1
00:00:00,552 --> 00:00:03,390
Dre Urhahn: Ten teatr stoi na Copacabanie,

2
00:00:03,390 --> 00:00:06,483
najsłynniejszej plaży świata,

3
00:00:06,483 --> 00:00:08,281
ale 25 kilometrów od niej,

4
00:00:08,281 --> 00:00:10,297
w północnej części Rio

5
00:00:10,297 --> 00:00:13,359
leży dzielnica Vila Cruzeiro,

6
00:00:13,359 --> 00:00:16,419
gdzie mieszka około 60 tysięcy osób.

7
00:00:16,419 --> 00:00:18,522
Ludzie z Rio znają

8
00:00:18,522 --> 00:00:20,397
Vila Cruzeiro głównie z wiadomości,

9
00:00:20,397 --> 00:00:24,034
a niestety wiadomości z Vila Cruzeiro

10
00:00:24,034 --> 00:00:26,466
często są nie za dobre.

11
00:00:26,466 --> 00:00:29,367
Ale Vila Cruzeiro to również miejsce,

12
00:00:29,367 --> 00:00:31,392
gdzie zaczyna się nasza historia.

13
00:00:31,392 --> 00:00:34,595
Jeroen Koolhaas: Dziesięć lat temu
pojechaliśmy pierwszy raz do Rio,

14
00:00:34,595 --> 00:00:37,792
aby nakręcić film dokumentalny
o życiu w fawelach.

15
00:00:37,792 --> 00:00:40,694
Dowiedzieliśmy się, że fawele
to nieformalne wspólnoty.

16
00:00:40,694 --> 00:00:41,911
Powstawały przez lata,

17
00:00:41,911 --> 00:00:43,771
kiedy imigranci z terenów wiejskich

18
00:00:43,771 --> 00:00:45,783
przyjeżdżali do miast
w poszukiwaniu pracy.

19
00:00:45,783 --> 00:00:48,029
Te odrębne miasta w miastach,

20
00:00:48,029 --> 00:00:50,595
znane z problemów,
jak przestępczość, ubóstwo

21
00:00:50,595 --> 00:00:52,356
i brutalne wojny narkotykowe

22
00:00:52,356 --> 00:00:53,918
między policją a gangami.

23
00:00:53,918 --> 00:00:57,013
Uderzyło nas,

24
00:00:57,013 --> 00:00:58,570
że mieszkańcy

25
00:00:58,570 --> 00:01:01,050
zbudowali te dzielnice własnymi rękami,

26
00:01:01,050 --> 00:01:02,600
bez żadnego planu generalnego.

27
00:01:02,600 --> 00:01:05,500
Taki wielki plac budowy.

28
00:01:05,500 --> 00:01:07,374
W Holandii, skąd pochodzimy,

29
00:01:07,374 --> 00:01:09,457
wszystko jest zaplanowane.

30
00:01:09,457 --> 00:01:12,121
Mamy nawet przepisy,
jak przestrzegać przepisów.

31
00:01:12,121 --> 00:01:13,677
(Śmiech)

32
00:01:13,677 --> 00:01:15,795
DU: Ostatni dzień filmowania zakończyliśmy

33
00:01:15,795 --> 00:01:17,944
w Vila Cruzeiro,

34
00:01:17,944 --> 00:01:19,332
siedząc z drinkiem,

35
00:01:19,332 --> 00:01:21,007
z widokiem na wzgórze

36
00:01:21,007 --> 00:01:22,617
pełne domów.

37
00:01:22,617 --> 00:01:24,952
Większość z nich wyglądała
na niedokończone,

38
00:01:24,952 --> 00:01:26,382
ze ścianami z gołych cegieł,

39
00:01:26,382 --> 00:01:28,132
ale były też domy

40
00:01:28,132 --> 00:01:30,074
otynkowane i pomalowane.

41
00:01:30,074 --> 00:01:31,770
I nagle naszła nas myśl:

42
00:01:31,770 --> 00:01:34,450
"Jakby to wyglądało,

43
00:01:34,450 --> 00:01:36,625
gdyby wszystkie otynkowano i pomalowano?".

44
00:01:36,625 --> 00:01:39,667
Wyobraziliśmy sobie jeden, duży projekt,

45
00:01:39,667 --> 00:01:42,767
jedno dzieło sztuki.

