WEBVTT

00:00:00.552 --> 00:00:03.390
Dre Urhahn: Ten teatr stoi na Copacabanie,

00:00:03.390 --> 00:00:06.483
najsłynniejszej plaży świata,

00:00:06.483 --> 00:00:08.281
ale 25 kilometrów od niej,

00:00:08.281 --> 00:00:10.297
w północnej części Rio

00:00:10.297 --> 00:00:13.359
leży dzielnica Vila Cruzeiro,

00:00:13.359 --> 00:00:16.419
gdzie mieszka około 60 tysięcy osób.

00:00:16.419 --> 00:00:18.522
Ludzie z Rio znają

00:00:18.522 --> 00:00:20.397
Vila Cruzeiro głównie z wiadomości,

00:00:20.397 --> 00:00:24.034
a niestety wiadomości z Vila Cruzeiro

00:00:24.034 --> 00:00:26.466
często są nie za dobre.

00:00:26.466 --> 00:00:29.367
Ale Vila Cruzeiro to również miejsce,

00:00:29.367 --> 00:00:31.392
gdzie zaczyna się nasza historia.

NOTE Paragraph

00:00:31.392 --> 00:00:34.595
Jeroen Koolhaas: Dziesięć lat temu
pojechaliśmy pierwszy raz do Rio,

00:00:34.595 --> 00:00:37.792
aby nakręcić film dokumentalny
o życiu w fawelach.

00:00:37.792 --> 00:00:40.694
Dowiedzieliśmy się, że fawele
to nieformalne wspólnoty.

00:00:40.694 --> 00:00:41.911
Powstawały przez lata,

00:00:41.911 --> 00:00:43.771
kiedy imigranci z terenów wiejskich

00:00:43.771 --> 00:00:45.783
przyjeżdżali do miast
w poszukiwaniu pracy.

00:00:45.783 --> 00:00:48.029
Te odrębne miasta w miastach,

00:00:48.029 --> 00:00:50.595
znane z problemów,
jak przestępczość, ubóstwo

00:00:50.595 --> 00:00:52.356
i brutalne wojny narkotykowe

00:00:52.356 --> 00:00:53.918
między policją a gangami.

00:00:53.918 --> 00:00:57.013
Uderzyło nas,

00:00:57.013 --> 00:00:58.570
że mieszkańcy

00:00:58.570 --> 00:01:01.050
zbudowali te dzielnice własnymi rękami,

00:01:01.050 --> 00:01:02.600
bez żadnego planu generalnego.

00:01:02.600 --> 00:01:05.500
Taki wielki plac budowy.

00:01:05.500 --> 00:01:07.374
W Holandii, skąd pochodzimy,

00:01:07.374 --> 00:01:09.457
wszystko jest zaplanowane.

00:01:09.457 --> 00:01:12.121
Mamy nawet przepisy,
jak przestrzegać przepisów.

00:01:12.121 --> 00:01:13.677
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:01:13.677 --> 00:01:15.795
DU: Ostatni dzień filmowania zakończyliśmy

00:01:15.795 --> 00:01:17.944
w Vila Cruzeiro,

00:01:17.944 --> 00:01:19.332
siedząc z drinkiem,

00:01:19.332 --> 00:01:21.007
z widokiem na wzgórze

00:01:21.007 --> 00:01:22.617
pełne domów.

00:01:22.617 --> 00:01:24.952
Większość z nich wyglądała
na niedokończone,

00:01:24.952 --> 00:01:26.382
ze ścianami z gołych cegieł,

00:01:26.382 --> 00:01:28.132
ale były też domy

00:01:28.132 --> 00:01:30.074
otynkowane i pomalowane.

00:01:30.074 --> 00:01:31.770
I nagle naszła nas myśl:

00:01:31.770 --> 00:01:34.450
"Jakby to wyglądało,

00:01:34.450 --> 00:01:36.625
gdyby wszystkie otynkowano i pomalowano?".

00:01:36.625 --> 00:01:39.667
Wyobraziliśmy sobie jeden, duży projekt,

00:01:39.667 --> 00:01:42.767
jedno dzieło sztuki.

