1
00:00:00,663 --> 00:00:03,066
Hans Rosling: Tôi sẽ hỏi các bạn

2
00:00:03,066 --> 00:00:04,391
câu hỏi với 3 đáp án để lựa chọn

3
00:00:04,391 --> 00:00:08,122
Hãy dùng thiết bị này. Hãy dùng nó để trả lời

4
00:00:08,122 --> 00:00:10,677
Câu hỏi đầu tiên là, số tử vong

5
00:00:10,677 --> 00:00:12,798
hàng năm

6
00:00:12,798 --> 00:00:14,090
do các lý do thảm họa thiên nhiên

7
00:00:14,090 --> 00:00:16,691
đã thay đổi như thế nào trong thế kỷ vừa qua?

8
00:00:16,691 --> 00:00:18,070
Nó tăng gấp đôi

9
00:00:18,070 --> 00:00:20,852
Nó giữ nguyên trên toàn thế giới

10
00:00:20,852 --> 00:00:23,226
hay nó giảm đi một nửa?

11
00:00:23,226 --> 00:00:25,630
Xin hãy trả lời, A, B hay C

12
00:00:25,630 --> 00:00:29,730
Tôi đã thấy rất nhiều câu trả lời.
Thế này là nhanh hơn tôi làm ở các trường đại học đấy

13
00:00:29,730 --> 00:00:32,887
Họ làm chậm quá. Họ cứ 
nghĩ, nghĩ và nghĩ

14
00:00:32,887 --> 00:00:34,909
Ồ, rất rất tốt

15
00:00:34,909 --> 00:00:36,772
Nào chúng ta đi tiếp tới câu hỏi sau

16
00:00:36,772 --> 00:00:39,431
Phụ nữ ở độ tuổi 30

17
00:00:39,431 --> 00:00:41,527
trên thế giới đi học bao lâu:

18
00:00:41,527 --> 00:00:43,561
7 năm, 5 năm hay 3 năm?

19
00:00:43,561 --> 00:00:50,064
A, B hay C? Xin hãy trả lời.

20
00:00:50,064 --> 00:00:52,102
Nào chúng ta đi tiếp

21
00:00:52,102 --> 00:00:56,023
Trong 20 năm vừa qua, phần trăm

22
00:00:56,023 --> 00:00:57,850
người trên thế giới

23
00:00:57,850 --> 00:01:00,067
sống ở mức nghèo cùng cực thay đổi như thế nào?

24
00:01:00,067 --> 00:01:02,628
Nghèo cùng cực - không có đủ thức ăn cho một ngày

25
00:01:02,628 --> 00:01:04,689
Nó tăng gấp đôi

26
00:01:04,689 --> 00:01:06,238
Nó giữ nguyên gần như cũ

27
00:01:06,238 --> 00:01:07,751
hay nó giảm một nửa

28
00:01:07,751 --> 00:01:11,771
A, B hay C?

29
00:01:11,771 --> 00:01:14,927
Nào, bây giờ là câu trả lời

30
00:01:14,927 --> 00:01:16,021
Các bạn thấy đấy

31
00:01:16,021 --> 00:01:17,746
tử vong do thảm họa thiên nhiên trên thế giới

32
00:01:17,746 --> 00:01:19,668
bạn có thể thấy qua biểu đồ ở đây,

33
00:01:19,668 --> 00:01:22,448
từ 1900 đến 2000.

34
00:01:22,448 --> 00:01:25,703
Năm 1900, có khoảng nửa triệu người

35
00:01:25,703 --> 00:01:27,790
bị chết hàng năm do các thảm họa thiên nhiên

36
00:01:27,790 --> 00:01:32,887
lũ lụt, động đất, núi lửa, phun trào núi lửa, 
gì đó nữa, hạn hán.

37
00:01:32,887 --> 00:01:35,607
Sau đó, nó đã thay đổi ra sao?

38
00:01:35,607 --> 00:01:39,093
Gapminder đã làm điều tra công cộng ở Thụy Điển

39
00:01:39,093 --> 00:01:40,952
Đây là câu trả lời của họ

40
00:01:40,952 --> 00:01:42,881
Người Thụy Điển trả lời thế này

41
00:01:42,881 --> 00:01:44,353
50 phần trăm nghĩ nó đã tăng gấp đôi

42
00:01:44,353 --> 00:01:46,558
38 phần trăm nói rằng nó gần như giữ nguyên

43
00:01:46,558 --> 00:01:48,656
12 phần trăm nói nó giảm đi một nửa.

44
00:01:48,656 --> 00:01:51,308
Đây là số liệu tốt nhất từ các nhà nghiên cứu thảm họa

45
00:01:51,308 --> 00:01:54,274
và nó đi lên rồi xuống

46
00:01:54,274 --> 00:01:56,826
ở giai đoạn chiến tranh thế giới thứ hai

47
00:01:56,826 --> 00:02:00,226
sau đó nó bắt đầu giảm và tiếp tục giảm

48
00:02:00,226 --> 00:02:02,072
và giảm xuống mức ít hơn một nửa.

49
00:02:02,072 --> 00:02:04,680
Thế giới đã trở nên có năng lực nhiều nhiều hơn

50
00:02:04,680 --> 00:02:06,294
so với hàng thập kỷ trước đó

51
00:02:06,294 --> 00:02:08,685
trong việc bảo vệ con người trước điều này, bạn thấy đó.

