WEBVTT

00:00:00.359 --> 00:00:04.355
Oto rysunek mózgu sprzed tysiąca lat.

00:00:04.355 --> 00:00:06.267
Jest to diagram układu wzrokowego.

00:00:06.267 --> 00:00:09.017
Pewne rzeczy wyglądają znajomo.

00:00:09.017 --> 00:00:13.384
Oczy na dole, nerw wzrokowy wysuwa się od tyłu.

00:00:13.384 --> 00:00:15.504
Jest też bardzo duży nos,

00:00:15.504 --> 00:00:18.821
który wydaje się nie łączyć z niczym konkretnym.

NOTE Paragraph

00:00:18.821 --> 00:00:20.521
Jeżeli porównamy to

00:00:20.521 --> 00:00:22.595
z nowszymi obrazami układu wzrokowego,

00:00:22.595 --> 00:00:25.552
zobaczymy, że sprawy się mocno skomplikowały

00:00:25.552 --> 00:00:27.125
przez ten tysiąc lat,

00:00:27.125 --> 00:00:30.090
bo możemy zajrzeć w głąb mózgu,

00:00:30.090 --> 00:00:32.571
a nie tylko oglądać jego ogólny zarys.

NOTE Paragraph

00:00:32.571 --> 00:00:36.550
To jak chcieć zrozumieć działanie komputera

00:00:36.550 --> 00:00:39.729
oglądając klawiaturę, myszkę i monitor.

00:00:39.729 --> 00:00:42.125
Nie lada problem.

00:00:42.125 --> 00:00:44.167
Przydałoby się go otworzyć

00:00:44.167 --> 00:00:46.011
i spojrzeć na okablowanie w środku.

00:00:46.011 --> 00:00:47.875
Nie dało się tego zrobić z mózgiem

00:00:47.875 --> 00:00:49.875
jeszcze sto lat temu.

00:00:49.875 --> 00:00:51.755
Nikt nie potrafił zajrzeć w przewody mózgu,

NOTE Paragraph

00:00:51.755 --> 00:00:54.707
bo jeżeli wyciągniesz mózg z czaszki,

00:00:54.707 --> 00:00:56.396
wytniesz cienki plasterek

00:00:56.396 --> 00:00:58.894
i położysz go pod najlepszym mikroskopem,

00:00:58.894 --> 00:01:00.075
to nic tam nie będzie.

00:01:00.075 --> 00:01:01.688
Widać tylko szarą, bezkształtną masę,

00:01:01.688 --> 00:01:04.292
bez jakiejkolwiek struktury. Nic ci nie powie.

NOTE Paragraph

00:01:04.292 --> 00:01:07.146
Wszystko się zmieniło pod koniec XIX wieku.

00:01:07.146 --> 00:01:11.021
Wynaleziono chemiczne znaczniki 
dla tkanki mózgowej,

00:01:11.021 --> 00:01:13.833
które umożliwiły spojrzenie w głąb przewodów mózgu.

00:01:13.833 --> 00:01:15.846
Komputer został w końcu otwarty.

NOTE Paragraph

00:01:15.846 --> 00:01:18.702
Początek współczesnej neurobiologii

00:01:18.702 --> 00:01:20.667
dał znacznik Golgiego.

00:01:20.667 --> 00:01:22.548
Działa on w bardzo specyficzny sposób.

00:01:22.548 --> 00:01:25.658
Zamiast znakować wszystkie komórki wewnątrz tkanki,

00:01:25.658 --> 00:01:28.690
znakuje tylko jeden procent.

00:01:28.690 --> 00:01:32.032
Przerzedza last i pokazuje drzewa.

00:01:32.032 --> 00:01:34.704
Gdyby wszystko było znakowane, 
nic byśmy nie widzieli.

00:01:34.704 --> 00:01:36.750
Pokazuje co tam jest.

NOTE Paragraph

00:01:36.750 --> 00:01:39.417
Hiszpański neuro-anatom, Santiago Ramon y Cajal,

00:01:39.417 --> 00:01:42.262
uznawany za ojca współczesnej neurobiologii,

00:01:42.262 --> 00:01:46.159
dzięki znacznikowi Golgiego 
uzyskał powyższe rezultaty,

00:01:46.159 --> 00:01:49.917
dając nam współczesne pojęcie 
komórki nerwowej, neuronu.

00:01:49.917 --> 00:01:52.531
Jeśli mózg to komputer,

00:01:52.531 --> 00:01:54.542
to będzie jego tranzystor.

00:01:54.542 --> 00:01:56.617
Cajal szybko zrozumiał,

00:01:56.617 --> 00:01:58.954
że neurony nie działają samodzielnie,

00:01:58.954 --> 00:02:00.792
tylko tworzą połączenia i obwody,
dokładnie jak w komputerze.

00:02:00.792 --> 00:02:03.298
tylko tworzą połączenia i obwody,
dokładnie jak w komputerze.

00:02:03.298 --> 00:02:06.689
Kiedy badacze chcą zobaczyć neurony,

00:02:06.689 --> 00:02:09.456
podświetlają je od środka, a nie zaciemniają.

00:02:09.456 --> 00:02:10.606
Mają wiele sposobów.

00:02:10.606 --> 00:02:12.333
Jednym z najpopularniejszych

00:02:12.333 --> 00:02:14.425
jest użycie zielonego białka fluorescencyjnego.

