1
00:00:00,663 --> 00:00:03,066
Hans Rosling: Zadam wam

2
00:00:03,066 --> 00:00:04,391
trzy pytania typu A, B, C.

3
00:00:04,391 --> 00:00:08,122
Użyjcie tego pilota, żeby odpowiedzieć.

4
00:00:08,122 --> 00:00:10,677
Po pierwsze: jak zmieniła się liczba

5
00:00:10,677 --> 00:00:12,798
rocznych zgonów z powodu

6
00:00:12,798 --> 00:00:14,090
katastrof naturalnych.

7
00:00:14,090 --> 00:00:16,691
Jak zmieniła się w ostatnim stuleciu?

8
00:00:16,691 --> 00:00:18,070
Wzrosła ponad dwukrotnie,

9
00:00:18,070 --> 00:00:20,852
pozostała taka sama, 
biorąc pod uwagę cały świat,

10
00:00:20,852 --> 00:00:23,226
czy spadła poniżej połowy?

11
00:00:23,226 --> 00:00:25,630
Proszę odpowiedzieć A, B lub C.

12
00:00:25,630 --> 00:00:29,730
Widzę mnóstwo odpowiedzi. 
Znacznie szybciej niż na uniwersytetach.

13
00:00:29,730 --> 00:00:32,887
Oni są tacy powolni.
Wciąż tylko myślą, myślą, myślą.

14
00:00:32,887 --> 00:00:34,909
O, bardzo, bardzo dobrze.

15
00:00:34,909 --> 00:00:36,772
Przejdźmy do następnego pytania.

16
00:00:36,772 --> 00:00:39,431
Ile lat przeciętna,
trzydziestoletnia kobieta

17
00:00:39,431 --> 00:00:41,527
chodziła do szkoły:

18
00:00:41,527 --> 00:00:43,561
7 lat, 5 lat czy 3 lata?

19
00:00:43,561 --> 00:00:47,924
A, B czy C? Proszę odpowiedzieć.

20
00:00:50,064 --> 00:00:52,102
Przechodzimy do następnego pytania.

21
00:00:52,102 --> 00:00:56,023
Jak, w ostatnich 20 latach, zmienił się

22
00:00:56,023 --> 00:00:57,850
odsetek ludzi na świecie,

23
00:00:57,850 --> 00:01:00,067
żyjących w skrajnym ubóstwie?

24
00:01:00,067 --> 00:01:02,628
Skrajne ubóstwo - 
za mało jedzenia na dzień.

25
00:01:02,628 --> 00:01:04,689
Czy: odsetek wzrósł prawie dwa razy,

26
00:01:04,689 --> 00:01:06,238
właściwie się nie zmienił,

27
00:01:06,238 --> 00:01:07,751
czy zmniejszył się o połowę?

28
00:01:07,751 --> 00:01:10,071
A, B czy C?

29
00:01:11,771 --> 00:01:14,927
A teraz odpowiedzi.

30
00:01:14,927 --> 00:01:16,021
Na tym grafie widzicie

31
00:01:16,021 --> 00:01:17,746
zgony podczas katastrof naturalnych

32
00:01:17,746 --> 00:01:19,668
na świecie

33
00:01:19,668 --> 00:01:22,448
od 1900 do 2000 r.

34
00:01:22,448 --> 00:01:25,703
W 1900 r. pół miliona ludzi

35
00:01:25,703 --> 00:01:27,790
umierało co roku
w katastrofach naturalnych,

36
00:01:27,790 --> 00:01:32,887
powodziach, trzęsieniach ziemi, 
erupcjach wulkanów, suszach.

37
00:01:32,887 --> 00:01:35,607
Jak to się potem zmieniło?

38
00:01:35,607 --> 00:01:39,093
Gapminder zapytał ludzi w Szwecji.

39
00:01:39,093 --> 00:01:40,952
Oto jak odpowiedzieli.

40
00:01:40,952 --> 00:01:42,881
Szwedzi odpowiedzieli tak:

41
00:01:42,881 --> 00:01:44,353
50% - że liczba się podwoiła,

42
00:01:44,353 --> 00:01:46,558
38% - że jest mniej więcej tak samo,

43
00:01:46,558 --> 00:01:48,656
12% - że liczba spadła o połowę.

44
00:01:48,656 --> 00:01:51,308
A oto najlepsze dane od badaczy katastrof,

45
00:01:51,308 --> 00:01:54,274
rosną i maleją

46
00:01:54,274 --> 00:01:56,826
do II wojny światowej,

47
00:01:56,826 --> 00:02:00,226
a potem zaczynają maleć

48
00:02:00,226 --> 00:02:02,452
i spadają dużo ponżiej 50%.

49
00:02:02,452 --> 00:02:05,520
Z czasem świat umie o wiele lepiej

50
00:02:05,520 --> 00:02:08,685
chronić ludzi przed katastrofami.

51
00:02:08,685 --> 00:02:11,551
Tylko 12% Szwedów to wie.

52
00:02:11,551 --> 00:02:14,042
Poszedłem do ZOO i zapytałem szympansy.