00:01:42.767 --> 00:01:44.423
Kto by się tego spodziewał

00:01:44.423 --> 00:01:46.289
w takim miejscu?

00:01:46.289 --> 00:01:49.452
Czy byłoby to możliwe?

00:01:49.452 --> 00:01:52.140
Zaczęliśmy liczyć domy,

00:01:52.140 --> 00:01:54.038
ale się pogubiliśmy.

00:01:54.038 --> 00:01:57.234
Pomysł jednak pozostał.

NOTE Paragraph

00:01:57.234 --> 00:01:58.909
JK: Mieliśmy znajomego.

00:01:58.909 --> 00:02:01.520
Prowadził organizację
pozarządową w Vila Cruzeiro.

00:02:01.520 --> 00:02:02.805
Nazywa się Nanko

00:02:02.805 --> 00:02:04.866
i spodobał mu się ten pomysł.

00:02:04.866 --> 00:02:06.538
Powiedział: "Każdy tutaj

00:02:06.538 --> 00:02:08.411
marzy o domu

00:02:08.411 --> 00:02:09.862
otynkowanym i pomalowanym;

00:02:09.862 --> 00:02:12.097
wtedy dom jest skończony".

00:02:12.097 --> 00:02:14.066
Przedstawił nas właściwym ludziom,

00:02:14.066 --> 00:02:17.097
Vitor i Maurinho stali się nasza ekipą.

00:02:17.097 --> 00:02:20.934
Zaczęliśmy od trzech domów
pośrodku dzielnicy.

00:02:20.934 --> 00:02:22.494
Zrobiliśmy kilka projektów.

00:02:22.494 --> 00:02:24.544
Wszystkim najbardziej spodobał się ten

00:02:24.544 --> 00:02:26.527
z chłopcem, który puszcza latawiec.

00:02:26.527 --> 00:02:28.668
Najpierw pomalowaliśmy

00:02:28.668 --> 00:02:31.059
wszystko na niebiesko

00:02:31.059 --> 00:02:33.650
i wyszło całkiem nieźle.

00:02:33.650 --> 00:02:36.181
Ale mieszkańcom
strasznie się to nie podobało.

00:02:36.181 --> 00:02:37.824
Mówili: "Co wy zrobiliście?

00:02:37.824 --> 00:02:39.713
Pomalowaliście nam dom

00:02:39.713 --> 00:02:41.513
na kolor komisariatu".

00:02:41.513 --> 00:02:43.426
(Śmiech)

00:02:43.426 --> 00:02:45.652
W faweli to nic dobrego.

00:02:45.652 --> 00:02:49.477
Podobnie jak kolor więziennej celi.

00:02:49.477 --> 00:02:52.471
Szybko więc domalowaliśmy chłopca

00:02:52.471 --> 00:02:54.279
i myśleliśmy, że robota skończona.

00:02:54.279 --> 00:02:57.336
Byliśmy szczęśliwi,
ale nadal coś brakowało,

00:02:57.336 --> 00:02:59.069
bo małe dzieci mówiły:

00:02:59.069 --> 00:03:01.361
"Jest chłopiec, który puszcza latawiec,

00:03:01.361 --> 00:03:03.178
tylko gdzie ten latawiec?".

00:03:03.178 --> 00:03:05.293
Powiedzieliśmy: "To jest sztuka.

00:03:05.293 --> 00:03:07.810
Trzeba sobie wyobrazić ten latawiec".

00:03:07.810 --> 00:03:08.862
(Śmiech)

00:03:08.862 --> 00:03:12.526
A oni na to: "Nie! Chcemy go widzieć".

00:03:12.526 --> 00:03:14.423
Szybko umieściliśmy latawiec

00:03:14.423 --> 00:03:15.788
na samym wzgórzu,

00:03:15.788 --> 00:03:17.920
żeby było widać, co ten chłopiec robi,

00:03:17.920 --> 00:03:20.333
i że tam jest latawiec.

00:03:20.333 --> 00:03:22.188
Lokalne gazety zaczęły o tym pisać,

00:03:22.188 --> 00:03:23.501
co było super.

