WEBVTT

00:00:00.663 --> 00:00:03.066
Hans Rosling: Sizlere 3 tane

00:00:03.066 --> 00:00:04.391
çok şıklı soru soracağım.

00:00:04.391 --> 00:00:08.122
Bu cihazı kullanarak cevap verin.

00:00:08.122 --> 00:00:10.677
İlk soru, doğal sebeplerden

00:00:10.677 --> 00:00:12.798
dolayı gerçekleşen

00:00:12.798 --> 00:00:14.090
yıllık ölüm sayısı

00:00:14.090 --> 00:00:16.691
son yüzyılda nasıl değişmiştir ?

00:00:16.691 --> 00:00:18.070
İki katından fazla artmış mıdır,

00:00:18.070 --> 00:00:20.852
bütün dünyada neredeyse
aynı oranda mı kalmıştır,

00:00:20.852 --> 00:00:23.226
yoksa yarıdan daha az
bir orana mı düşmüştür ?

00:00:23.226 --> 00:00:25.630
Lütfen A, B veya C olarak cevaplayın.

00:00:25.630 --> 00:00:29.730
Çok fazla cevap görüyorum. Bu
üniversitelerde yaptıklarımdan çok daha hızlı.

00:00:29.730 --> 00:00:32.887
Çok yavaşlar, sürekli düşünüyorlar, düşünüyorlar.

00:00:32.887 --> 00:00:34.909
Güzel çok, çok güzel.

NOTE Paragraph

00:00:34.909 --> 00:00:36.772
Şimdi sıradaki soruya geçiyoruz.

00:00:36.772 --> 00:00:39.431
Dünya üzerinde 30 yaşındaki kadınlar

00:00:39.431 --> 00:00:41.527
ne kadar süre okula gitmişlerdir;

00:00:41.527 --> 00:00:43.561
yedi yıl, beş yıl ya da üç yıl?

00:00:43.561 --> 00:00:45.754
A, B veya C? Lütfen cevaplayın.

NOTE Paragraph

00:00:50.064 --> 00:00:52.102
Şimdi de sıradaki soruya geçiyoruz.

00:00:52.102 --> 00:00:56.023
Son 20 yılda, çok ileri derecede

00:00:56.023 --> 00:00:57.850
fakirlik içinde yaşayan

00:00:57.850 --> 00:01:00.067
insanların oranı nasıl değişmiştir?

00:01:00.067 --> 00:01:02.628
İleri derece fakirlik: bir günlük yiyeceği olmayan.

00:01:02.628 --> 00:01:04.689
Neredeyse 2 katına mı çıkmıştır,

00:01:04.689 --> 00:01:06.238
aşağı yukarı aynı mı kalmıştır,

00:01:06.238 --> 00:01:07.751
yoksa yarıya mı düşmüştür?

00:01:07.751 --> 00:01:09.181
A, B veya C?

NOTE Paragraph

00:01:11.781 --> 00:01:13.517
Şimdi cevaplar,

00:01:14.927 --> 00:01:16.021
Görüyorsunuz,

00:01:16.021 --> 00:01:17.746
dünyada doğal afetlerden ölenleri

00:01:17.746 --> 00:01:19.668
burdaki grafikte görebilirsiniz,

00:01:19.668 --> 00:01:22.448
1900'lerden 2000'lere kadar.

00:01:22.448 --> 00:01:25.703
1900'lerde, yaklaşık
yarım milyon kadar insan

00:01:25.703 --> 00:01:27.790
doğal afetler nedeniyle ölüyordu;

00:01:27.790 --> 00:01:32.887
seller, depremler, volkanik
patlamalar, vesaire, kıtlık.

00:01:32.887 --> 00:01:35.607
Ve sonra, bu nasıl değişti?

NOTE Paragraph

00:01:35.607 --> 00:01:39.093
Gapminder İsviçre'de halka sordu.

00:01:39.093 --> 00:01:40.952
İşte böyle cevapladılar,

00:01:40.952 --> 00:01:42.881
İsveç halkı böyle cevap verdi:

00:01:42.881 --> 00:01:44.353
%50'si iki katına çıktığını,

00:01:44.353 --> 00:01:46.558
%38'i aşağı yukarı aynı kaldığını,

00:01:46.558 --> 00:01:48.466
%12'si de yarıya düştüğünü belirtti.

00:01:48.466 --> 00:01:51.308
Bu afet araştırmacılarından
gelen en iyi bilgi,

00:01:51.308 --> 00:01:54.274
artıyor ve azalıyor

00:01:54.274 --> 00:01:56.826
ve sonra 2. dünya savaşına gidiyor

00:01:56.826 --> 00:02:00.226
ve bundan sonra düşmeye
başlıyor ve düşmeye devam ediyor

00:02:00.226 --> 00:02:02.072
ve yarıdan çok daha azına kadar düşüyor.

00:02:02.072 --> 00:02:04.680
Dünya, insanları bundan korumak için

00:02:04.680 --> 00:02:06.294
on yıllar geçtikçe,

00:02:06.294 --> 00:02:08.685
çok ama çok daha fazla kabiliyete sahip.

00:02:08.685 --> 00:02:11.551
Yani İsveçlilerin sadece %12'si bunu biliyor.