53
00:02:14,042 --> 00:02:16,748
(Śmiech) (Brawa)

54
00:02:27,458 --> 00:02:31,257
Szympansy nie oglądają 
wieczornych wiadomości,

55
00:02:31,257 --> 00:02:33,395
więc wybrały losowo.

56
00:02:33,395 --> 00:02:36,147
Szwedzi odpowiedzieli gorzej niż losowo.

57
00:02:36,147 --> 00:02:39,086
A wam jak poszło?

58
00:02:39,086 --> 00:02:42,048
To wy.

59
00:02:42,048 --> 00:02:44,273
Szympansy was pokonały.

60
00:02:44,273 --> 00:02:45,563
(Śmiech)

61
00:02:46,063 --> 00:02:48,158
Ale byliście blisko.

62
00:02:49,038 --> 00:02:53,059
Byliście trzy razy lepsi od Szwedów,

63
00:02:53,059 --> 00:02:54,302
ale to nie wystarczy.

64
00:02:54,302 --> 00:02:56,884
Nie trzeba porównywać się do Szwedów.

65
00:02:56,884 --> 00:03:00,415
Trzeba mieć większe ambicje.

66
00:03:00,415 --> 00:03:03,823
Kolejna odpowiedź: kobiety w szkole.

67
00:03:03,823 --> 00:03:05,839
Mężczyźni chodzili do szkoły 8 lat.

68
00:03:05,839 --> 00:03:07,620
A ile lat chodziły kobiety?

69
00:03:07,620 --> 00:03:10,369
Zapytaliśmy Szwedów

70
00:03:10,369 --> 00:03:12,586
i to jest podpowiedź, prawda?

71
00:03:12,586 --> 00:03:14,948
Prawidłowa odpowiedź to pewnie ta,

72
00:03:14,948 --> 00:03:17,683
którą wybrało najmniej Szwedów.

73
00:03:17,683 --> 00:03:19,186
(Śmiech)

74
00:03:19,186 --> 00:03:21,624
Zobaczmy. Proszę bardzo.

75
00:03:21,624 --> 00:03:26,025
Tak, kobiety już prawie nadgoniły.

76
00:03:26,025 --> 00:03:29,438
To są Amerykanie.

77
00:03:29,438 --> 00:03:33,313
A to jesteście wy. Oto wy.

78
00:03:33,313 --> 00:03:35,695
Ooo...

79
00:03:37,325 --> 00:03:39,154
Gratulacje, jesteście dwa razy

80
00:03:39,154 --> 00:03:41,574
lepsi od Szwedów; mnie nie potrzebujecie.

81
00:03:41,574 --> 00:03:46,388
Czemu tak się dzieje? Chyba dlatego:

82
00:03:46,388 --> 00:03:49,110
wszyscy wiedzą, że są kraje

83
00:03:49,110 --> 00:03:50,214
i są obszary,

84
00:03:50,214 --> 00:03:52,352
gdzie dziewczynki mają wielkie trudności.

85
00:03:52,352 --> 00:03:54,260
Zabraniają im chodzić do szkoły.

86
00:03:54,260 --> 00:03:56,325
Jest to obrzydliwe.

87
00:03:56,325 --> 00:03:58,222
Ale w większości krajów świata,

88
00:03:58,222 --> 00:03:59,909
gdzie żyje większość ludzi,

89
00:03:59,909 --> 00:04:02,891
dziewczynki chodzą do szkoły

90
00:04:02,891 --> 00:04:05,430
tak długo jak chłopcy, mniej więcej.

91
00:04:05,430 --> 00:04:07,489
To nie znaczy, że osiągnięto równość płci,

92
00:04:07,489 --> 00:04:09,573
wcale tak nie jest.

93
00:04:09,573 --> 00:04:14,114
Dziewczynki wciąż są okropnie ograniczane,

94
00:04:14,114 --> 00:04:16,346
ale nauczanie jest już obecne na świecie.

95
00:04:16,346 --> 00:04:20,441
Nie dostrzegamy większości.

96
00:04:20,441 --> 00:04:23,764
Swoje odpowiedzi czerpiecie 
z najgorszych miejsc,

97
00:04:23,764 --> 00:04:26,620
i tu macie rację, ale pomijacie większość.

98
00:04:26,620 --> 00:04:28,096
A jeśli chodzi o ubóstwo?

99
00:04:28,096 --> 00:04:30,999
Jasno widać, że ubóstwo zmnijeszyło się

100
00:04:30,999 --> 00:04:32,774
prawie o połowę.

101
00:04:32,774 --> 00:04:34,453
W Stanach, gdy zapytaliśmy ludzi,

102
00:04:34,453 --> 00:04:38,437
tylko 5% podało poprawną odpowiedź.

103
00:04:38,437 --> 00:04:39,656
A wy?

104
00:04:41,306 --> 00:04:45,164
Prawie dorównaliście szympansom.

105
00:04:45,164 --> 00:04:47,525
(Śmiech) (Brawa)

106
00:04:47,525 --> 00:04:50,432
Tak mało brakowało, ledwie kilka osób!