00:03:23.501 --> 00:03:25.348
Później nawet napisał The Guardian:

00:03:25.348 --> 00:03:29.264
"Znane slumsy stały się
galerią pod gołym niebem".

NOTE Paragraph

00:03:29.264 --> 00:03:32.182
JK: Zachęceni tym sukcesem

00:03:32.182 --> 00:03:35.710
wróciliśmy do Rio na drugą akcję

00:03:35.710 --> 00:03:38.336
i natknęliśmy się na tę ulicę.

00:03:38.336 --> 00:03:41.609
Była pokryta betonem,
żeby zapobiegać powodzi błotnej.

00:03:41.609 --> 00:03:44.960
Zobaczyliśmy w niej rzekę.

00:03:44.960 --> 00:03:48.444
Wyobraziliśmy sobie rzekę
w stylu japońskim,

00:03:48.444 --> 00:03:51.190
z karpiem koi płynącym pod prąd.

00:03:51.190 --> 00:03:53.291
Postanowiliśmy ją namalować.

00:03:53.291 --> 00:03:55.913
Zaprosiliśmy Roba Admiraala,

00:03:55.913 --> 00:03:57.313
artystę-tatuażystę

00:03:57.313 --> 00:04:00.333
specjalizującego się w stylu japońskim.

00:04:00.333 --> 00:04:02.020
Nie wiedzieliśmy, że spędzimy

00:04:02.020 --> 00:04:05.455
prawie cały rok na malowaniu rzeki

00:04:05.455 --> 00:04:09.175
razem z Geovanim, Robinho i Vitorem,

00:04:09.175 --> 00:04:11.301
którzy mieszkali niedaleko.

00:04:11.301 --> 00:04:13.371
Nawet zamieszkaliśmy w pobliżu,

00:04:13.371 --> 00:04:16.734
kiedy jeden facet z tej ulicy, Elias,

00:04:16.734 --> 00:04:19.659
powiedział, że możemy zamieszkać u niego

00:04:19.659 --> 00:04:21.007
razem z jego rodziną.

00:04:21.007 --> 00:04:22.477
To było świetne.

00:04:22.477 --> 00:04:23.805
Niestety w tym czasie

00:04:23.805 --> 00:04:26.086
wybuchła następna wojna między policją

00:04:26.086 --> 00:04:27.861
a gangami narkotykowymi.

00:04:27.861 --> 00:04:32.609
(Film) (Strzały)

00:04:42.218 --> 00:04:45.124
Dowiedzieliśmy się, że w takich chwilach

00:04:45.124 --> 00:04:47.494
ludzie w dzielnicy trzymają się razem

00:04:47.494 --> 00:04:49.282
żeby przetrwać ciężkie czasy.

00:04:49.282 --> 00:04:51.892
Dowiedzieliśmy się też czegoś jeszcze:

00:04:51.892 --> 00:04:54.312
jak ważne jest grillowanie.

00:04:54.312 --> 00:04:55.199
(Śmiech)

00:04:55.199 --> 00:04:56.920
Gdy organizujesz grilla,

00:04:56.920 --> 00:04:59.361
przekształcasz się z gościa w gospodarza.

00:04:59.361 --> 00:05:00.764
Postanowiliśmy więc grillować

00:05:00.764 --> 00:05:01.947
prawie co drugi tydzień

00:05:01.947 --> 00:05:04.806
i poznaliśmy wszystkich z sąsiedztwa.

NOTE Paragraph

00:05:04.806 --> 00:05:06.831
JK: Nadal myśleliśmy o tym wzgórzu.

NOTE Paragraph

00:05:06.831 --> 00:05:08.191
DU: Tak, rozmawialiśmy

00:05:08.191 --> 00:05:09.477
o skali projektu,

00:05:09.477 --> 00:05:12.398
bo do pomalowania było bardzo dużo,

00:05:12.398 --> 00:05:14.546
z mnóstwem szczegółów.

00:05:14.546 --> 00:05:19.175
Przez to przedsięwzięcie
prawie oszaleliśmy.