46
00:01:42,767 --> 00:01:44,423
Kto by się tego spodziewał

47
00:01:44,423 --> 00:01:46,289
w takim miejscu?

48
00:01:46,289 --> 00:01:49,452
Czy byłoby to możliwe?

49
00:01:49,452 --> 00:01:52,140
Zaczęliśmy liczyć domy,

50
00:01:52,140 --> 00:01:54,038
ale się pogubiliśmy.

51
00:01:54,038 --> 00:01:57,234
Pomysł jednak pozostał.

52
00:01:57,234 --> 00:01:58,909
JK: Mieliśmy znajomego.

53
00:01:58,909 --> 00:02:01,520
Prowadził organizację
pozarządową w Vila Cruzeiro.

54
00:02:01,520 --> 00:02:02,805
Nazywa się Nanko

55
00:02:02,805 --> 00:02:04,866
i spodobał mu się ten pomysł.

56
00:02:04,866 --> 00:02:06,538
Powiedział: "Każdy tutaj

57
00:02:06,538 --> 00:02:08,411
marzy o domu

58
00:02:08,411 --> 00:02:09,862
otynkowanym i pomalowanym;

59
00:02:09,862 --> 00:02:12,097
wtedy dom jest skończony".

60
00:02:12,097 --> 00:02:14,066
Przedstawił nas właściwym ludziom,

61
00:02:14,066 --> 00:02:17,097
Vitor i Maurinho stali się nasza ekipą.

62
00:02:17,097 --> 00:02:20,934
Zaczęliśmy od trzech domów
pośrodku dzielnicy.

63
00:02:20,934 --> 00:02:22,494
Zrobiliśmy kilka projektów.

64
00:02:22,494 --> 00:02:24,544
Wszystkim najbardziej spodobał się ten

65
00:02:24,544 --> 00:02:26,527
z chłopcem, który puszcza latawiec.

66
00:02:26,527 --> 00:02:28,668
Najpierw pomalowaliśmy

67
00:02:28,668 --> 00:02:31,059
wszystko na niebiesko

68
00:02:31,059 --> 00:02:33,650
i wyszło całkiem nieźle.

69
00:02:33,650 --> 00:02:36,181
Ale mieszkańcom
strasznie się to nie podobało.

70
00:02:36,181 --> 00:02:37,824
Mówili: "Co wy zrobiliście?

71
00:02:37,824 --> 00:02:39,713
Pomalowaliście nam dom

72
00:02:39,713 --> 00:02:41,513
na kolor komisariatu".

73
00:02:41,513 --> 00:02:43,426
(Śmiech)

74
00:02:43,426 --> 00:02:45,652
W faweli to nic dobrego.

75
00:02:45,652 --> 00:02:49,477
Podobnie jak kolor więziennej celi.

76
00:02:49,477 --> 00:02:52,471
Szybko więc domalowaliśmy chłopca

77
00:02:52,471 --> 00:02:54,279
i myśleliśmy, że robota skończona.

78
00:02:54,279 --> 00:02:57,336
Byliśmy szczęśliwi,
ale nadal coś brakowało,

79
00:02:57,336 --> 00:02:59,069
bo małe dzieci mówiły:

80
00:02:59,069 --> 00:03:01,361
"Jest chłopiec, który puszcza latawiec,

81
00:03:01,361 --> 00:03:03,178
tylko gdzie ten latawiec?".

82
00:03:03,178 --> 00:03:05,293
Powiedzieliśmy: "To jest sztuka.

83
00:03:05,293 --> 00:03:07,810
Trzeba sobie wyobrazić ten latawiec".

84
00:03:07,810 --> 00:03:08,862
(Śmiech)

85
00:03:08,862 --> 00:03:12,526
A oni na to: "Nie! Chcemy go widzieć".

86
00:03:12,526 --> 00:03:14,423
Szybko umieściliśmy latawiec

87
00:03:14,423 --> 00:03:15,788
na samym wzgórzu,

88
00:03:15,788 --> 00:03:17,920
żeby było widać, co ten chłopiec robi,

89
00:03:17,920 --> 00:03:20,333
i że tam jest latawiec.

90
00:03:20,333 --> 00:03:22,188
Lokalne gazety zaczęły o tym pisać,

91
00:03:22,188 --> 00:03:23,501
co było super.