52
00:02:08,685 --> 00:02:11,551
Thế mà chỉ 12 phần trăm người Thụy Điển biết vậy

53
00:02:11,551 --> 00:02:14,042
Thế là tôi đi tới sở thú và hỏi các con tinh tinh

54
00:02:14,042 --> 00:02:23,888
(Cười) (Vỗ tay)

55
00:02:27,458 --> 00:02:31,257
Mấy con tinh tinh đâu có xem chương trình tin tức buổi tối

56
00:02:31,257 --> 00:02:32,715
nên mấy con tinh tinh đó

57
00:02:32,715 --> 00:02:36,147
chọn ngẫu nhiên, vậy là người Thụy Điển 
trả lời kém hơn cả lựa chọn ngẫu nhiên

58
00:02:36,147 --> 00:02:39,086
Thế còn các bạn đã làm thế nào?

59
00:02:39,086 --> 00:02:42,048
Đây là các bạn

60
00:02:42,048 --> 00:02:44,273
Các bạn bị bọn tinh tinh đánh bại

61
00:02:44,273 --> 00:02:46,063
(Cười)

62
00:02:46,063 --> 00:02:49,038
Nhưng mà tỉ số sát nút

63
00:02:49,038 --> 00:02:53,059
Các bạn trả lời tốt hơn người Thụy Điển 3 lần

64
00:02:53,059 --> 00:02:54,302
nhưng thế là chưa đủ.

65
00:02:54,302 --> 00:02:56,884
Các bạn cũng không nên so sánh với người Thụy Điển

66
00:02:56,884 --> 00:03:00,415
Các bạn phải có ước vọng cao hơn trong thế giới

67
00:03:00,415 --> 00:03:03,823
Hãy nhìn vào câu trả lời tiếp theo: phụ nữ đi học

68
00:03:03,823 --> 00:03:05,839
Đây, các bạn có thể thấy là đàn ông đi học hết 8 năm

69
00:03:05,839 --> 00:03:07,620
Còn phụ nữ đi học hết bao lâu?

70
00:03:07,620 --> 00:03:10,369
Thế đấy, chúng tôi đã hỏi người Thụy Điển

71
00:03:10,369 --> 00:03:12,586
và các bạn có gợi ý rồi đúng không?

72
00:03:12,586 --> 00:03:14,948
Câu trả lời đúng có lẽ là

73
00:03:14,948 --> 00:03:17,683
câu mà ít người Thụy Điển nhất chọn, đúng không?

74
00:03:17,683 --> 00:03:19,186
(Cười)

75
00:03:19,186 --> 00:03:21,624
Hãy xem, hãy xem nào. Đây rồi.

76
00:03:21,624 --> 00:03:26,025
Vâng, vâng, vâng, phụ nữ gần bắt kịp với đàn ông

77
00:03:26,025 --> 00:03:29,438
Đây là kết quả từ Mỹ

78
00:03:29,438 --> 00:03:33,313
Còn đây là các bạn. Xin mời

79
00:03:33,313 --> 00:03:37,325
Ồ

80
00:03:37,325 --> 00:03:39,154
Thế đấy, xin chúc mừng, các bạn
trả lời tốt gấp hai lần người Thụy Điển

81
00:03:39,154 --> 00:03:41,574
nhưng các bạn không cần tôi --

82
00:03:41,574 --> 00:03:46,388
Thế tại sao? Tôi nghĩa là thế này

83
00:03:46,388 --> 00:03:49,110
mọi người đều biết rằng có nhiều quốc gia

84
00:03:49,110 --> 00:03:50,214
và nhiều khu vực

85
00:03:50,214 --> 00:03:52,352
nơi mà trẻ em gái gặp nhiều khó khăn

86
00:03:52,352 --> 00:03:54,260
các em bị ngăn cản khi các em đi học

87
00:03:54,260 --> 00:03:56,325
và điều đó thật kinh khủng.

88
00:03:56,325 --> 00:03:58,222
Nhưng đa số trên thế giới

89
00:03:58,222 --> 00:03:59,909
nơi mà hầu hết mọi người sống

90
00:03:59,909 --> 00:04:02,891
ở hầu hết các quốc gia, các trẻ em gái ngày nay đều đi học

91
00:04:02,891 --> 00:04:05,430
như các em trai, khoảng như vậy

92
00:04:05,430 --> 00:04:07,489
Điều đó không có nghĩa là bình đẳng giới 
đã đạt được mục tiêu

93
00:04:07,489 --> 00:04:09,573
Không hề

94
00:04:09,573 --> 00:04:14,114
Điều đó vẫn bị giam hãm trong những giới hạn 
khủng khiếp, khủng khiếp

95
00:04:14,114 --> 00:04:16,346
nhưng việc đến trường có tồn tại trên thế giới ngày nay

96
00:04:16,346 --> 00:04:20,441
Nào, chúng ta đã bỏ qua đa số

97
00:04:20,441 --> 00:04:23,764
Khi bạn trả lời, bạn căn cứ vào
những nơi tồi tệ nhất trên thế giới

98
00:04:23,764 --> 00:04:26,620
và ở đó thì các bạn đúng, nhưng các bạn quên mất đa số.

99
00:04:26,620 --> 00:04:28,096
Thế còn về nghèo đói?

100
00:04:28,096 --> 00:04:30,999
Đấy, rất rõ là nạn nghèo đói ở đây

101
00:04:30,999 --> 00:04:32,774
đã được giảm xuống một nửa

102
00:04:32,774 --> 00:04:34,453
và ở Mỹ, khi chúng tôi điều tra công cộng

103
00:04:34,453 --> 00:04:38,437
chỉ 5 phần trăm trả lời đúng

104
00:04:38,437 --> 00:04:41,306
Còn các bạn?

105
00:04:41,306 --> 00:04:45,164
A, các bạn gần trả lời đúng bằng bọn tinh tinh

106
00:04:45,164 --> 00:04:47,525
(Cười) (Vỗ tay)

107
00:04:47,525 --> 00:04:53,142
Rất sát nút, chỉ cần vài người thôi!

