0:00:07.158,0:00:10.923
თუ ვერ წარმოგიდგენიათ[br]ცხოვრება შოკოლადის გარეშე,

0:00:10.923,0:00:15.782
გაგიმართლათ, [br]რომ მე-16 საუკუნემდე არ დაიბადეთ.

0:00:15.782,0:00:19.450
ამ დრომდე შოკოლადი არსებობდა [br]მხოლოდ მეზოამერიკაში,

0:00:19.450,0:00:22.305
თუმცა, ბევრად განსხვავებული სახით.

0:00:22.305,0:00:24.685
ჯერ კიდევ ძვ.წ. 1900 წელს

0:00:24.685,0:00:26.985
ამ რეგიონის ხალხმა ისწავლა

0:00:26.985,0:00:30.496
კაკაოს ხის მარცვლების მომზადება.

0:00:30.496,0:00:33.216
ადრეული ჩანაწერები გვიამბობენ,[br]რომ მარცვლებს ფქვავდნენ

0:00:33.216,0:00:36.465
და ურევდნენ სიმინდის ფქვილსა[br]და მწარე წიწაკას,

0:00:36.465,0:00:37.956
რათა შეექმნათ სასმელი.

0:00:37.956,0:00:40.096
არა დამამშვიდებელი ცხელი კაკაოს ჭიქა,

0:00:40.096,0:00:44.526
არამედ გამამხნევებელი,[br]მწარე და ქაფიანი ნარევი.

0:00:44.526,0:00:47.976
და თუ ფიქრობთ,[br]რომ დღეს შოკოლადს ზედმეტად ვადიდებთ,

0:00:47.976,0:00:50.876
მეზოამერიკელებმა გვაჯობეს.

0:00:50.876,0:00:53.596
მათ სჯეროდათ,[br]რომ კაკაო იყო ზეციური საკვები,

0:00:53.596,0:00:57.016
ნაჩუქარი ადამიანთათვის ღმერთის,[br]ფრთოსანი გველის მიერ,

0:00:57.016,0:00:59.539
რომელიც ცნობილია მაიას ტომში კუკულკანის,

0:00:59.539,0:01:02.766
ხოლო აცტეკებისთვის -[br]კეტზალკოატლის სახელით.

0:01:02.766,0:01:05.287
აცტეკები იყენებდნენ კაკაოს მარცვლებს,[br]როგორც ვალუტას.

0:01:05.287,0:01:07.826
სვამდნენ შოკოლადს სამეფო დღესასწაულებზე.

0:01:07.826,0:01:10.736
ჯილდოს სახით გადასცემდნენ[br]ბრძოლაში წარმატებულ ჯარისკაცებს

0:01:10.736,0:01:13.417
და იყენებდნენ მას რიტუალებში.

0:01:13.417,0:01:18.137
შოკოლადის პირველი ტრანსატლანტიკური გაცნობა[br]1519 წელს მოხდა,

0:01:18.137,0:01:21.727
როდესაც ერნან კორტესი[br]მონტეზუმას კარს ესტუმრა

0:01:21.727,0:01:23.426
ტენოჩტიტლანში.

0:01:23.426,0:01:25.587
კორტესის ლეიტენანტის[br]ჩანაწერების მიხედვით,

0:01:25.587,0:01:31.287
მეფემ სასმელის 50 დოქი გამოატანინა[br]და ჩაასხმევინა ოქროს თასებში.

0:01:31.287,0:01:34.707
როდესაც კოლონისტები[br]ახალი უცნაური მარცვლებით დაბრუნდნენ,

0:01:34.707,0:01:38.637
მისიონერების მონაყოლებმა ადგილობრივი[br]მოსახლეობის უხამს ჩვეულებების შესახებ,

0:01:38.637,0:01:42.038
ამ მარცვლებს აფროდიზიაკის[br]რეპუტაცია შეუქმნეს.

0:01:42.038,0:01:45.778
თავდაპირველად, მწარე გემოს გამო [br]მას წამლის სახით იყენებდნენ,

0:01:45.778,0:01:47.978
მაგალითად, კუჭის აშლილობის დროს.

0:01:47.978,0:01:50.777
თუმცა, მისმა დატკბობამ თაფლით,[br]შაქრით, ან ვანილით,

0:01:50.777,0:01:55.458
სწრაფად აქცია შოკოლადი[br]ცნობილ დელიკატესად ესპანეთის კარზე.

0:01:55.458,0:01:58.568
და მალე, არც ერთი არისტოკრატული სახლი[br]არ ითვლებოდა სრულფასოვნად,

0:01:58.568,0:02:01.568
შოკოლადისთვის განკუთვნილი[br]ჭურჭლის გარეშე.

0:02:01.568,0:02:06.259
მოდური სასმელის ფართომასშტაბიანი წარმოება,[br]რთული და შრომატევადი იყო.

0:02:06.269,0:02:10.369
რაც გულისხმობდა პლანტაციების გამოყენებასა[br]და აფრიკის ნაპირებიდან

0:02:10.369,0:02:14.509
კარიბის რეგიონსა და კუნძულებზე[br]მონების ჩამოყვანას.