92
00:03:23,501 --> 00:03:25,348
Później nawet napisał The Guardian:

93
00:03:25,348 --> 00:03:29,264
"Znane slumsy stały się
galerią pod gołym niebem".

94
00:03:29,264 --> 00:03:32,182
JK: Zachęceni tym sukcesem

95
00:03:32,182 --> 00:03:35,710
wróciliśmy do Rio na drugą akcję

96
00:03:35,710 --> 00:03:38,336
i natknęliśmy się na tę ulicę.

97
00:03:38,336 --> 00:03:41,609
Była pokryta betonem,
żeby zapobiegać powodzi błotnej.

98
00:03:41,609 --> 00:03:44,960
Zobaczyliśmy w niej rzekę.

99
00:03:44,960 --> 00:03:48,444
Wyobraziliśmy sobie rzekę
w stylu japońskim,

100
00:03:48,444 --> 00:03:51,190
z karpiem koi płynącym pod prąd.

101
00:03:51,190 --> 00:03:53,291
Postanowiliśmy ją namalować.

102
00:03:53,291 --> 00:03:55,913
Zaprosiliśmy Roba Admiraala,

103
00:03:55,913 --> 00:03:57,313
artystę-tatuażystę

104
00:03:57,313 --> 00:04:00,333
specjalizującego się w stylu japońskim.

105
00:04:00,333 --> 00:04:02,020
Nie wiedzieliśmy, że spędzimy

106
00:04:02,020 --> 00:04:05,455
prawie cały rok na malowaniu rzeki

107
00:04:05,455 --> 00:04:09,175
razem z Geovanim, Robinho i Vitorem,

108
00:04:09,175 --> 00:04:11,301
którzy mieszkali niedaleko.

109
00:04:11,301 --> 00:04:13,371
Nawet zamieszkaliśmy w pobliżu,

110
00:04:13,371 --> 00:04:16,734
kiedy jeden facet z tej ulicy, Elias,

111
00:04:16,734 --> 00:04:19,659
powiedział, że możemy zamieszkać u niego

112
00:04:19,659 --> 00:04:21,007
razem z jego rodziną.

113
00:04:21,007 --> 00:04:22,477
To było świetne.

114
00:04:22,477 --> 00:04:23,805
Niestety w tym czasie

115
00:04:23,805 --> 00:04:26,086
wybuchła następna wojna między policją

116
00:04:26,086 --> 00:04:27,861
a gangami narkotykowymi.

117
00:04:27,861 --> 00:04:32,609
(Film) (Strzały)

118
00:04:42,218 --> 00:04:45,124
Dowiedzieliśmy się, że w takich chwilach

119
00:04:45,124 --> 00:04:47,494
ludzie w dzielnicy trzymają się razem

120
00:04:47,494 --> 00:04:49,282
żeby przetrwać ciężkie czasy.

121
00:04:49,282 --> 00:04:51,892
Dowiedzieliśmy się też czegoś jeszcze:

122
00:04:51,892 --> 00:04:54,312
jak ważne jest grillowanie.

123
00:04:54,312 --> 00:04:55,199
(Śmiech)

124
00:04:55,199 --> 00:04:56,920
Gdy organizujesz grilla,

125
00:04:56,920 --> 00:04:59,361
przekształcasz się z gościa w gospodarza.

126
00:04:59,361 --> 00:05:00,764
Postanowiliśmy więc grillować

127
00:05:00,764 --> 00:05:01,947
prawie co drugi tydzień

128
00:05:01,947 --> 00:05:04,806
i poznaliśmy wszystkich z sąsiedztwa.

129
00:05:04,806 --> 00:05:06,831
JK: Nadal myśleliśmy o tym wzgórzu.

130
00:05:06,831 --> 00:05:08,191
DU: Tak, rozmawialiśmy

131
00:05:08,191 --> 00:05:09,477
o skali projektu,

132
00:05:09,477 --> 00:05:12,398
bo do pomalowania było bardzo dużo,

133
00:05:12,398 --> 00:05:14,546
z mnóstwem szczegółów.

134
00:05:14,546 --> 00:05:19,175
Przez to przedsięwzięcie
prawie oszaleliśmy.

