[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Jambo, bonjour, zdravstvujtye, dayo:\Nđây là vài ngôn ngữ
Dialogue: 0,0:00:09.00,0:00:13.00,Default,,0000,0000,0000,,mà tôi đã nói một chút trong suốt\N6 tuần qua
Dialogue: 0,0:00:13.00,0:00:18.00,Default,,0000,0000,0000,,khi tôi đến 17 nước tôi nghĩ đến, trong\Nchuyến hành trình điên rồ tôi đang đi,
Dialogue: 0,0:00:18.00,0:00:21.00,Default,,0000,0000,0000,,kiểm tra các lĩnh vực khác nhau của\Ndự án mà chúng tôi đang làm.
Dialogue: 0,0:00:21.00,0:00:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Và lát nữa tôi sẽ kể cho các bạn một ít.
Dialogue: 0,0:00:23.00,0:00:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Đến thăm vài địa điểm xinh đẹp kỳ diệu,
Dialogue: 0,0:00:26.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,những nơi như Mông Cổ, Campuchia, \NNew Guinea, Nam Phi, Tanzania - 2 lần,
Dialogue: 0,0:00:32.00,0:00:34.00,Default,,0000,0000,0000,,tôi đã ở đó một tháng trước.
Dialogue: 0,0:00:34.00,0:00:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Có cơ hội làm một tour vòng quanh thế giới\Ntốc hành như thế
Dialogue: 0,0:00:39.00,0:00:42.00,Default,,0000,0000,0000,,hoàn toàn tuyệt vời, vì rất nhiều lý do.
Dialogue: 0,0:00:42.00,0:00:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn thấy những điều kỳ diệu.
Dialogue: 0,0:00:44.00,0:00:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Và bạn có thể làm so sánh
Dialogue: 0,0:00:46.00,0:00:48.00,Default,,0000,0000,0000,,giữa các dân tộc khác nhau trên khắp địa cầu.
Dialogue: 0,0:00:48.00,0:00:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Và thứ mà chúng ta thật sự nhận ra từ đó,
Dialogue: 0,0:00:50.00,0:00:53.00,Default,,0000,0000,0000,,thứ nổi trội mà ta nhận ra,
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:57.00,Default,,0000,0000,0000,,không phải là chúng ta là một, dù tôi sẽ\Nnói với các bạn điều đó,
Dialogue: 0,0:00:57.00,0:00:59.00,Default,,0000,0000,0000,,mà là chúng ta khác nhau như thế nào.
Dialogue: 0,0:00:59.00,0:01:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Có rất nhiều sự đa dạng trên toàn thế giới.
Dialogue: 0,0:01:02.00,0:01:05.00,Default,,0000,0000,0000,,6000 ngôn ngữ khác nhau được nói bởi\N6 tỉ rưỡi người,
Dialogue: 0,0:01:05.00,0:01:08.00,Default,,0000,0000,0000,,tất cả khác nhau về màu da, hình dáng,\Nkích thước.
Dialogue: 0,0:01:08.00,0:01:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn đi trên đường trên bất kỳ thành phố lớn nào,\Nbạn đi như vậy,
Dialogue: 0,0:01:13.58,0:01:15.00,Default,,0000,0000,0000,,và bạn ngạc nhiên bời sự đa dạng\Ncủa con người.
Dialogue: 0,0:01:15.00,0:01:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Làm sao chúng ta giải thích\Nsự đa dạng đó?
Dialogue: 0,0:01:18.00,0:01:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Vâng, đó là những gì tôi sẽ nói hôm nay,
Dialogue: 0,0:01:20.00,0:01:22.00,Default,,0000,0000,0000,,cách chúng ta sử dụng công cụ di truyền học,
Dialogue: 0,0:01:22.00,0:01:28.00,Default,,0000,0000,0000,,di truyền quần thể nói riêng, để nói cho\Nchúng ta biết cách tạo ra sự đa dạng này,
Dialogue: 0,0:01:28.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,và nó mất bao lâu.
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Giờ, vấn đề của sự đa dạng của loài người
Dialogue: 0,0:01:32.00,0:01:34.00,Default,,0000,0000,0000,,giống tất cả những câu hỏi khoa học lớn khác
Dialogue: 0,0:01:34.00,0:01:36.00,Default,,0000,0000,0000,,làm sao bạn giải thích được một thứ\Nnhư vậy
Dialogue: 0,0:01:36.00,0:01:38.00,Default,,0000,0000,0000,,có thể được chia thành các câu hỏi nhỏ.
Dialogue: 0,0:01:38.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Và bạn có thể tìm hiểu những câu hỏi nhỏ đó.
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Câu đầu tiên là một câu hỏi về nguồn gốc.
Dialogue: 0,0:01:43.00,0:01:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta có chung một nguồn gốc không?
Dialogue: 0,0:01:45.00,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Và nếu có -- giả định rằng mọi người
Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:51.00,Default,,0000,0000,0000,,trong căn phòng này đều có -- thì từ khi nào?
Dialogue: 0,0:01:51.00,0:01:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Từ khi nào chúng ta có nguồn gốc chung?
Dialogue: 0,0:01:53.00,0:01:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta đã tách ra bao lâu rồi?
Dialogue: 0,0:01:55.00,0:01:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Câu thứ hai cũng liên quan, nhưng khác\Nmột chút.