NOTE Paragraph

00:02:11.551 --> 00:02:14.042
Bir hayvanat bahçesine
gittim ve şempanzelere sordum.

00:02:14.042 --> 00:02:23.888
(Kahkaha) (Alkışlar)

00:02:27.458 --> 00:02:31.257
Şempanzeler akşam haberlerini izlemiyorlar,

00:02:31.257 --> 00:02:32.715
şempanzeler,

00:02:32.715 --> 00:02:36.147
rastgele seçtiler, yani İsveçliler
rastgeleden daha kötü cevap verdiler.

00:02:36.147 --> 00:02:39.086
Peki siz ne yaptınız ?

00:02:39.086 --> 00:02:42.048
Bu sizsiniz.

00:02:42.048 --> 00:02:44.273
Şempanzeler tarafından yenildiniz.

00:02:44.273 --> 00:02:46.063
(Kahkahalar)

00:02:46.063 --> 00:02:47.898
Ama yakındı.

00:02:49.038 --> 00:02:53.059
İsveçlilerden üç kat daha iyiydiniz,

00:02:53.059 --> 00:02:54.302
ama bu yeterli değil.

00:02:54.302 --> 00:02:56.884
Kendinizi İsveçlilerle karşılaştırmamalısınız.

00:02:56.884 --> 00:02:59.765
Dünyada daha büyük hedefleriniz olmalı.

NOTE Paragraph

00:03:00.105 --> 00:03:03.633
Şimdi şuradaki diğer cevaba
bakalım; okuldaki kadınlar.

00:03:03.633 --> 00:03:05.839
Burada, erkeklerin 8 yıl gittiğini görebilirsiniz.

00:03:05.839 --> 00:03:07.620
Kadınlar ne kadar süre okula gittiler ?

00:03:07.620 --> 00:03:09.749
İsveçliler şöyle demiş

00:03:10.369 --> 00:03:12.586
ve bu size ipucu veriyor değil mi ?

00:03:12.586 --> 00:03:14.948
Doğru cevap muhtemelen,

00:03:14.948 --> 00:03:17.163
en az İsveçlinin seçtiği değil mi ?

00:03:17.163 --> 00:03:18.856
(Kahkahalar)

00:03:18.856 --> 00:03:21.624
Bakalım, bakalım, işte geliyor.

00:03:21.624 --> 00:03:26.025
Evet, evet, evet, kadınlar neredeyse yetişmiş.

00:03:26.025 --> 00:03:29.438
Bu Birleşik Devletler halkı.

00:03:29.438 --> 00:03:33.313
Ve bu da sizsiniz. İşte geliyor.

00:03:33.313 --> 00:03:37.325
Oh.

00:03:37.325 --> 00:03:39.154
Valla tebrikler, İsveçlilerin
2 katı daha iyisiniz.

00:03:39.154 --> 00:03:41.574
Ama bana ihtiyacınız yok ---

NOTE Paragraph

00:03:41.574 --> 00:03:46.388
Peki nasıl oluyor? Şöyle düşünüyorum,

00:03:46.388 --> 00:03:49.110
herkes kızların büyük zorluklar yaşadığı

00:03:49.110 --> 00:03:50.214
bazı ülkelerin, bazı yerlerin

00:03:50.214 --> 00:03:52.352
olduğunun farkında.

00:03:52.352 --> 00:03:54.260
Okula gittiklerinde durduruluyorlar

00:03:54.260 --> 00:03:56.325
ve bu mide bulandırıcı.

00:03:56.325 --> 00:03:58.222
Ama dünyanın çoğunluğunda,

00:03:58.222 --> 00:03:59.909
dünyadaki insanların çoğunun yaşadığı yerlerde,

00:03:59.909 --> 00:04:02.891
ülkelerin çoğunda, kızlar okula gidiyor

00:04:02.891 --> 00:04:05.430
aşağı yukarı erkeklerle aynı oranda.

00:04:05.430 --> 00:04:07.489
Bu cinsiyet eşitliğinin
sağlandığı anlamına gelmiyor,

00:04:07.489 --> 00:04:09.423
hem de hiç.

00:04:09.423 --> 00:04:14.114
Hâlâ çok kötü sınırlandırmalara
maruz kalıyorlar,

00:04:14.114 --> 00:04:16.346
ama bugün eğitimde
dünyanın geldiği yer burası.

00:04:16.346 --> 00:04:20.441
Şimdi, çoğunluğu kaçırıyoruz.

00:04:20.441 --> 00:04:23.764
Cevap verdiğinizde, en kötü
yerlere göre cevap veriyorsunuz.

00:04:23.764 --> 00:04:26.620
Ve orada haklısınız,
ama çoğunluğu kaçırıyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:04:26.620 --> 00:04:28.096
Peki yoksulluk konusunda?


00:04:28.096 --> 00:04:30.999
Burada yoksulluk gayet açık şekilde,

00:04:30.999 --> 00:04:32.774
neredeyse yarıya inmiş

00:04:32.774 --> 00:04:34.453
ve Birleşik Devletler'de hakla sorduğumuzda,

00:04:34.453 --> 00:04:36.557
sadece %5 doğru noktada.

00:04:38.437 --> 00:04:39.596
Peki siz?

00:04:42.386 --> 00:04:45.164
Neredeyse şempanzelere yetiştiniz.