135
00:05:20,285 --> 00:05:21,820
Ale stwierdziliśmy,

136
00:05:21,820 --> 00:05:25,651
że może czas spędzony w okolicy

137
00:05:25,651 --> 00:05:27,225
był ważniejszy

138
00:05:27,225 --> 00:05:29,926
niż samo malowanie.

139
00:05:29,926 --> 00:05:31,444
JK: Cały czas

140
00:05:31,444 --> 00:05:33,873
to wzgórze i ten pomysł istniały.

141
00:05:33,873 --> 00:05:36,258
Zaczęliśmy szkicować,

142
00:05:36,258 --> 00:05:39,442
robić modele i coś wymyśliliśmy.

143
00:05:39,442 --> 00:05:41,545
Stwierdziliśmy, że nasze projekty

144
00:05:41,545 --> 00:05:45,314
muszą być trochę prostsze niż ostatni,

145
00:05:45,314 --> 00:05:48,378
żeby włączyć do malowania więcej osób

146
00:05:48,378 --> 00:05:51,114
i domów jednocześnie.

147
00:05:51,114 --> 00:05:53,470
Wypróbowaliśmy to

148
00:05:53,470 --> 00:05:56,040
w centralnej części Rio,

149
00:05:56,040 --> 00:05:57,788
w dzielnicy Santa Marta.

150
00:05:57,788 --> 00:05:59,971
Zrobiliśmy projekt tego miejsca,

151
00:05:59,971 --> 00:06:01,362
który wyglądał tak,

152
00:06:01,362 --> 00:06:02,907
a ludzie się na to zgodzili.

153
00:06:02,907 --> 00:06:06,930
Okazuje się, że jeśli twój pomysł
jest absurdalnie wielki,

154
00:06:06,930 --> 00:06:09,660
ludzie łatwiej go akceptują.

155
00:06:09,660 --> 00:06:10,500
(Śmiech)

156
00:06:10,500 --> 00:06:13,468
Ludzie z Santa Marta

157
00:06:13,468 --> 00:06:16,216
zebrali się i w niecały miesiąc

158
00:06:16,216 --> 00:06:18,589
przekształcili ten plac w to.

159
00:06:18,589 --> 00:06:19,957
(Brawa)

160
00:06:25,676 --> 00:06:28,870
Ta wiadomość obiegła świat.

161
00:06:28,870 --> 00:06:32,638
DU: Później dostaliśmy
niespodziewany telefon

162
00:06:32,638 --> 00:06:36,305
z Programu Artystycznych
Murali w Filadelfii.

163
00:06:36,305 --> 00:06:37,880
Zapytano,

164
00:06:37,880 --> 00:06:39,781
czy nasz pomysł z Rio

165
00:06:39,781 --> 00:06:42,695
można by zrealizować w North Philly,

166
00:06:42,695 --> 00:06:45,126
jednej z najbiedniejszych dzielnic

167
00:06:45,126 --> 00:06:46,778
w Stanach Zjednoczonych.

168
00:06:46,778 --> 00:06:49,838
Zgodziliśmy się bez dwóch zdań.

169
00:06:49,838 --> 00:06:51,748
Nie mieliśmy projektu,

170
00:06:51,748 --> 00:06:54,169
ale to było ciekawe wyzwanie.

171
00:06:54,169 --> 00:06:56,430
Zrobiliśmy dokładnie to, co w Rio.

172
00:06:56,430 --> 00:06:58,101
Zamieszkaliśmy w okolicy

173
00:06:58,101 --> 00:07:00,243
i zaczęliśmy robić grilla.

174
00:07:00,243 --> 00:07:05,102
(Śmiech)

175
00:07:05,102 --> 00:07:08,871
Ukończenie projektu
zajęło prawie dwa lata,

176
00:07:08,871 --> 00:07:10,761
stworzyliśmy oddzielne plany

177
00:07:10,761 --> 00:07:13,304
dla każdego domu w alei,
którą malowaliśmy.

178
00:07:13,304 --> 00:07:14,908
Wykonaliśmy te projekty

179
00:07:14,908 --> 00:07:17,521
razem z właścicielami
lokalnych sklepów, budynków

180
00:07:17,521 --> 00:07:22,459
i z grupą dwunastu
młodych mężczyzn i kobiet.