00:02:14.425 --> 00:02:16.084
To zielone białko fluorescencyjne,

00:02:16.084 --> 00:02:19.229
które pochodzi od meduzy świecącej,

00:02:19.229 --> 00:02:20.467
jest bardzo przydatne.

00:02:20.467 --> 00:02:23.105
Można pobrać gen tego białka

00:02:23.105 --> 00:02:24.780
i dostarczyć go do komórki,

00:02:24.780 --> 00:02:26.527
a ta komórka zaświeci się na zielono.

00:02:26.527 --> 00:02:30.273
Albo inne białko fluorescencyjne.

00:02:30.273 --> 00:02:31.937
Wtedy komórka zaświeci na rożne kolory.

NOTE Paragraph

00:02:31.937 --> 00:02:33.458
Wracając do mózgu,

00:02:33.458 --> 00:02:37.258
Ten obraz pochodzi 
z genetycznie wyhodowanej myszy.

00:02:37.258 --> 00:02:38.808
Nazywa się "Tęcza mózgu"

00:02:38.808 --> 00:02:42.420
od różnokolorowych neuronów.

NOTE Paragraph

00:02:42.420 --> 00:02:45.871
Neurobiolodzy chcą czasami zidentyfikować

00:02:45.871 --> 00:02:48.915
poszczególne części molekularne neuronów,

00:02:48.915 --> 00:02:50.713
a nie cale komórki.

00:02:50.713 --> 00:02:52.419
Jest na to wiele sposobów,

00:02:52.419 --> 00:02:53.888
ale jeden z najpopularniejszych

00:02:53.888 --> 00:02:56.083
polega na użyciu przeciwciał.

00:02:56.083 --> 00:02:57.420
Przeciwciała to siepacze

00:02:57.420 --> 00:03:00.371
systemu immunologicznego.

00:03:00.371 --> 00:03:02.789
Są dla przydatne dlatego,

00:03:02.789 --> 00:03:05.339
że potrafią rozpoznawać poszczególne molekuły,

00:03:05.339 --> 00:03:07.458
jak chociażby kod białka wirusa

00:03:07.458 --> 00:03:09.846
który atakuje organizm.

00:03:09.846 --> 00:03:11.891
Badacze wykorzystują to

00:03:11.891 --> 00:03:16.216
do rozpoznawania molekuł w mózgu,

00:03:16.216 --> 00:03:18.856
konkretnych struktur komórkowych,

00:03:18.856 --> 00:03:21.100
i indywidualnej identyfikacji.

NOTE Paragraph

00:03:21.100 --> 00:03:24.125
Obrazy, które wam pokazuję są przepiękne,

00:03:24.125 --> 00:03:26.031
ale są też istotne dla nauki.

00:03:26.031 --> 00:03:27.667
Pomagają lepiej zrozumieć wiele rzeczy.

00:03:27.667 --> 00:03:29.757
To są oznakowane w przeciwciałach

00:03:29.757 --> 00:03:33.277
przenośniki serotoniny w mózgu myszy.

NOTE Paragraph

00:03:33.277 --> 00:03:34.958
Słyszeliście zapewne o serotoninie

00:03:34.958 --> 00:03:37.785
w związku z depresją i zaburzeniami lękowymi.

00:03:37.785 --> 00:03:39.193
Słyszeliście też o SSRI.

00:03:39.193 --> 00:03:42.090
To leki, którymi leczy się te choroby.

00:03:42.090 --> 00:03:44.980
Aby zrozumieć, jak działa serotonina,

00:03:44.980 --> 00:03:48.056
należy zrozumieć gdzie jest przetwarzana.

00:03:48.056 --> 00:03:49.652
Znakowanie przeciwciał

00:03:49.652 --> 00:03:53.198
może pomóc w zrozumieniu tych kwestii.

NOTE Paragraph

00:03:53.198 --> 00:03:55.756
Chciałbym zakończyć następującą myślą:

00:03:55.756 --> 00:03:58.366
Zielone białko fluorescencyjne i przeciwciała

00:03:58.366 --> 00:04:01.373
to całkowicie naturalne produkty.

00:04:01.373 --> 00:04:04.152
To dzięki naturalnej ewolucji

00:04:04.152 --> 00:04:06.719
meduza świeci na zielono

00:04:06.719 --> 00:04:11.102
albo organizm wykrywa kod białka 
atakującego go wirusa.

00:04:11.102 --> 00:04:14.119
Dopiero później wkroczyli naukowcy stwierdzając,

00:04:14.119 --> 00:04:16.142
że te narzędzia i właściwości

00:04:16.142 --> 00:04:18.255
mogą wykorzystać

00:04:18.255 --> 00:04:20.263
we własnych badaniach.

00:04:20.263 --> 00:04:23.891
Nie trzeba posługiwać się zawodnym ludzkim umysłem

00:04:23.891 --> 00:04:25.775
do projektowania tych narzędzi od podstaw,

00:04:25.775 --> 00:04:28.679
bo natura dała nam gotowe do użycia rozwiązania,

00:04:28.679 --> 00:04:31.915
które były udoskonalane przez miliony lat

00:04:31.915 --> 00:04:33.615
przez najlepszego inżyniera świata.

00:04:33.615 --> 00:04:34.877
Dziękuję.

00:04:34.877 --> 00:04:37.415
(Brawa)