00:04:45.164 --> 00:04:47.525
(Kahkaha) (Alkış)

00:04:47.525 --> 00:04:53.142
Çok ufak, çok az bir kısmınız!

00:04:53.142 --> 00:04:56.821
Bazı basmakalıp
düşünceler var biliyorsunuz.

00:04:56.821 --> 00:04:58.615
Ve pek çok zengin ülkede,

00:04:58.615 --> 00:05:02.275
asla aşırı yoksulluğun
bitirilemeyeceğini düşünenler var.

00:05:02.275 --> 00:05:03.928
Tabii ki böyle düşünüyorlar,

00:05:03.928 --> 00:05:06.892
çünkü neler olduğu hakkında
bir fikirleri bile yok.

00:05:06.892 --> 00:05:09.242
Gelecek hakkında düşünmenin ilk yolu,

00:05:09.242 --> 00:05:11.263
şu an hakkında bilgi sahibi olmaktır.

NOTE Paragraph

00:05:11.263 --> 00:05:16.115
Bu sorular Gapminder Vakfında
yürüttüğümüz Cehalet Projesinin


00:05:16.115 --> 00:05:17.700
başlangıç evresindekilerden

00:05:17.700 --> 00:05:19.890
sadece bir kaç tanesi.

00:05:20.210 --> 00:05:23.516
Ve bu proje, geçen yıl başlatıldı,

00:05:23.516 --> 00:05:27.922
patronum ve aynı zamanda oğlum
Ola Rosling tarafından. (Kahkahalar)

00:05:27.922 --> 00:05:29.504
Kendisi kuruculardan ve yönetici

00:05:29.504 --> 00:05:31.048
ve istediği, bana bunu söyledi;

00:05:31.048 --> 00:05:33.608
yıkıcı bir cehaletle savaşırken,

00:05:33.608 --> 00:05:35.481
daha sistemli olmalıyız.

00:05:35.481 --> 00:05:37.699
Ve ilk çalışmalar şunu gösteriyor,

00:05:37.699 --> 00:05:40.909
halk içinde rastgele tercihlerden daha
kötü yapan çok fazla insan var,

00:05:40.909 --> 00:05:42.992
bu yüzden bu basmakalıp fikirler
hakkında düşünmemiz gerek,

00:05:42.992 --> 00:05:45.020
ve bunlar arasındaki
temel düşüncelerden biri,

00:05:45.020 --> 00:05:46.889
dünyadaki gelir dağılımı hakkında.

NOTE Paragraph

00:05:46.889 --> 00:05:50.720
Buraya bakın. 1975'te durum böyleydi.

00:05:50.720 --> 00:05:53.939
Bu her gelirden insanların sayısı,

00:05:53.939 --> 00:05:56.830
günde 1 dolardan itibaren —

00:05:56.830 --> 00:05:59.281
(Alkış)

00:05:59.281 --> 00:06:01.356
Gördünüz mü burda bir tepe var,

00:06:01.356 --> 00:06:03.254
günde bir dolar civarında,

00:06:03.254 --> 00:06:04.710
birde burda bir tepe var,

00:06:04.710 --> 00:06:06.725
10 ile 100 dolar arasında bir yerde.

00:06:06.725 --> 00:06:08.471
Dünya iki gruptu.

00:06:08.471 --> 00:06:12.081
Deve gibiydi, iki hörgüçlü bir deve

00:06:12.081 --> 00:06:14.093
fakirler ve zenginler

00:06:14.093 --> 00:06:15.657
ve arada kalan bir kaçı.

NOTE Paragraph

00:06:15.657 --> 00:06:17.826
Ama bakın nasıl değişti:

00:06:17.826 --> 00:06:19.652
İleri gittikçe, ne değişmiş,

00:06:19.652 --> 00:06:21.308
dünya nüfusu çoğaldı

00:06:21.308 --> 00:06:24.076
ve hörgüçler birleşmeye başladı.

00:06:24.076 --> 00:06:26.846
Alçaktaki hörgüç yüksektekiyle birleşti ve

00:06:26.846 --> 00:06:29.973
deve öldü ve tek hörgüçlü bir dünyamız oldu,

00:06:29.973 --> 00:06:32.228
sadece bir hörgüçle.

00:06:32.228 --> 00:06:34.152
Yoksulluk oranı azaldı.

00:06:34.152 --> 00:06:35.729
Hala çok fazla kişinin

00:06:35.729 --> 00:06:38.930
aşırı yoksul olarak kalması çok korkunç.

00:06:38.930 --> 00:06:41.953
Hâlâ böyle insanlar var,
nerdeyse bir milyar kişi

00:06:41.953 --> 00:06:44.132
ama bu şimdi sonlandırılabilir.

NOTE Paragraph

00:06:45.002 --> 00:06:47.305
Şimdiki zorlu görevimiz

00:06:47.305 --> 00:06:50.113
bundan uzak durmak,
çoğunluğun nerede olduğunu anlamak

00:06:50.113 --> 00:06:53.337
ve bu soruda da bu açıkça gözüküyor.

00:06:53.357 --> 00:06:55.590
Şu bizim yıllardır kızamık ve diğer şeylere

00:06:55.590 --> 00:06:57.244
karşı kullandığımız basit aşıları

00:06:57.244 --> 00:06:59.854
kullanan bir yaşındaki çocukların

00:06:59.854 --> 00:07:01.347
dünyadaki oranı nedir diye sorduk:

00:07:01.347 --> 00:07:03.369
Yüzde 20, 50 ya da 80?

