WEBVTT 00:00:08.206 --> 00:00:10.438 Enerjiyi tanımlamak hiç de kolay değil. 00:00:10.438 --> 00:00:12.053 Nesnelerin enerjisi vardır, 00:00:12.053 --> 00:00:12.960 fakat enerjiyi 00:00:12.960 --> 00:00:14.822 elinizde tutamazsınız. 00:00:14.822 --> 00:00:16.483 Enerjinin neye yol açtığını görseniz de 00:00:16.483 --> 00:00:18.804 doğrudan enerjiyi göremezsiniz. 00:00:18.804 --> 00:00:20.615 Farklı enerji çeşitleri vardır, 00:00:20.615 --> 00:00:21.916 fakat bu çeşitlerin arasındaki farklılıklar 00:00:21.916 --> 00:00:25.692 sadece hareket ettirdikleri nesneler yolu ile ortaya çıkar. 00:00:25.692 --> 00:00:27.045 Evrendeki tüm farklı enerjilerin 00:00:27.045 --> 00:00:29.165 toplamının her zaman aynı kaldığını 00:00:29.165 --> 00:00:31.366 biliyoruz. 00:00:31.366 --> 00:00:33.546 Kimyagerler için iki önemli enerji çeşidi 00:00:33.546 --> 00:00:35.107 kimyasal potansiyel enerji ve 00:00:35.107 --> 00:00:36.886 kinetik enerjidir. 00:00:36.886 --> 00:00:39.721 Potensiyel enerji gerçekleşmeyi bekleyen enerjidir. 00:00:39.721 --> 00:00:41.801 Gergin bir lastik bandı düşünün. 00:00:41.801 --> 00:00:42.629 Eğer bandı keserseniz 00:00:42.629 --> 00:00:44.008 tüm bu potansiyel enerji 00:00:44.008 --> 00:00:46.743 kinetik enerjiye dönüşür. 00:00:46.743 --> 00:00:49.599 Siz bunu acı olarak algılarsınız. 00:00:49.599 --> 00:00:50.850 Gergin lastik bant gibi 00:00:50.850 --> 00:00:52.848 kimyasal bağlarda enerji depolar. 00:00:52.848 --> 00:00:54.102 Bu bağlar koparıldığında 00:00:54.102 --> 00:00:55.603 potansiyel enerji ısı veya ışık gibi 00:00:55.603 --> 00:00:57.116 diğer enerji türlerine 00:00:57.116 --> 00:00:58.435 dönüştürülür veya 00:00:58.435 --> 00:01:00.850 farklı bağ oluşumlarında kullanılır. 00:01:00.850 --> 00:01:03.497 Kinetik enerji hareketin enerjisidir ve 00:01:03.497 --> 00:01:05.623 moleküller her zaman hareket eder. 00:01:05.623 --> 00:01:07.614 Bu moleküller yer değiştirebilirler veya 00:01:07.614 --> 00:01:08.939 değiştirmeyebilirler, fakat 00:01:08.939 --> 00:01:10.015 titreşirler, 00:01:10.015 --> 00:01:10.517 gerilirler, 00:01:10.517 --> 00:01:10.932 bükülürler 00:01:10.932 --> 00:01:12.372 ve/veya dönerler. 00:01:12.372 --> 00:01:13.122 Metanı ele alalım. 00:01:13.122 --> 00:01:14.269 Metan, merkezde bulunan 00:01:14.269 --> 00:01:15.678 karbona bağlı dört hidrojenden 00:01:15.678 --> 00:01:16.624 oluşur. 00:01:16.624 --> 00:01:17.501 Metan kağıt üzerinde 00:01:17.501 --> 00:01:19.799 hareket etmeyen bir dört yüzey olarak görünse de 00:01:19.799 --> 00:01:22.467 gerçekte titreşir ve karmakarışıktır. 00:01:22.467 --> 00:01:23.807 Moleküllerin kinetik enerjisi, 00:01:23.807 --> 00:01:25.720 hareket ettiğinizde ortaya çıkan 00:01:25.720 --> 00:01:27.120 enerji ile tamamen aynı türde 00:01:27.120 --> 00:01:28.434 bir enerjidir. 00:01:28.434 --> 00:01:30.058 Fakat siz hareket etmeden durabilseniz de 00:01:30.058 --> 00:01:31.820 moleküller duramaz. 00:01:31.820 --> 00:01:33.315 Bir grup moleküldeki 00:01:33.315 --> 00:01:34.512 kinetik enerjiyi emerseniz 00:01:34.512 --> 00:01:35.770 sadece daha az hareket ederler 00:01:35.770 --> 00:01:37.266 ama hiçbir zaman tamamen durmazlar. 00:01:37.266 --> 00:01:39.017 Herhangi bir grup molekülde, 00:01:39.017 --> 00:01:41.854 bazıları diğerlerine oranla daha fazla kinetik enerjiye sahiptir. 00:01:41.854 --> 00:01:42.555 Eğer bu molekül grubunun 00:01:42.555 --> 00:01:44.520 ortalama kinetik enerjisini hesaplarsak, 00:01:44.520 --> 00:01:47.334 matematiksel olarak ısı ile ilgili bir sayıya 00:01:47.334 --> 00:01:48.659 ulaşırız. 