108
00:04:53,142 --> 00:04:56,821
Đó là do định kiến, các bạn biết đấy

109
00:04:56,821 --> 00:04:58,615
ở nhiều quốc gia giàu có,

110
00:04:58,615 --> 00:05:02,275
họ nghĩ rằng, ôi, chúng ta sẽ không bao giờ chấm dứt được nghèo đói cùng cực

111
00:05:02,275 --> 00:05:03,928
Tất nhiên là họ nghĩ thế

112
00:05:03,928 --> 00:05:05,699
bởi vì họ thậm chí không biết cái gì đã xảy ra

113
00:05:07,470 --> 00:05:09,242
Điều đầu tiên khi nghĩ tới tương lai

114
00:05:09,242 --> 00:05:11,263
là hiểu biết về hiện tại

115
00:05:11,263 --> 00:05:14,315
Những câu hỏi trên là một vài trong số những câu đầu tiên

116
00:05:14,315 --> 00:05:17,700
trong giai đoạn thử nghiệm của dự án về sự thiếu hiểu biết - Ignorance Project

117
00:05:17,700 --> 00:05:20,720
của quỹ Gapminder mà chúng tôi hoạt động

118
00:05:20,720 --> 00:05:23,516
dự án này đã được khởi động năm ngoái

119
00:05:23,516 --> 00:05:27,922
do sếp đồng thời là con trai tôi, Ola Rosling (Cười)

120
00:05:27,922 --> 00:05:29,504
Anh là người sáng lập và giám đốc

121
00:05:29,504 --> 00:05:31,048
và anh muốn , Ola nói với tôi là

122
00:05:31,048 --> 00:05:33,608
chúng ta phải có tính hệ thống hơn nữa

123
00:05:33,608 --> 00:05:35,481
khi chúng ta chiến đấu với sự thiếu hiểu biết đầy nguy hiểm

124
00:05:35,481 --> 00:05:37,699
Thử nghiệm đã cho thấy ngay điều này

125
00:05:37,699 --> 00:05:40,909
số đông trả lời kém hơn cả lựa chọn ngẫu nhiên,

126
00:05:40,909 --> 00:05:42,992
vì thế chúng ta phải suy nghĩ về những định kiến

127
00:05:42,992 --> 00:05:45,020
và một trong số định kiến chủ yếu đó là

128
00:05:45,020 --> 00:05:46,889
về sự phân chia thu nhập trên thế giới

129
00:05:46,889 --> 00:05:50,720
Hãy nhìn vào đây. Đây là tình hình của năm 1975

130
00:05:50,720 --> 00:05:53,939
Đó là số lượng người theo từng mức thu nhập

131
00:05:53,939 --> 00:05:56,830
từ một đô la một ngày -

132
00:05:56,830 --> 00:05:59,281
(Vỗ tay)

133
00:05:59,281 --> 00:06:01,356
Bạn thấy đó, có một cái bướu ở đây

134
00:06:01,356 --> 00:06:03,254
khoảng một đô la một ngày

135
00:06:03,254 --> 00:06:04,710
và tiếp theo có một cái bướu khác ở đây

136
00:06:04,710 --> 00:06:06,725
ở mức đâu đó giữa 10 và 100 đô lâ

137
00:06:06,725 --> 00:06:08,471
Thế giới có hai nhóm

138
00:06:08,471 --> 00:06:12,081
Đó là thế giới lạc đà, giống như con lạc đà có 2 cái bướu

139
00:06:12,081 --> 00:06:14,093
Nhóm nghèo và nhóm giàu

140
00:06:14,093 --> 00:06:15,657
và một số ít hơn ở giữa

141
00:06:15,657 --> 00:06:17,826
Nhưng hãy nhìn xem nó đã thay đổi thế nào

142
00:06:17,826 --> 00:06:19,652
Khi tôi đẩy nó xa hơn, cái gì đã thay đổi

143
00:06:19,652 --> 00:06:21,308
dân số thế giới tăng lên

144
00:06:21,308 --> 00:06:24,076
hai cái bướu chập lại làm một

145
00:06:24,076 --> 00:06:26,846
Cái bướu nhỏ nhập vào cái bướu to

146
00:06:26,846 --> 00:06:29,973
thế là con lạc đà tiêu tùng, 
chúng ta có một thế giới của lạc đà Ả rập

147
00:06:29,973 --> 00:06:32,228
chỉ với một cái bướu thôi

148
00:06:32,228 --> 00:06:34,152
Phần trăm nghèo đói đã giảm đi

149
00:06:34,152 --> 00:06:35,729
Tuy nhiên nó vẫn rất đáng sợ

150
00:06:35,729 --> 00:06:38,930
vì vẫn có rất nhiều người sống ở mức nghèo đói cùng cực

151
00:06:38,930 --> 00:06:41,953
Chúng ta lại có nhóm này, gần 1 triệu, ở đó,

152
00:06:41,953 --> 00:06:45,002
nhưng nó có thể kết thúc được

153
00:06:45,002 --> 00:06:47,305
Thử thách mà chúng ta đang có

154
00:06:47,305 --> 00:06:50,113
là thoát ra khỏi điều đó,
hiểu được đa số nằm ở đâu

155
00:06:50,113 --> 00:06:53,357
và điều này được thể hiện rất rõ trong câu hỏi này

156
00:06:53,357 --> 00:06:55,590
Chúng tôi hỏi, phần trăm của

157
00:06:55,590 --> 00:06:57,244
trẻ em một tuổi trên thế giới đã được

158
00:06:57,244 --> 00:06:59,854
tiêm chủng cơ bản phòng chống thủy đậu và các bệnh khác

159
00:06:59,854 --> 00:07:01,347
mà chúng ta đã làm trong rất nhiều năm qua

160
00:07:01,347 --> 00:07:03,369
là 20, 50 hay 80 phần trăm?

