1
00:00:11,093 --> 00:00:13,984
وەک یەکێک لە بەدناوترین 
چەتەکانی مێژوو،

2
00:00:13,984 --> 00:00:19,928
ئال کاپۆن ئیمپراتۆرییەتێکی فراوان و
پڕداهاتی تاوانی ڕێکخراوی هەبوو.

3
00:00:19,928 --> 00:00:21,738
ئەوکاتەی خرایە بەر دادگایی،

4
00:00:21,738 --> 00:00:26,363
قورسترین تاوان کە توانرا بخرێتە پاڵی
خۆدزینەوە بوو لە باج.

5
00:00:26,363 --> 00:00:28,604
نزیکەی ساڵی ١٠٠ ملیۆن دۆلار،

6
00:00:28,604 --> 00:00:32,308
بە پارەی ئەمڕۆ ١.٤ ملیار،

7
00:00:32,308 --> 00:00:34,737
کە کاپۆن دەستیکەوتبوو لە قوماری نایاسایی،

8
00:00:34,737 --> 00:00:35,898
قاچاخچێتی مەی،

9
00:00:35,898 --> 00:00:37,045
خانەکانی لەشفرۆشتن، و

10
00:00:37,045 --> 00:00:38,412
بەزۆر پارەلێسەندن،

11
00:00:38,412 --> 00:00:41,317
وەک بەڵگە دانران بۆ تاوانەکانی.

12
00:00:41,317 --> 00:00:44,985
بەڵام پارەکە لەهیچ کوێیەک نەدۆزرایەوە.

13
00:00:44,985 --> 00:00:49,265
کاپۆن و هاوکارەکانی شاردبووییانەوە بە وەبەرهێنان
لە بزنسی هەمەجۆردا

14
00:00:49,265 --> 00:00:52,736
کە نەئەتوانرا خاوەنی ڕاستەقینەی دیاریبکرێت،

15
00:00:52,736 --> 00:00:55,474
وەک شوێنەکانی جل شتنی
بەس بە پارەی کاش کاردەکەن.

16
00:00:55,474 --> 00:01:00,605
ڕاستییەکەی، ئەو شوێنی جلشتنانە بەشێکی هۆکاری
ناونانی ئەم چالاکییەن بەم ناوەوە،

17
00:01:00,605 --> 00:01:02,995
پارە سپیکردنەوە.

18
00:01:02,995 --> 00:01:06,235
پارەسپیکردنەوە بوو بە دەستەواژە
بۆ هەر پرۆسەیەک

19
00:01:06,235 --> 00:01:12,185
کە پارەی بەنایاسایی پەیاکراوی پێپاک ئەکرایەوە
لە سەرچاوە پیسە پڕ تاوانەکەیان،

20
00:01:12,185 --> 00:01:16,516
ڕێگەی بۆ خۆشئەکردن بتوانرێن
بەکاربێن لە ئابووری یاساییا.

21
00:01:16,516 --> 00:01:20,375
بەڵام کاپۆن یەکەم کەس نەبوو
پارە سپی بکاتەوە.

22
00:01:20,375 --> 00:01:24,606
ڕاستییەکەی، ئەم پەیڕەوە هێندەی
هەبوونی پارە خۆی کۆنە.

23
00:01:24,606 --> 00:01:27,536
بازرگانەکان سامانەکانیان ئەشاردەوە
لە باج کۆکەرەوەکان، و

24
00:01:27,536 --> 00:01:31,746
چەتەکانی دەریا هەوڵیان ئەیا گەنجیەکانیان
بفرۆشن بێ سەرنج ڕاکێشان

25
00:01:31,746 --> 00:01:33,836
بۆ ئەوەی چۆن دەستیانکەوتووە.