107
00:04:53,142 --> 00:04:56,821
To muszą być stereotypy.

108
00:04:56,821 --> 00:04:58,615
Wiele osób w bogatych krajach myśli

109
00:04:58,615 --> 00:05:02,275
"Nigdy nie uda nam się 
zlikwidować skrajnego ubóstwa".

110
00:05:02,275 --> 00:05:03,928
Oczywiście, że tak myślą,

111
00:05:03,928 --> 00:05:06,892
bo nawet nie wiedzą, co się dzieje.

112
00:05:06,892 --> 00:05:09,242
Aby myśleć o przyszłości,

113
00:05:09,242 --> 00:05:11,263
trzeba najpierw znać teraźniejszość.

114
00:05:11,263 --> 00:05:14,315
Te pytania zjawiły się jako pierwsze

115
00:05:14,315 --> 00:05:17,700
w pilotażowej fazie Projektu Ignorancja

116
00:05:17,700 --> 00:05:20,720
Fundacji Gapminder, którą prowadzimy.

117
00:05:20,720 --> 00:05:23,516
Projekt rozpoczął w zeszłym roku

118
00:05:23,516 --> 00:05:27,922
mój szef i zarazem mój syn, 
Ola Rosling. (Śmiech)

119
00:05:27,922 --> 00:05:29,504
Jest współtwórcą i dyrektorem.

120
00:05:29,504 --> 00:05:31,048
Ola powiedział mi,

121
00:05:31,048 --> 00:05:33,608
że musimy być bardziej konsekwentni

122
00:05:33,608 --> 00:05:35,481
w zwalczaniu miażdżącej ignorancji.

123
00:05:35,481 --> 00:05:37,699
Już fazy pilotażowe ujawniają,

124
00:05:37,699 --> 00:05:40,909
że tak wiele osób 
ma wyniki gorsze od losowych,

125
00:05:40,909 --> 00:05:42,992
że musimy myśleć o stereotypach.

126
00:05:42,992 --> 00:05:45,020
Jeden z takich stereotypów

127
00:05:45,020 --> 00:05:46,889
dotyczy dystrybucji dochodu.

128
00:05:46,889 --> 00:05:50,720
Spójrzcie tutaj. Tak było w 1975.

129
00:05:50,720 --> 00:05:53,939
To jest liczba osób z danym dochodem,

130
00:05:53,939 --> 00:05:56,830
zaczynając od dolara na dzień...

131
00:05:56,830 --> 00:05:59,281
(Brawa)

132
00:05:59,281 --> 00:06:01,356
Tutaj był jeden garb,

133
00:06:01,356 --> 00:06:03,254
koło dolara na dzień,

134
00:06:03,254 --> 00:06:04,710
a dalej był drugi garb,

135
00:06:04,710 --> 00:06:06,725
między 10 i 100 dolarami.

136
00:06:06,725 --> 00:06:08,471
Świat składał się z dwóch grup.

137
00:06:08,471 --> 00:06:12,081
Ten świat był jak wielbłąd, 
z dwoma garbami,

138
00:06:12,081 --> 00:06:14,093
jednym biednym, a drugim bogatym,

139
00:06:14,093 --> 00:06:15,657
mniej osób było pomiędzy.

140
00:06:15,657 --> 00:06:17,826
Ale spójrzcie,

141
00:06:17,826 --> 00:06:19,652
jak to się zmieniło:

142
00:06:19,652 --> 00:06:21,308
ludność na świecie rosła,

143
00:06:21,308 --> 00:06:24,076
a garby zaczęły się zlewać.

144
00:06:24,076 --> 00:06:26,846
Niższy garb połączył się z wyższym,

145
00:06:26,846 --> 00:06:29,973
a wielbłąd dwugarbny 
zmienił się w dromadera,

146
00:06:29,973 --> 00:06:32,228
z tylko jednym garbem.

147
00:06:32,228 --> 00:06:34,152
Odsetek ludzi w ubóstwie zmalał.

148
00:06:34,152 --> 00:06:35,729
To nadal oburzające,

149
00:06:35,729 --> 00:06:38,930
że tyle osób wciąż żyje 
w skrajnym ubóstwie,

150
00:06:38,930 --> 00:06:41,953
prawie miliard,

151
00:06:41,953 --> 00:06:45,002
ale to może się teraz skończyć.

152
00:06:45,002 --> 00:06:47,305
Nasze obecne wyzwanie

153
00:06:47,305 --> 00:06:50,113
to uciec od stereotypów
i zrozumieć, gdzie jest większość,

154
00:06:50,113 --> 00:06:53,357
co bardzo jasno obrazuje to pytanie.

155
00:06:53,357 --> 00:06:55,590
Zapytaliśmy, ile rocznych dzieci

156
00:06:55,590 --> 00:06:57,244
przeszło te podstawowe szczepienia

157
00:06:57,244 --> 00:06:59,854
przeciwko odrze i innym chorobom,

158
00:06:59,854 --> 00:07:01,347
które są dostępne od wielu lat:

159
00:07:01,347 --> 00:07:03,369
20, 50 czy 80 procent?