00:07:03.369 --> 00:07:07.442
Şimdi, bunlar Birleşik Devletler
halkının ve İsveçlilerin cevapları.

00:07:07.442 --> 00:07:08.318
İsveçlilerinkine bakalım:

00:07:08.318 --> 00:07:10.380
Doğru cevap hangisi biliyorsunuz.

00:07:10.380 --> 00:07:14.053
(Kahkahalar)

00:07:14.053 --> 00:07:17.556
Yahu kim bu ülkede küresel sağlık profesörü?

00:07:17.556 --> 00:07:19.228
Benim tabii ki. Benim.

00:07:19.228 --> 00:07:21.190
(Kahkahalar)

00:07:21.190 --> 00:07:23.672
Bu çok zor. Çok zor.

00:07:23.672 --> 00:07:26.770
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:07:26.770 --> 00:07:30.484
Şu var ki, Ola'nın ne bildiğimizi ölçmeye

00:07:30.484 --> 00:07:33.642
olan yaklaşımı gazetelere manşet oldu.

00:07:33.642 --> 00:07:36.705
CNN bu sonuçları internet sitesinde gösterdi ve

00:07:36.705 --> 00:07:38.852
milyonların cevapladığı sorular ordaydı ve

00:07:38.852 --> 00:07:42.334
sanırım 2000 civarı yorum vardı.

00:07:42.334 --> 00:07:44.647
Ve yorumlardan biri şuydu:

00:07:44.647 --> 00:07:48.191
"Eminim ki hiçbir basın mensubu bu testi geçememiştir."

NOTE Paragraph

00:07:48.191 --> 00:07:50.830
Ola bana dedi ki; "Al bu cihazları.

00:07:50.830 --> 00:07:52.535
Basın konferanslarına davetlisin sen.

00:07:52.535 --> 00:07:54.812
Bunu onlara ver ve ne biliyorlar ölç bakalım."

00:07:54.812 --> 00:07:56.736
İşte bayanlar ve baylar,

00:07:56.736 --> 00:07:59.413
ilk kez, Amerikan basınıyla yapılan bir konferansın

00:07:59.413 --> 00:08:03.338
gayriresmi sonuçları burada.

00:08:03.338 --> 00:08:08.224
Ve sonra, yakın zamanda,
Avrupa Birliği medyasından gelen sonuçlar.

00:08:08.224 --> 00:08:09.492
(Kahkahalar)

00:08:09.492 --> 00:08:11.697
Gördünüz mü, problem insanların

00:08:11.697 --> 00:08:13.645
basını takip etmemesi değil.

00:08:13.645 --> 00:08:17.864
Problem basının daha kendisini bilmemesi.

NOTE Paragraph

00:08:17.864 --> 00:08:19.445
Bu konuda ne yapmalıyız, Ola?

00:08:19.445 --> 00:08:20.943
Hiç fikrimiz var mı?

00:08:20.943 --> 00:08:29.497
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:08:32.037 --> 00:08:35.746
Ola Rosling: Evet, bir fikrim var, ama önce

00:08:35.746 --> 00:08:39.561
şempanzeler tarafından
yenildiğiniz için çok üzgünüm.

00:08:39.561 --> 00:08:42.194
Neyse ki, ben bunun
neden sizin suçunuz olmadığını

00:08:42.194 --> 00:08:46.753
göstererek sizi rahatlatacağım aslında.

00:08:46.753 --> 00:08:48.775
Ardından, bir daha ki sefere
şempanzeleri yenmeniz için

00:08:48.775 --> 00:08:50.865
sizi bir kaç numarayla donatacağım.

00:08:50.865 --> 00:08:53.079
Basitçe yapacaklarım bunlar.

NOTE Paragraph

00:08:53.079 --> 00:08:55.282
Ama önce, neden bu kadar
cahiliz ona bir bakalım.

00:08:55.282 --> 00:08:57.889
Hepsi burada başlıyor.

00:08:57.889 --> 00:09:01.579
Hudiksvall. İsveç'in kuzeyinde bir şehir.

00:09:01.579 --> 00:09:05.376
Benim büyüdüğüm ve

00:09:05.376 --> 00:09:08.977
büyük bir probleme sahip bir muhit.

00:09:08.977 --> 00:09:10.963
Aslında, sizin büyüdüğünüz yerlerin de

00:09:10.963 --> 00:09:11.972
sahip olduğu

00:09:11.972 --> 00:09:14.920
aynı probleme sahip.

00:09:14.920 --> 00:09:17.582
Bu temsili değildi. Tamam mı?

00:09:17.582 --> 00:09:20.025
Bana bu gezegende yaşamın
nasıl olduğuyla ilgili

00:09:20.025 --> 00:09:22.373
çok önyargılı bir bakış kazandırmıştı.

00:09:22.373 --> 00:09:25.365
Dolayısıyla, bu cahiliyet
yapbozunun ilk parçası.

00:09:25.365 --> 00:09:26.637
Kişisel önyargılarımız var.

NOTE Paragraph

00:09:26.637 --> 00:09:28.750
Dahil olduğumuz topluluklar ve

00:09:28.750 --> 00:09:30.390
tanıştığımız insanlar bize
farklı deneyimler kazandırıyor.

