.000,0:13:59.000
tregon shpërndarjen e frekuencës[br]që ju tregova më parë.

0:13:59.000,0:14:02.000
Këtu, në fakt, ky është ambjenti pa jetë

0:14:02.000,0:14:04.000
ku secili instruksion ndodh

0:14:04.000,0:14:06.000
në të njëjtën frekuencë.

0:14:06.000,0:14:09.000
Dhe këtu poshtë tregohet

0:14:09.000,0:14:12.000
numri i mutacioneve në mjedis.

0:14:12.000,0:14:15.000
Dhe unë po e filloj këtë me një numër[br]aq të lartë mutacionesh

0:14:15.000,0:14:17.000
sa edhe po të fusni këtu

0:14:17.000,0:14:19.000
një program që replikohet

0:14:19.000,0:14:21.000
që në të kundërt do të rritej i lumtur

0:14:21.000,0:14:23.000
për të mbushur gjithë botën,

0:14:23.000,0:14:27.000
nëse e fusni këtu, ai pëson mutacione[br]vdekjeprurëse menjëherë.

0:14:27.000,0:14:29.000
Pra, nuk mund të ketë jetë

0:14:29.000,0:14:32.000
me këtë lloj numri mutacionesh.

0:14:32.000,0:14:36.000
Por më pas unë do ta ul nxehtësinë,[br]e thënë kështu,

0:14:36.000,0:14:38.000
dhe pas kësaj ky prag mbijetese

0:14:38.000,0:14:40.000
do të bënte të mundur

0:14:40.000,0:14:42.000
që një replikues të jetonte.

0:14:42.000,0:14:45.000
Dhe në fakt, ne do t'i lëshojmë këta syresh

0:14:45.000,0:14:47.000
në supe gjatë gjithë kohës.

0:14:47.000,0:14:49.000
Kështu le të shohim se si duket kjo.

0:14:49.000,0:14:52.000
Si fillim, asgjë, asgjë, asgjë.

0:14:52.000,0:14:54.000
Shumë nxehtë, tepër nxehtë.

0:14:54.000,0:14:57.000
Tani u arrit pragu i jetueshmërisë,

0:14:57.000,0:14:59.000
dhe shpërndarja e frekuencave

0:14:59.000,0:15:02.000
u ndryshua drastikisht, [br]në fakt, u stabilizua.

0:15:02.000,0:15:04.000
Dhe ajo që unë bëra këtu,

0:15:04.000,0:15:07.000
po tregohesha i praptë, unë vazhdova[br]të rrisja nxehtësinë përsëri.

0:15:07.000,0:15:10.000
Dhe sigurisht, ajo arrin pragun[br]e jetueshmërisë.

0:15:10.000,0:15:13.000
Dhe po jua tregoj këtë përsëri[br]meqë është kaq e bukur.

0:15:13.000,0:15:15.000
Ti arrin pragun e jetueshmërisë.

0:15:15.000,0:15:17.000
Shpërndarja ndryshon në "e gjallë"!

0:15:17.000,0:15:20.000
Dhe pastaj, pasi ke arritur pragun

0:15:20.000,0:15:22.000
ku numri i mutacioneve është kaq i lartë

0:15:22.000,0:15:24.000
sa ti nuk mund të vetë-riprodhohesh,

0:15:24.000,0:15:27.000
ti nuk mund të kopjosh informacionin

0:15:27.000,0:15:29.000
tek pasuesit e tu

0:15:29.000,0:15:31.000
pa bërë aq shumë gabime

0:15:31.000,0:15:34.000
sa të shkatërrosh [br]mundësinë e jetueshmërisë.

0:15:34.000,0:15:37.000
Dhe prej kësaj të humbasësh[br]nënshkrimin tënd.

0:15:37.000,0:15:39.000
Çfarë mësojmë prej kësaj?

0:15:39.000,0:15:43.000
Epo, mësojmë një numër gjërash të ndryshme.

0:15:43.000,0:15:45.000
Njëra prej tyre është,

0:15:45.000,0:15:48.000
nëse ne mundemi të mendojmë rreth jetës

0:15:48.000,0:15:50.000
në terma abstrakte --

0:15:50.000,0:15:52.000
dhe se kemi fjalën për gjëra si bimët,

0:15:52.000,0:15:54.000
dhe se kemi fjalën për gjëra[br]si aminoacidet,

0:15:54.000,0:15:56.000
dhe se kemi fjalën për gjëra si bakteriet,

0:15:56.000,0:15:58.000
por e kemi fjalën në terma procesesh --

0:15:58.000,0:16:01.000
atëherë mund të nisim[br]të mendojmë për jetën,

0:16:01.000,0:16:03.000
jo vetëm si diçka që është e veçantë[br]vetëm për Tokën,

0:16:03.000,0:16:06.000
por që, në fakt, mund të ekzistojë kudo.