160
00:07:03,369 --> 00:07:06,932
Tak odpowiedziano w Stanach i w Szwecji.

161
00:07:07,442 --> 00:07:08,538
Spójrzcie na Szwedów:

162
00:07:08,538 --> 00:07:10,760
już znacie poprawną odpowiedź.

163
00:07:10,760 --> 00:07:12,433
(Śmiech)

164
00:07:14,053 --> 00:07:17,556
Kto, do diaska, uczy w tym kraju
o zdrowiu na na świecie?

165
00:07:17,556 --> 00:07:19,228
Cóż, to ja.

166
00:07:19,228 --> 00:07:21,190
(Śmiech)

167
00:07:21,190 --> 00:07:23,672
To bardzo trudne.

168
00:07:23,672 --> 00:07:25,680
(Brawa)

169
00:07:26,770 --> 00:07:30,484
Metoda Oli, czy pomiar naszej wiedzy,

170
00:07:30,484 --> 00:07:33,642
znalazła się na czołówkach gazet

171
00:07:33,642 --> 00:07:36,705
i CNN opublikowało wyniki 
na swojej stronie internetowej.

172
00:07:36,705 --> 00:07:38,852
Umieścili pytania, odpowiedziały miliony,

173
00:07:38,852 --> 00:07:42,334
było tam jakieś 2000 komentarzy,

174
00:07:42,334 --> 00:07:44,647
a to był jeden z nich: "Założę się,

175
00:07:44,647 --> 00:07:48,191
że żaden przedstawiciel mediów 
nie zdał tego testu".

176
00:07:48,191 --> 00:07:50,830
Ola powiedział mi: "Weź te urządzenia

177
00:07:50,830 --> 00:07:52,535
na konferencje z mediami.

178
00:07:52,535 --> 00:07:54,812
Daj im i zmierz, co wiedzą.

179
00:07:54,812 --> 00:07:56,736
Oto, panie i panowie,

180
00:07:56,736 --> 00:07:59,413
pierwsze, nieoficjalne wyniki

181
00:07:59,413 --> 00:08:03,338
z konferencji z amerykańskimi mediami.

182
00:08:03,338 --> 00:08:08,224
A potem, nowsze, z konferencji 
z mediami z Unii Europejskiej.

183
00:08:08,224 --> 00:08:09,492
(Śmiech)

184
00:08:09,492 --> 00:08:11,697
Problemem nie w tym, że ludzie

185
00:08:11,697 --> 00:08:13,645
nie czytają i nie słuchają mediów.

186
00:08:13,645 --> 00:08:17,864
Problem w tym, że media same nie wiedzą.

187
00:08:17,864 --> 00:08:19,445
Co powinniśmy z tym zrobić, Ola?

188
00:08:19,445 --> 00:08:20,943
Masz jakiś pomysł?

189
00:08:20,943 --> 00:08:24,167
(Brawa)

190
00:08:32,037 --> 00:08:35,746
Ola Rosling: Tak, mam, ale najpierw

191
00:08:35,746 --> 00:08:39,561
bardzo mi przykro, 
że pokonały was szympansy.

192
00:08:39,561 --> 00:08:42,194
Na szczęście, będę w stanie was pocieszyć,

193
00:08:42,194 --> 00:08:46,753
pokazując, że to nie była wasza wina.

194
00:08:46,753 --> 00:08:48,775
Później nauczę was kilku sztuczek,

195
00:08:48,775 --> 00:08:50,865
żebyście byli lepsi od szympansów.

196
00:08:50,865 --> 00:08:53,079
To zamierzam zrobić.

197
00:08:53,079 --> 00:08:55,282
Skąd bierze się nasza ignorancja?

198
00:08:55,282 --> 00:08:57,889
Wszystko zaczyna się w tym miejscu.

199
00:08:57,889 --> 00:09:01,579
To Hudiksvall. Miasto w północnej Szwecji.

200
00:09:01,579 --> 00:09:05,376
Tutaj dorastałem,

201
00:09:05,376 --> 00:09:08,977
Ta okolica miała duży problem.

202
00:09:08,977 --> 00:09:10,963
Był to ten sam problem,

203
00:09:10,963 --> 00:09:13,572
co w innych okolicach,

204
00:09:13,572 --> 00:09:14,920
gdzie i wy dorastaliście.

205
00:09:14,920 --> 00:09:17,582
Ta okolica nie była miarodajna.

206
00:09:17,582 --> 00:09:20,025
Dała mi bardzo stronniczy pogląd na to,

207
00:09:20,025 --> 00:09:22,373
jak wygląda życie na tej planecie.

208
00:09:22,373 --> 00:09:25,365
To pierwszy element zagadki ignorancji.

209
00:09:25,365 --> 00:09:26,637
Jesteśmy stronniczy.

