Hans Rosling: Ik ga jullie
drie meerkeuzevragen stellen.
Gebruik dit apparaat om te antwoorden.
Eerste vraag: hoe veranderde
het aantal doden per jaar
door natuurrampen
tijdens de laatste eeuw?
Verdubbelde het,
bleef het gelijk
of halveerde het?
Antwoord met A, B of C.
Ik zie een hoop antwoorden.
Het gaat sneller dan aan de universiteit.
Die zijn zo langzaam.
Ze blijven maar denken, denken.
Goed, heel goed.
Nu de volgende vraag.
Hoe lang hebben vrouwen van 30
in de wereld op school gezeten:
zeven, vijf of drie jaar?
A, B of C? Antwoord a.u.b..
De volgende vraag:
hoe groot was in de laatste 20 jaar
het percentage van mensen in de wereld
die in extreme armoede leven?
Extreme armoede - niet genoeg
te eten voor de dag.
Verdubbelde het bijna,
bleef het ongeveer hetzelfde
of halveerde het?
A, B of C?
Nu de antwoorden.
Op deze grafiek zien jullie
het aantal doden door natuurrampen
in de wereld,
van 1900 tot 2000.
In 1900 stierf elk jaar ongeveer
een half miljoen mensen
door natuurrampen:
overstromingen, aardbevingen,
vulkaanuitbarstingen, droogtes...
Hoe veranderde dat?
Gapminder stelde die vraag in Zweden.
Dit waren de antwoorden
van de Zweden:
50% dacht dat het verdubbelde,
38% dat het ongeveer hetzelfde bleef
en 12% dat het halveerde.
Dit zijn de beste data van de onderzoekers
en het gaat op en af,
door de Tweede Wereldoorlog
en daarna begint het te zakken
en het blijft zakken
tot veel minder dan de helft.
De wereld kon in de loop
van de tientallen jaren
mensen hier veel beter
tegen beschermen.
Maar 12% van de Zweden weten dit.
Daarom ging ik naar de zoo
en vroeg het aan de chimpansees.
(Gelach)
(Applaus)
De chimpansees kijken
niet naar het avondnieuws
dus kiezen ze op goed vallen uit.
Daarom antwoorden de Zweden
slechter dan op goed vallen uit.
Hoe deden jullie het?
Dat zijn jullie.
Verslagen door de chimpansees!
(Gelach)
Maar het scheelde niet veel.
Jullie waren driemaal
beter dan de Zweden,
maar dat is niet genoeg.
Je moet jezelf niet vergelijken
met Zweden.
Je moet de lat hoger leggen.
Laten we eens kijken naar het
volgende antwoord: vrouwen op school.
Hier kan je zien dat mannen
acht jaar gingen.
Hoe lang gingen vrouwen?
We vroegen het zo aan de Zweden
en dat geeft je een hint, niet?
Het juiste antwoord
is waarschijnlijk dat
wat de minste Zweden kozen, niet?
(Gelach)
Een kijken. Hier komt het.
Ja, vrouwen hebben ons bijna ingehaald.
Dit is het VS-publiek.
En dit zijn jullie.
Oooo.
Gefeliciteerd. Jullie zijn tweemaal
beter dan de Zweden.
Jullie hebben mij niet nodig.
Hoe komt dat?
Ik denk omdat
iedereen weet dat er landen
en gebieden zijn
waar meisjes
grote moeilijkheden ondervinden.
Ze worden tegengehouden
als ze naar school gaan.
Dat is walgelijk.
Maar op de meeste plaatsen in de wereld
waar de meeste mensen leven,
in de meeste landen,
gaan meisjes vandaag even lang
naar school als jongens,
ongeveer toch.
Dat wil niet zeggen
dat gendergelijkheid een feit is,
bijlange niet.
Ze zijn nog steeds onderworpen
aan verschrikkelijke beperkingen,
maar onderwijs is er wel
in de wereld tegenwoordig.
Maar we missen de meerderheid.
Als jullie antwoorden, baseren
jullie zich op de slechtste plaatsen,
en daar heb je gelijk in,
maar je mist de meerderheid.
Wat met armoede?
Het is duidelijk dat de armoede
bijna gehalveerd is.
Toen we het VS-publiek ondervroegen,
had slechts 5% het juist.
En jullie?
Jullie deden het bijna zo goed
als de chimpansees.
(Gelach)
(Applaus)
Zo weinig, alleen maar enkelen!
Hier moeten vooroordelen spelen.
In vele rijke landen
denken ze dat extreme armoede
nooit kan worden opgelost.