Dialogue: 0,0:01:59.00,0:02:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu chúng ta xuất phát từ một nguồn,
Dialogue: 0,0:02:01.00,0:02:03.00,Default,,0000,0000,0000,,làm sao chúng ta có thể chiếm cứ\Nmọi nơi trên thế giới,
Dialogue: 0,0:02:03.00,0:02:05.00,Default,,0000,0000,0000,,và trong quá trình tạo ra tất cả\Nsự đa dạng này,
Dialogue: 0,0:02:05.00,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,khác biệt trong cách sống,\Nvẻ ngoài khác biệt,
Dialogue: 0,0:02:08.00,0:02:10.00,Default,,0000,0000,0000,,ngôn ngữ khác biệt khắp thế giới?
Dialogue: 0,0:02:10.00,0:02:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Vâng, câu hỏi về nguồn gốc, cũng như\Ncác câu hỏi sinh học khác,
Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:15.00,Default,,0000,0000,0000,,có vẻ như đã được trả lời bởi Darwin\Nhơn 1 thế kỉ trước.
Dialogue: 0,0:02:15.00,0:02:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Trong "Nguồn gốc loài người",\Nông ấy viết,
Dialogue: 0,0:02:17.00,0:02:19.00,Default,,0000,0000,0000,,"Trong mỗi khu vực lớn trên thế giới,\Nđộng vật có vú
Dialogue: 0,0:02:19.00,0:02:22.00,Default,,0000,0000,0000,,có quan hệ gần với sinh vật tuyệt chủng\Ntrong cùng khu vực.
Dialogue: 0,0:02:22.00,0:02:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy có lẽ loài khỉ tuyệt chủng\Ntừng sống ở Châu Phi trước đây
Dialogue: 0,0:02:25.00,0:02:28.00,Default,,0000,0000,0000,,có liên quan chặt chẽ với khỉ đột\Nvà tinh tinh,
Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:31.00,Default,,0000,0000,0000,,và vì hai loài này có liên hệ gần nhất với người,
Dialogue: 0,0:02:31.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,nên có lẽ tổ tiên sớm nhất của chúng ta\Ncó khả năng
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:35.00,Default,,0000,0000,0000,,sống ở châu Phi nhiều hơn nơi khác."
Dialogue: 0,0:02:35.00,0:02:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy là xong, chúng ta có thể về nhà--\Nkết thúc câu hỏi nguồn gốc.
Dialogue: 0,0:02:39.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Ừm, không hẳn. Vì Darwin nói về\Ntổ tiên xa của chúng ta,
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:45.00,Default,,0000,0000,0000,,tổ tiên gần của chúng ta với vượn.
Dialogue: 0,0:02:45.00,0:02:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Và khá rõ rằng khỉ có nguồn gốc\Ntừ Châu Phi.
Dialogue: 0,0:02:49.00,0:02:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Khoảng 23 triệu năm trước,\Nchúng xuất hiện trong mẫu hoá thạch.
Dialogue: 0,0:02:52.00,0:02:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Thật ra Châu phi bị tách ra khỏi\Nvùng đất khác vào thời gian đó,
Dialogue: 0,0:02:55.00,0:02:59.00,Default,,0000,0000,0000,,do sự thay đổi thất thường của các\Nmảng kiến tạo, trôi nổi trên Ấn Độ Dương.
Dialogue: 0,0:02:59.00,0:03:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Đâm vào mảng Á Âu khoảng 16 triệu năm trước,
Dialogue: 0,0:03:01.00,0:03:04.00,Default,,0000,0000,0000,,và rồi chúng ta có sự di cư tới châu Phi đầu tiên,\Nchúng ta gọi nó thế.
Dialogue: 0,0:03:04.00,0:03:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Loà khỉ rời đi lúc đó kết thúc ở\NĐông Nam Á,
Dialogue: 0,0:03:06.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,trở thành vượn và đười ươi.
Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Và những con ở lại châu Phi
Dialogue: 0,0:03:10.00,0:03:12.00,Default,,0000,0000,0000,,tiến hoá thành khỉ đột, tinh tinh và con người.
Dialogue: 0,0:03:12.00,0:03:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy, vâng, nói bạn nói về tổ tiên gần của ta\Nvà khỉ,
Dialogue: 0,0:03:15.00,0:03:19.00,Default,,0000,0000,0000,,rất rõ ràng, bằng việc nhìn vào mẫu hoá thạch,\Nchúng ta bắt đầu từ đây.
Dialogue: 0,0:03:19.00,0:03:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nó không hẳn là câu hỏi\Nmà tôi đang hỏi.
Dialogue: 0,0:03:21.00,0:03:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi đang hỏi về nguồn gốc loài người,
Dialogue: 0,0:03:23.00,0:03:26.00,Default,,0000,0000,0000,,những 'thứ' chúng ta thừa nhận\Ncùng giống loài với chúng ta
Dialogue: 0,0:03:26.00,0:03:28.00,Default,,0000,0000,0000,,nếu họ cũng ngồi trong căn phòng này.
Dialogue: 0,0:03:28.00,0:03:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu họ đang nhìn qua vai bạn,
Dialogue: 0,0:03:30.00,0:03:33.00,Default,,0000,0000,0000,,nếu bạn không giật lùi, như vậy.\NNguồn gốc loài người thì sao?
Dialogue: 0,0:03:33.00,0:03:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì nếu chúng ta quay trở lại đủ xa,
Dialogue: 0,0:03:35.00,0:03:38.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta chia sẻ một nguồn gốc gần\Nvới mọi sinh vật trên Trái Đất.