00:09:30.390 --> 00:09:33.377
Üstüne üstlük, okula başlıyoruz ve

00:09:33.377 --> 00:09:35.298
bir diğer problemi eklemiş oluyoruz.

00:09:35.298 --> 00:09:36.442
Yani, okulları seviyorum

00:09:36.442 --> 00:09:41.529
ama öğretmenler zaman aşımına uğramış
dünya görüşlerini öğretmeye meyilli

00:09:41.529 --> 00:09:44.130
çünkü okulda bir şeyler öğrendiler ve

00:09:44.130 --> 00:09:46.683
şimdi hiçbir art niyet olmaksızın

00:09:46.683 --> 00:09:48.889
o dünyayı öğrencilere aktarıyorlar.

00:09:48.889 --> 00:09:51.118
Ve o kitaplar, tabii ki, basılı olanlar

00:09:51.118 --> 00:09:54.049
bu değişen dünyada demode kalıyorlar.

00:09:54.049 --> 00:09:55.646
Ve öğretim materyallerini

00:09:55.646 --> 00:09:58.545
güncel tutmak için hiçbir
uygulama yok gerçekten.

00:09:58.545 --> 00:10:00.329
Odaklandığımız şey de bu.

00:10:00.329 --> 00:10:01.888
Demek ki, elimizde

00:10:01.888 --> 00:10:05.032
kişisel önyargılarımızın
üzerine eklediğimiz demode unsurlar var.

NOTE Paragraph

00:10:05.032 --> 00:10:07.508
Bir sonraki adım haberler, tamam mı?

00:10:07.508 --> 00:10:10.025
Kusursuz bir gazeteci haber olacak

00:10:10.025 --> 00:10:12.431
hikayeleri toplamasını bilir

00:10:12.431 --> 00:10:15.030
ve insanlar da bunu
okuyacaktır çünkü sansasyonel.

00:10:15.030 --> 00:10:18.995
Sıradışı olaylar daha ilgi çekici, değil mi?

00:10:18.995 --> 00:10:20.710
Ve abartılmışlardır,

00:10:20.710 --> 00:10:23.089
özellikle korktuğumuz şeyler.

00:10:24.139 --> 00:10:26.567
İsveçli bir kimsenin başına gelen köpek balığı saldırısı

00:10:26.567 --> 00:10:30.282
haftalarca başlıkları süsleyecektir İsveç'te.

NOTE Paragraph

00:10:30.282 --> 00:10:34.001
Yani bu üç çarpık bilgi kaynağından

00:10:34.001 --> 00:10:37.276
uzaklaşmak çok zordu, değil mi?

00:10:37.276 --> 00:10:38.907
Bir bakıma bizi bombardımana tutup

00:10:38.907 --> 00:10:42.713
zihnimizi bir sürü garip fikirlerle donatıyorlar

00:10:42.713 --> 00:10:45.450
ve biz de bunun üstüne
bizi insan yapan en önemli şeyi,

00:10:45.450 --> 00:10:50.716
insani sezgimizi koyuyoruz.

00:10:50.716 --> 00:10:52.892
Bu evrim sırasında iyiydi.

00:10:52.892 --> 00:10:54.150
Bu genelleme yapmamıza

00:10:54.150 --> 00:10:56.918
ve anlamadan hemen sonuca
varmamıza yardım etti.

00:10:56.918 --> 00:11:00.376
Korktuğumuz şeyleri
abartmamıza yardım etti.

00:11:00.376 --> 00:11:03.660
Olmayan yerde aciliyet arıyoruz ve

00:11:03.660 --> 00:11:08.597
sonrasında, ortalamanın üstünde

00:11:08.597 --> 00:11:11.603
en iyi sürücülerin biz olduğumuza dair

00:11:11.603 --> 00:11:13.343
özgüven yanılsaması ediniyoruz.

00:11:13.343 --> 00:11:14.705
Herkes şu soruyu cevapladı,

00:11:14.705 --> 00:11:15.974
"Evet, ben daha iyi araba sürüyorum."

NOTE Paragraph

00:11:15.974 --> 00:11:18.271
Tamam, bu evrimsel olarak iyiydi ama

00:11:18.271 --> 00:11:20.104
konu dünya görüşüne gelince,

00:11:20.104 --> 00:11:22.966
bunun tepe taklak olmasının sebebi de aynı.

00:11:22.966 --> 00:11:25.889
Düşeceğine yükselen trendler

00:11:25.889 --> 00:11:27.471
ve bir de tam tersi,

00:11:27.471 --> 00:11:31.471
bu durumda şempanzeler bizim
sezgilerimizi bize karşı kullanıyorlar ve

00:11:31.471 --> 00:11:34.911
bu bizim güçlü yanımız
olacağına zayıflığımız oluyor.

00:11:34.911 --> 00:11:37.394
Güya güçlü yanımız olmalıydı, değil mi?

NOTE Paragraph

00:11:37.394 --> 00:11:39.766
Peki böyle problemleri nasıl çözüyoruz?

00:11:39.766 --> 00:11:41.441
İlk olarak ölçmemiz sonra da

00:11:41.441 --> 00:11:42.843
tedavi etmemiz lazım.

