0:00:00.663,0:00:03.066
Do ju bëj

0:00:03.066,0:00:04.391
tre pyetje me alternativa.

0:00:04.391,0:00:08.122
Përdorni këtë pajisje për t’u përgjigjur.

0:00:08.122,0:00:10.677
Pyetja e parë është:

0:00:10.677,0:00:12.798
Si ka ndryshuar numri i vdekjeve

0:00:12.798,0:00:14.090
nga shkaqet natyrore

0:00:14.090,0:00:16.691
gjatë shekullit të fundit?

0:00:16.691,0:00:18.070
A është dyfishuar,

0:00:18.070,0:00:20.852
ka mbetur e njëjta shifër në botë

0:00:20.852,0:00:23.226
apo ka rënë më pak se gjysma?

0:00:23.226,0:00:25.630
Ju lutem, zgjidhni A, B, ose C.

0:00:25.630,0:00:29.730
Po shoh shumë përgjigje.[br]Kjo po ecën më shpejt se në fakultete.

0:00:29.730,0:00:32.887
Ata janë shumë të avashtë.[br]Rrinë tërë kohës duke vrarë mendjen.

0:00:32.887,0:00:34.909
Shumë mirë!

0:00:34.909,0:00:36.772
Kalojmë te pyetja e radhës.

0:00:36.772,0:00:39.431
Për sa kohë femrat tridhjetë vjeçe

0:00:39.431,0:00:41.527
kanë ndjekur shkollën:

0:00:41.527,0:00:43.561
shtatë, pesë apo tre vjet?

0:00:43.561,0:00:50.064
A, B, ose C? [br]Zgjidhni, ju lutem.

0:00:50.064,0:00:52.102
Kalojmë te pyetja tjetër.

0:00:52.102,0:00:56.023
Gjatë njëzet viteve të fundit,[br]sa ka ndryshuar

0:00:56.023,0:00:57.850
përqindja e njerëzve

0:00:57.850,0:01:00.067
që jetojnë në varfëri ekstreme,

0:01:00.067,0:01:02.628
që nuk kanë ushqim të mjaftueshëm?

0:01:02.628,0:01:04.688
A është dyfishuar,

0:01:04.688,0:01:06.238
ka mbetur pothuajse e njëjtë

0:01:06.238,0:01:07.751
apo është përgjysmuar?

0:01:07.751,0:01:11.771
A, B apo C?

0:01:11.771,0:01:14.927
Tani, përgjigjet.

0:01:14.927,0:01:16.021
Siç e shikoni,

0:01:16.021,0:01:17.746
vdekjet në botë nga shkaqet natyrore

0:01:17.746,0:01:19.668
në grafik

0:01:19.668,0:01:22.448
nga vitet 1900-2000.

0:01:22.448,0:01:25.703
Më 1990, rreth gjysmë millioni

0:01:25.703,0:01:27.790
vdiqën në vit nga shkaqet natyrore:

0:01:27.790,0:01:32.887
përmbytje, tërmete, vullkanet, thatësira.

0:01:32.887,0:01:35.607
Si ndryshoi kjo?

0:01:35.607,0:01:39.093
Fondacioni “Gapminder”

0:01:39.093,0:01:40.952
i pyeti njerëzit në Suedi.

0:01:40.952,0:01:42.881
Ja përgjigja e suedezëve:

0:01:42.881,0:01:44.353
50% menduan se është dyfishuar,

0:01:44.353,0:01:46.558
38 përqind thanë që nuk ka ndryshuar,

0:01:46.558,0:01:48.656
12 përqind thanë që është përgjysmuar.

0:01:48.656,0:01:51.308
Këto janë të dhënat[br]nga studiuesit e fatkeqësive,

0:01:51.308,0:01:54.274
ka lëvizje në numër,

0:01:54.274,0:01:56.826
përfshin dhe luftën e Dytë Botërore,

0:01:56.826,0:02:00.226
pas luftës numri fillon të bjerë

0:02:00.226,0:02:02.072
dhe shkon në më pak se gjysma.

0:02:02.072,0:02:04.680
Përgjatë viteve,

0:02:04.680,0:02:06.294
bota ka treguar

0:02:06.294,0:02:08.685
se mundet t’i mbrojë njerëzit nga kjo.

0:02:08.685,0:02:11.551
Vetëm 12 përqind e suedezëve e dinë këtë.

0:02:11.551,0:02:14.042
Shkova te kopshti zoologjik[br]dhe i pyeta shimpazetë.

0:02:14.042,0:02:23.888
(Të qeshura) (Duartrokitje)

0:02:27.458,0:02:31.257
Ata nuk i ndjekin lajmet e mbrëmjes,

0:02:31.257,0:02:32.715
dhanë përgjigje të rastit,

0:02:32.715,0:02:36.147
suedezët dhanë përgjigje aspak të sakta.