26
00:01:33,836 --> 00:01:36,096
بە گەشتنی ئەم دواییەی
دراوە گریمانەییەکان،

27
00:01:36,096 --> 00:01:37,766
بانقەکانی دوورن لە یاساوە،

28
00:01:37,766 --> 00:01:39,467
ماڵپەرە تاریکەکان، و

29
00:01:39,467 --> 00:01:41,136
بازاڕە جیهانییەکان،،

30
00:01:41,136 --> 00:01:44,607
پلانگێڕییەکان زۆر ئاڵۆزتر بوون.

31
00:01:44,607 --> 00:01:47,876
هەرچەندە شێوازە سەردەمییانەکانی
پارەسپیکردنەوە هەمەجۆرن،

32
00:01:47,876 --> 00:01:50,836
زۆربەی سێ هەنگاوی بنچینەیی هەیە:

33
00:01:50,836 --> 00:01:51,948
دانان،

34
00:01:51,948 --> 00:01:53,138
لقلێبوونەوە، و

35
00:01:53,138 --> 00:01:55,476
بەکارهێنانەوە.

36
00:01:55,476 --> 00:02:00,337
دانان ئەو بەشەیە کە پارە بەنایاسایی
پەیداکراوەکە ئەگۆڕدرێت بۆ موڵکەکانی

37
00:02:00,337 --> 00:02:02,366
لەوە ئەچن یاسایی بن.

38
00:02:02,366 --> 00:02:05,656
ئەوە زۆرجار بەوە ئەکرێت پارەکە بخەیتە
سەر حساب بانقییەک

39
00:02:05,656 --> 00:02:11,737
هی دامەزراوەیەکی ناو نەزانراو یان
بریکارێکی پیشەگەر بێت.

40
00:02:11,737 --> 00:02:15,400
لەم هەنگاوەدا تاوانبارەکان زۆرجار 
ئەگەری هەیە بدۆزرێنەوە

41
00:02:15,400 --> 00:02:18,967
چونکە پارەیەکی زۆر ئەخەنە 
ناو سیستمی داراییەوە

42
00:02:18,967 --> 00:02:21,899
بەشێوەیەکی لەناکاو.

43
00:02:21,899 --> 00:02:26,278
هەنگاوی دووەم، لقلێبوونەوە، بەکارهێنانی
زنجیرە مامەڵەکردنێکە

44
00:02:26,278 --> 00:02:30,067
بۆ دوورخستنەوەی زیاتری
پارەکان لە سەرچاوەکەیان.

45
00:02:30,067 --> 00:02:33,127
ئەمە ئەکرێت بەشێوەی گواستنەوە بێت
لەنێوان چەند هەژمارێکدا،

46
00:02:33,127 --> 00:02:35,758
یان کڕینی موڵکێک کە بازرگانی پێوەبکرێت،

47
00:02:35,758 --> 00:02:37,428
وەک ئوتومبێلی گرانبەها،

48
00:02:37,428 --> 00:02:38,303
کاری هوونەری،

49
00:02:38,303 --> 00:02:39,917
یان خانووبەرە.

50
00:02:39,917 --> 00:02:43,780
گازینۆکان، کە بڕێکی زۆر پارە 
لەهەموو چرکەیەکدا دەست ئەگۆڕێت

51
00:02:43,780 --> 00:02:47,208
جێی مەبەستی خوازراون بۆ ئەم کارە.

52
00:02:47,208 --> 00:02:50,609
پارەسپیکەرەوەیەک لەوانەیە هەژماری
قومارکردنەکەی بەردەستکردبێت

53
00:02:50,609 --> 00:02:53,960
لە شوێنەکانی زنجیرە گازینۆکان
لە وڵاتەکانی تردا،

54
00:02:53,960 --> 00:02:57,709
یان کار لەگەڵ بەکارهێنەرەکان بکات
بۆ کڕینی یارییەکان.

55
00:02:57,709 --> 00:03:03,260
هەنگاوی دواتر، بەکارهێنانەوە، ڕێگە ئەیات
پارە پاکەکە بخرێتەوە ناو ئابووری و

56
00:03:03,260 --> 00:03:06,059
سوود بە تاوانە بنەڕەتییەکە بگەیەنێتەوە.