161
00:07:03,369 --> 00:07:07,442
Nào, đây là câu trả lời của người Mỹ 
và của người Thụy Điển

162
00:07:07,442 --> 00:07:08,318
Hãy nhìn vào kết quả của người Thụy Điển

163
00:07:08,318 --> 00:07:10,380
giờ thì bạn biết câu trả lời nào là câu đúng rồi

164
00:07:10,380 --> 00:07:14,053
(Cười)

165
00:07:14,053 --> 00:07:17,556
Ông quái nào mà là giáo sư 
về y tế cộng đồng của cái nước này?

166
00:07:17,556 --> 00:07:19,228
Đó là tôi, đó là tôi đấy.

167
00:07:19,228 --> 00:07:21,190
(Cười)

168
00:07:21,190 --> 00:07:23,672
Khổ quá, khổ quá các bạn ạ

169
00:07:23,672 --> 00:07:26,770
(Vỗ tay)

170
00:07:26,770 --> 00:07:30,484
Tuy nhiên, phương pháp tiếp cận của Ola

171
00:07:30,484 --> 00:07:33,642
để đo được những gì chúng ta biết đã thu hút chú ý

172
00:07:33,642 --> 00:07:36,705
và CNN đã phát đi các kết quả này trên trang web của họ

173
00:07:36,705 --> 00:07:38,852
và họ đưa ra các câu hỏi, hàng triệu câu trả lời

174
00:07:38,852 --> 00:07:42,334
và tôi nghĩ có khoảng 2000 bình luận

175
00:07:42,334 --> 00:07:44,647
và đây là một trong các lời bình luận

176
00:07:44,647 --> 00:07:48,191
Anh ta nói "Tôi cá là chẳng có ai của giới truyền thông 
qua được bài kiểm tra này''

177
00:07:48,191 --> 00:07:50,830
Thế là Ola bảo tôi "Bố cầm lấy thiết bị này

178
00:07:50,830 --> 00:07:52,535
bố được mời đến hội thảo của báo chí

179
00:07:52,535 --> 00:07:54,812
bố đưa cho họ và đo xem giới truyền thông biết gì''

180
00:07:54,812 --> 00:07:56,736
và thưa các quý ông, quý bà

181
00:07:56,736 --> 00:07:59,413
lần đầu tiên, kết quả không chính thức

182
00:07:59,413 --> 00:08:03,338
từ một hội thảo với truyền thông nước Mỹ

183
00:08:03,338 --> 00:08:08,224
Sau đó, mới đây là truyền thông của Liên minh Châu Âu

184
00:08:08,224 --> 00:08:09,492
(Cười)

185
00:08:09,492 --> 00:08:11,697
Các bạn thấy đấy, vấn đề không phải ở chỗ người ta

186
00:08:11,697 --> 00:08:13,645
không đọc, không nghe truyền thông

187
00:08:13,645 --> 00:08:17,864
Vấn đề là ở chỗ
truyền thông tự họ chẳng biết gì

188
00:08:17,864 --> 00:08:19,445
Thế chúng ta phải làm gì đây, Ola?

189
00:08:19,445 --> 00:08:20,943
Chúng ta có ý tưởng nào không?

190
00:08:20,943 --> 00:08:32,037
(Vỗ tay)

191
00:08:32,037 --> 00:08:35,746
Ola Rosling: Vâng, tôi có một ý tưởng, nhưng trước hết

192
00:08:35,746 --> 00:08:39,561
Tôi xin lỗi vì các bạn bị bọn tinh tinh đánh bại

193
00:08:39,561 --> 00:08:42,194
May mắn là tôi có thể an ủi các bạn

194
00:08:42,194 --> 00:08:46,753
bằng cách chứng minh đó thực ra 
không phải là lỗi của các bạn.

195
00:08:46,753 --> 00:08:48,775
Sau đó tôi sẽ hướng dẫn các bạn một vài mẹo

196
00:08:48,775 --> 00:08:50,865
để thắng được lũ tinh tinh trong tương lai

197
00:08:50,865 --> 00:08:53,079
Đó cơ bản là những gì tôi sẽ làm

198
00:08:53,079 --> 00:08:55,282
Đầu tiên, hãy xét đến việc tại sao 
chúng ta lại thiếu hiểu biêt đến thế

199
00:08:55,282 --> 00:08:57,889
và tất cả bắt đầu ở nơi này

200
00:08:57,889 --> 00:09:01,579
Đây là Hudiksvall. Một thành phố ở phía bắc Thụy Điển

201
00:09:01,579 --> 00:09:05,376
Đây là nơi gần kề với nơi tôi lớn lên

202
00:09:05,376 --> 00:09:08,977
Đây cũng là nơi gần kề với cả một vấn đề to lớn

203
00:09:08,977 --> 00:09:10,963
Thực ra, nó có những vấn đề giống hệt

204
00:09:10,963 --> 00:09:13,572
như mọi nơi khác

205
00:09:13,572 --> 00:09:14,920
nơi mà bạn lớn lên

206
00:09:14,920 --> 00:09:17,582
Nó không có tính chất đại diện đâu, được chứ?