210
00:09:26,637 --> 00:09:28,750
Wszyscy mamy różne doświadczenia,

211
00:09:28,750 --> 00:09:30,390
oparte na znajomych i otoczeniu,

212
00:09:30,390 --> 00:09:33,377
a gdy zaczynamy szkołę,

213
00:09:33,377 --> 00:09:35,298
dodajemy kolejny problem.

214
00:09:35,298 --> 00:09:36,442
Lubię szkoły,

215
00:09:36,442 --> 00:09:41,529
ale nauczyciele często mają
przestarzałe poglądy,

216
00:09:41,529 --> 00:09:44,130
bo nauczyli się czegoś,
gdy sami chodzili do szkoły,

217
00:09:44,130 --> 00:09:46,683
a teraz przekazują to uczniom,

218
00:09:46,683 --> 00:09:48,889
bez złych intencji.

219
00:09:48,889 --> 00:09:51,118
Drukowane książki tracą na aktualności

220
00:09:51,118 --> 00:09:54,049
w zmieniającym się świecie.

221
00:09:54,049 --> 00:09:55,296
I nie ma zwyczaju

222
00:09:55,296 --> 00:09:58,545
aktualizowania materiałów dydaktycznych.

223
00:09:58,545 --> 00:10:00,529
Na tym właśnie się skupiamy.

224
00:10:00,529 --> 00:10:02,098
Mamy przestarzałe fakty,

225
00:10:02,098 --> 00:10:05,032
dodane do stronniczych poglądów.

226
00:10:05,032 --> 00:10:07,508
Następnie pojawiają się wiadomości.

227
00:10:07,508 --> 00:10:10,025
Doskonały dziennikarz wie,
jak wybrać historię,

228
00:10:10,025 --> 00:10:12,431
która trafi na pierwsze strony gazet,

229
00:10:12,431 --> 00:10:15,030
którą ludzie przeczytają, 
bo będzie sensacją.

230
00:10:15,030 --> 00:10:18,995
Niezwykłe wydarzenia
są bardziej interesujące, prawda?

231
00:10:18,995 --> 00:10:20,710
Fakty są wyolbrzymiane,

232
00:10:20,710 --> 00:10:24,139
zwłaszcza te, które budzą lęk.

233
00:10:24,139 --> 00:10:26,567
Szwed zaatakowany przez rekina

234
00:10:26,567 --> 00:10:30,282
tygodniami będzie widniał
na okładkach szwedzkich gazet.

235
00:10:30,282 --> 00:10:34,001
Te trzy zniekształcone źródła informacji

236
00:10:34,001 --> 00:10:37,276
towarzyszą nam na każdym kroku.

237
00:10:37,276 --> 00:10:38,907
Bombardują nas

238
00:10:38,907 --> 00:10:42,713
i poddają dużo dziwnych pomysłów,

239
00:10:42,713 --> 00:10:45,450
a na dokładkę, mamy jeszcze to,

240
00:10:45,450 --> 00:10:50,716
co czyni nas ludźmi - ludzką intuicję.

241
00:10:50,716 --> 00:10:52,892
Intuicja była przydatna w toku ewolucji.

242
00:10:52,892 --> 00:10:54,150
Pomagała nam generalizować

243
00:10:54,150 --> 00:10:56,408
i bardzo szybko wyciągać wnioski.

244
00:10:56,408 --> 00:11:00,376
Pomogła wyolbrzymiać to, co budziło lęk,

245
00:11:00,376 --> 00:11:03,660
i szukać przyczynowości tam,
gdzie jej nie ma.

246
00:11:03,660 --> 00:11:08,597
To wszystko daje nam
iluzoryczną pewność siebie.

247
00:11:08,597 --> 00:11:11,603
Wierzymy, że jesteśmy 
najlepszymi kierowcami,

248
00:11:11,603 --> 00:11:13,343
powyżej przeciętnej.

249
00:11:13,343 --> 00:11:14,705
Każdy twierdzi:

250
00:11:14,705 --> 00:11:15,974
"Ja prowadzę lepiej".

251
00:11:15,974 --> 00:11:18,271
To było dobre w ewolucji,

252
00:11:18,271 --> 00:11:20,104
ale kiedy chodzi o światopogląd,

253
00:11:20,104 --> 00:11:22,966
wszystko staje na głowie.

254
00:11:22,966 --> 00:11:25,889
Tendencje rosnące maleją

255
00:11:25,889 --> 00:11:27,471
i na odwrót,

256
00:11:27,471 --> 00:11:31,471
a tu szympansy używają 
naszej intuicji przeciwko nam,

257
00:11:31,471 --> 00:11:34,911
intuicja staje się wadą, a nie zaletą.

258
00:11:34,911 --> 00:11:37,394
A miała być zaletą.

259
00:11:37,394 --> 00:11:39,766
Jak rozwiązać taki problem?

260
00:11:39,766 --> 00:11:41,441
Najpierw trzeba go zmierzyć,

261
00:11:41,441 --> 00:11:42,843
a później naprawić.

262
00:11:42,843 --> 00:11:45,375
Dzięki pomiarom możemy zrozumieć,

263
00:11:45,375 --> 00:11:47,699
jaki jest wzorzec ignorancji.