0:02:36.147,0:02:39.086
Si e dinit ju?

0:02:39.086,0:02:42.048
Këto janë përgjigjet tuaja.

0:02:42.048,0:02:44.273
Jua kanë kaluar shimpazetë!

0:02:44.273,0:02:46.063
(Të qeshura)

0:02:46.063,0:02:49.038
I ishit afruar përgjigjes.

0:02:49.038,0:02:53.059
Ju ishit tre here më të saktë se suedezët,

0:02:53.059,0:02:54.302
por nuk mjafton kjo.

0:02:54.302,0:02:56.884
Nuk keni pse ta krahasoni[br]veten me suedezët.

0:02:56.884,0:03:00.415
Duhet të synoni më lart në jetë.

0:03:00.415,0:03:03.823
I hedhim një sy përgjigjes së radhës:[br]gratë në shkollë.

0:03:03.823,0:03:05.839
Burrat kanë shkuar për tetë vjet.

0:03:05.839,0:03:07.620
Po gratë?

0:03:07.620,0:03:10.369
I pyetëm suedezët,

0:03:10.369,0:03:12.586
kjo mënyrë ju tregon diçka, apo jo?

0:03:12.586,0:03:14.948
Përgjigjja e saktë është e vetmja që

0:03:14.948,0:03:17.683
shumë pak suedezë e kanë zgjedhur.

0:03:17.683,0:03:19.186
(Të qeshura)

0:03:19.186,0:03:21.624
I hedhim një sy. Ja ku është.

0:03:21.624,0:03:26.025
Pothuajse edhe gratë kanë bërë aq vite shkollë

0:03:26.025,0:03:29.438
Kjo është nga amerikanët.

0:03:29.438,0:03:33.313
Përgjigjia juaj është kjo.

0:03:33.313,0:03:37.325
Ja ku është!

0:03:37.325,0:03:39.154
Urime, jeni të saktë aq sa suedezët,

0:03:39.154,0:03:41.574
nuk keni nevojë për mua.

0:03:41.574,0:03:46.388
Si ka mundësi?[br]Them se të gjithë janë të vetëdijshëm

0:03:46.388,0:03:49.110
ku vajzat kanë shumë vështirësi.

0:03:49.110,0:03:50.214
se ka shtete

0:03:50.214,0:03:52.352
ku vajzat kanë shumë vështirësi.

0:03:52.352,0:03:54.260
Që i kanë të penguar të shkojnë në shkollë

0:03:54.260,0:03:56.325
dhe kjo është gjë e neveritshme.

0:03:56.325,0:03:58.222
Në pjesën më të madhe të botës,

0:03:58.222,0:03:59.909
ku jetojnë shumica e njerëzve,

0:03:59.909,0:04:02.891
vajzat dhe djemtë shkojnë në shkollë,

0:04:02.891,0:04:05.430
për të njëjtën kohë, pak a shumë.

0:04:05.430,0:04:07.909
Kjo s'do thotë që është arritur[br]barazia gjinore,

0:04:07.909,0:04:09.573
aspak.

0:04:09.573,0:04:14.114
Akoma janë pre e[br]kushtëzimeve të tmerrshme

0:04:14.114,0:04:16.346
por arsimimi mundësohet në ditët e sotme.

0:04:16.346,0:04:20.440
Kemi lënë mënjanë pjesën më të madhe.

0:04:20.440,0:04:23.764
Kur jepni përgjigje,[br]ndikoheni nga vendet më të këqija,

0:04:23.764,0:04:26.620
keni të drejtë,[br]por nuk përfshini pjesën më të madhe.

0:04:26.620,0:04:28.096
Po varfëria?

0:04:28.096,0:04:30.999
Është e qartë që këtu varfëria

0:04:30.999,0:04:32.774
ishte pothuajse përgjysmuar dhe

0:04:32.774,0:04:34.453
kur pyetëm në Amerikë,

0:04:34.453,0:04:38.437
vetëm pese përqind[br]dhanë përgjigje të saktë.

0:04:38.437,0:04:41.306
Po ju?

0:04:41.306,0:04:45.164
Për pak sa s'paskeni arritur shimpazetë.

0:04:45.164,0:04:47.525
(Të qeshura) (Duartrokitje)

0:04:47.525,0:04:53.142
Vetëm pak nga ju!

0:04:53.142,0:04:56.821
Ka ide paragjykuese.

0:04:56.821,0:04:58.615
Shumë njerëz në shtetet e pasura

0:04:58.615,0:05:02.275
mendojnë se s'mund t’a[br]zhdukim varfërinë ekstreme.