207
00:09:17,582 --> 00:09:20,025
Nó đem lại cho tôi cái nhìn thiên lệch

208
00:09:20,025 --> 00:09:22,373
về cuộc sống trên hành tinh này

209
00:09:22,373 --> 00:09:25,365
Đó chính là miếng ghép đầu tiên 
của mảng ghép hình của sự thiếu hiểu biết

210
00:09:25,365 --> 00:09:26,637
Chúng ta đều có sự thiên vị cá nhân

211
00:09:26,637 --> 00:09:28,750
Chúng ta đều có các kinh nghiệm khác nhau

212
00:09:28,750 --> 00:09:30,390
từ cộng đồng và con người mà chúng ta gặp

213
00:09:30,390 --> 00:09:33,377
và hơn hết cả, chúng ta đi học

214
00:09:33,377 --> 00:09:35,298
chúng ta tiếp tục vấn đề ở đây

215
00:09:35,298 --> 00:09:36,442
Tôi thích trường học

216
00:09:36,442 --> 00:09:41,529
nhưng các giáo viên có vẻ như dạy về 
quan điểm thế giới đã lạc hậu

217
00:09:41,529 --> 00:09:44,130
vì họ học được những điều đó
khi họ đi tới trường

218
00:09:44,130 --> 00:09:46,683
và bây giờ họ mô tả thế giới đó cho học sinh của mình

219
00:09:46,683 --> 00:09:48,889
không có ý đồ xấu gì cả

220
00:09:48,889 --> 00:09:51,118
và những quyển sách đó, tất nhiên, đã được in ra

221
00:09:51,118 --> 00:09:54,049
và lạc hậu đi trong một thế giới đã thay đổi

222
00:09:54,049 --> 00:09:55,296
Hiện không có một chút thực hành nào

223
00:09:55,296 --> 00:09:58,545
để giảng dạy các tài liệu cập nhật

224
00:09:58,545 --> 00:10:00,529
Và đó là điều chúng tôi tập trung vào

225
00:10:00,529 --> 00:10:02,098
Chúng ta có những số liệu lạc hậu

226
00:10:02,098 --> 00:10:05,032
kết hợp với sự thiên vị cá nhân của chúng ta

227
00:10:05,032 --> 00:10:07,508
Điều tiếp theo xảy sẽ là tin tức

228
00:10:07,508 --> 00:10:10,025
Một nhà báo xuất sắc sẽ biết phải lựa chọn

229
00:10:10,025 --> 00:10:12,431
câu chuyện thế nào để đưa nó lên tít lớn

230
00:10:12,431 --> 00:10:15,030
và mọi người sẽ đọc nó bởi nó giật gân

231
00:10:15,030 --> 00:10:18,995
Những sự kiện bất thường thì sẽ thú vị hơn, đúng không?

232
00:10:18,995 --> 00:10:20,710
Những câu chuyện được phóng đại lên

233
00:10:20,710 --> 00:10:24,139
đặc biệt là những điều chúng ta sợ

234
00:10:24,139 --> 00:10:26,567
Cá mập tấn công một người Thụy Điển

235
00:10:26,567 --> 00:10:30,282
trở thành hàng tít chính trong hàng tuần ở Thụy Điển.

236
00:10:30,282 --> 00:10:34,001
Có ba nguồn thông tin bị bóp méo

237
00:10:34,001 --> 00:10:37,276
thật sự rất khó để xóa bỏ nó

238
00:10:37,276 --> 00:10:38,907
Chúng tấn công tới tấp chúng ta

239
00:10:38,907 --> 00:10:42,713
và lấp đầy tâm trí chúng ta với những ý nghĩ kỳ quặc

240
00:10:42,713 --> 00:10:45,450
và hơn hết, chúng ta chọn những thứ

241
00:10:45,450 --> 00:10:50,716
làm cho chúng ta rất con người, 
trực giác bản năng của chúng ta

242
00:10:50,716 --> 00:10:52,892
Điều này tốt trong quá trình tiến hóa

243
00:10:52,892 --> 00:10:54,150
Nó giúp chúng ta khái quát hóa

244
00:10:54,150 --> 00:10:56,408
và đi đến kết luận rất, rất nhanh

245
00:10:56,408 --> 00:11:00,376
Nó giúp chúng ta thổi phồng những gì chúng ta sợ hãi

246
00:11:00,376 --> 00:11:03,660
và chúng ta tìm nguyên nhân khi mà thực ra thì không có

247
00:11:03,660 --> 00:11:08,597
và chúng ta có ảo tưởng của sự tự tin

248
00:11:08,597 --> 00:11:11,603
khi mà chúng ta tin rằng 
chúng ta là những tay lái xe cự phách

249
00:11:11,603 --> 00:11:13,343
trên mức trung bình

250
00:11:13,343 --> 00:11:14,705
Mọi người đã trả lời câu hỏi đó

251
00:11:14,705 --> 00:11:15,974
"Vâng, tôi lái xe tốt hơn''

252
00:11:15,974 --> 00:11:18,271
Được rồi, điều đó tốt theo tiến hóa

253
00:11:18,271 --> 00:11:20,104
nhưng bây giờ vấn đề là quan điểm về thế giới

254
00:11:20,104 --> 00:11:22,966
Đó chính là nguyên nhân tại sao nó lại hoàn toàn ngược lại

255
00:11:22,966 --> 00:11:25,889
Chiều hướng mà tăng lên thì thực ra giảm xuống

256
00:11:25,889 --> 00:11:27,471
và ngược lại

257
00:11:27,471 --> 00:11:31,471
trong trường hợp này, các con tinh tinh
sử dụng trực giác để thắng chúng ta

258
00:11:31,471 --> 00:11:34,911
điều đó trở thành điểm yếu của chúng ta, 
thay vì điểm mạnh

259
00:11:34,911 --> 00:11:37,394
Mà nó lẽ ra phải là điểm mạnh của chúng ta, phải không?

260
00:11:37,394 --> 00:11:39,766
Thế thì chúng ta giải quyết vấn đề như thế nào?

