Bu hediye sezonunda

dünyanın dört bir yanındaki insanlar 
hediye verip alacaklar.

Teyzenizden örgü bir süveter 
bile alabilirsiniz.

Onu dolaba bırakmadan önce 
ona "teşekkür ederim" demek yerine

sizden beklenen nazik cevap

bir hafta içinde daha iyi bir hediyeyle 
evine gitmek olsa ne olurdu?

Ya da şehir seçimlerinde ona oy vermek?

Ya da ilk doğan çocuğunuzu 
ona evlatlık vermek?

Eğer hediye ekonomisinde yer alıyorsanız

bütün bunlar kulağa çok 
garip gelmeyebilir.

Bu ifade çelişkili gelebilir.

Nihayetinde hediye bedavaya verilmez mi?

Ancak hediye ekonomisinde aleni 
koşullar olmadan verilen hediyeler

sosyal bağlar ve zorunlulukların olduğu 
bir sistemi beslemek için kullanılır.

Bildiğimiz pazar ekonomileri 
alışverişi yapılan maddelerin

arasındaki ilişkilerle yapılanırken

bir hediye ekonomisi alışverişi yapan

insanlar arasındaki ilişkilerden oluşur.

Hediye ekonomileri insanlık tarihi 
boyunca var olmuştur.

Bu kavram hakkındaki ilk çalışmaları

antropolog Bronislaw Malinowski 
ve Marcel Mauss yaparak

Trobriand Adaları'ndaki yerlilerin

deniz kabuğundan kolyeler 
ve kolçaklar değişmek için

okyanusta kilometrelerce tehlikeli 
kano yolculukları yaptıklarını anlattılar.

Kula ringi olarak bilinen bu süreçte 
alışverişi yapılan parçaların

kullanım pratiği yoktu

ama orijinal sahiplerinden 
dolayı önem arz ediyorlar

ve değiş tokuşa devam edilmesi 
adına zorunluluk getiriyorlardı.

Diğer hediye ekonomileri ise 
yararlı parçalar içerebilir.

Örneğin, şeflerin çiftlik hayvanları 
ve battaniyeler vererek

prestij için rekabet ettiği Pasifik'in 
kuzeybatısındaki hediye festivali gibi.

Hediye ekonomisindeki katılımcıların 
maddi servet biriktirmek yerine

sosyal servet biriktirmek için
bunu kullandıkları söylenebilir.

Hediye ekonomilerindeki bazı 
örnekler takasa benzese de

farkı orijinal hediyenin herhangi 
bir ön koşul veya pazarlık

olmadan verilmesidir.

Onun yerine, 
karşılıklı ilişki sosyal normu

alıcıların istekle hediyenin karşılığını 
vermesini zorunlu kılar.

Ancak nasıl ve ne zaman yapılacağına 
dair kurallar kültürden kültüre değişir

ve hediyenin karşılığını verme 
değişik şekiller alabilir.

Güçlü bir şef fakir bir adama 
canlı hayvan verince

malın geri dönmesi beklenmez

ama borçlu pahasına 
sosyal prestij kazanır.

Endonezya'nın Toraja halkı arasında

hediye seremonilerinde kazanılan 
statü arsa sahipliğini bile belirler.

Anahtar nokta, hediye döngüsünü 
devam ettirmektir,

birisi her daim birine borçlu olacaktır.

Bir hediyenin karşılığını hemen vermek

veya tam olarak eşit 
değerde bir şey vermek

sosyal ilişkinin sonu olarak okunabilir.

Peki hediye ekonomileri endüstriyel 
dünyanın dışındaki

küçük çaptaki toplumlar için mi geçerli?

Pek değil.

Evvela, bu kültürlerde bile

hediye ekonomileri diğer değiş tokuş için 
bir pazar sistemi yanında çalışırlar.

Bunu düşününce

kendi toplumumuzun bölümleri 
benzer şekilde işler.

Burning Man festivali
gibi toplu alanlar

takas ve hediye ekonomisinin 
bir karışımı olarak işler,

burada bir şeyleri para karşılığı 
satmak kesinlikle tabudur.

Sanat ve teknolojide

hediye ekonomileri fikrî haklara 
alternatif olarak ortaya çıkmaktadır,

buralarda sanatçılar,

müzisyenler

ve açık kaynak geliştirenler

yaratıcı işlerini finansal kâr için değil,

sosyal profillerini genişletmek

veya topluluk rollerini 
belirlemek için yayarlar.

Yemek getirilen akşam yemekleri
ve özel günlerdeki hediye gelenekleri bile

bir derecede karşılıklı ilişki 
ve sosyal norm içerir.

Eğer bir hediye zorunluluklar getiriyorsa

veya bir çeşit sosyal
hesaplaşma içeriyorsa

o gerçekten bir hediye midir 
merak edebiliriz.

Ama bu ana noktayı kaçırmak demek.

Sosyal zorunlulukları olmadan 
bedava hediye fikrimiz

eğer zaten her şeyi pazar koşullarında 
düşünüyorsak geçerli olur.

Ticarileşen dünyada

verme ve karşılıklı ilişkiyle 
bağları güçlendirme fikri

nerede yaşarsanız yaşayın 
kötü bir şey olmayabilir.