00:11:42.843 --> 00:11:45.375
Bunu ölçerek cahilliğin yapısının

00:11:45.375 --> 00:11:47.699
ne olduğunu anlayabiliriz.

00:11:47.699 --> 00:11:49.235
Geçen sene kılavuzu başlattık,

00:11:49.235 --> 00:11:51.704
şimdi eminiz ki bütün dünyada

00:11:51.704 --> 00:11:55.285
bir sürü cahillikle karşı karşıya geleceğiz

00:11:55.285 --> 00:11:58.898
ve fikir, bunu gerçekten

00:11:58.898 --> 00:12:02.185
iklim, nesli tükenen türler, insan hakları,

00:12:02.185 --> 00:12:04.993
cinsiyet eşitliği, enerji, finans gibi

00:12:04.993 --> 00:12:07.505
tüm alanlara ya da küresel gelişme

00:12:07.505 --> 00:12:10.715
boyutlarına yükseltmek.

00:12:10.715 --> 00:12:13.448
Her sektörün kendi gerçekleri

00:12:13.448 --> 00:12:15.044
ve bu gerçekler hakkında farkındalık

00:12:15.044 --> 00:12:16.970
yaymaya çalışan kuruluşlar var.

00:12:16.970 --> 00:12:20.674
Ben de gerçekten bazılarıyla iletişime geçerek,

00:12:20.674 --> 00:12:24.015
Dünya Doğayı Koruma Vakfı,
Uluslararası Af Örgütü ve UNICEF gibi

00:12:24.015 --> 00:12:26.613
ve onlara halkın bilmediğini düşündükleri

00:12:26.613 --> 00:12:28.506
gerçekleri sorarak başladım.

NOTE Paragraph

00:12:28.506 --> 00:12:30.084
Tamam, bu gerçekleri bir araya getirdim.

00:12:30.084 --> 00:12:33.619
Diyelim ki 250 maddeli,
uzun bir liste düşünün.

00:12:33.619 --> 00:12:34.918
Sonra halka soruyoruz ve

00:12:34.918 --> 00:12:36.855
en kötü sayıyı nerede aldıklarını görüyoruz.

00:12:36.855 --> 00:12:38.201
Ve berbat sonuçların olduğu

00:12:38.201 --> 00:12:39.257
daha kısa bir liste hazırlıyoruz,

00:12:39.257 --> 00:12:41.806
Hans'ın verdiği örnektekiler gibi

00:12:41.806 --> 00:12:43.723
ki bu berbat sonuçları bulurken

00:12:43.723 --> 00:12:44.938
hiç zorluk çekmiyoruz.

00:12:44.938 --> 00:12:47.783
Tamam, kısa liste burada,
ne yapacağız onunla?

00:12:47.783 --> 00:12:51.909
Onu bir bilgi sertifikasına dönüştürüyoruz,

00:12:51.909 --> 00:12:53.771
bir küresel bilgi sertifikası.

00:12:53.771 --> 00:12:56.674
Ve eğer büyük bir organizasyon ya da okul

00:12:56.674 --> 00:13:00.429
ya da bir üniversite ya da
belki bir haber ajansıysan

00:13:00.429 --> 00:13:04.057
bununla küresel olarak
bilgili olduğunu tasdikleyebilirsin.

00:13:04.057 --> 00:13:07.020
Yani, şempanzelerle aynı puanı yapanları

00:13:07.020 --> 00:13:09.290
işe almıyoruz.

00:13:09.290 --> 00:13:11.650
Tabii ki almamalısınız da.

00:13:11.650 --> 00:13:13.921
Yani belki bundan 10 yıl sonra,

00:13:13.921 --> 00:13:15.913
eğer bu proje başarılı olursa,

00:13:15.913 --> 00:13:18.161
bir röportaj da bütün bu çılgın

00:13:18.161 --> 00:13:22.367
küresel bilgileri aktarıyor olacaksınız.

NOTE Paragraph

00:13:22.367 --> 00:13:25.730
İşte şimdi pratik numaralara geliyoruz.

00:13:25.730 --> 00:13:27.634
Nasıl başarılı olacaksınız?

00:13:27.634 --> 00:13:31.213
Burada tabii ki bir yol var,

00:13:31.213 --> 00:13:32.950
ki bu da gece geç saatlere kadar oturup

00:13:32.950 --> 00:13:35.105
bütün haberleri okuyarak

00:13:35.105 --> 00:13:36.873
bütün gerçekleri ezberlemek.

00:13:36.873 --> 00:13:38.885
Aslında bu hiç gerçekleşmeyecek.

00:13:38.885 --> 00:13:41.594
Hans bile bunun gerçekleşeceğini düşünmüyor.

00:13:41.594 --> 00:13:42.967
İnsanların bu kadar vakti yok.

00:13:42.967 --> 00:13:46.350
İnsanlar kestirme yolları sever
ve işte kestirme yollar:

00:13:46.350 --> 00:13:49.124
Sezgilerimizi tekrar güce çevirmeliyiz.

00:13:49.124 --> 00:13:50.568
Genelleme yapabilmeliyiz.

00:13:50.568 --> 00:13:52.673
Şimdi size yanlış düşüncelerin,

00:13:52.673 --> 00:13:55.223
genel olarak kabul edilmiş
kurallara döndüğü

00:13:55.223 --> 00:13:58.431
bir kaç numara göstereceğim.