Dialogue: 0,0:03:38.00,0:03:41.00,Default,,0000,0000,0000,,DNA gắn kết chúng ta lại với nhau,\Nchúng ta có chung nguồn gốc với cá nhông
Dialogue: 0,0:03:41.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,và vi khuẩn và nấm, nếu bạn quay lại đủ xa--\Nkhoảng 1 tỉ năm trước.
Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Mà những gì ta đang hỏi là nguồn gốc loài người.
Dialogue: 0,0:03:48.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Làm sao chúng ta nghiên cứu được?
Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Thì, theo lịch sử, nó được nghiên cứu\Ndựa trên cổ nhân chủng học.
Dialogue: 0,0:03:54.00,0:03:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Đào mọi thứ lên khỏi mặt đất,
Dialogue: 0,0:03:56.00,0:03:58.00,Default,,0000,0000,0000,,và chủ yếu trên cơ sở hình thái --
Dialogue: 0,0:03:58.00,0:04:01.00,Default,,0000,0000,0000,,cách mọi thứ được tạo hình,\Nthường lấy hình dạng hộp sọ -- nói rằng,
Dialogue: 0,0:04:01.00,0:04:05.00,Default,,0000,0000,0000,,"Thứ này giống chúng ta nhiều hơn cái đó,\Nnên đây hẳn là tổ tiên của tôi.
Dialogue: 0,0:04:05.00,0:04:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây hẳn là người trực tiếp di truyền cho tôi."
Dialogue: 0,0:04:08.00,0:04:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Phần cổ nhân chủng học,\Ntôi sẽ chứng minh,
Dialogue: 0,0:04:11.00,0:04:14.00,Default,,0000,0000,0000,,cho chúng ta rất nhiều khả năng thú vị\Nvề nguồn gốc của chúng ta,
Dialogue: 0,0:04:14.00,0:04:17.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng nó không cho khả năng chúng ta\Nthật sự muốn dưới góc độ khoa học.
Dialogue: 0,0:04:17.00,0:04:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Ý của tôi là gì?
Dialogue: 0,0:04:19.00,0:04:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn nhìn vào ví dụ này.
Dialogue: 0,0:04:21.00,0:04:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là ba giống người đã tuyệt chủng,
Dialogue: 0,0:04:23.00,0:04:25.00,Default,,0000,0000,0000,,có khả năng là tổ tiên con người.
Dialogue: 0,0:04:25.00,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Được đào lên từ phía tây ở Olduvai Gorge,\Nbởi gia đình Leakey.
Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng có niên đại cỡ thời điểm đó.
Dialogue: 0,0:04:30.00,0:04:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Từ trái sang phải, chúng ta có Homo erectus.\NHomo habilis,
Dialogue: 0,0:04:32.00,0:04:35.00,Default,,0000,0000,0000,,và Australopithecus - bây giờ được gọi là\NParanthropus boisei
Dialogue: 0,0:04:35.00,0:04:40.00,Default,,0000,0000,0000,,người vượn phương Nam mạnh mẽ.\NNhững loài đã tuyệt chủng này, cùng 1 nơi, cùng 1 thời điểm.
Dialogue: 0,0:04:40.00,0:04:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó có nghĩa là không phải tất cả 3 loài này\Nlà tổ tiên của chúng ta.
Dialogue: 0,0:04:43.00,0:04:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi thực sự có mối liên quan nào với 1 trong 3 anh chàng này?
Dialogue: 0,0:04:46.00,0:04:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Có khả năng đây là tổ tiên của chúng ta, nhưng không phải là \Nđiều mà chúng ta thực sự tìm kiếm.
Dialogue: 0,0:04:52.00,0:04:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy nên, cách tiếp cận khác về mặt hình thái học con người
Dialogue: 0,0:04:56.00,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,sử dụng dữ liệu mà con người đang có trong tay\Ncho tới thời điểm hiện tại
Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:01.00,Default,,0000,0000,0000,,vẫn là những hộp sọ lớn.
Dialogue: 0,0:05:01.00,0:05:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Người đầu tiên tiếp cận theo hướng này\Nmột cách có hệ thống là Linnaeus,
Dialogue: 0,0:05:05.00,0:05:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Carl von Linne, nhà thực vật học người Thụy Điển
Dialogue: 0,0:05:07.00,0:05:09.00,Default,,0000,0000,0000,,là người - vào thế kỉ 18 - tự ý phân loại
Dialogue: 0,0:05:09.00,0:05:11.00,Default,,0000,0000,0000,,mọi sinh vật sống trên trái đất.
Dialogue: 0,0:05:11.00,0:05:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn nghĩ rằng bạn có công việc khó khăn?
Dialogue: 0,0:05:13.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Và ông ấy đã làm được 1 việc tốt.
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Ông phân loại khoảng 12 000 loài\Ntrong quyển "Systema Naturae".
Dialogue: 0,0:05:19.00,0:05:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Ông đã thực sự tạo ra cụm từ Homo sapiens,\Ntrong tiếng Latin có nghĩa là người thông minh.
Dialogue: 0,0:05:22.00,0:05:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nhìn khắp thế giới với sự đa dạng của loài người,\Nông nói
Dialogue: 0,0:05:26.00,0:05:30.00,Default,,0000,0000,0000,,"Bạn biết đấy, chúng ta dường như có được\Nnhững ý tưởng dè dặt về các phân bộ dưới loài hoặc các nhóm".