0:16:06.000,0:16:08.000
Sepse në të vërtetë, ka të bëjë vetëm me

0:16:08.000,0:16:10.000
këto koncepte informacioni,

0:16:10.000,0:16:12.000
të ruajtjes së informacionit

0:16:12.000,0:16:14.000
nëpër përbërje fizike --

0:16:14.000,0:16:16.000
çdo gjë: bite, acide nukleikë,

0:16:16.000,0:16:18.000
çfarëdogjëje që është alfabet --

0:16:18.000,0:16:20.000
dhe të sigurojë që ka ndonjë proces

0:16:20.000,0:16:22.000
në mënyrë që ky informacion të ruhet

0:16:22.000,0:16:24.000
për më shumë se sa mund të pritet

0:16:24.000,0:16:28.000
për kohëzgjatje para se informacioni[br]të fillojë të përkeqësohet.

0:16:28.000,0:16:30.000
Dhe nëse mund ta bëni këtë,

0:16:30.000,0:16:32.000
atëherë ju keni jetë.

0:16:32.000,0:16:34.000
Pra, gjëja e parë që nxorëm

0:16:34.000,0:16:37.000
është se mund ta përkufizoni jetën

0:16:37.000,0:16:40.000
vetëm në terma procesesh,

0:16:40.000,0:16:42.000
pa iu referuar fare

0:16:42.000,0:16:44.000
llojit të gjërave[br]që i kemi kaq të shtrenjta,

0:16:44.000,0:16:47.000
siç është lloji i jetës që ne kemi në Tokë.

0:16:47.000,0:16:50.000
Dhe kjo na lëviz neve përsëri,

0:16:50.000,0:16:53.000
ashtu siç gjithë zbulimet shkencore,[br]apo shumë prej tyre --

0:16:53.000,0:16:55.000
prej atij froni të lartë ku[br]e kemi vendosur njeriun --

0:16:55.000,0:16:58.000
se sa të veçantë ne mendojmë[br]se jemi meqë jemi të gjallë.

0:16:58.000,0:17:01.000
Epo, ne mund të krijojmë jetën.[br]Ne mund të krijojmë jetën në një kompjuter.

0:17:01.000,0:17:03.000
Sigurisht, të limituar,

0:17:03.000,0:17:06.000
por ne mësuam se ç'duhet

0:17:06.000,0:17:08.000
që të kemi mundësinë ta ndërtojmë atë.

0:17:08.000,0:17:11.000
Dhe pasi kemi këtë,

0:17:11.000,0:17:14.000
atëherë nuk është më një detyrë e vështirë

0:17:14.000,0:17:18.000
të themi, nëse i kuptojmë proceset bazë

0:17:18.000,0:17:21.000
që nuk lidhen me ndonjë[br]përbërje fizike të caktuar,

0:17:21.000,0:17:23.000
atëherë mund të shohim jashtë

0:17:23.000,0:17:25.000
dhe të provojmë botë të tjera

0:17:25.000,0:17:29.000
të kuptojmë alfabetin e tyre kimik,

0:17:29.000,0:17:31.000
të kuptojmë mjaftueshëm kiminë normale,

0:17:31.000,0:17:34.000
gjeokiminë e planetit,

0:17:34.000,0:17:36.000
që ta dimë si duket shpërndarja normale

0:17:36.000,0:17:38.000
në mungesë të jetës,

0:17:38.000,0:17:41.000
dhe më pas të shohim[br]për devijime të mëdha nga kjo --

0:17:41.000,0:17:44.000
ajo gjë që del çapraz e thotë,

0:17:44.000,0:17:46.000
"Kjo përbërje s'duhet të ishte këtu."

0:17:46.000,0:17:48.000
Përsëri pas kësaj, ne nuk do ta dinim[br]nëse kjo është jetë,

0:17:48.000,0:17:50.000
por mund të thonim,

0:17:50.000,0:17:53.000
"Mirë, të paktën më duhet ta studioj[br]më hollësishëm këtë përbërje

0:17:53.000,0:17:55.000
dhe të kuptoj se prej nga ku vjen kjo."

0:17:55.000,0:17:57.000
Dhe kjo është mundësia jonë

0:17:57.000,0:17:59.000
që aktualisht të zbulojmë jetë

0:17:59.000,0:18:01.000
atje ku ne vizualisht s'e shohim atë.

0:18:01.000,0:18:04.000
Dhe ky është mesazhi i vetëm[br]për të mos u harruar

0:18:04.000,0:18:06.000
që unë kam për ju.

0:18:06.000,0:18:08.000
Jeta mund të jetë më pak misterioze

0:18:08.000,0:18:10.000
seç jemi mësuar ne ta shohim

0:18:10.000,0:18:14.000
dhe presim të jetë në planetet e tjerë[br]ku po e kërkojmë.

0:18:14.000,0:18:17.000
Dhe nëse i heqim misterin jetës,

0:18:17.000,0:18:20.000
atëherë mendoj se është pak më thjeshtë

0:18:20.000,0:18:22.000
që ne të mendojmë se si jetojmë,

0:18:22.000,0:18:25.000
dhe se ndoshta nuk jemi aq special[br]sa përherë mendojmë se jemi.

0:18:25.000,0:18:27.000
Dhe me këtë po e mbyll.

0:18:27.000,0:18:29.000
Ju falenderoj shumë.

0:18:29.000,0:18:31.000
(Duartokitje)