181
00:07:22,459 --> 00:07:23,879
Zatrudniliśmy ich,

182
00:07:23,879 --> 00:07:25,958
zostali przeszkoleni na malarzy

183
00:07:25,958 --> 00:07:29,523
i razem przekształcili swoją dzielnicę,

184
00:07:29,523 --> 00:07:33,840
całą ulicę w ogromną mozaikę kolorów.

185
00:07:33,840 --> 00:07:35,520
(Brawa)

186
00:07:40,142 --> 00:07:43,765
Na koniec, burmistrz miasta Filadelfii

187
00:07:43,765 --> 00:07:45,778
podziękował każdemu z osobna,

188
00:07:45,778 --> 00:07:49,094
doceniając ich dokonania.

189
00:07:49,094 --> 00:07:52,246
JK: Pomalowaliśmy całą ulicę.

190
00:07:52,246 --> 00:07:55,801
A może pomalujemy teraz całe wzgórze?

191
00:07:55,801 --> 00:07:57,679
Zaczęliśmy szukać funduszy,

192
00:07:57,679 --> 00:08:00,920
ale natrafialiśmy na pytania,

193
00:08:00,920 --> 00:08:04,339
typu: ile domów chcemy pomalować?

194
00:08:04,339 --> 00:08:06,495
Ile to jest metrów kwadratowych?

195
00:08:06,495 --> 00:08:08,546
Ile farby zużyjemy

196
00:08:08,546 --> 00:08:11,189
i ile osób zatrudnimy?

197
00:08:11,189 --> 00:08:13,320
Przez lata próbowaliśmy sporządzić

198
00:08:13,320 --> 00:08:17,219
plan finansowy i odpowiedzieć na pytania,

199
00:08:17,219 --> 00:08:18,759
ale potem myśleliśmy,

200
00:08:18,759 --> 00:08:20,672
że w tym celu

201
00:08:20,672 --> 00:08:23,259
trzeba dokładnie znać cel,

202
00:08:23,259 --> 00:08:26,443
zanim się zacznie.

203
00:08:26,443 --> 00:08:29,694
A może to błędne myślenie?

204
00:08:29,694 --> 00:08:32,222
Zniknęłaby część magii, którą odkryliśmy,

205
00:08:32,222 --> 00:08:33,848
że jeśli dokądś jedziesz

206
00:08:33,848 --> 00:08:36,263
i spędzasz tam czas,

207
00:08:36,263 --> 00:08:38,231
przedsięwzięcie samo się rozwija

208
00:08:38,231 --> 00:08:41,719
i zaczyna żyć własnym życiem.

209
00:08:41,719 --> 00:08:43,931
DU: Postanowiliśmy

210
00:08:43,931 --> 00:08:47,140
wziąć ten plan i wymazać z niego

211
00:08:47,140 --> 00:08:49,030
wszystkie liczby,

212
00:08:49,030 --> 00:08:50,999
pomysły i założenia

213
00:08:50,999 --> 00:08:53,362
i powrócić do pierwotnego pomysłu,

214
00:08:53,362 --> 00:08:55,364
czyli przekształcenia wzgórza

215
00:08:55,364 --> 00:08:57,805
w ogromne dzieło sztuki.

216
00:08:57,805 --> 00:09:00,207
Zamiast szukać sponsorów,

217
00:09:00,207 --> 00:09:03,097
sami zaczęliśmy zbiórkę funduszy

218
00:09:03,097 --> 00:09:04,680
i w nieco ponad miesiąc

219
00:09:04,680 --> 00:09:06,852
ponad 1500 ludzi zebrało

220
00:09:06,852 --> 00:09:10,127
więcej niż 100 tysięcy dolarów.

221
00:09:10,127 --> 00:09:13,730
To była niesamowita chwila, bo teraz...

222
00:09:13,730 --> 00:09:17,246
(Brawa)

223
00:09:17,246 --> 00:09:20,295
... wreszcie mieliśmy wolną rękę,

224
00:09:20,295 --> 00:09:22,466
żeby wykorzystać to, czego się nauczyliśmy

225
00:09:22,466 --> 00:09:25,562
i ukończyć projekt tak,

226
00:09:25,562 --> 00:09:27,474
jak była budowana fawela:

227
00:09:27,474 --> 00:09:29,128
całkiem od zera, od podstaw,

228
00:09:29,128 --> 00:09:31,703
bez planu ogólnego.