00:05:20.285 --> 00:05:21.820
Ale stwierdziliśmy,

00:05:21.820 --> 00:05:25.651
że może czas spędzony w okolicy

00:05:25.651 --> 00:05:27.225
był ważniejszy

00:05:27.225 --> 00:05:29.926
niż samo malowanie.

NOTE Paragraph

00:05:29.926 --> 00:05:31.444
JK: Cały czas

00:05:31.444 --> 00:05:33.873
to wzgórze i ten pomysł istniały.

00:05:33.873 --> 00:05:36.258
Zaczęliśmy szkicować,

00:05:36.258 --> 00:05:39.442
robić modele i coś wymyśliliśmy.

00:05:39.442 --> 00:05:41.545
Stwierdziliśmy, że nasze projekty

00:05:41.545 --> 00:05:45.314
muszą być trochę prostsze niż ostatni,

00:05:45.314 --> 00:05:48.378
żeby włączyć do malowania więcej osób

00:05:48.378 --> 00:05:51.114
i domów jednocześnie.

00:05:51.114 --> 00:05:53.470
Wypróbowaliśmy to

00:05:53.470 --> 00:05:56.040
w centralnej części Rio,

00:05:56.040 --> 00:05:57.788
w dzielnicy Santa Marta.

00:05:57.788 --> 00:05:59.971
Zrobiliśmy projekt tego miejsca,

00:05:59.971 --> 00:06:01.362
który wyglądał tak,

00:06:01.362 --> 00:06:02.907
a ludzie się na to zgodzili.

00:06:02.907 --> 00:06:06.930
Okazuje się, że jeśli twój pomysł
jest absurdalnie wielki,

00:06:06.930 --> 00:06:09.660
ludzie łatwiej go akceptują.

00:06:09.660 --> 00:06:10.500
(Śmiech)

00:06:10.500 --> 00:06:13.468
Ludzie z Santa Marta

00:06:13.468 --> 00:06:16.216
zebrali się i w niecały miesiąc

00:06:16.216 --> 00:06:18.589
przekształcili ten plac w to.

00:06:18.589 --> 00:06:19.957
(Brawa)

00:06:25.676 --> 00:06:28.870
Ta wiadomość obiegła świat.

NOTE Paragraph

00:06:28.870 --> 00:06:32.638
DU: Później dostaliśmy
niespodziewany telefon

00:06:32.638 --> 00:06:36.305
z Programu Artystycznych
Murali w Filadelfii.

00:06:36.305 --> 00:06:37.880
Zapytano,

00:06:37.880 --> 00:06:39.781
czy nasz pomysł z Rio

00:06:39.781 --> 00:06:42.695
można by zrealizować w North Philly,

00:06:42.695 --> 00:06:45.126
jednej z najbiedniejszych dzielnic

00:06:45.126 --> 00:06:46.778
w Stanach Zjednoczonych.

00:06:46.778 --> 00:06:49.838
Zgodziliśmy się bez dwóch zdań.

00:06:49.838 --> 00:06:51.748
Nie mieliśmy projektu,

00:06:51.748 --> 00:06:54.169
ale to było ciekawe wyzwanie.

00:06:54.169 --> 00:06:56.430
Zrobiliśmy dokładnie to, co w Rio.

00:06:56.430 --> 00:06:58.101
Zamieszkaliśmy w okolicy

00:06:58.101 --> 00:07:00.243
i zaczęliśmy robić grilla.

00:07:00.243 --> 00:07:05.102
(Śmiech)

00:07:05.102 --> 00:07:08.871
Ukończenie projektu
zajęło prawie dwa lata,

00:07:08.871 --> 00:07:10.761
stworzyliśmy oddzielne plany

00:07:10.761 --> 00:07:13.304
dla każdego domu w alei,
którą malowaliśmy.

00:07:13.304 --> 00:07:14.908
Wykonaliśmy te projekty

00:07:14.908 --> 00:07:17.521
razem z właścicielami
lokalnych sklepów, budynków

00:07:17.521 --> 00:07:22.459
i z grupą dwunastu
młodych mężczyzn i kobiet.

