Η εμφάνιση του καρκίνου συνήθως ξεκινά ως ένας μοναδικός όγκος σε μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος. Εάν ο όγκος δεν αφαιρεθεί, ο καρκίνος έχει την ικανότητα να εξαπλώνεται στα κοντινά όργανα, καθώς και σε περιοχές, πολύ μακρυά από την πρωτοπαθή εστία, όπως ο εγκέφαλος. Πώς ο καρκίνος μετακινείται σε νέες περιοχές και γιατί μερικά όργανα προσβάλλονται περισσότερο από άλλα; Η διαδικασία διασποράς του καρκίνου σε όλο το σώμα είναι γνωστή ως μετάσταση. Ξεκινά όταν καρκινικά κύτταρα από την πρωτοπαθή εστία εισβάλλουν στον υγιή γειτονικό ιστό. Καθώς τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται εξαπλώνονται μέσω μίας από τις τρεις κοινές οδούς μετάστασης: μέσω των κοιλοτήτων, του λεμφικού ή αιματογενούς συστήματος. Στη διασπορά μέσω κοιλοτήτων, τα κακοήθη κύτταρα διαπερνούν τις επιφάνειες κάλυψης των κοιλοτήτων του σώματός μας. Αυτές οι επιφάνειες είναι γνωστές ως περιτόναιο, και χρησιμεύουν ως τοίχοι διαχωρισμού των κοιλοτήτων του σώματος. Για παράδειγμα, τα κακοήθη κύτταρα του ωοθηκικού καρκίνου, εξαπλώνονται μέσω του περιτόναιου, το οποίο συνδέει την ωοθήκη με το ήπαρ, με αποτέλεσμα τη μετάσταση στην επιφάνεια του ήπατος. Έπειτα, τα καρκινικά κύτταρα διαπερνούν τα αιμοφόρα αγγεία όταν υφίστανται αιματογενής διασπορά. Καθώς υπάρχουν αιμοφόρα αγγεία σχεδόν παντού στο σώμα, τα κακοήθη κύτταρα το εκμεταλλεύονται για να φτάσουν στα πιο απομακρυσμένα μέρη του σώματος. Τέλος, η λεμφογενής διασπορά συμβαίνει όταν ο καρκίνος εισβάλλει στους λεμφαδένες και ταξιδεύει σε άλλα μέρη του σώματος μέσω του λεμφικού συστήματος. Καθώς αυτό το σύστημα καταλήγει σε πολλά μέρη του σώματος παρέχει επίσης ένα ευρύ δίκτυο διάδοσης του καρκίνου. Επιπλέον, τα λεμφαγγεία αδειάζουν μέσα στην κυκλοφορία του αίματος επιτρέποντας στα κακοήθη κύτταρα να υφίστανται αιματογενή διασπορά. Όταν φτάσουν σε μια νέα περιοχή, τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται ξανά και σχηματίζουν μικρές αθροίσεις όγκων, γνωστές ως μικρομεταστάσεις. Οι μικροί όγκοι αναπτύσσονται έπειτα σε πλήρεις όγκους και ολοκληρώνουν τη μεταστατική διαδικασία. Είναι γνωστό ότι διαφορετικοί τύποι καρκίνου έχουν συγκεκριμένα σημεία μετάστασης. Για παράδειγμα, ο καρκίνος του προστάτη μεθίσταται συνήθως στο οστό, ενώ ο καρκίνος του παχέος εντέρου μεθίσταται στο ήπαρ. Έχουν προταθεί αρκετές θεωρίες για την εξήγηση του μοντέλου μετανάστευσης των κακόηθων κυττάρων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν δύο αντικρουόμενες θεωρίες. Ο Στίβεν Πάτζετ, ένας Άγγλος χειρουργός επινόησε τη θεωρία μετάστασης «σπόρου - εδάφους». Η θεωρία «σπόρου - εδάφους» αναφέρει ότι τα καρκινικά κύτταρα πεθαίνουν εύκολα σε λάθος μικροπεριβάλλον, ως εκ τούτου μεθίστανται μόνο σε περιοχή με παρόμοια χαρακτηριστικά. Ωστόσο, ο Τζέιμς Γιούινγκ, ο πρώτος καθηγητής παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ αμφισβήτησε τη θεωρία «σπόρου- εδάφους» και πρότεινε ότι η περιοχή της μετάστασης καθορίζονταν από την τοποθεσία των αγγειακών και λεμφικών καναλιών τα οποία συνδέονται με τον πρωτογενή όγκο. Ασθενείς με πρωτογενείς όγκους που συνδέονται με αγγεία που οδηγούν στο πνεύμονα θα αναπτύξουν εν τέλει μεταστάσεις στον πνεύμονα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι και οι δύο θεωρίες περιέχουν πολύτιμες αλήθειες. Όμως, ολόκληρες οι ιστορίες της μετάστασης είναι πολύ πιο περίπλοκες από τις δύο προτεινόμενες θεωρίες. Παράγοντες όπως οι ιδιότητες των καρκινικών κυττάρων και η αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος στην εξάλειψη των καρκινικών κυττάρων παίζουν επίσης ρόλο στον προσδιορισμό της επιτυχίας της μετάστασης. Δυστυχώς μέχρι σήμερα πολλά ερωτήματα σχετικά με τη μετάσταση παραμένουν αναπάντητα. Η κατανόηση του ακριβή μηχανισμού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εύρεση μιας θεραπείας στο προχωρημένο καρκινικό στάδιο. Μελετώντας και τους γενετικούς και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι οποίοι συμβάλλουν στην επιτυχή μετάσταση, μπορούμε να εντοπίσουμε τρόπους τερματισμού της διαδικασίας. Ο πόλεμος κατά του καρκίνου είναι μια διαρκής πάλη, και οι επιστήμονες εργάζονται σκληρά για την ανάπτυξη νέων μεθόδων εναντίον της μετάστασης. Πρόσφατα ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανοσοθεραπεία, ένα μέτρο το οποίο περιλαμβάνει την αξιοποίηση της δύναμης του ανοσοποιητικού συστήματος για να καταστρέψει τα μεταναστευτικά κύτταρα. Αυτό μπορεί να γίνει με διαφορετικούς τρόπους όπως, εκπαιδεύοντας ανοσοκύτταρα να αναγνωρίζουν καρκινικά κύτταρα μέσω εμβολίων. Η ανάπτυξη και η δραστηριότητα των ανοσοκυττάρων μπορεί επίσης να διεγερθεί με την τεχνητή έγχυση ιντερλευκίνων, χημικές ουσίες που εκκρίνονται συνήθως από τα ανοσοκύτταρα του σώματος. Αυτές οι δύο θεραπείες είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Με τις συνεργαζόμενες ερευνητικές προσπάθειες των κυβερνήσεων, των εταιρειών και των επιστημόνων ίσως η διαδικασία της μετάστασης να σταματήσει οριστικά.