Dialogue: 0,0:05:30.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Và rồi ông nói về người châu Phi, châu Mỹ, châu Á và châu Âu
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:37.00,Default,,0000,0000,0000,,và đặt tên một cách hiển nhiên đầy khinh miệt\N"Monstrous" (người khổng lồ, người kì dị)
Dialogue: 0,0:05:37.00,0:05:40.00,Default,,0000,0000,0000,,bao gồm những người ông ấy không thích,
Dialogue: 0,0:05:40.00,0:05:43.00,Default,,0000,0000,0000,,trong đó có cả thần thoại tưởng tượng ra như yêu tinh.
Dialogue: 0,0:05:44.00,0:05:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó có thể bị bỏ qua 1 cách dễ dàng cũng như\Ngiành được 1 sự quan tâm xứng đáng.
Dialogue: 0,0:05:49.00,0:05:52.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng đương nhiên đó chỉ là suy tưởng đen tối\Ncủa một nhà khoa học thế kì 18
Dialogue: 0,0:05:52.00,0:05:54.00,Default,,0000,0000,0000,,làm việc trước kỉ nguyên của Darwin
Dialogue: 0,0:05:54.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nếu bạn dựa trên bằng chứng nhân chủng học
Dialogue: 0,0:05:56.00,0:06:00.00,Default,,0000,0000,0000,,trong thời gian gần đây cỡ 20 - 30 năm,\Ntrong nhiều trường hợp bạn có thể khám phá ra rằng
Dialogue: 0,0:06:00.00,0:06:02.00,Default,,0000,0000,0000,,đó là định phân loại khá cơ bản cho loài người.
Dialogue: 0,0:06:02.00,0:06:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Loài người dựa vào bằng chứng nhân chủng học\N30 - 40 năm trước
Dialogue: 0,0:06:07.00,0:06:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Carlton Coon là ví dụ tốt nhất
Dialogue: 0,0:06:09.00,0:06:13.00,Default,,0000,0000,0000,,đã tự tách mình ra khỏi đồng loại -\Nđó là sau kỉ nguyên của Darwin
Dialogue: 0,0:06:13.00,0:06:16.00,Default,,0000,0000,0000,,hơn 1 triệu năm qua kể từ khi có Homo erectus.
Dialogue: 0,0:06:16.00,0:06:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng dựa vào dữ kiện nào?
Dialogue: 0,0:06:18.00,0:06:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Rất ít. Rất nhỏ bé. Hình thái học và hàng đống suy luận.
Dialogue: 0,0:06:22.00,0:06:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Cái mà tôi sẽ nói hôm nay,
Dialogue: 0,0:06:24.00,0:06:27.00,Default,,0000,0000,0000,,là cách tiếp cận mới cho vấn đề này.
Dialogue: 0,0:06:27.00,0:06:30.00,Default,,0000,0000,0000,,Thay vì đi ra đó và đoán xem\Nai mới là tổ tiên của chúng ta,
Dialogue: 0,0:06:30.00,0:06:32.00,Default,,0000,0000,0000,,đào mọi thứ lên khỏi lòng đất,\Ncó thể có cả tổ tiên ông bà
Dialogue: 0,0:06:32.00,0:06:34.00,Default,,0000,0000,0000,,và nói rằng dựa vào hình thái học
Dialogue: 0,0:06:34.00,0:06:36.00,Default,,0000,0000,0000,,cái chúng ta vẫn chưa hiểu được hoàn toàn
Dialogue: 0,0:06:36.00,0:06:40.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta không biết được gene nào\Nchịu trách nhiệm cho việc đa dạng hình thái như vậy.
Dialogue: 0,0:06:40.00,0:06:42.00,Default,,0000,0000,0000,,cái chúng ta cần làm là xoay ngược lại vấn đề.
Dialogue: 0,0:06:42.00,0:06:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Bởi vì cái chúng ta thật sự hỏi là\Nvấn đề phả hệ,
Dialogue: 0,0:06:46.00,0:06:48.00,Default,,0000,0000,0000,,hoặc là câu hỏi phả hệ.
Dialogue: 0,0:06:48.00,0:06:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Cái chúng ta đang thử là xây dựng cây phả hệ loài người.
Dialogue: 0,0:06:53.00,0:06:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Và như mọi nhà phả hệ sẽ nói với bạn
Dialogue: 0,0:06:55.00,0:06:57.00,Default,,0000,0000,0000,,bất cứ người nào trong gia đình, hoặc là chính bạn
Dialogue: 0,0:06:57.00,0:07:00.00,Default,,0000,0000,0000,,có bao giờ tự lập phả hệ, truy ngược về quá khứ hay chưa?
Dialogue: 0,0:07:00.00,0:07:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn bắt đầu ở hiện tại,\Nvới các mối liên hệ bạn biết rõ.
Dialogue: 0,0:07:02.00,0:07:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn và anh chị em ruột của mình có chung ba mẹ.
Dialogue: 0,0:07:04.00,0:07:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn và anh chị em họ có chung ông bà.
Dialogue: 0,0:07:06.00,0:07:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn tiếp tục truy ngược về quá khứ
Dialogue: 0,0:07:09.00,0:07:11.00,Default,,0000,0000,0000,,thêm vào đó những mối quan hệ họ hàng xa hơn.