NOTE Paragraph

00:13:58.431 --> 00:14:00.445
İlk yanlış düşünceyle başlayalım.

00:14:00.445 --> 00:14:02.082
Bu oldukça yaygın.

00:14:02.082 --> 00:14:03.948
Her şey kötüye gidiyor.

00:14:03.948 --> 00:14:07.218
Duydunuz. Kendiniz de düşündünüz.

00:14:07.218 --> 00:14:10.247
Düşünmenin diğer yolu, çoğu şey gelişiyor.

00:14:10.247 --> 00:14:13.723
Önünüzde bir soruyla
oturuyorsunuz ve emin değilsiniz.

00:14:13.723 --> 00:14:15.616
"Gelişmek"i tahmin etmelisiniz.

00:14:15.616 --> 00:14:18.600
Tamam mı? En kötüsünü düşünmeyin.

00:14:18.600 --> 00:14:20.963
Bu testlerimizde daha iyi
puanlar almanıza yardım edecek.

00:14:20.963 --> 00:14:22.179
(Alkış)

00:14:22.179 --> 00:14:23.725
Bu ilkiydi.

NOTE Paragraph

00:14:26.405 --> 00:14:28.164
Zenginler ve fakirler var

00:14:28.164 --> 00:14:29.630
ve ara gittikçe açılıyor.

00:14:29.630 --> 00:14:31.285
Bu korkunç bir eşitsizlik.

00:14:31.285 --> 00:14:33.486
Evet, bu eşit olmayan bir dünya ama

00:14:33.486 --> 00:14:35.811
verilere baktığın zaman bir yükselti var.

00:14:35.811 --> 00:14:37.665
Tamam mı? Emin olamıyorsan

00:14:37.665 --> 00:14:40.418
"Çoğu insan orta kararda." diye düşün.

00:14:40.418 --> 00:14:42.781
Bu sana cevabı doğru
vermende yardım edecek.

NOTE Paragraph

00:14:42.781 --> 00:14:46.108
Şimdi, sıradaki yerleşmiş fikir;

00:14:46.108 --> 00:14:49.173
sosyal gelişme gösterebilmeleri için

00:14:49.173 --> 00:14:52.059
ülkelerin ve insanların
çok zengin olmaları gerektiği.

00:14:52.059 --> 00:14:55.510
Okuyan kızlar ve doğal
afetlere hazır olma durumu gibi.

00:14:55.510 --> 00:14:57.196
Hayır, hayır, hayır. Bu doğru değil.

00:14:57.196 --> 00:14:59.316
Bakın; şu ortadaki yükseltinin

00:14:59.316 --> 00:15:01.759
halihazırda okula giden kızları var.

00:15:01.759 --> 00:15:03.277
Emin değilseniz,

00:15:03.277 --> 00:15:05.802
"çoğunluk zaten buna sahip" diye düşünün.

00:15:05.802 --> 00:15:08.525
Elektrik ve okuyan kızlar gibi, bu tarz şeyler.

00:15:08.525 --> 00:15:10.741
Bunlar genel kurallar yani

00:15:10.741 --> 00:15:13.131
tabii ki her şeye uymuyorlar ama

00:15:13.131 --> 00:15:14.788
genelleyebilmenizin yolu bu.

NOTE Paragraph

00:15:14.788 --> 00:15:16.533
Sonuncusuna bakalım.

00:15:16.533 --> 00:15:20.054
Eğer bir şey, evet, bu iyi,

00:15:20.054 --> 00:15:22.227
köpek balıkları tehlikelidir.

00:15:22.227 --> 00:15:26.626
Hayır- yani, evet, ama küresel istatistiklerde

00:15:26.626 --> 00:15:29.602
pek önemli değiller,
söylemeye çalıştığım bu.

00:15:29.602 --> 00:15:32.133
Aslında ben köpek
balıklarından çok korkuyorum.

00:15:32.133 --> 00:15:34.977
Bu yüzden, korktuğum
şeylerle alakalı bir soru gördüğümde,

00:15:34.977 --> 00:15:37.910
depremler ya da diğer dinler olabilir,

00:15:37.910 --> 00:15:40.948
belki ben teröristlerden ya da
köpek balıklarından korkuyorum,

00:15:40.948 --> 00:15:42.107
düşünün ki

00:15:42.107 --> 00:15:44.608
problemi abartacakmışsınız gibi
hissettiren her şey.

00:15:44.608 --> 00:15:46.445
Bu genel kabul görmüş bir kural.

00:15:46.445 --> 00:15:48.604
Tabii ki aynı zamanda harika olan
pek çok tehlikeli şey var.

00:15:48.604 --> 00:15:52.189
Köpek balıkları çok nadir öldürür.
Böyle düşünmelisiniz.

NOTE Paragraph

00:15:52.189 --> 00:15:55.927
Bu dört genel kuralla,

00:15:55.927 --> 00:15:59.287
büyük ihtimalle şempanzelerden
daha iyi cevaplar verirsiniz.

00:15:59.287 --> 00:16:01.241
Çünkü şempanzeler bunları yapamaz.

00:16:01.241 --> 00:16:03.844
Bu tür kuralları genelleyemezler.