0:05:02.275,0:05:03.928
Sigurisht që mendojnë kështu,

0:05:03.928,0:05:06.892
për aq kohë sa s'e dinë[br]se çfarë ka ndodhur.

0:05:06.892,0:05:09.242
Gjëja e parë që duhet të dini[br]për të ardhmen

0:05:09.242,0:05:11.263
është të dini të tashmen.

0:05:11.263,0:05:14.315
Këto ishin disa nga pyetjet e para

0:05:14.315,0:05:17.700
në fazën pilot të projektit “Injoranca”

0:05:17.700,0:05:20.720
në fondacionin “Gapminder” që zhvilluam.

0:05:20.720,0:05:23.516
Ky projekt filloi vjet

0:05:23.516,0:05:27.922
nga shefi im, që është edhe im bir,

0:05:27.922,0:05:29.504
Ola Rosling, themelues e drejtor.

0:05:29.504,0:05:31.048
Më tha që duhet

0:05:31.048,0:05:33.608
të tregohemi më sistematik

0:05:33.608,0:05:35.481
kur luftojmë injorancën rrënuese.

0:05:35.481,0:05:37.699
Modelet e para nxorën që shumë nga publiku

0:05:37.699,0:05:40.909
përgjigjen më gabim[br]se sa ata që i takon rastësisht.

0:05:40.909,0:05:42.992
Duhet të mendojmë[br]për idetë paragjykuese

0:05:42.992,0:05:45.020
dhe një nga kryesoret prej tyre është

0:05:45.020,0:05:46.889
shpërndarja e të ardhurave në botë.

0:05:46.889,0:05:50.720
Shikoni këtë. Kështu ishte më 1975.

0:05:50.720,0:05:53.939
Është numri i njerëzve me të ardhurat,

0:05:53.939,0:05:56.830
nga një dollar në ditë.

0:05:56.830,0:05:59.281
(Duartrokitje)

0:05:59.281,0:06:01.356
Kemi një ngritje këtu

0:06:01.356,0:06:03.254
një dollar në ditë

0:06:03.254,0:06:04.710
dhe një ngritje këtu

0:06:04.710,0:06:06.725
mes 10-100 dollarëve.

0:06:06.725,0:06:08.471
Bota ishte e ndarë në dy grupe.

0:06:08.471,0:06:12.081
Si deveja me dy gunga,

0:06:12.081,0:06:14.093
gunga e të varfërve dhe ajo e të pasurve

0:06:14.093,0:06:15.657
dhe kishte shumë pak mes tyre.

0:06:15.657,0:06:17.826
Shikoni si ka ndryshuar.

0:06:17.826,0:06:19.652
Numri i njerëzve

0:06:19.652,0:06:21.308
në botë është rritur

0:06:21.308,0:06:24.076
dhe gungat fillojnë të bashkohen.

0:06:24.076,0:06:26.846
Gungat e vogla bashkohen me të madhen,[br]ikën deveja

0:06:26.846,0:06:29.973
dhe kemi botën gamile

0:06:29.973,0:06:32.228
me vetëm një gungë.

0:06:32.228,0:06:34.152
Përqindja në varfëri ekstreme ka rënë.

0:06:34.152,0:06:35.729
Është akoma i tmerrshëm fakti

0:06:35.729,0:06:38.930
që kanë mbetur kaq shumë [br]në varfëri ekstreme.

0:06:38.930,0:06:41.953
Kemi këtë grupin, pothuajse një milliard,

0:06:41.953,0:06:45.002
por kjo mund të përfundojë shpejt.

0:06:45.002,0:06:47.305
Sfida tani është

0:06:47.305,0:06:50.113
të largohemi nga kjo[br]të kuptojmë ku është pjesa më e madhe

0:06:50.113,0:06:53.357
dhe kjo shfaqet shumë qartë te pyetja.

0:06:53.357,0:06:55.590
Pyetëm sa është përqindja[br]e fëmijëve një vjeç

0:06:55.590,0:06:57.244
në botë[br]që kanë bërë vaksinat

0:06:57.244,0:06:59.854
kryesore kundër fruthit[br]dhe kundër të tjerave

0:06:59.854,0:07:01.347
që kemi patur për kaq vite:

0:07:01.347,0:07:03.369
20, 50 apo 80 përqind?

0:07:03.369,0:07:07.442
Kjo është përgjigjia e amerikanëve[br]dhe e suedezëve.

0:07:07.442,0:07:08.318
Ja suedezët.

0:07:08.318,0:07:10.380
Ju e dini përgjigjen e saktë.