Dialogue: 0,0:07:11.00,0:07:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng sau cùng, không quan trọng việc bạn\Nđào hết mọi ghi chép trong nhà thờ
Dialogue: 0,0:07:15.00,0:07:19.00,Default,,0000,0000,0000,,và những việc đại loại vậy, bạn đụng phải cái mà\Ncác nhà gia phả học gọi là bức tường gạch.
Dialogue: 0,0:07:19.00,0:07:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Tại một điểm mà bạn không thể biết thêm gì nữa về\Ntổ tiên của bạn
Dialogue: 0,0:07:22.00,0:07:26.00,Default,,0000,0000,0000,,và bạn tiến vào vương quốc đen tối và bí hiểm\Nmà chúng ta gọi là lịch sử
Dialogue: 0,0:07:26.00,0:07:29.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta phải cảm nhận theo cách của chúng ta\Nbằng những sự giúp đỡ nhỏ nhoi.
Dialogue: 0,0:07:29.00,0:07:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Những người tới trước này là ai?
Dialogue: 0,0:07:31.00,0:07:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta không có trong tay những ghi chép đó.\NÀ mà thực ra chúng ta có.
Dialogue: 0,0:07:34.00,0:07:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó được viết ra ngay bên trong DNA,\Nngay bên trong mã di truyền
Dialogue: 0,0:07:37.00,0:07:39.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng ta có một tài liệu lịch sử\Ncó thể giúp chúng ta quay ngược thời gian
Dialogue: 0,0:07:39.00,0:07:43.00,Default,,0000,0000,0000,,về lúc khởi đầu của loài người chúng ta.\NVà đó là những gì chúng tôi nghiên cứu.
Dialogue: 0,0:07:43.00,0:07:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ, đây là một đoạn mồi nhanh trên DNA.
Dialogue: 0,0:07:45.00,0:07:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi nghi ngờ rằng không phải tất cả mọi người\Ntrong khán phòng này đều là nhà di truyền học.
Dialogue: 0,0:07:48.00,0:07:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó là 1 đoạn phân tử rất dài, thẳng được mã hóa
Dialogue: 0,0:07:52.00,0:07:55.00,Default,,0000,0000,0000,,để tạo nên 1 bản sao của riêng bạn.\NĐó là bản vẽ của riêng mỗi người.
Dialogue: 0,0:07:55.00,0:07:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó chứa 4 đơn vị nhỏ: A, C, G và T như tôi gọi.
Dialogue: 0,0:07:58.00,0:08:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Và sự nối tiếp của những đơn vị này tạo nên bản vẽ đó.
Dialogue: 0,0:08:02.00,0:08:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó dài bao nhiêu? Dài cả triệu đơn vị nhỏ này.
Dialogue: 0,0:08:05.00,0:08:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Và 1 NST đơn - bộ NST của chúng ta là lưỡng bội
Dialogue: 0,0:08:08.00,0:08:12.00,Default,,0000,0000,0000,,một NST đơn dài cỡ 3,2 tỉ nucleotide.
Dialogue: 0,0:08:12.00,0:08:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Và nếu bạn cộng tất cả lại
Dialogue: 0,0:08:14.00,0:08:16.00,Default,,0000,0000,0000,,nó sẽ dài trên 6 tỉ nucleotide.
Dialogue: 0,0:08:16.00,0:08:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn lấy tất cả DNA ra khỏi 1 tế bào trong cơ thể,
Dialogue: 0,0:08:19.00,0:08:23.00,Default,,0000,0000,0000,,và tháo xoắn nó, nó sẽ dài cỡ 2m.
Dialogue: 0,0:08:23.00,0:08:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn lấy tất cả DNA ra khỏi tất cả các tế bào trong cơ thể,
Dialogue: 0,0:08:25.00,0:08:29.00,Default,,0000,0000,0000,,và bạn cũng tháo xoắn nó ra, nó sẽ dài bằng\Nkhoảng cách từ đây tới mặt trăng và quay trở lại
Dialogue: 0,0:08:29.00,0:08:32.00,Default,,0000,0000,0000,,hàng ngàn lần. Nó chứa rất nhiều thông tin trong đó.
Dialogue: 0,0:08:32.00,0:08:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Và khi bạn sao chép những phân tử DNA này,\Nnó là 1 công việc rất cực nhọc.
Dialogue: 0,0:08:38.00,0:08:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Tưởng tượng cuốn sách dài nhất bạn có thể nghĩ tới,\Nví dụ như "Chiến tranh và hòa bình".
Dialogue: 0,0:08:42.00,0:08:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ nhân nó lên 100 lần.
Dialogue: 0,0:08:44.00,0:08:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Và tưởng tượng sao chép nó bằng tay.
Dialogue: 0,0:08:46.00,0:08:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Và bạn sẽ làm việc miệt mài cho tới tận tối khuya,
Dialogue: 0,0:08:48.00,0:08:50.00,Default,,0000,0000,0000,,và bạn phải rất rất cẩn thận, bạn phải uống cà phê
Dialogue: 0,0:08:50.00,0:08:52.00,Default,,0000,0000,0000,,và bạn đang chú ý tới nó, nhưng tới một lúc nào đó
Dialogue: 0,0:08:52.00,0:08:54.00,Default,,0000,0000,0000,,khi bạn đang sao chép
Dialogue: 0,0:08:54.00,0:08:56.00,Default,,0000,0000,0000,,bạn sẽ mắc một vài lỗi, như lỗi chính tả
Dialogue: 0,0:08:56.00,0:09:00.00,Default,,0000,0000,0000,,thay I cho E, hoặc C cho T.