261
00:11:39,766 --> 00:11:41,441
Đầu tiên, chúng ta cần đo được nó

262
00:11:41,441 --> 00:11:42,843
rồi chúng ta cần cứu chữa nó

263
00:11:42,843 --> 00:11:45,375
Và bằng cách đo nó, chúng ta có thể hiểu

264
00:11:45,375 --> 00:11:47,699
cái gì là nguyên mẫu của sự thiếu hiểu biết

265
00:11:47,699 --> 00:11:49,235
Chúng tôi bắt đầu thử nghiệm năm ngoái

266
00:11:49,235 --> 00:11:51,704
và bây giờ chúng tôi chắc chắn rằng 
chúng tôi sẽ trạm trán với

267
00:11:51,704 --> 00:11:55,285
rất nhiều sự thiếu hiểu biết trên khắp thế giới

268
00:11:55,285 --> 00:11:58,898
Ý tưởng là thật sự

269
00:11:58,898 --> 00:12:00,875
phân chia nó theo các lĩnh vực

270
00:12:00,875 --> 00:12:03,423
hay quy mô của phát triển toàn cầu

271
00:12:03,423 --> 00:12:07,505
ví dụ như khí hậu, các loài có nguy cơ tuyệt chủng, 
nhân quyền

272
00:12:07,505 --> 00:12:10,715
bình đẳng giới, năng lượng, tài chính

273
00:12:10,715 --> 00:12:13,448
Tất cả các lĩnh vực khác nhau đều có số liệu riêng

274
00:12:13,448 --> 00:12:15,044
và có nhiều tổ chức đang cố gắng

275
00:12:15,044 --> 00:12:16,970
nâng cao ý thức về các số liệu đó

276
00:12:16,970 --> 00:12:20,674
Tôi đã bắt đầu liên hệ với một số tổ chức đó

277
00:12:20,674 --> 00:12:24,015
như WWF Quỹ động vật hoang dã, Tổ chức Ân xá quốc tế hay UNICEF

278
00:12:24,015 --> 00:12:26,613
và hỏi họ, các số liệu thú vị của các vị là gì

279
00:12:26,613 --> 00:12:28,506
mà các vị nghĩ công chúng không biết?

280
00:12:28,506 --> 00:12:30,084
Và tôi thu thập các số liệu đó

281
00:12:30,084 --> 00:12:33,619
Hãy tưởng tượng một danh sách dài, cứ cho là 250 số liệu

282
00:12:33,619 --> 00:12:34,918
sau đó chúng tôi làm thăm dò công cộng

283
00:12:34,918 --> 00:12:36,855
và xem họ ghi điểm kém nhất ở đâu

284
00:12:36,855 --> 00:12:38,201
Rồi chúng tôi rút ngắn danh sách lại

285
00:12:38,201 --> 00:12:39,257
với những kết quả tệ hại

286
00:12:39,257 --> 00:12:41,806
như những ví dụ từ giáo sư Hans

287
00:12:41,806 --> 00:12:43,723
và chúng tôi không gặp vấn đề gì khi tìm những kiểu

288
00:12:43,723 --> 00:12:44,938
kết quả tệ hại như vậy

289
00:12:44,938 --> 00:12:47,783
Thế thì, với danh sách rút ngắn, chúng tôi làm gì với nó?

290
00:12:47,783 --> 00:12:51,909
Chúng tôi biến nó thành một chứng chỉ về kiến thức

291
00:12:51,909 --> 00:12:53,771
một chứng chỉ về kiến thức toàn cầu

292
00:12:53,771 --> 00:12:56,674
mà bạn có thể sử dụng, nếu bạn là một tổ chức lớn

293
00:12:56,674 --> 00:13:00,429
một trường học, một đại học 
hoặc có thể là một thông tấn xã

294
00:13:00,429 --> 00:13:04,057
để mà chứng nhận bản thân bạn 
được trang bị kiến thức toàn cầu

295
00:13:04,057 --> 00:13:07,020
nói chung, chúng tôi không thuê những người

296
00:13:07,020 --> 00:13:09,290
trả lời như những con tinh tinh

297
00:13:09,290 --> 00:13:11,650
Tất nhiên là không nên làm thế

298
00:13:11,650 --> 00:13:13,921
Có lẽ trong 10 năm nữa

299
00:13:13,921 --> 00:13:15,913
nếu dự án này thành công

300
00:13:15,913 --> 00:13:18,161
bạn sẽ ở trong một cuộc phỏng vấn

301
00:13:18,161 --> 00:13:22,367
và phải trả lời các kiến thức toàn cầu điên rồ này

302
00:13:22,367 --> 00:13:25,730
Bây giờ chúng ta sẽ học những mẹo thật sự

303
00:13:25,730 --> 00:13:27,634
Bạn sẽ làm thế nào để thành công?

304
00:13:27,634 --> 00:13:31,213
Tất nhiên là có cách rồi

305
00:13:31,213 --> 00:13:32,950
đó là ngồi xuống mỗi tối

306
00:13:32,950 --> 00:13:35,105
và học thuộc lòng các số liệu này

307
00:13:35,105 --> 00:13:36,873
bằng cách đọc tất cả các báo cáo đó.

308
00:13:36,873 --> 00:13:38,885
Điều đó thật ra sẽ không bao giờ xảy ra

309
00:13:38,885 --> 00:13:41,594
Ngay cả giáo sư Hans cũng nghĩ nó không bao giờ xảy ra

310
00:13:41,594 --> 00:13:42,967
Người ta không có thời gian cho nó

311
00:13:42,967 --> 00:13:46,350
Người ta thích đường tắt, và đây là đường tắt

312
00:13:46,350 --> 00:13:49,124
Chúng ta cần biến trực giác của mình thành sức mạnh