0:07:10.380,0:07:14.053
(Të qeshura)

0:07:14.053,0:07:17.556
Kush është ai profesori[br]i Shëndetit Botëror në atë vend?

0:07:17.556,0:07:19.228
Qenkam unë!

0:07:19.228,0:07:21.190
(Të qeshura)

0:07:21.190,0:07:23.672
Kjo është shumë e vështirë.

0:07:23.672,0:07:26.770
(Duartrokitje)

0:07:26.770,0:07:30.484
Gjithësesi, rruga e Ola-s

0:07:30.484,0:07:33.642
për të matur atë çfarë dimë bëri bujë

0:07:33.642,0:07:36.705
dhe CNN-i i publikoi këto[br]rezultate në faqen e tyre,

0:07:36.705,0:07:38.852
kishin shfaqur pyetjet,[br]miliona u përgjigjën.

0:07:38.852,0:07:42.334
Ishin diku te 2000 komente,

0:07:42.334,0:07:44.647
ky ishte njëri prej tyre.

0:07:44.647,0:07:48.191
“Vë bast që asnjë anëtar i medias[br]s'e ka kaluar testin”.

0:07:48.191,0:07:50.830
Ola më tha: “Merri këto pajisje.

0:07:50.830,0:07:52.535
Je i ftuar në konferenca të medias.

0:07:52.535,0:07:54.812
Jepja atyre dhe mat çfarë di media.”

0:07:54.812,0:07:56.736
Zonja dhe zotërinj,

0:07:56.736,0:07:59.413
ju paraqesim për herë të parë[br]rezultatet jozyrtare

0:07:59.413,0:08:03.338
nga një konferencë me median amerikane.

0:08:03.338,0:08:08.224
Më pas nga media europiane.

0:08:08.224,0:08:09.492
(Të qeshura)

0:08:09.492,0:08:11.697
Problemi s'qëndron te njerëzit

0:08:11.697,0:08:13.645
që s'lexojnë dhe s'dëgjojnë median.

0:08:13.645,0:08:17.864
Problemi është se media[br]nuk e njeh vetveten.

0:08:17.864,0:08:19.445
Si t’ia bëjmë me këtë, Ola?

0:08:19.445,0:08:20.943
Kemi ndonjë ide?

0:08:20.943,0:08:32.037
(Duartrokitje)

0:08:32.037,0:08:35.746
Po, kam një ide, por në fillim

0:08:35.746,0:08:39.561
më vjen keq që ju mundën shimpazetë.

0:08:39.561,0:08:42.193
Për fat, mundem t’ju ngushëlloj

0:08:42.193,0:08:46.753
duke ju thënë se s'ishte faji juaj.

0:08:46.753,0:08:48.775
Më pas, do ju pajis me ca marifete

0:08:48.775,0:08:50.865
që t’i mundni shimpazetë në të ardhmen.

0:08:50.865,0:08:53.079
Në parim, këtë do bëj.

0:08:53.079,0:08:55.282
Të shikojmë arsyen pse jemi kaq injorantë,

0:08:55.282,0:08:57.889
gjithçka fillon në këtë vend.

0:08:57.889,0:09:01.579
Është Hudiksvall,[br]një qytet në veri të Suedisë.

0:09:01.579,0:09:05.376
Ndodhet një lagje ku jam rritur

0:09:05.376,0:09:08.977
dhe ka një problem goxha të madh.

0:09:08.977,0:09:10.963
Në fakt, ka po të njëjtin problem

0:09:10.963,0:09:13.572
që ka ekzistuar në të gjitha lagjet

0:09:13.572,0:09:14.920
ku jeni rritur dhe ju.

0:09:14.920,0:09:17.582
Nuk është shembull tipik, dakort?

0:09:17.582,0:09:20.025
Më dha një ide shumë paragjykuese

0:09:20.025,0:09:22.373
se si është jeta në këtë planet.

0:09:22.373,0:09:25.365
Kjo është copëza e parë[br]e gjëegjëzës së injorancës.

0:09:25.365,0:09:26.637
Kemi paragjykime.

0:09:26.637,0:09:28.750
Të gjithë kemi përvoja të ndryshme

0:09:28.750,0:09:30.390
me komunitete dhe njerëz që takojmë

0:09:30.390,0:09:33.377
dhe në krye të kësaj, fillojmë shkollën

0:09:33.377,0:09:35.298
dhe shtojmë problemin tjetër.