00:01:48.659 --> 00:01:50.069 Yani bir grup molekülün 00:01:50.069 --> 00:01:51.376 kinetik enerjisi ne kadar fazla ise 00:01:51.376 --> 00:01:52.876 ısısı da o kadar fazla olur. 00:01:52.876 --> 00:01:54.562 Yani sıcak bir günde 00:01:54.562 --> 00:01:56.231 etrafınızdaki havada bulunan moleküller 00:01:56.231 --> 00:01:58.017 döner, uzar, bükülür ve 00:01:58.017 --> 00:02:00.196 genellikle soğuk bir güne oranla 00:02:00.196 --> 00:02:02.322 daha fazla hareket eder. 00:02:02.322 --> 00:02:04.275 Bu arada sıcak ve soğuk 00:02:04.275 --> 00:02:05.645 göreceli terimlerdir. 00:02:05.645 --> 00:02:07.141 Bu terimler her zaman bir şeyi 00:02:07.141 --> 00:02:08.649 başka bir şey ile karşılaştımak için kullanılır. 00:02:08.649 --> 00:02:09.869 Sıcak bir günde hava molekülleri 00:02:09.869 --> 00:02:11.814 vücudunuzdaki moleküllere oranla 00:02:11.814 --> 00:02:14.604 daha fazla kinetik enerjiye sahiptir. 00:02:14.604 --> 00:02:16.979 Bu nedenle, bu hava molekülleri size çaptığında 00:02:16.979 --> 00:02:18.741 kendi enerjilerinin bir kısmını 00:02:18.741 --> 00:02:20.493 vücudunuzdaki moleküllere aktarırlar. 00:02:20.493 --> 00:02:22.811 Siz de bunu ısı olarak hissedersiniz. 00:02:22.811 --> 00:02:23.581 Soğuk bir günde 00:02:23.581 --> 00:02:25.757 hava molekülleri vücudunuzdaki moleküllere oranla 00:02:25.757 --> 00:02:27.108 daha az kinetik enerjiye sahiptir. 00:02:27.108 --> 00:02:29.481 Bu nedenle siz bu hava molekülleri ile çarpıştığınızda 00:02:29.481 --> 00:02:30.726 kinetik enerjinizin bir kısmını 00:02:30.726 --> 00:02:33.232 bu moleküllere aktarırsınız ve bunu 00:02:33.232 --> 00:02:35.973 soğukluk olarak hissedersiniz. 00:02:35.973 --> 00:02:38.597 Etrafınızdaki enerji yolunu takip edebilirsiniz. 00:02:38.597 --> 00:02:40.243 Bir dahaki barbekünüzde bunu deneyin. 00:02:40.243 --> 00:02:41.148 Yaktığınız mangal kömüründen 00:02:41.148 --> 00:02:43.145 yayılan kimyasal potansiyel enerji 00:02:43.145 --> 00:02:45.725 aşırı ısı ve ışık olarak görünür. 00:02:45.725 --> 00:02:47.273 Ardından ısı burgeriniz, sosisli sandviçiniz 00:02:47.273 --> 00:02:50.056 veya sebzelerinizdeki moleküllerin bağları 00:02:50.056 --> 00:02:52.309 kopana ve yeni kimyasal yapılar 00:02:52.309 --> 00:02:54.649 oluşana kadar titreştirir. 00:02:54.649 --> 00:02:56.646 Fazla ısı yanık bir karmaşıklık yaratırken 00:02:56.646 --> 00:02:58.330 yeterli ısı akşam yemeğinizi hazırlar. 00:02:58.330 --> 00:02:59.454 Vücudunuza giren 00:02:59.454 --> 00:03:01.075 yanık veya lezzetli 00:03:01.075 --> 00:03:02.297 akşam yemeği molekülleri 00:03:02.297 --> 00:03:03.829 parçalanır ve 00:03:03.829 --> 00:03:04.816 açığa çıkan enerji şu anda 00:03:04.816 --> 00:03:07.346 sizi hayatta tutmak için kullanılır veya daha 00:03:07.346 --> 00:03:10.339 sonra kullanılmak üzere farklı moleküllerde saklanır. 00:03:10.339 --> 00:03:11.752 Akşam olduğunda 00:03:11.752 --> 00:03:13.217 sıcak yaz havası soğur ve 00:03:13.217 --> 00:03:15.855 size doğru olan enerji akışı yavaşlar. 00:03:15.855 --> 00:03:18.551 Hava sıcaklığı kısa bir süreliğine 00:03:18.551 --> 00:03:19.812 vücut ısınız ile eşitlendiğinde 00:03:19.812 --> 00:03:21.141 akış durur. 00:03:21.141 --> 00:03:22.395 Ardından enerji evrene geri 00:03:22.395 --> 00:03:23.640 dönmek için havaya oranla 00:03:23.640 --> 00:03:26.358 daha sıcak olan vücudunuzdan ayrıldığında 00:03:26.358 --> 00:03:29.058 ters yöne doğru akış başlar. 00:03:29.058 --> 00:03:31.726 Bu enerji yaratılmaz veya yok edilmez, 00:03:31.726 --> 00:03:33.620 ancak sürekli şekil değiştiren 00:03:33.620 --> 00:03:36.230 fiziksel dünyamızın bir şaheseridir.