313
00:13:49,124 --> 00:13:50,568
Chúng ta cần phải biết khái quát

314
00:13:50,568 --> 00:13:52,673
Bây giờ tôi sẽ chỉ cho bạn một vài mẹo nhỏ

315
00:13:52,673 --> 00:13:55,223
ở chỗ mà nhận thức sai lầm đổi chiều

316
00:13:55,223 --> 00:13:58,431
theo quy tắc của kinh nghiệm

317
00:13:58,431 --> 00:14:00,445
Hãy bắt đầu với nhận thức sai đầu tiên

318
00:14:00,445 --> 00:14:02,082
Điều này rất phổ biến

319
00:14:02,082 --> 00:14:03,948
Mọi thứ đang trở nên tồi tệ hơn

320
00:14:03,948 --> 00:14:07,218
Bạn nghe thấy vậy. Và bạn thầm nghĩ

321
00:14:07,218 --> 00:14:10,247
Cách nghĩ khác là hầu hết mọi thứ đều tiến bộ

322
00:14:10,247 --> 00:14:12,383
Và bạn ngồi với câu hỏi trước mặt

323
00:14:12,383 --> 00:14:15,616
và bạn không chắc chắn. Bạn nên đoán "tiến bộ''

324
00:14:15,616 --> 00:14:18,600
Được chứ? Đừng chọn cái kém hơn.

325
00:14:18,600 --> 00:14:20,963
Điều đó sẽ giúp bạn trả lời 
các câu hỏi của chúng tôi tốt hơn

326
00:14:20,963 --> 00:14:22,179
(Vỗ tay)

327
00:14:22,179 --> 00:14:26,405
Đó là cái đầu tiên

328
00:14:26,405 --> 00:14:28,164
Có người giàu và người nghèo

329
00:14:28,164 --> 00:14:29,630
và khoảng cách càng tăng lên

330
00:14:29,630 --> 00:14:31,285
Đó là sự bất bình đẳng khủng khiếp

331
00:14:31,285 --> 00:14:33,486
Đúng, đây là một thế giới bất công

332
00:14:33,486 --> 00:14:35,811
nhưng khi bạn nhìn vào dữ liệu, có một cái bướu

333
00:14:35,811 --> 00:14:37,665
Bạn cảm thấy không chắc

334
00:14:37,665 --> 00:14:40,418
hãy tìm đến ''hầu hết mọi người đều ở mức giữa''

335
00:14:40,418 --> 00:14:42,401
điều đó sẽ giúp bạn trả lời câu hỏi đúng

336
00:14:42,401 --> 00:14:46,108
Nào, định kiến tiếp theo là

337
00:14:46,108 --> 00:14:49,733
đầu tiên, các quốc gia và con người cần phải rất , rất giàu

338
00:14:49,733 --> 00:14:52,059
để có thể có phát triển xã hội

339
00:14:52,059 --> 00:14:55,510
nhưng các em gái được đi học và sẵn sàng đối phó với 
các thảm họa thiên nhiên

340
00:14:55,510 --> 00:14:57,196
Không, không, không. Sai rồi

341
00:14:57,196 --> 00:14:59,316
Hãy nhìn này: cái bướu to ở giữa

342
00:14:59,316 --> 00:15:01,759
ở đây các em gái đã được đi học rồi

343
00:15:01,759 --> 00:15:04,087
Và nếu bạn không chắc, hãy nghĩ đến

344
00:15:04,087 --> 00:15:05,482
''đa số đã có điều này rồi''

345
00:15:05,482 --> 00:15:08,525
ví dụ những điều như có điện lực 
hay các em gái được đi học

346
00:15:08,525 --> 00:15:10,741
Đó chỉ là quy tắc của kinh nghiệm

347
00:15:10,741 --> 00:15:13,131
và tất nhiên nó không áp dụng cho tất cả mọi thứ

348
00:15:13,131 --> 00:15:14,788
nhưng đó là cách bạn khái quát hóa

349
00:15:14,788 --> 00:15:16,753
Hãy nhìn vào điều cuối cùng

350
00:15:16,753 --> 00:15:20,054
Nếu một điều gì đó, vâng, ví dụ này rất hay

351
00:15:20,054 --> 00:15:22,227
cá mập rất nguy hiểm

352
00:15:22,227 --> 00:15:26,626
Không, vâng , nhưng chúng không quan trọng lắm

353
00:15:26,626 --> 00:15:29,602
trong thống kê toàn cầu, đó là điều tôi muốn nói

354
00:15:29,602 --> 00:15:32,133
Tôi thật ra rất sợ cá mập

355
00:15:32,133 --> 00:15:34,977
Cứ khi nào tôi thấy câu hỏi về những điều tôi sợ

356
00:15:34,977 --> 00:15:37,910
có thể về động đất, các tôn giáo khác,

357
00:15:37,910 --> 00:15:40,948
có lẽ tôi sợ khủng bố hoặc cá mập

358
00:15:40,948 --> 00:15:42,107
bất cứ cái gì làm cho tôi thấy

359
00:15:42,107 --> 00:15:44,608
đoán được bạn sẽ thổi phồng vấn đề lên

360
00:15:44,608 --> 00:15:46,445
Đó là quy tắc theo kinh nghiệm

361
00:15:46,445 --> 00:15:48,604
Đương nhiên, có những thứ rất nguy hiểm và cũng rất tuyệt

362
00:15:48,604 --> 00:15:52,189
Cá mập giết rất , rất ít người
Đó là cách mà bạn nên nghĩ

363
00:15:52,189 --> 00:15:55,927
Với bốn quy tắc theo kinh nghiệm

364
00:15:55,927 --> 00:15:59,287
bạn có thể đưa ra câu trả lời tốt hơn bọn tinh tinh

365
00:15:59,287 --> 00:16:01,241
bởi vì chúng không thể làm thế được

366
00:16:01,241 --> 00:16:03,844
Chúng không thể khái quát hóa những quy tắc này

367
00:16:03,844 --> 00:16:07,856
và hy vọng rằng chúng ta có thể biến đổi thế giới quanh ta

368
00:16:07,856 --> 00:16:10,691
và chúng ta sẽ chiến thắng bọn tinh tinh. Có được không ạ?