229
00:09:31,703 --> 00:09:34,800
JK: Wróciliśmy i zatrudniliśmy Angelo,

230
00:09:34,800 --> 00:09:36,722
lokalnego artystę z Vila Cruzeiro.

231
00:09:36,722 --> 00:09:39,518
Bardzo utalentowany facet,
który zna tam prawie wszystkich.

232
00:09:39,518 --> 00:09:41,940
Zatrudniliśmy Eliasa,
naszego dawnego gospodarza,

233
00:09:41,940 --> 00:09:43,537
który zaprosił nas do domu.

234
00:09:43,537 --> 00:09:45,551
Jest on specem budowlanym.

235
00:09:45,551 --> 00:09:47,992
Razem z nimi zdecydowaliśmy, gdzie zacząć.

236
00:09:47,992 --> 00:09:49,678
Wybraliśmy miejsce w Vila Cruzeiro,

237
00:09:49,678 --> 00:09:52,491
a te domy są właśnie tynkowane.

238
00:09:52,491 --> 00:09:54,071
Dobre jest to,

239
00:09:54,071 --> 00:09:56,066
że sami decydują, które domy są następne.

240
00:09:56,066 --> 00:09:57,752
Drukują koszulki,

241
00:09:57,752 --> 00:09:59,318
wieszają plakaty,

242
00:09:59,318 --> 00:10:01,302
tłumaczą wszystko wszystkim

243
00:10:01,302 --> 00:10:03,143
i rozmawiają z prasą.

244
00:10:03,143 --> 00:10:05,610
Ukazał się ten artykuł o Angelo.

245
00:10:05,610 --> 00:10:07,258
DU: W czasie, kiedy to się dzieje,

246
00:10:07,258 --> 00:10:08,973
pokazujemy ten pomysł światu.

247
00:10:08,973 --> 00:10:12,290
Tak jak z projektem w Filadelfii,

248
00:10:12,290 --> 00:10:14,438
też jesteśmy zapraszani na warsztaty,

249
00:10:14,438 --> 00:10:16,350
na przykład w Curaçao,

250
00:10:16,350 --> 00:10:20,456
a teraz planujemy wielki projekt na Haiti.

251
00:10:20,456 --> 00:10:23,200
JK: Favela nie była więc tylko miejscem,

252
00:10:23,200 --> 00:10:24,787
gdzie zaczął się ten pomysł,

253
00:10:24,787 --> 00:10:28,342
to również miejsce, które umożliwiło

254
00:10:28,342 --> 00:10:31,468
pracę bez planu ogólnego,

255
00:10:31,468 --> 00:10:33,538
bo te dzielnice są nieformalne,

256
00:10:33,538 --> 00:10:34,977
to było inspiracją.

257
00:10:34,977 --> 00:10:37,577
Wspólnym wysiłkiem, razem z ludźmi,

258
00:10:37,577 --> 00:10:39,488
można pracować jak w orkiestrze,

259
00:10:39,488 --> 00:10:41,062
gdzie sto instrumentów

260
00:10:41,062 --> 00:10:43,415
gra razem, żeby powstała symfonia.

261
00:10:43,415 --> 00:10:45,372
DU: Chcemy więc podziękować każdemu,

262
00:10:45,372 --> 00:10:47,090
kto chciał być częścią tego marzenia

263
00:10:47,090 --> 00:10:49,174
i nas wspierał.

264
00:10:49,174 --> 00:10:51,885
I czekamy na ciąg dalszy.

265
00:10:51,885 --> 00:10:53,696
JK: Tak. I wkrótce,

266
00:10:53,696 --> 00:10:56,205
kiedy kolory zjawią się na tych ścianach,

267
00:10:56,205 --> 00:10:58,184
mamy nadzieję, że dołączy więcej ludzi

268
00:10:58,184 --> 00:11:00,997
do nas i tego dużego marzenia.

269
00:11:00,997 --> 00:11:03,617
Może któregoś dnia całe Vila Cruzeiro

270
00:11:03,617 --> 00:11:05,372
będzie pomalowane.

271
00:11:05,372 --> 00:11:07,284
DU: Dziękujemy.

272
00:11:07,284 --> 00:11:10,545
(Brawa)