Dialogue: 0,0:09:00.00,0:09:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều tương tự cũng xảy ra trên DNA khi nó sao chép\Nliên tục qua nhiều thế hệ.
Dialogue: 0,0:09:04.00,0:09:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó không thường xuyên xảy ra lắm. Chúng ta có cơ chế\Ntự sửa sai bên trong cơ thể.
Dialogue: 0,0:09:07.00,0:09:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nếu đã xảy ra rồi, và những thay đổi này\Nđược truyền tiếp cho các thế hệ sau
Dialogue: 0,0:09:09.00,0:09:12.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng trở thành dấu hiệu đánh dấu cho tổ tiên của chúng ta.
Dialogue: 0,0:09:12.00,0:09:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn có chung dấu hiệu này với ai đó,
Dialogue: 0,0:09:14.00,0:09:17.00,Default,,0000,0000,0000,,có nghĩa là bạn với họ có cùng 1 tổ tiên\Nở 1 thời điểm nào đó trong quá khứ,
Dialogue: 0,0:09:17.00,0:09:19.00,Default,,0000,0000,0000,,người đầu tiên có sự thay đổi đó trong DNA.
Dialogue: 0,0:09:19.00,0:09:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhìn vào sự đa dạng gene
Dialogue: 0,0:09:22.00,0:09:25.00,Default,,0000,0000,0000,,của mọi người trên toàn thế giới
Dialogue: 0,0:09:25.00,0:09:29.00,Default,,0000,0000,0000,,và đánh giá độ tuổi tương đối của chúng\Nkhi nó xảy ra trong quá khứ
Dialogue: 0,0:09:29.00,0:09:32.00,Default,,0000,0000,0000,,ta có thể xây dựng cây gia hệ cho tất cả mọi người\Ncòn sống hiện nay.
Dialogue: 0,0:09:32.00,0:09:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Có 2 loại DNA hiện nay đang được sử dụng rộng rãi\Ntrong phòng thí nghiệm,
Dialogue: 0,0:09:35.00,0:09:38.00,Default,,0000,0000,0000,,một là DNA của ti thể, truy ngược lại hướng gia đình của người mẹ.
Dialogue: 0,0:09:38.00,0:09:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có DNA ti thể từ mẹ, bà ngoại,
Dialogue: 0,0:09:41.00,0:09:43.00,Default,,0000,0000,0000,,trở ngược về từ người phụ nữ đầu tiên của gia đình.
Dialogue: 0,0:09:43.00,0:09:46.00,Default,,0000,0000,0000,,NST Y, 1 loại DNA tạo nên người đàn ông,
Dialogue: 0,0:09:46.00,0:09:49.00,Default,,0000,0000,0000,,truy ngược lại hướng gia đình của người bố.
Dialogue: 0,0:09:49.00,0:09:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Mọi người trong phòng này,\Nmọi người trên thế giới,
Dialogue: 0,0:09:53.00,0:09:57.00,Default,,0000,0000,0000,,rơi vào 1 nhánh đâu đó trên những cây gia hệ này.
Dialogue: 0,0:09:57.00,0:10:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ, ngay cả khi những phiên bản đơn giản hóa\Ncủa những cái cây thật,
Dialogue: 0,0:10:00.00,0:10:02.00,Default,,0000,0000,0000,,chúng vẫn là thứ gì đó rất phức tạp,\Ncho nên hãy đơn giản hóa nó.
Dialogue: 0,0:10:02.00,0:10:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Kéo họ lại gần nhau, kết hợp họ với nhau\Nđể nhìn giống 1 cái cây
Dialogue: 0,0:10:04.00,0:10:07.00,Default,,0000,0000,0000,,với rễ ở dưới và các cành cây vươn lên trên.
Dialogue: 0,0:10:07.00,0:10:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Thông điệp cần truyền tải ở đây là gì?
Dialogue: 0,0:10:09.00,0:10:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Thứ mà bạn nghĩ ra đầu tiên
Dialogue: 0,0:10:11.00,0:10:14.00,Default,,0000,0000,0000,,là dòng họ bắt nguồn cây gia hệ của gia đình mình
Dialogue: 0,0:10:14.00,0:10:19.00,Default,,0000,0000,0000,,được tìm thấy trong châu Phi, giữa những người châu Phi.
Dialogue: 0,0:10:19.00,0:10:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều đó nghĩa là những người châu Phi\Nđã tập hợp
Dialogue: 0,0:10:22.00,0:10:25.00,Default,,0000,0000,0000,,những đột biến đa dạng này 1 thời gian dài
Dialogue: 0,0:10:25.00,0:10:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Và chúng ta bắt nguồn từ châu Phi.\NNó được viết trong DNA của chúng ta rồi.
Dialogue: 0,0:10:29.00,0:10:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Mỗi phần của DNA chúng ta đang nhìn có sự đa dạng\Nlớn ở châu Phi hơn là những nơi khác.
Dialogue: 0,0:10:34.00,0:10:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Và tại 1 thời điểm nào đó trong quá khứ,\Nmột nhóm nhỏ người châu Phi
Dialogue: 0,0:10:37.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,rời khỏi lục địa Phi tới định cư khắp mọi nơi trên thế giới.
Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta có chung tổ tiên gần như thế nào?
Dialogue: 0,0:10:43.00,0:10:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Có phải hàng triệu năm trước, khi chúng ta\Ncó thể nghi ngờ
Dialogue: 0,0:10:47.00,0:10:50.00,Default,,0000,0000,0000,,bằng cách nhìn vào tất cả sự đa dạng trên trái đất này?
Dialogue: 0,0:10:50.00,0:10:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Không, DNA kể cho ta nghe\Nmột câu chuyện khá rõ ràng.
Dialogue: 0,0:10:53.00,0:10:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Trong vòng 200 000 năm trở lại đây, chúng ta\Ncó chung tổ tiên, 1 con người
Dialogue: 0,0:10:58.00,0:11:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Mitochondrial Eve, các bạn có thể đã nghe về bà ấy,\Nở châu Phi,
Dialogue: 0,0:11:02.00,0:11:05.00,Default,,0000,0000,0000,,người phụ nữ châu Phi tạo nên sự đa dạng trên thế giới.
Dialogue: 0,0:11:05.00,0:11:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng thứ còn thú vị hơn nữa
Dialogue: 0,0:11:07.00,0:11:09.00,Default,,0000,0000,0000,,là khi bạn nhìn theo hướng của NST Y,
Dialogue: 0,0:11:09.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,câu chuyện phía bên người đàn ông,\NNST Y - Adam
Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:15.00,Default,,0000,0000,0000,,chỉ sống cỡ 60 000 năm trước.
Dialogue: 0,0:11:15.00,0:11:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó chỉ cỡ 2000 thế hệ con người,
Dialogue: 0,0:11:18.00,0:11:21.00,Default,,0000,0000,0000,,một cái chớp mắt trong thuyết Tiến hóa.
Dialogue: 0,0:11:22.00,0:11:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó nói cho ta biết chúng ta vẫn còn đang sống\Ntại châu Phi ở thời điểm đó.
Dialogue: 0,0:11:25.00,0:11:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là người đàn ông châu Phi đã tạo nên
Dialogue: 0,0:11:27.00,0:11:29.00,Default,,0000,0000,0000,,sự đa dạng cho NST Y trên toàn thế giới.
Dialogue: 0,0:11:29.00,0:11:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Chỉ trong có 60 000 năm thôi
Dialogue: 0,0:11:31.00,0:11:35.00,Default,,0000,0000,0000,,mà chúng ta đã bắt đầu sinh sôi nảy nở\Nmột cách đa dạng như vậy.
Dialogue: 0,0:11:35.00,0:11:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Thật là một câu chuyện thú vị.
Dialogue: 0,0:11:37.00,0:11:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta đều là một phần có ích của đại gia đình\Nngười châu Phi.
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ, tới gần hơn một chút. Tại sao chúng ta\Nkhông rời đi sớm hơn?
Dialogue: 0,0:11:44.00,0:11:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Tại sao Homo erectus chỉ tiến hóa thành một vài loài khác,
Dialogue: 0,0:11:48.00,0:11:50.00,Default,,0000,0000,0000,,hoặc dưới loài, con người toàn thế giới?
Dialogue: 0,0:11:50.00,0:11:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Tại sao chúng ta dường như đi khỏi châu Phi chỉ thời gian gần đây thôi?
Dialogue: 0,0:11:54.00,0:11:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Ừm, đó là một câu hỏi lớn.\NNhững câu hỏi tại sao này
Dialogue: 0,0:11:56.00,0:12:01.00,Default,,0000,0000,0000,,đặc biệt trong ngành di truyền học và nghiên cứu lịch sử nói chung\Nluôn là 1 câu hỏi lớn
Dialogue: 0,0:12:01.00,0:12:03.00,Default,,0000,0000,0000,,câu hỏi rất khó để trả lời.
Dialogue: 0,0:12:03.00,0:12:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Và khi mọi thứ đều thất bại, hãy nói về thời tiết.
Dialogue: 0,0:12:06.00,0:12:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Chuyện gì đã xảy ra với thời tiết của trái đất\N60 000 năm về trước?
Dialogue: 0,0:12:09.00,0:12:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta sắp đi vào phần tồi tệ nhất của kỉ băng hà cuối cùng.
Dialogue: 0,0:12:12.00,0:12:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Kỉ băng hà cuối cùng bắt đầu vào khoảng 120 000 năm trước.
Dialogue: 0,0:12:15.00,0:12:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó trồi sụt bất thường và chỉ bắt đầu tăng tốc vào khoảng\N70 000 năm trước.
Dialogue: 0,0:12:19.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Rất nhiều bằng chứng từ các lõi trầm tích,
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:24.00,Default,,0000,0000,0000,,các hạt phấn hoa, đồng vị Oxy và nhiều hơn nữa.
Dialogue: 0,0:12:24.00,0:12:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta tiến tới thời đại băng hà tối đa\Ncỡ 16 000 năm trước,
Dialogue: 0,0:12:27.00,0:12:31.00,Default,,0000,0000,0000,,nhưng cơ bản từ 70 000 năm trước,\Nmọi thứ dường như khó khăn hơn,
Dialogue: 0,0:12:31.00,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,thời tiết trở nên lạnh hơn. Bắc Cực đóng băng tối đa.
Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:40.00,Default,,0000,0000,0000,,New York, Chicago, Seattle đều nằm dưới hàng đống lớp băng.