369
00:16:10,691 --> 00:16:14,612
(Vỗ tay)

370
00:16:19,160 --> 00:16:21,248
Đó là cách tiếp cận có hệ thống

371
00:16:21,248 --> 00:16:23,812
Câu hỏi là liệu nó có quan trọng không?

372
00:16:23,812 --> 00:16:26,538
Vâng, rất quan trọng để hiểu sự nghèo đói

373
00:16:26,538 --> 00:16:29,785
nghèo đói cùng cực, và chiến đấu với nó

374
00:16:29,785 --> 00:16:31,830
và đưa các bé gái đến trường học

375
00:16:31,830 --> 00:16:36,170
Khi chúng ta nhận thấy rằng nó thật sự thành công,
chúng ta có thể hiểu nó

376
00:16:36,170 --> 00:16:37,982
Nhưng liệu nó có quan trọng với người khác

377
00:16:37,982 --> 00:16:40,436
những người quan tâm đến sự kết thúc tốt đẹp của sự phân chia này

378
00:16:40,436 --> 00:16:42,480
Tôi dám nói là có, thật sự quan trọng

379
00:16:42,480 --> 00:16:43,989
với cùng một lý do

380
00:16:43,989 --> 00:16:47,054
Nếu bạn có cái nhìn về thế giới ngày nay 
dựa trên số liệu thực tế

381
00:16:47,054 --> 00:16:48,672
bạn sẽ có cơ hội để hiểu

382
00:16:48,672 --> 00:16:50,426
điều gì sẽ xảy đến trong tương lai

383
00:16:50,426 --> 00:16:52,864
Chúng ta quay trở lại với hai cái bướu năm 1975

384
00:16:52,864 --> 00:16:54,214
Đó là năm tôi sinh ra

385
00:16:54,214 --> 00:16:57,233
Tôi chọn phương Tây

386
00:16:57,233 --> 00:17:01,416
Đó là các nước Châu Âu hiện tại và Bắc Mỹ

387
00:17:01,416 --> 00:17:04,799
Hãy so sánh phần còn lại và phương Tây

388
00:17:04,799 --> 00:17:06,880
ở khía cạnh bạn giàu như thế nào

389
00:17:06,880 --> 00:17:09,131
Có những người có thể chi trả

390
00:17:09,131 --> 00:17:12,709
để bay ra nước ngoài cho kỳ nghỉ

391
00:17:12,709 --> 00:17:16,017
Năm 1975, chỉ 30 phần trăm có thể

392
00:17:16,017 --> 00:17:18,984
đi ra khỏi Châu Âu và Bắc Mỹ

393
00:17:18,984 --> 00:17:21,313
Nhưng điều này đã thay đổi, đúng không?

394
00:17:21,313 --> 00:17:26,056
Hãy xem sự thay đổi cho đến hiện tại, 2014

395
00:17:26,056 --> 00:17:27,444
Ngày nay, tỷ lệ là 50/50

396
00:17:27,444 --> 00:17:31,125
Sự thống trị của phương Tây đã kết thúc, hiện tại

397
00:17:31,125 --> 00:17:33,324
Thật tốt. Thế tiếp theo sẽ gì xảy ra?

398
00:17:33,324 --> 00:17:36,567
Bạn có thấy cái bướu to không? 
Bạn có thấy nó di chuyển ra sao không?

399
00:17:36,567 --> 00:17:42,598
Tôi làm một thí nghiệm nhỏ. Tôi vào trang web của IMF Quỹ Tiền tệ quốc tế,

400
00:17:42,598 --> 00:17:46,761
Họ có dự báo cho 5 năm tiếp theo 
tính theo GDP theo đầu người

401
00:17:46,761 --> 00:17:49,778
Thế là tôi có thể sử dụng nó để xem 5 năm trong tương lai

402
00:17:49,778 --> 00:17:53,113
giả sử rằng bất bình đẳng về thu nhập của các quốc gia vẫn như giữ nguyên

403
00:17:53,113 --> 00:17:55,040
Tôi đã làm thế, và tôi còn đi xa hơn

404
00:17:55,040 --> 00:17:58,218
Tôi sử dụng những 5 năm này cho 20 năm tới

405
00:17:58,218 --> 00:18:03,495
với cùng tốc độ, chỉ là một thử nghiệm 
để xem có gì sẽ xảy ra

406
00:18:03,495 --> 00:18:04,862
Hãy đi tới thời gian tương lai

407
00:18:04,862 --> 00:18:10,082
Năm 2020, 57 phần trăm của nhóm còn lại

408
00:18:10,082 --> 00:18:13,118
Năm 2050, 63 phần trăm

409
00:18:13,118 --> 00:18:22,355
2030, 68 phần trăm. Năm 2035, phương Tây thua 
trong thị trường tiêu thụ của người giàu

410
00:18:22,355 --> 00:18:25,702
Đó chỉ là sự dự đoán tương lai của GDP theo đầu người

411
00:18:25,702 --> 00:18:28,057
73 phần trăm của người tiêu thụ giàu có

412
00:18:28,057 --> 00:18:31,675
sẽ sống ngoài Bắc Mỹ và Châu Âu

413
00:18:31,675 --> 00:18:35,873
Vâng, tôi nghĩ một công ty nên sử dụng thông tin này

414
00:18:35,873 --> 00:18:39,280
để chắc chắn khi đưa ra 
những quyết định dựa trên thực tế cho tương lai

415
00:18:39,280 --> 00:18:40,756
Cảm ơn rất nhiều

416
00:18:40,756 --> 00:18:43,257
(Vỗ tay)

417
00:18:48,184 --> 00:18:50,236
Bruno Giussani: Hans và Ola Rosling, thưa quý vị!