264
00:11:47,699 --> 00:11:49,235
Rok temu rozpoczęliśmy pilotaż

265
00:11:49,235 --> 00:11:51,704
i teraz jesteśmy niemal pewni,

266
00:11:51,704 --> 00:11:55,285
że na świecie jest mnóstwo ignorancji.

267
00:11:55,285 --> 00:11:58,898
Chcemy ją zmierzyć

268
00:11:58,898 --> 00:12:00,875
we wszystkich dziedzinach

269
00:12:00,875 --> 00:12:03,423
i wymiarach globalnego rozwoju,

270
00:12:03,423 --> 00:12:07,505
takich jak klimat,
zagrożone gatunki, prawa człowieka,

271
00:12:07,505 --> 00:12:10,715
równouprawnienie płci, energia, finanse.

272
00:12:10,715 --> 00:12:13,448
Różne sektory mają fakty

273
00:12:13,448 --> 00:12:15,044
i organizacje, które próbują

274
00:12:15,044 --> 00:12:16,970
szerzyć świadomość na temat tych faktów.

275
00:12:16,970 --> 00:12:20,674
Nawiązałem kontakt z niektórymi z nich,

276
00:12:20,674 --> 00:12:24,015
na przykład z WWF, 
Amnesty International i UNICEF-em,

277
00:12:24,015 --> 00:12:26,613
pytając o ulubione fakty,

278
00:12:26,613 --> 00:12:28,506
które, ich zdaniem, nie są znane.

279
00:12:28,506 --> 00:12:30,084
Zbieram te fakty.

280
00:12:30,084 --> 00:12:33,619
Wyobraźcie sobie listę 250 faktów.

281
00:12:33,619 --> 00:12:34,918
Ankietujemy ludzi,

282
00:12:34,918 --> 00:12:36,855
szukając najgorszych rezultatów.

283
00:12:36,855 --> 00:12:38,201
Otrzymujemy krótszą listę pytań,

284
00:12:38,201 --> 00:12:39,257
z okropnymi wynikami,

285
00:12:39,257 --> 00:12:41,806
jak przykłady Hansa.

286
00:12:41,806 --> 00:12:43,723
Bez trudu znajdujemy

287
00:12:43,723 --> 00:12:44,938
tego typu okropne wyniki.

288
00:12:44,938 --> 00:12:47,783
Co robimy z okrojoną listą?

289
00:12:47,783 --> 00:12:51,909
Zamienimy ją w certyfikat wiedzy,

290
00:12:51,909 --> 00:12:53,771
certyfikat wiedzy globalnej,

291
00:12:53,771 --> 00:12:56,674
którego może użyć duża organizacja,

292
00:12:56,674 --> 00:13:00,429
szkoła, uczelnia, agencja prasowa,

293
00:13:00,429 --> 00:13:04,057
żeby poświadczyć swoją wiedzę
na temat spraw globalnych.

294
00:13:04,057 --> 00:13:07,020
W skrócie: nie zatrudniamy ludzi

295
00:13:07,020 --> 00:13:09,290
z wynikami na poziomie szympansów.

296
00:13:09,290 --> 00:13:11,650
Nie powinno się.

297
00:13:11,650 --> 00:13:13,921
Może za 10 lat,

298
00:13:13,921 --> 00:13:15,913
jeśli ten projekt odniesie sukces,

299
00:13:15,913 --> 00:13:18,161
podczas rozmowy kwalifikacyjnej

300
00:13:18,161 --> 00:13:22,367
trzeba będzie wypełnić
test wiedzy globalnej.

301
00:13:22,367 --> 00:13:25,730
Teraz pora na praktyczne sztuczki.

302
00:13:25,730 --> 00:13:27,634
Jak odnieść sukces?

303
00:13:27,634 --> 00:13:31,213
Jest, oczywiście, jeden sposób,

304
00:13:31,213 --> 00:13:32,950
czyli siedzenie po nocach

305
00:13:32,950 --> 00:13:35,105
i uczenie się wszystkiego na pamięć,

306
00:13:35,105 --> 00:13:36,873
czytanie wszystkich raportów.

307
00:13:36,873 --> 00:13:38,885
Nikt tego nie zrobi.

308
00:13:38,885 --> 00:13:41,594
Nawet Hans by tego nie oczekiwał.

309
00:13:41,594 --> 00:13:42,967
Ludzie nie mają tyle czasu.

310
00:13:42,967 --> 00:13:46,350
Ludzie lubią chodzić na skróty i oto one.

311
00:13:46,350 --> 00:13:49,124
Musimy znów zrobić z intuicji zaletę

312
00:13:49,124 --> 00:13:50,568
Musimy umieć generalizować.

313
00:13:50,568 --> 00:13:52,673
Pokażę wam kilka chwytów,

314
00:13:52,673 --> 00:13:55,223
gdzie błędy w rozumowaniu stają się

315
00:13:55,223 --> 00:13:58,431
zasadami opartymi na przybliżeniach.