0:09:35.298,0:09:36.442
Mua më pëlqen shkolla,

0:09:36.442,0:09:41.529
por mësuesit kanë tendencën[br]të mësojnë pikëpamje antike

0:09:41.529,0:09:44.130
sepse ata kanë mësuar diçka[br]kur ishin në shkollë

0:09:44.130,0:09:46.683
dhe tani jua përshkruajnë botën studentëve

0:09:46.683,0:09:48.889
pa një qëllim të keq

0:09:48.889,0:09:51.118
dhe këta libra të publikuar

0:09:51.118,0:09:54.049
kanë informacione të vjetra[br]në një botë ku vetëm ndryshon.

0:09:54.049,0:09:55.296
Në fakt, nuk ka procedura

0:09:55.296,0:09:58.545
për të përditësuar përmbajtjen[br]e mësimdhënies në shkolla.

0:09:58.545,0:10:00.529
Këtu jemi përqëndruar.

0:10:00.529,0:10:02.098
Kemi fakte të vjetruara

0:10:02.098,0:10:05.032
bashkë me paragjykimet personale.

0:10:05.032,0:10:07.508
Ajo çfarë vjen pas është lajm i ri, apo jo?

0:10:07.508,0:10:10.025
Një gazetar i zoti di si të zgjedhë

0:10:10.025,0:10:12.431
ngjarjen që do bëjë bujë

0:10:12.431,0:10:15.030
dhe njerëzit do ta lexojnë [br]sepse është sensacionale.

0:10:15.030,0:10:18.995
Ndodhitë e pazakonta janë[br]më tërheqëse, apo jo?

0:10:18.995,0:10:20.710
Janë të ekzagjeruara,

0:10:20.710,0:10:24.139
sidomos ngjarjet nga të cilat kemi frikë.

0:10:24.139,0:10:26.567
Një peshkaqen sulmon një suedez,

0:10:26.567,0:10:30.282
kjo do bëjë bujë[br]për javë të tëra në Suedi.

0:10:30.282,0:10:34.001
Ishte shumë e vështirë[br]t’u largoheshe këtyre tre burimeve

0:10:34.001,0:10:37.276
të shtrembëruara të informacionit.

0:10:37.276,0:10:38.907
Na pushtojnë

0:10:38.907,0:10:42.713
dhe na e mbushin mendjen [br]me shumë ide të çuditshme

0:10:42.713,0:10:45.450
dhe, mbi të gjitha, nëse e fusim

0:10:45.450,0:10:50.716
atë çfarë na bën njerëz,[br]është edhe intuita jonë njerëzore.

0:10:50.716,0:10:52.892
Ishte gjë e mirë për zhvillimin.

0:10:52.892,0:10:54.150
Na ndihmoi të përgjithësonim

0:10:54.150,0:10:56.408
dhe të nxirrnim përfundime[br]shumë, shumë shpejt.

0:10:56.408,0:11:00.376
Na ndihmoi të ekzagjeronim[br]atë nga e cila kishim frikë

0:11:00.376,0:11:03.660
dhe kërkojmë viktima aty ku nuk ka fare

0:11:03.660,0:11:08.597
dhe, pastaj, na krijohet[br]ai iluzioni i vetbesimit

0:11:08.597,0:11:11.603
që ne jemi shoferët më të zotë,

0:11:11.603,0:11:12.943
mbi mesataren.

0:11:12.943,0:11:14.635
Të gjithë iu përgjigjën pyetjes:

0:11:14.635,0:11:16.254
“Po, unë e ngas makinën më mirë”.

0:11:16.254,0:11:18.271
Mirë, kjo ndikoi mirë te evolimi,

0:11:18.271,0:11:20.434
por kur vjen puna[br]te pikëpamja e përgjithshme,

0:11:20.434,0:11:22.966
për të njëjtën arsye është e përmbysur.

0:11:22.966,0:11:25.889
Prirjet që po rriten,[br]në të vërtetë, po bien

0:11:25.889,0:11:27.471
dhe anasjelltas,

0:11:27.471,0:11:31.471
dhe në këtë rast, shmpazetë përdorin[br]intuitën tonë humane kundër nesh

0:11:31.471,0:11:34.911
dhe kjo kthehet në dobësi për ne,[br]që duhet të jetë pika jonë e fortë.

0:11:34.911,0:11:37.394
Supozohej të ishte pika jonë[br]e fortë, apo jo?

0:11:37.394,0:11:39.766
Si t’i zgjidhim probleme të këtilla?

0:11:39.766,0:11:41.441
Së pari, duhet të masim problemin,

0:11:41.441,0:11:42.843
pastaj t’a shërojmë.

0:11:42.843,0:11:45.375
Duke e matur, kuptojmë

0:11:45.375,0:11:47.699
strukturën e injorancës.

0:11:47.699,0:11:49.235
Vjet e filluam projektin

0:11:49.235,0:11:51.704
dhe tani jemi mëse të sigurt[br]se do ndeshemi

0:11:51.704,0:11:55.285
me shumë injorancë përreth botës.