Natuurlijk denken ze dat,
omdat ze niet eens weten
wat er aan de hand is.
Om aan de toekomst te denken,
hebben we eerst
inzicht nodig in het heden.
Deze vragen waren enkele van de eerste
van de pilootfase van het
Onwetendheidsproject
van onze Gapminderstichting.
Dit project werd vorig jaar opgestart
door mijn baas, eveneens mijn zoon,
Ola Rosling. (Gelach)
Hij is medestichter en directeur
en wilde dat we
wat systematischer te werk gingen
bij het bestrijden van onwetendheid.
De pilootstudies tonen het al aan
dat velen slechter scoren dan toeval.
Daarom moeten we
de vooroordelen aanpakken.
Een van de voornaamste gaat
over inkomensverdeling in de wereld.
Zo zag het eruit in 1975.
Het is het aantal mensen
voor elk inkomen
vanaf één dollar per dag.
(Applaus)
Hier heb je een bult
rond één dollar per dag,
en daar nog een
ergens tussen 10 en 100 dollar.
De wereld heeft twee groepen.
Het was een kameelwereld,
als een kameel met twee bulten,
de armen en de rijken.
Tussen die twee waren er minder.
Maar kijk hoe het veranderde:
Als ik vooruit ga in de tijd,
verandert er wat.
De wereldbevolking groeide
en de bulten versmelten met elkaar.
De lagere bult versmelt met de hogere,
de kameel gaat dood
en we krijgen een dromedariswereld
met één bult.
Het percentage armen daalde.
Maar het is nog afgrijselijk
dat velen nog in extreme armoede leven.
Dat miljard mensen is er nog altijd,
maar daar kan een einde aan komen.
De uitdaging daarin
is te begrijpen waar de meerderheid.
Dat blijkt duidelijk in deze vraag.
We vroegen welk percentage
één-jaar-oude kinderen in de wereld
gevaccineerd werden tegen mazelen
en andere dingen
waar we al jaren mee te maken hadden:
20, 50 of 80 percent?
Dit zijn de antwoorden
van de Amerikanen en de Zweden.
Kijk naar het Zweedse resultaat:
jullie kennen het juiste antwoord.
(Gelach)
Wie is daar verdorie professor
in wereldgezondheid?
Wel, ik, ik.
(Gelach)
Het is moeilijk, moeilijk.
(Applaus)
Hoe dan ook, Ola's benadering
om echt te meten wat we weten
haalde de krantenkoppen.
CNN publiceerde deze resultaten
op hun website.
Ze ontvingen miljoenen antwoorden
en er waren ongeveer
2.000 commentaren, dacht ik.
Dit is er één van:
"Ik wed dat geen enkel lid van de media
slaagde voor de test."
Dus zei Ola:
"Gebruik deze apparaten.
Je wordt uitgenodigd
op mediaconferenties.
Geef ze hen
en meet wat de media weten."
Ziehier, dames en heren,
voor de eerste keer,
de voorlopige resultaten
van een conferentie
met de media van de VS.
En dan ook nog van de media
van de Europese Gemeenschap.
(Gelach)
Je ziet dat het probleem niet is
dat mensen
de media niet lezen of beluisteren.
Het probleem is dat de media
het zelf niet weten.
Wat doen we hieraan, Ola?
Enig idee?
(Applaus)
Ola Rosling: Ja, ik heb een idee,
maar eerst
mijn excuses dat jullie
het niet haalden van de chimpansees.
Gelukkig kan ik jullie troosten
door te laten zien dat het
niet echt aan jullie ligt.
Dan zal ik jullie enkele truken
aan de hand doen
om in het vervolg
de chimpansees te verslaan.
Daar komt het op neer.
Laat ons eerst eens nagaan
waarom we zo onwetend zijn.
Hier begint het.
Dit is Hudiksval.
Een stad in Noord-Zweden.
Hier groeide ik op.
Een buurt met een groot probleem.
Eigenlijk precies hetzelfde probleem
van alle buurten
waar jullie ook opgroeiden.
Geen goed voorbeeld, niet?
Ze gaf me een zeer bevooroordeelde kijk
over hoe het eraan toeging
op onze planeet.
Dit is het eerste stukje
van de onwetendheidspuzzel.
We hebben een persoonlijk vooroordeel.
We hebben allemaal
verschillende ervaringen
door de gemeenschappen
en de mensen die we ontmoeten.
Door de school
krijgen we het volgende probleem.
Wel, ik hou van scholen
maar leraren hebben de neiging
een achterhaalde kijk
op de wereld te onderwijzen.
Ze leerden iets
toen zij school liepen
en beschrijven dat aan hun leerlingen
zonder bijbedoelingen.