316
00:13:58,431 --> 00:14:00,445
Zacznijmy od pierwszego błędu.

317
00:14:00,445 --> 00:14:02,082
Jest on bardzo powszechny.

318
00:14:02,082 --> 00:14:03,948
"Wszystko idzie ku gorszemu".

319
00:14:03,948 --> 00:14:07,218
Słyszeliście o tym. Też tak myśleliście.

320
00:14:07,218 --> 00:14:10,247
Zamiast tego trzeba myśleć:
większość idzie ku lepszemu.

321
00:14:10,247 --> 00:14:12,383
Stajecie przed pytaniem

322
00:14:12,383 --> 00:14:15,616
i wahacie się. Należy zgadnąć "poprawa".

323
00:14:15,616 --> 00:14:18,600
Nie wybierajcie pogorszenia.

324
00:14:18,600 --> 00:14:20,963
Tak poprawicie wynik w naszym teście.

325
00:14:20,963 --> 00:14:22,179
(Brawa)

326
00:14:22,179 --> 00:14:26,405
To była pierwsza wskazówka.

327
00:14:26,405 --> 00:14:28,164
Są bogaci i biedni,

328
00:14:28,164 --> 00:14:29,630
a różnica między nimi rośnie.

329
00:14:29,630 --> 00:14:31,285
Okropna nierówność.

330
00:14:31,285 --> 00:14:33,486
Tak, to nierówny świat,

331
00:14:33,486 --> 00:14:35,811
ale dane pokazują jeden garb.

332
00:14:35,811 --> 00:14:37,665
W razie wątpliwości wybierzcie:

333
00:14:37,665 --> 00:14:40,418
"większość jest po środku".

334
00:14:40,418 --> 00:14:42,401
To pomoże udzielić dobrej odpowiedzi.

335
00:14:42,401 --> 00:14:46,108
Następnie utarło się, że państwa i narody

336
00:14:46,108 --> 00:14:49,733
muszą być bardzo bogaci,

337
00:14:49,733 --> 00:14:52,059
żeby rozwijać się społecznie,

338
00:14:52,059 --> 00:14:55,510
czyli posyłać dziewczęta do szkół, 
być gotowym na katastrofy naturalne.

339
00:14:55,510 --> 00:14:57,196
Nie. To nieprawda.

340
00:14:57,196 --> 00:14:59,316
W tych państwach w środku

341
00:14:59,316 --> 00:15:01,759
dziewczynki już chodzą do szkoły.

342
00:15:01,759 --> 00:15:04,087
W razie wątpliwości wybierzcie:

343
00:15:04,087 --> 00:15:05,482
"większość już to ma",

344
00:15:05,482 --> 00:15:08,525
na przykład elektryczność 
i dziewczynki w szkole.

345
00:15:08,525 --> 00:15:10,741
To są oczywiście przybliżenia,

346
00:15:10,741 --> 00:15:13,131
więc nie odnoszą się do wszystkiego.

347
00:15:13,131 --> 00:15:14,788
Ale tak można uogólniać.

348
00:15:14,788 --> 00:15:16,753
Popatrzmy na ostatni przykład.

349
00:15:16,753 --> 00:15:20,054
To prawda,

350
00:15:20,054 --> 00:15:22,857
rekiny są groźne. Nie.

351
00:15:22,857 --> 00:15:26,626
To znaczy tak, ale niewiele znaczą

352
00:15:26,626 --> 00:15:29,602
w światowych statystykach.

353
00:15:29,602 --> 00:15:32,133
Bardzo się boję rekinów.

354
00:15:32,133 --> 00:15:34,977
Widząc pytanie o rzeczy budzące lęk,

355
00:15:34,977 --> 00:15:37,910
jak trzęsienia ziemi, inne religie,

356
00:15:37,910 --> 00:15:40,948
może boję się terrorystów albo rekinów,

357
00:15:40,948 --> 00:15:42,107
rzeczy budzące lęk,

358
00:15:42,107 --> 00:15:44,608
trzeba założyć, że wyolbrzymicie problem.

359
00:15:44,608 --> 00:15:46,445
Praktyczna zasada.

360
00:15:46,445 --> 00:15:48,604
Są rzeczy niebezpieczne
o dużym znaczeniu.

361
00:15:48,604 --> 00:15:52,189
Ale rekiny zabijają niewiele osób.
Tak trzeba myśleć.

362
00:15:52,189 --> 00:15:55,927
Kierując się tymi czterema regułami,

363
00:15:55,927 --> 00:15:59,287
mogliście odpowiedzieć
lepiej niż szympansy,

364
00:15:59,287 --> 00:16:01,241
bo szympansy tego nie potrafią.

365
00:16:01,241 --> 00:16:03,844
Nie potrafią uogólniać takich zasad.

366
00:16:03,844 --> 00:16:07,856
Może wkrótce odmienimy wasz światopogląd

367
00:16:07,856 --> 00:16:10,691
i pokonamy szympansy.