0:11:55.285,0:11:58.898
Ideja është t’a përshkallëzojmë

0:11:58.898,0:12:00.875
atë te të gjitha fushat

0:12:00.875,0:12:03.423
apo dimensionet e zhvillimit global,

0:12:03.423,0:12:07.505
si klimën, speciet në zhdukje,[br]të drejtat e njeriut,

0:12:07.505,0:12:10.625
barazia gjinore, energjia, ekonomia.

0:12:10.625,0:12:12.688
Të gjithë sektorët e ndryshëm kanë fakte

0:12:12.688,0:12:15.234
dhe janë organizatat[br]që po përpiqen të shpërndajnë

0:12:15.234,0:12:16.970
ndërgjegjësimin për këto fakte.

0:12:16.970,0:12:20.674
Kam kontaktuar disa prej tyre,

0:12:20.674,0:12:24.015
WWF, Amnesty International, UNICEF.

0:12:24.015,0:12:26.613
Cilat janë faktet tuaja të preferuara

0:12:26.613,0:12:28.506
që ju mendoni se publiku nuk i di?

0:12:28.506,0:12:30.084
I mblodha faktet.

0:12:30.084,0:12:33.619
Përfytyroni një listë të gjatë [br]prej 250 të dhënash.

0:12:33.619,0:12:34.918
U bëmë sondazh njerëzve

0:12:34.918,0:12:36.855
dhe nxorëm ku dolën më keq.

0:12:36.855,0:12:38.201
Nxjerrim një listë më të shkurtër

0:12:38.201,0:12:39.257
me rezultate të tmerrshme,

0:12:39.257,0:12:41.806
si disa shembuj nga Hans

0:12:41.806,0:12:43.723
nuk hasim asnjë problem në gjetjen

0:12:43.723,0:12:44.938
e këtyre rezultateve.

0:12:44.938,0:12:47.783
Çfarë do bëjmë me [br]këtë listën e shkurtuar?

0:12:47.783,0:12:51.909
E kthejmë në një çertifikatë

0:12:51.909,0:12:53.771
dijesh globale,

0:12:53.771,0:12:56.674
të cilën mund t’a përdorësh [br]nëse je shoqatë e madhe,

0:12:56.674,0:13:00.429
shkollë, universitet[br]apo edhe agjensi lajmesh

0:13:00.429,0:13:04.057
që të çertifikosh [br]veten me njohuri globale.

0:13:04.057,0:13:07.020
Me pak fjalë, nuk punësojmë njerëz

0:13:07.020,0:13:09.290
që mendojnë si shimpazetë.

0:13:09.290,0:13:11.650
Sigurisht që nuk duhet.

0:13:11.650,0:13:13.921
Mbase pas 10 vitesh,

0:13:13.921,0:13:15.913
nëse ky projekt ka sukses,

0:13:15.913,0:13:18.161
do e gjeni veten të ulur në një intervistë

0:13:18.161,0:13:22.367
për të plotësuar[br]këtë njohuri të çmendur globale.

0:13:22.367,0:13:25.730
Tani vijmë te marifetet praktike.

0:13:25.730,0:13:27.634
Si do ia arrini?

0:13:27.634,0:13:31.213
Ka një mënyrë

0:13:31.213,0:13:32.950
ku ulesh mbrëmjeve vonë

0:13:32.950,0:13:35.105
dhe i mëson të gjitha faktet përmendësh

0:13:35.105,0:13:36.873
duke i lexuar të gjitha këto raporte.

0:13:36.873,0:13:38.885
Në fakt, kjo s'do ndodhë kurrë.

0:13:38.885,0:13:41.594
Edhe Hans kështu mendon.

0:13:41.594,0:13:42.967
Njerëzit nuk kanë kohë.

0:13:42.967,0:13:46.350
Ju pëlqen rruga e shkurtër[br]dhe ja ku është.

0:13:46.350,0:13:49.124
Duhet t’a rikthejmë intuitën tonë [br]në forcë përsëri.

0:13:49.124,0:13:50.568
Duhet të përgjithësojmë.

0:13:50.568,0:13:52.673
Tani do ju tregoj disa marifete

0:13:52.673,0:13:55.223
ku idetë e gabuara kthehen

0:13:55.223,0:13:58.431
në principe.

0:13:58.431,0:14:00.445
Fillojmë me idenë e parë të gabuar.

0:14:00.445,0:14:02.082
Kjo është e përhapur.

0:14:02.082,0:14:03.948
Çdo gjë po përkeqësohet.

0:14:03.948,0:14:07.218
E keni dëgjuar dhe ju.[br]E mendoni dhe ju vetë.