Ook het gebruikte drukwerk
is achterhaald
in een veranderende wereld.
Het is echt niet de gewoonte
om het lesmateriaal bij te werken.
Daar gaan wij ons op toeleggen.
Die achterhaalde feiten
voegen we
bij onze persoonlijke vooroordelen.
Dan het nieuws.
Een uitmuntende journalist weet
met welk verhaal
hij de krantenkoppen kan halen.
Mensen lezen het
omdat het sensationeel is.
Ongewone feiten zijn
toch interessanter, niet?
Ze worden wat overdreven,
zeker als het angstaanjagend is.
Een haaienaanval op een Zweed
haalt in Zweden wekenlang
de krantenkoppen.
Van deze die vertekende informatiebronnen
raak je niet zomaar af.
Ze bombarderen
en belasten onze geesten
met hopen vreemde ideeën.
Daarbij komt nog datgene
dat ons tot mensen maakt:
onze menselijke intuïtie.
Ze deed haar werk
tijdens de evolutie
Ze hielp ons om snel te generaliseren
en supersnel tot besluiten te komen.
Ze hielp ons om datgene waar we bang
voor waren te overdrijven
en oorzaken te zoeken waar er geen zijn.
Zo krijgen we de illusie van vertrouwen
waardoor we geloven
de beste chauffeurs te zijn,
allemaal beter dan gemiddeld.
Iedereen vindt
dat hij beter dan gemiddeld rijdt.
Evolutionair was dat goed
maar als het gaat
over een kijk op de wereld
is dat net de reden
waarom die op zijn kop staat.
De trends die lijken te stijgen, dalen
en vice versa.
In dat geval halen de chimpansees
het van onze intuïtie
en wordt ze onze zwakte
in plaats van onze sterkte.
Ze was verondersteld
onze sterkte te zijn, toch?
Hoe pakken we zoiets aan?
Eerst moeten we het meten
en daarna genezen.
Door het te meten, kunnen we verstaan
hoe onze onwetendheid in elkaar zit.
Vorig jaar startten we
met de pilootstudie.
We zijn er nogal zeker van
heel wat onwetendheid
over de hele wereld te gaan tegenkomen.
Het idee bestaat erin
om dit voor alle domeinen en dimensies
van mondiale ontwikkeling
te gaan opschalen.
Daaronder vallen: klimaat,
bedreigde soorten, mensenrechten,
gendergelijkheid, energie, financiën.
Al die sectoren hebben hun feiten
en er bestaan organisaties
die bewustzijn over die feiten
proberen te verspreiden.
Ik heb met een aantal ervan
contact opgenomen,
waaronder WWF,
Amnesty International en UNICEF.
Ik vroeg hen
welk hun favoriete feiten waren
waarvan ze dachten dat het publiek
niets wist.
Ik verzamel die feiten.
Stel je een lange lijst
van ongeveer 250 feiten voor.
Daarmee ondervragen we het publiek
en kijken waar
de slechtste resultaten vallen.
We maken een kortere lijst
met de slechtste resultaten
zoals sommige voorbeelden van Hans.
We hebben geen probleem
om dat soort
slechte resultaten te vinden.
Wat doen we nu ermee?
We maken het tot een kenniscertificaat,
een mondiaal kenniscertificaat.
Dat kan je als grote organisatie
dan gebruiken,
zij het een school, een universiteit
of een nieuwsagentschap
om je ervan te verzekeren
dat je qua mondiale kennis bij bent.
Het komt er op neer
dat we geen mensen inhuren
die scoren als chimpansees.
Dat moet je niet doen.
Misschien dat je binnen 10 jaar,
als het project slaagt,
voor een interview
aan deze gekke mondiale kennis
moet voldoen.
Nu komen we aan de praktische tips.
Hoe ga je daarvoor slagen?
Je kan dit natuurlijk nachtenlang
allemaal van buiten leren
door al deze rapporten te lezen.
Dat zal niet gebeuren.
Zelfs Hans denkt dat niet.
Mensen hebben de tijd niet.
Mensen willen ezelsbruggetjes.
Hier heb je er een paar.
We moeten van onze intuïtie
weer ons sterk punt maken.
We moeten leren generaliseren.
Ik toon jullie enkele truken
waar de misvattingen
worden omgevormd
tot nuttige vuistregels.
We beginnen met de eerste misvatting.
Ze is wijdverspreid.
Alles gaat achteruit.
Je hoorde het.
Je dacht het zelf.
Je kan ook denken:
"Met de meeste dingen gaat het beter."