57
00:03:06,059 --> 00:03:08,669
لەوانەیە بیخەنە ناو بزنسی یاساییەوە

58
00:03:08,669 --> 00:03:11,309
بە درووستکردنی لیستەی نرخی ساختە
جاڕی پارەدان بەن،

59
00:03:11,309 --> 00:03:13,950
یان تەنانەت دەستیش بە کاری
خێرخوازی ساختە بکەن،

60
00:03:13,950 --> 00:03:16,490
خۆیان بخەنە سەر ئەنجوومەنی بەڕێوبەرەکان

61
00:03:16,490 --> 00:03:19,370
بە مووچەیەکی زەبەلاحەوە.

62
00:03:19,370 --> 00:03:20,689
پارە سپیکردنەوە خۆی

63
00:03:20,689 --> 00:03:26,950
هەتا ساڵی ١٩٨٦ وەک تاوانێکی فیدراڵی
نەناسێنرا لە ویلایەتە یەکگرتووەکان.

64
00:03:26,950 --> 00:03:30,730
پێش ئەو کاتە، حکومەت پێویستی ئەکرد
تاوانێکی هاوشێوە بخاتە پاڵی،

65
00:03:30,730 --> 00:03:33,680
وەک خۆدزینەوە لە باج.

66
00:03:33,680 --> 00:03:37,840
لە ١٩٨٦ەوە، ئەیانتوانی دەستبگرن
بەسەر ساماندا تەنیا بە نیشاندانی ئەوەی

67
00:03:37,840 --> 00:03:40,610
سەرچاوەکەی شاردراوەتەوە،

68
00:03:40,610 --> 00:03:44,570
کە کاریگەری ئەرێنی هەبوو لەسەر 
دادگایی کارە تاوانییە گەورەکان،

69
00:03:44,570 --> 00:03:46,880
وەک قاچاخچێتی ماددەی هۆشبەر.

70
00:03:46,880 --> 00:03:49,901
بەڵام، گۆڕانێکی یاسایی
نیگەرانی درووستکرد

71
00:03:49,901 --> 00:03:53,931
لەسەر پاراستنی تایبەتمەندی و
چاودێری حکومەت.

72
00:03:53,931 --> 00:03:55,852
ئەمڕۆ، نەتەوە یەکگرتووەکان،

73
00:03:55,852 --> 00:03:57,411
حکومەتی وڵاتان، و

74
00:03:57,411 --> 00:03:58,992
چەندین ڕێکخراوی قازانج نەویست

75
00:03:58,992 --> 00:04:00,932
شەڕ ئەکەن دژی سپیکردنەوەی پارە،

76
00:04:00,932 --> 00:04:06,031
بەڵام هێشتا ئەم کارە بەردەوامە لەوەی
ڕۆڵێکی سەرەکی لە تاوانی جیهاندا بگێڕێت.

77
00:04:06,031 --> 00:04:08,816
گەورەترین دۆسییەکانی سپیکردنەوەی پارەش

78
00:04:08,816 --> 00:04:11,803
تەنیا کەسانی دیاریکراوی نەگرتۆتەوە،

79
00:04:11,803 --> 00:04:17,207
بەڵکو دامەزراوە داراییە سەرەکییەکان و
بەرپرسە حکومییەکانیش.

80
00:04:17,207 --> 00:04:20,102
هیچ کەسێک بە ڕوونی ئەو بڕە پارەیە نازانێت

81
00:04:20,102 --> 00:04:22,833
کە ساڵانە سپی ئەکرێتەوە،

82
00:04:22,833 --> 00:04:29,736
بەڵام هەندێک ڕێکخراو وای ئەخەمڵێنن
کە چەند سەد ملیار دۆلارێک بێت.