00:16:03.844 --> 00:16:07.856
Ve inşallah sizi düzlüğe çıkarabilip

00:16:07.856 --> 00:16:10.691
şempanzeleri yeneceğiz.Tamam mı?

00:16:10.691 --> 00:16:14.612
(Alkış)

00:16:19.160 --> 00:16:21.248
Bu sistematik bir yaklaşım.

NOTE Paragraph

00:16:21.248 --> 00:16:23.812
Şimdi soru şu ki, bu önemli mi?

00:16:23.812 --> 00:16:26.538
Evet, fakirliği anlamak,

00:16:26.538 --> 00:16:29.785
sefaleti ve onunla nasıl
savaşılacağını anlamak,

00:16:29.785 --> 00:16:31.830
kızları nasıl okula getireceğimizi anlamak.

00:16:31.830 --> 00:16:36.170
Aslında bunu anladığımızda
bu başarmaktır, anlayabiliriz.

00:16:36.170 --> 00:16:37.982
Ama bu, ölçeğin sonundaki zengini

00:16:37.982 --> 00:16:40.436
umursayan herkes için önemli.

00:16:40.436 --> 00:16:42.480
Aynı sebepten dolayı ben de

00:16:42.480 --> 00:16:43.989
evet, çok önemli derdim.

00:16:43.989 --> 00:16:47.054
Eğer günümüze dair gerçeğe
dayalı bir dünya görüşünüz varsa,

00:16:47.054 --> 00:16:48.672
gelecekte ne olacağını anlamak için

00:16:48.672 --> 00:16:50.426
bir fırsatınız olabilir.

NOTE Paragraph

00:16:50.426 --> 00:16:52.864
1975'teki şu iki yükseltiye geri gelelim.

00:16:52.864 --> 00:16:54.214
Bu ben doğduğum zaman ve

00:16:54.214 --> 00:16:57.233
batıyı seçtim.

00:16:57.233 --> 00:17:01.416
Bu şu anki AB ülkeleri ve Kuzey Amerika.

00:17:01.416 --> 00:17:04.799
Şimdi geri kalanlar ve Batı
ne kadar zengin olduğunuzu

00:17:04.799 --> 00:17:06.880
neye göre kıyaslıyor.

00:17:06.880 --> 00:17:09.131
Bunlar yurt dışına tatil için

00:17:09.131 --> 00:17:12.709
uçakla gidebilen insanlar.

00:17:12.709 --> 00:17:16.747
1975'te sadece %30'u
AB ve Kuzey Amerika'dan

00:17:16.747 --> 00:17:18.984
farklı yerlerde yaşıyorlardı.

00:17:18.984 --> 00:17:21.313
Ama bu değişti, tamam mı?

00:17:21.313 --> 00:17:26.056
İlk olarak, bugüne kadarki değişime bakalım, 2014.

00:17:26.056 --> 00:17:27.444
Bugün durum 50/50.

00:17:27.444 --> 00:17:31.125
Bugünden itibaren
batı egemenliği sona erdi.

00:17:31.125 --> 00:17:33.324
Bu güzel. Peki şimdi ne olacak?

00:17:33.324 --> 00:17:36.567
Büyük yükseltiyi görüyor musunuz?
Nasıl kaydı gördünüz mü?

00:17:36.567 --> 00:17:42.598
Küçük bir deney yaptım. Uluslararası
Para Fonu'nun internet sitesine girdim.

00:17:42.598 --> 00:17:46.761
Gelecek beş yıla göre kişi başına düşen
gayrisafi yurtiçi hasıla için tahminleri var.

00:17:46.761 --> 00:17:49.778
Her ülkenin gelir adaletsizliğinin
aynı kaldığını düşünerek,

00:17:49.778 --> 00:17:53.113
bunu beş yıl ileri gitmek için kullanabilirim.

00:17:53.113 --> 00:17:55.040
Bunu yaptım, hatta daha ileri gittim.

00:17:55.040 --> 00:17:58.218
Bu beş yılı diğer bir 20 yıl için kullandım,

00:17:58.218 --> 00:18:03.495
bir deneyde gerçekten
olabileceği gibi aynı hızı kullanarak.

00:18:03.495 --> 00:18:04.862
Hadi geleceğe gidelim.

00:18:04.862 --> 00:18:10.082
2020'de geri kalan için %57.

00:18:10.082 --> 00:18:13.118
2025'te %63.

00:18:13.118 --> 00:18:22.355
2030, 68. Ve 2035'te zengin tüketen
kesimde batı az kaldı.

00:18:22.355 --> 00:18:25.702
Bunlar sadece gelecekteki
kişi başına düşen hasılanın yansımaları.

00:18:25.702 --> 00:18:28.057
Zengin tüketicilerin yüzde 73'ü

00:18:28.057 --> 00:18:31.675
Kuzey Amerika ve Avrupa'dan
başka yerlerde yaşıyor olacak.

00:18:31.675 --> 00:18:35.873
Yani evet, sanırım bir şirketin
gelecekte gerçeğe dayalı

00:18:35.873 --> 00:18:39.280
kararlar alması için bu
sertifikayı kullanması iyi bir fikir.

NOTE Paragraph

00:18:39.280 --> 00:18:40.756
Çok teşekkürler.

00:18:40.756 --> 00:18:43.257
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:18:48.184 --> 00:18:50.236
Bruno Giussani: Hans and Ola Rosling!