00:07:22.459 --> 00:07:23.879
Zatrudniliśmy ich,

00:07:23.879 --> 00:07:25.958
zostali przeszkoleni na malarzy

00:07:25.958 --> 00:07:29.523
i razem przekształcili swoją dzielnicę,

00:07:29.523 --> 00:07:33.840
całą ulicę w ogromną mozaikę kolorów.

00:07:33.840 --> 00:07:35.520
(Brawa)

00:07:40.142 --> 00:07:43.765
Na koniec, burmistrz miasta Filadelfii

00:07:43.765 --> 00:07:45.778
podziękował każdemu z osobna,

00:07:45.778 --> 00:07:49.094
doceniając ich dokonania.

NOTE Paragraph

00:07:49.094 --> 00:07:52.246
JK: Pomalowaliśmy całą ulicę.

00:07:52.246 --> 00:07:55.801
A może pomalujemy teraz całe wzgórze?

00:07:55.801 --> 00:07:57.679
Zaczęliśmy szukać funduszy,

00:07:57.679 --> 00:08:00.920
ale natrafialiśmy na pytania,

00:08:00.920 --> 00:08:04.339
typu: ile domów chcemy pomalować?

00:08:04.339 --> 00:08:06.495
Ile to jest metrów kwadratowych?

00:08:06.495 --> 00:08:08.546
Ile farby zużyjemy

00:08:08.546 --> 00:08:11.189
i ile osób zatrudnimy?

00:08:11.189 --> 00:08:13.320
Przez lata próbowaliśmy sporządzić

00:08:13.320 --> 00:08:17.219
plan finansowy i odpowiedzieć na pytania,

00:08:17.219 --> 00:08:18.759
ale potem myśleliśmy,

00:08:18.759 --> 00:08:20.672
że w tym celu

00:08:20.672 --> 00:08:23.259
trzeba dokładnie znać cel,

00:08:23.259 --> 00:08:26.443
zanim się zacznie.

00:08:26.443 --> 00:08:29.694
A może to błędne myślenie?

00:08:29.694 --> 00:08:32.222
Zniknęłaby część magii, którą odkryliśmy,

00:08:32.222 --> 00:08:33.848
że jeśli dokądś jedziesz

00:08:33.848 --> 00:08:36.263
i spędzasz tam czas,

00:08:36.263 --> 00:08:38.231
przedsięwzięcie samo się rozwija

00:08:38.231 --> 00:08:41.719
i zaczyna żyć własnym życiem.

NOTE Paragraph

00:08:41.719 --> 00:08:43.931
DU: Postanowiliśmy

00:08:43.931 --> 00:08:47.140
wziąć ten plan i wymazać z niego

00:08:47.140 --> 00:08:49.030
wszystkie liczby,

00:08:49.030 --> 00:08:50.999
pomysły i założenia

00:08:50.999 --> 00:08:53.362
i powrócić do pierwotnego pomysłu,

00:08:53.362 --> 00:08:55.364
czyli przekształcenia wzgórza

00:08:55.364 --> 00:08:57.805
w ogromne dzieło sztuki.

00:08:57.805 --> 00:09:00.207
Zamiast szukać sponsorów,

00:09:00.207 --> 00:09:03.097
sami zaczęliśmy zbiórkę funduszy

00:09:03.097 --> 00:09:04.680
i w nieco ponad miesiąc

00:09:04.680 --> 00:09:06.852
ponad 1500 ludzi zebrało

00:09:06.852 --> 00:09:10.127
więcej niż 100 tysięcy dolarów.

00:09:10.127 --> 00:09:13.730
To była niesamowita chwila, bo teraz...

00:09:13.730 --> 00:09:17.246
(Brawa)

00:09:17.246 --> 00:09:20.295
... wreszcie mieliśmy wolną rękę,

00:09:20.295 --> 00:09:22.466
żeby wykorzystać to, czego się nauczyliśmy

00:09:22.466 --> 00:09:25.562
i ukończyć projekt tak,

00:09:25.562 --> 00:09:27.474
jak była budowana fawela:

00:09:27.474 --> 00:09:29.128
całkiem od zera, od podstaw,

00:09:29.128 --> 00:09:31.703
bez planu ogólnego.