0:14:07.218,0:14:10.247
Një tjetër mënyrë e të menduarit:[br]shumë gjëra përmirësohen.

0:14:10.247,0:14:12.383
Ndodhesh përballë një pyetje

0:14:12.383,0:14:15.616
dhe nuk je i sigurt.[br]Duhet të mendoni fjalën “përmirëso”.

0:14:15.616,0:14:18.600
Mos mendo për më të keqen.

0:14:18.600,0:14:20.963
Kjo ju ndihmon të dilni [br]më mirë në testet tona.

0:14:20.963,0:14:22.179
(Duartrokitje)

0:14:22.179,0:14:26.405
Kjo është e para.

0:14:26.405,0:14:28.164
Ka të pasur dhe të varfër

0:14:28.164,0:14:29.630
dhe hendeku sa vjen e rritet.

0:14:29.630,0:14:31.285
Është një pabarazi e padrejtë.

0:14:31.285,0:14:33.486
Po, është botë jo e barabartë,

0:14:33.486,0:14:35.811
është vetëm një gungë, mirë?

0:14:35.811,0:14:37.665
Nëse nuk je i sigurt,

0:14:37.665,0:14:40.418
mendo se shumica e njerëzve[br]ndodhen në mes.

0:14:40.418,0:14:42.401
Ju ndihmon të jepni përgjigjen e saktë.

0:14:42.401,0:14:46.108
Tani, ideja tjetër e gabuar

0:14:46.108,0:14:49.733
është se në fillim vendet dhe njerëzit[br]duhet të jenë shumë të pasur

0:14:49.733,0:14:52.059
që të arrijnë zhvillimin social,

0:14:52.059,0:14:55.510
vajzat të shkojnë në shkollë,[br]të jemi gati për fatkeqësitë natyrore.

0:14:55.510,0:14:57.196
Në asnjë mënyrë![br]Është gabim,

0:14:57.196,0:14:59.316
shikoni, ajo gunga e madhe në mes

0:14:59.316,0:15:01.759
i dërgon tashmë vajzat në shkollë.

0:15:01.759,0:15:04.087
Kur të jesh i pasigurt, mendo se shumica

0:15:04.087,0:15:05.482
e kanë tashmë këtë,

0:15:05.482,0:15:08.525
si energjinë apo vajzat[br]në shkolla, të tilla gjëra.

0:15:08.525,0:15:10.741
Janë vetëm parime,

0:15:10.741,0:15:13.131
sigurisht që nuk do zbatohen të gjitha,

0:15:13.131,0:15:14.788
por kështu mund të përgjithësosh.

0:15:14.788,0:15:16.753
I hedhim një sy të fundit.

0:15:16.753,0:15:20.054
Ky është një shembull i mirë.

0:15:20.054,0:15:22.227
Peshkaqenët janë të rrezikshëm.

0:15:22.227,0:15:26.626
por nuk janë aq të rëndësishëm

0:15:26.626,0:15:29.602
në statistikat globale.

0:15:29.602,0:15:32.133
Unë i kam shumë frikë peshkaqenët.

0:15:32.133,0:15:34.977
Sapo dëgjoj një pyetje [br]për gjërat që i kam frikë,

0:15:34.977,0:15:37.910
tërmetet, fe të tjera,

0:15:37.910,0:15:40.948
terroristat, peshkaqenët,

0:15:40.948,0:15:42.107
çdo gjë që më frikëson,

0:15:42.107,0:15:44.608
pretendo se do e zmadhosh problemin.

0:15:44.608,0:15:46.445
Ky është principi.

0:15:46.445,0:15:48.604
Ka gjëra të rrezikshme [br]që janë edhe të mëdha.

0:15:48.604,0:15:52.189
Peshkaqenët vrasin shumë pak njerëz.[br]Këtë duhet të mendoni.

0:15:52.189,0:15:55.927
Me këto tre parime,

0:15:55.927,0:15:59.287
mund të përgjigjeni më mirë[br]se shimpazetë,

0:15:59.287,0:16:01.241
sepse ata nuk e bëjnë dot këtë.

0:16:01.241,0:16:03.844
Nuk mund t’i përgjithësojnë [br]parime të këtilla.

0:16:03.844,0:16:07.856
Me shpresën se[br]mund t’jua ndryshojmë botën,

0:16:07.856,0:16:10.691
shimpazetë do i mundim.

0:16:10.691,0:16:14.612
(Duartrokitje)

0:16:19.160,0:16:21.248
Kjo është një teknikë sistematike.

0:16:21.248,0:16:23.812
Lind pyetja, a është kjo e rëndësishme?