368
00:16:10,691 --> 00:16:14,612
(Brawa)

369
00:16:19,160 --> 00:16:21,248
To jest podejście metodyczne.

370
00:16:21,248 --> 00:16:23,812
A teraz pytanie: czy jest to ważne?

371
00:16:23,812 --> 00:16:26,538
Tak, trzeba rozumieć biedę,

372
00:16:26,538 --> 00:16:29,785
skrajne ubóstwo i to, jak z nim walczyć,

373
00:16:29,785 --> 00:16:31,830
jak ściągnąć dziewczynki do szkół.

374
00:16:31,830 --> 00:16:36,170
Widząc, że odnosi to sukces,
możemy to zrozumieć.

375
00:16:36,170 --> 00:16:37,982
Ale czy jest to ważne dla tych,

376
00:16:37,982 --> 00:16:40,436
którzy troszczą się tylko
o bogatą część populacji?

377
00:16:40,436 --> 00:16:42,480
Tak, niezmiernie ważne,

378
00:16:42,480 --> 00:16:43,989
z tego samego powodu.

379
00:16:43,989 --> 00:16:47,054
Jeśli twój światopogląd
opiera się na faktach,

380
00:16:47,054 --> 00:16:48,672
masz szansę zrozumieć,

381
00:16:48,672 --> 00:16:50,426
co może zdarzyć się w przyszłości.

382
00:16:50,426 --> 00:16:52,864
Wróćmy do dwóch garbów w 1975.

383
00:16:52,864 --> 00:16:54,214
Wtedy się urodziłem.

384
00:16:54,214 --> 00:16:58,303
Wybrałem Zachód, czyli obecne państwa

385
00:16:58,303 --> 00:17:02,025
Unii Europejskiej i Amerykę Północną.

386
00:17:02,025 --> 00:17:04,799
Porównajmy Zachód do reszty świata

387
00:17:04,799 --> 00:17:06,880
w zakresie zamożności.

388
00:17:06,880 --> 00:17:09,131
To są ludzie, którzy mogą sobie pozwolić

389
00:17:09,131 --> 00:17:12,709
na lot samolotem na wakacje.

390
00:17:12,709 --> 00:17:16,017
W 1975 tylko 30% z nich

391
00:17:16,017 --> 00:17:18,984
żyło poza UE i Ameryką Północną.

392
00:17:18,984 --> 00:17:21,313
Ale to się zmieniło.

393
00:17:21,313 --> 00:17:26,056
Zobaczmy tę zmianę aż do dziś, do 2014.

394
00:17:26,056 --> 00:17:27,444
Dziś jest to pół na pół.

395
00:17:27,444 --> 00:17:31,125
Zachodnia dominacja już się skończyła.

396
00:17:31,125 --> 00:17:33,324
To dobrze. Co będzie dalej?

397
00:17:33,324 --> 00:17:36,567
Widzicie duży garb?
Widzieliście, jak się przemieścił?

398
00:17:36,567 --> 00:17:42,598
Zrobiłem eksperyment. Na stronie
Międzynarodowego Funduszu Walutowego

399
00:17:42,598 --> 00:17:46,761
jest prognoza PKB na osobę
na następne pięć lat.

400
00:17:46,761 --> 00:17:49,778
Z jej pomocą mogę 
przenieść się w czasie o pięć lat,

401
00:17:49,778 --> 00:17:53,113
założywszy, że nierówności dystrybucji 
dochodów są wszędzie jednakowe.

402
00:17:53,113 --> 00:17:55,040
Posunąłem się nawet o krok dalej.

403
00:17:55,040 --> 00:17:58,218
Zastosowałem pięcioletnią prognozę
do następnych 20 lat.

404
00:17:58,218 --> 00:18:03,495
Z tą samą prędkością, żeby sprawdzić,
co właściwie może się zdarzyć.

405
00:18:03,495 --> 00:18:04,862
Przenieśmy się w przyszłość.

406
00:18:04,862 --> 00:18:10,082
W 2020 r. 57% należy do reszty świata.

407
00:18:10,082 --> 00:18:16,988
W 2025 - 63%. 2030 r. - 68%.

408
00:18:16,988 --> 00:18:22,355
W 2035 r. Zachód to mniejszość
na rynku bogatych konsumentów.

409
00:18:22,355 --> 00:18:25,702
To tylko przewidywania wzrostu
GDP na osobę w przyszłości.

410
00:18:25,702 --> 00:18:28,057
73% bogatych konsumentów

411
00:18:28,057 --> 00:18:31,675
będzie spoza Ameryki Północnej i Europy.

412
00:18:31,675 --> 00:18:35,873
Warto chyba, żeby firmy 
posługiwały się tym certyfikatem,

413
00:18:35,873 --> 00:18:39,280
aby mieć pewność, że ich przyszłe decyzje 
oprą się na faktach.

414
00:18:39,280 --> 00:18:40,756
Dziękuję bardzo.

415
00:18:40,756 --> 00:18:43,257
(Brawa)

416
00:18:48,184 --> 00:18:50,236
Bruno Giussani: Hans i Ola Rosling.