NOTE Paragraph

00:09:31.703 --> 00:09:34.800
JK: Wróciliśmy i zatrudniliśmy Angelo,

00:09:34.800 --> 00:09:36.722
lokalnego artystę z Vila Cruzeiro.

00:09:36.722 --> 00:09:39.518
Bardzo utalentowany facet,
który zna tam prawie wszystkich.

00:09:39.518 --> 00:09:41.940
Zatrudniliśmy Eliasa,
naszego dawnego gospodarza,

00:09:41.940 --> 00:09:43.537
który zaprosił nas do domu.

00:09:43.537 --> 00:09:45.551
Jest on specem budowlanym.

00:09:45.551 --> 00:09:47.992
Razem z nimi zdecydowaliśmy, gdzie zacząć.

00:09:47.992 --> 00:09:49.678
Wybraliśmy miejsce w Vila Cruzeiro,

00:09:49.678 --> 00:09:52.491
a te domy są właśnie tynkowane.

00:09:52.491 --> 00:09:54.071
Dobre jest to,

00:09:54.071 --> 00:09:56.066
że sami decydują, które domy są następne.

00:09:56.066 --> 00:09:57.752
Drukują koszulki,

00:09:57.752 --> 00:09:59.318
wieszają plakaty,

00:09:59.318 --> 00:10:01.302
tłumaczą wszystko wszystkim

00:10:01.302 --> 00:10:03.143
i rozmawiają z prasą.

00:10:03.143 --> 00:10:05.610
Ukazał się ten artykuł o Angelo.

NOTE Paragraph

00:10:05.610 --> 00:10:07.258
DU: W czasie, kiedy to się dzieje,

00:10:07.258 --> 00:10:08.973
pokazujemy ten pomysł światu.

00:10:08.973 --> 00:10:12.290
Tak jak z projektem w Filadelfii,

00:10:12.290 --> 00:10:14.438
też jesteśmy zapraszani na warsztaty,

00:10:14.438 --> 00:10:16.350
na przykład w Curaçao,

00:10:16.350 --> 00:10:20.456
a teraz planujemy wielki projekt na Haiti.

NOTE Paragraph

00:10:20.456 --> 00:10:23.200
JK: Favela nie była więc tylko miejscem,

00:10:23.200 --> 00:10:24.787
gdzie zaczął się ten pomysł,

00:10:24.787 --> 00:10:28.342
to również miejsce, które umożliwiło

00:10:28.342 --> 00:10:31.468
pracę bez planu ogólnego,

00:10:31.468 --> 00:10:33.538
bo te dzielnice są nieformalne,

00:10:33.538 --> 00:10:34.977
to było inspiracją.

00:10:34.977 --> 00:10:37.577
Wspólnym wysiłkiem, razem z ludźmi,

00:10:37.577 --> 00:10:39.488
można pracować jak w orkiestrze,

00:10:39.488 --> 00:10:41.062
gdzie sto instrumentów

00:10:41.062 --> 00:10:43.415
gra razem, żeby powstała symfonia.

NOTE Paragraph

00:10:43.415 --> 00:10:45.372
DU: Chcemy więc podziękować każdemu,

00:10:45.372 --> 00:10:47.090
kto chciał być częścią tego marzenia

00:10:47.090 --> 00:10:49.174
i nas wspierał.

00:10:49.174 --> 00:10:51.885
I czekamy na ciąg dalszy.

NOTE Paragraph

00:10:51.885 --> 00:10:53.696
JK: Tak. I wkrótce,

00:10:53.696 --> 00:10:56.205
kiedy kolory zjawią się na tych ścianach,

00:10:56.205 --> 00:10:58.184
mamy nadzieję, że dołączy więcej ludzi

00:10:58.184 --> 00:11:00.997
do nas i tego dużego marzenia.

00:11:00.997 --> 00:11:03.617
Może któregoś dnia całe Vila Cruzeiro

00:11:03.617 --> 00:11:05.372
będzie pomalowane.

NOTE Paragraph

00:11:05.372 --> 00:11:07.284
DU: Dziękujemy.

NOTE Paragraph

00:11:07.284 --> 00:11:10.545
(Brawa)