0:16:23.812,0:16:26.538
Është e rëndësishme të kuptojmë

0:16:26.538,0:16:29.785
varfërinë ekstreme dhe si t’a luftojmë

0:16:29.785,0:16:31.830
dhe si t’i sjellim vajzat në shkollë.

0:16:31.830,0:16:36.170
Kur bëhemi të vetëdijshëm se në të vërtetë[br]po arrin sukses, mund t’a kuptojmë.

0:16:36.170,0:16:37.982
A është e rëndësishme për të tjerët

0:16:37.982,0:16:40.436
që vrasin mendjen për të[br]pasurit e kësaj shkalle?

0:16:40.436,0:16:42.480
Do thoja po, tmerrësisht e rëndësishme,

0:16:42.480,0:16:43.989
për të njëjtën arsye.

0:16:43.989,0:16:47.054
Nëse keni një pikëpamje [br]të bazuar në fakte për të tashmen,

0:16:47.054,0:16:48.672
keni mundësinë të kuptoni

0:16:48.672,0:16:50.426
se ç’do sjellë e ardhmja.

0:16:50.426,0:16:52.864
Do kthehemi te dy gungat më 1975.

0:16:52.864,0:16:54.214
Atë vit kam lindur

0:16:54.214,0:16:57.233
dhe zgjodha Perëndimin.

0:16:57.233,0:17:01.416
Janë shtetet aktuale e BE-së [br]dhe të Amerikës së Veriut.

0:17:01.416,0:17:04.799
Të shikojmë si krahasohen [br]pjesa tjetër me Perëndimin

0:17:04.799,0:17:06.880
duke marrë parasysh sa të pasur jeni.

0:17:06.880,0:17:09.131
Ka njerëz që mund t’a përballojnë

0:17:09.131,0:17:12.709
fluturimin me avion për pushime.

0:17:12.709,0:17:16.017
Më 1975, vetëm 30 përqind jetonin

0:17:16.017,0:17:18.983
jashtë BE-së dhe Amerikës së Veriut.

0:17:18.983,0:17:21.313
Por kjo ka ndryshuar, mirë?

0:17:21.313,0:17:26.056
T’i hedhim një sy ndryshimit[br]deri më sot, 2014.

0:17:26.056,0:17:27.444
Sot është 50 me 50.

0:17:27.444,0:17:31.125
Në ditët e sotme, dominimi [br]perëndimor ka marrë fund.

0:17:31.125,0:17:33.324
Kjo është gjë e mirë.[br]Çfarë do ndodhë pastaj?

0:17:33.324,0:17:36.567
E shikoni gungën e madhe?[br]E shikoni si zhvendos?

0:17:36.567,0:17:42.598
Kam bërë një eksperiment të vogël.[br]Shkova te faqja e FMN-s.

0:17:42.598,0:17:46.761
Kanë një parashikim të PB për frymë[br]për pesë vitet e ardhshme.

0:17:46.761,0:17:49.778
Mund t’a përdor këto duke marrë parasysh

0:17:49.778,0:17:53.113
që të ardhurat e pabarazisë[br]për çdo shtet mbeten të njëtja.

0:17:53.113,0:17:55.040
Shkova përtej kësaj.

0:17:55.040,0:17:58.218
I përdora këto pesë vite [br]për njëzet vitet e ardhshme

0:17:58.218,0:18:03.495
me të njëjtën shpejtësi, si[br]një eksperiment se çfarë mund të ndodhë.

0:18:03.495,0:18:04.862
Shkojmë në të ardhmen.

0:18:04.862,0:18:10.082
Më 2020, pjesa tjetër ka 57 përqind.

0:18:10.082,0:18:13.118
Më 2025, 63 përqind.[br]Në 2030, 68 përqind.

0:18:13.118,0:18:22.355
Në 2035, Perëndimi ka më shumë [br]në tregun e pasur të konsumatorit.

0:18:22.355,0:18:25.702
Këto janë thjesht projektime të PB[br]për frymë për të ardhmen.

0:18:25.702,0:18:28.057
73 përqind konsumatorëve [br]të pasur do jenë jashtë

0:18:28.057,0:18:31.675
Amerikës së Veriut dhe Europës.

0:18:31.675,0:18:35.873
Ndaj, them se është ide e mirë[br]për një kompani të përdorë çertifikatën

0:18:35.873,0:18:39.280
të sigurohet për marrjen e vendimeve[br]të bazuara në faktë në të ardhmen.

0:18:39.280,0:18:40.756
Shumë falemnderit.

0:18:40.756,0:18:43.257
(Duartrokitje)

0:18:48.184,0:18:50.236
Bruno Giussani: Hans and Ola Rosling!