0:02:14.509,0:02:18.179
შოკოლადის სამყარო სამუდამოდ[br]1828 წელს შეიცვალა,

0:02:18.179,0:02:24.029
როდესაც კონრად ვან ჰაუტენმა[br]კაკაოს პრესი გამოიგონა ამსტერდამში.

0:02:24.029,0:02:28.531
მის გამოგონებას შეეძლო გამოეყო[br]კაკაოს ბუნებრივი ცხიმი, ან კაკაოს კარაქი.

0:02:28.531,0:02:32.516
შედეგად რჩებოდა ფხვნილი,[br]რომლის სითხეში გახსნაც შეიძლებოდა.

0:02:32.516,0:02:34.989
ან ისევ კაკაოს კარაქთან შერევა,

0:02:34.989,0:02:38.209
რათა შექმნილიყო მყარი შოკოლადი,[br]რომელიც ცნობილია ჩვენთვის დღეს.

0:02:38.209,0:02:42.202
ცოტა ხნის შემდეგ, შვეიცარიელმა შოკოლატიემ,[br]დენიელ პიტერმა

0:02:42.202,0:02:44.701
ნარევში რძის ფხვნილი დაამატა,

0:02:44.701,0:02:47.790
რითაც შექმნა რძიანი შოკოლადი.

0:02:47.790,0:02:51.389
მე-20 საუკუნისთვის შოკოლადი უკვე[br]აღარ წარმოადგენდა ფუფუნებას,

0:02:51.389,0:02:53.851
არამედ გახდა ტკბილეული ყველასთვის.

0:02:53.851,0:02:58.114
გაზრდილმა მოთხოვნამ განაპირობა[br]მეტი კაკაოს მოყვანის საჭიროება,

0:02:58.114,0:03:00.815
რაც მხოლოდ ეკვატორთან ახლოსაა შესაძლებელი.

0:03:00.815,0:03:03.731
თუმცა ამჟამად, სამხრეთ ამერიკის[br]კაკაოს პლანტაციებზე,

0:03:03.731,0:03:06.021
აფრიკელი მონების ჩამოყვანის ნაცვლად,

0:03:06.021,0:03:09.151
კაკაოს წარმოებამ თავად გადაინაცვლა[br]დასავლეთ აფრიკაში.

0:03:09.151,0:03:14.701
2015 წლისთვის კოტ დ'ივუარი უზრუნველყოფდა[br]მსოფლიოში კაკაოს წარმოების ორ მეხუთედს.

0:03:14.701,0:03:16.744
თუმცა, ინდუსტრიის ზრდას თან ახლდა

0:03:16.744,0:03:19.977
ადამიანთა უფლებების სასტიკი დარღვევები.

0:03:19.977,0:03:22.230
დასავლეთ აფრიკის მრავალი პლანტაცია,

0:03:22.230,0:03:24.260
რომელიც დასავლურ კომპანიებს ამარაგებს,

0:03:24.260,0:03:26.731
მონებისა და ბავშვების შრომას იყენებს,

0:03:26.731,0:03:31.572
ვარაუდობენ, რომ ამაში[br]2 მილიონზე მეტი ბავშვი მონაწილეობდა.

0:03:31.572,0:03:33.951
ეს რთული პრობლემა არსებობს დღემდე,

0:03:33.951,0:03:37.741
მიუხედავად შოკოლადის[br]მსხვილი საწარმოების მცდელობებისა,

0:03:37.741,0:03:42.901
ეთანამშრომლათ აფრიკის ქვეყნებთან,[br]რათა შეემცირებინათ მსგავსი პრაქტიკა.

0:03:42.901,0:03:47.792
დღეს შოკოლადი წარმოადგენს[br]თანამედროვე კულტურის განუყოფელ ნაწილს.

0:03:47.792,0:03:51.442
კოლონიალიზმისას,[br]ადგილობრივ კულტურებთან ასოცირების გამო,

0:03:51.442,0:03:53.892
ასევე რეკლამირების ძალით,

0:03:53.892,0:03:56.263
შოკოლადი ინარჩუნებს რაღაც გრძნობითის,

0:03:56.263,0:03:57.742
მაცდუნებელის,

0:03:57.742,0:03:59.663
და ამავე დროს აკრძალულის აურას.

0:03:59.663,0:04:03.471
ახლა, როცა ვიცით შოკოლადის მომხიბლავი,[br]და ამავე დროს სასტიკი ისტორიის,

0:04:03.471,0:04:05.562
ასევე მისი დღევანდელი წარმოების შესახებ,

0:04:05.562,0:04:08.642
გასაგებია, საიდან იღებს სათავეს[br]ეს ასოციაციები

0:04:08.642,0:04:11.052
და რა იმალება მათ უკან.

0:04:11.052,0:04:13.638
ასე რომ, როცა გახსნით შოკოლადის[br]მორიგ ფილას,

0:04:13.638,0:04:20.028
დაფიქრდით, რომ შოკოლადთან დაკავშირებული[br]ზოგი რამ, არც ისე ტკბილია.