Als je het niet weet,
gok dan maar op 'verbeteren'.
Ga niet voor 'slechter'.
Dan ga je het beter doen
op die tests.
(Applaus)
Dat was de eerste.
Er zijn rijken en armen
en de kloof groeit.
Het is een verschrikkelijke ongelijkheid.
Ja, het is een ongelijke wereld,
maar kijk naar de data.
Het is één bult.
Als je niet zeker bent,
ga dan voor 'de meeste mensen
zitten in de middenmoot'.
Dan zit je dichter
bij het juiste antwoord.
Het volgende vooroordeel is
dat landen en mensen eerst
heel, heel rijk moeten worden
om sociaal te ontwikkelen,
zoals meisjes naar school laten gaan
en klaar staan voor natuurrampen.
Neen, klopt niet.
Bij die grote bult in het midden
gaan de meisjes al naar school.
Bij twijfel, ga voor:
"De meerderheid heeft dat al."
Elektriciteit, meisjes op school,
dat soort dingen.
Het zijn vuistregels,
het zal niet altijd kloppen,
maar zo kan je generaliseren.
Nu de laatste.
Dat is hoe dan ook een goeie:
"Haaien zijn gevaarlijk."
Nee - wel, ja,
maar ze zijn niet zo belangrijk
voor de mondiale statistieken,
bedoel ik.
In feite heb ik
heel veel schrik van haaien.
Zodra ik een vraag zie
over waar ik bang van ben,
zij het nu aardbevingen,
andere godsdiensten,
terroristen of haaien,
alles wat me bang maakt,
ga er dan maar van uit dat
je het probleem gaat overdrijven.
Dat is een vuistregel.
Natuurlijk zijn sommige gevaarlijke
dingen ook geweldig.
Haaien doden maar weinig mensen.
Zo moet je denken.
Met deze vier vuistregels,
ga je waarschijnlijk beter antwoorden
dan de chimpansees,
want die kunnen dat niet.
Ze kunnen zich dit soort regels
niet eigen maken.
Hopelijk kunnen we
jullie wereld weer omdraaien
zodat we de chimpansees
kunnen kloppen. Oké?
(Applaus)
Dat is een systematische aanpak.
Is dit allemaal belangrijk?
Zeker is het belangrijk
armoede te begrijpen,
extreme armoede
en hoe ze te bestrijden
en hoe je meisjes naar school krijgt.
Als we ons realiseren dat het lukt,
kunnen we het begrijpen.
Maar is dat belangrijk voor iedereen
die inzit met de rijke kant van de schaal?
Ik zeg ja,
buitengewoon belangrijk,
om dezelfde reden.
Als je vandaag een op feiten gebaseerde
kijk op de wereld hebt,
zal je waarschijnlijk kunnen begrijpen
wat er morgen op ons afkomt.
Terug naar de twee bulten van 1975.
Toen werd ik geboren.
Ik koos voor het westen,
de huidige EG en Noord-Amerika.
Laten we nu eens de rest
en het westen vergelijken
in termen van hoe rijk je bent.
Dit zijn de mensen
die het zich kunnen veroorloven
om met het vliegtuig
op vakantie te gaan.
In 1975 woonde 30% daarvan
buiten de EG en Noord-Amerika.
Maar dat is veranderd.
Hoe ziet het er vandaag in 2014 uit?
Vandaag is het 50/50.
Vanaf vandaag is het
met de westerse overheersing afgelopen.
Da's leuk. Wat nu?
Zie je de grote bult?
Zag je hoe hij bewoog?
Ik deed een klein experiment.
Op de website van het IMF,
het Internationale Muntfonds,
hebben ze een voorspelling van het bbp
per hoofd voor de volgende 5 jaar,
verondersteld dat de inkomens-
ongelijkheid van elk land gelijk blijft.
Ik ging nog even verder.
Ik trok die vijf jaar door
naar de volgende 20 jaar
met dezelfde snelheid,
zoals het echt zou kunnen gaan.
We gaan naar de toekomst.
In 2020 is het 57% voor de rest,
in 2025 63%,
in 2030 68% en in 2035 is het westen
voorbijgestreefd
op de rijke-consumentenmarkt.
Dat zijn alleen maar projecties
van het bbp per hoofd naar de toekomst.
37 % van de rijke consumenten
zullen niet meer in Noord Amerika
of Europa leven.
Dus denk ik dat het een goed idee is
voor een bedrijf
om dit certificaat te gebruiken
om in de toekomst op feiten gebaseerde
beslissingen te nemen.
Dankjewel.
(Applaus)
Bruno Giussani: Hans en Ola Rosling!