Dialogue: 0,0:12:40.00,0:12:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Hầu hết nước Anh, tất cả bán đảo Scandinavia đều được\Nphủ bởi băng tuyết dày hàng kilomet.
Dialogue: 0,0:12:45.00,0:12:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ, châu Phi là lục địa nóng nhất trên Trái Đất,
Dialogue: 0,0:12:48.00,0:12:52.00,Default,,0000,0000,0000,,khoảng 85% nằm giữa chòm sao \NCự Giải và Thiên Yết
Dialogue: 0,0:12:52.00,0:12:54.00,Default,,0000,0000,0000,,và không có bao nhiêu phần bị phủ dưới băng,
Dialogue: 0,0:12:54.00,0:12:56.00,Default,,0000,0000,0000,,ngoại trừ những đỉnh núi cao ở Đông Phi.
Dialogue: 0,0:12:56.00,0:12:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy chuyện gì đã xảy ra ở đây? Chúng ta không bị\Nvùi lấp bởi băng tuyết ở châu Phi.
Dialogue: 0,0:12:59.00,0:13:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Hơn nữa, châu Phi còn khô ráo ở thời điểm đó.
Dialogue: 0,0:13:02.00,0:13:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là bản đồ khí hậu Paleo của châu Phi
Dialogue: 0,0:13:04.00,0:13:07.00,Default,,0000,0000,0000,,vào khoảng 60 000 - 70 000 năm về trước,
Dialogue: 0,0:13:07.00,0:13:11.00,Default,,0000,0000,0000,,dựng lại từ các chứng cứ tôi đã nhắc đến lúc nãy.
Dialogue: 0,0:13:11.00,0:13:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Nguyên nhân cho sự kì diệu đó là do băng đã hút hết\Nđộ ẩm ra khỏi khí quyển.
Dialogue: 0,0:13:15.00,0:13:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Nếu bạn nghĩ đến Nam cực, về lí thuyết nó là một sa mạc,\Nnó mưa rất ít.
Dialogue: 0,0:13:19.00,0:13:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy nên cả thế giới đều đang khô đi.
Dialogue: 0,0:13:21.00,0:13:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Mực nước biển giảm, và châu Phi biến thành sa mạc.
Dialogue: 0,0:13:25.00,0:13:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Sa mạc Sahara từng rộng hơn bây giờ.
Dialogue: 0,0:13:28.00,0:13:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Và môi trường sống của con người chỉ còn\Nmột vài nơi nhỏ,
Dialogue: 0,0:13:31.00,0:13:33.00,Default,,0000,0000,0000,,nếu như so sánh với những gì hiện có.
Dialogue: 0,0:13:33.00,0:13:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Bằng chứng từ dữ liệu di truyền cho thấy
Dialogue: 0,0:13:35.00,0:13:38.00,Default,,0000,0000,0000,,dân số lúc đó - 70 000 năm trước -
Dialogue: 0,0:13:38.00,0:13:41.00,Default,,0000,0000,0000,,giảm xuống dưới 2000 người.
Dialogue: 0,0:13:41.00,0:13:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta gần như tuyệt chủng.\NCuộc sống của chúng ta như treo trên ngọn cây.
Dialogue: 0,0:13:45.00,0:13:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Sau đó một chuyện bất ngờ đã xảy ra.\NMột minh họa tuyệt vời.
Dialogue: 0,0:13:48.00,0:13:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Hãy nhìn vào một vài công cụ bằng đá này.
Dialogue: 0,0:13:50.00,0:13:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Những cái ở bên trái đến từ châu Phi,\Nkhoảng 1000 năm trước.
Dialogue: 0,0:13:54.00,0:13:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Những cái ở bên phải được làm bởi người Neanderthals,\Nnhững anh chị em họ xa của chúng ta,
Dialogue: 0,0:13:57.00,0:13:59.00,Default,,0000,0000,0000,,không phải tổ tiên trực tiếp sống ở châu Âu,
Dialogue: 0,0:13:59.00,0:14:03.00,Default,,0000,0000,0000,,và nó có niên đại khoảng 50 000 đến 60 000 năm về trước.
Dialogue: 0,0:14:03.00,0:14:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ, có nguy cơ làm mất lòng bất kì \Ncác nhà cổ nhân học
Dialogue: 0,0:14:06.00,0:14:09.00,Default,,0000,0000,0000,,hay nhân chủng học trong khán phòng này,
Dialogue: 0,0:14:09.00,0:14:14.00,Default,,0000,0000,0000,,về cơ bản không có mấy sự thay đổi giữa 2 nhóm công cụ bằng đá này.
Dialogue: 0,0:14:14.00,0:14:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Cái bên trái gần giống cái bên phải.
Dialogue: 0,0:14:17.00,0:14:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta đang ở trong thời kì văn hóa trì trệ\Ntừ hàng triệu năm trước
Dialogue: 0,0:14:21.00,0:14:23.00,Default,,0000,0000,0000,,cho tới 60 000 - 70 000 năm trước đây.
Dialogue: 0,0:14:23.00,0:14:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Kiểu dáng của công cụ không thay đổi mấy.
Dialogue: 0,0:14:25.00,0:14:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Bằng chứng cho thấy cuộc sống của con người
Dialogue: 0,0:14:27.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,không thay đổi đáng kể trong thời kì đó.
Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng rồi 50 60 70 ngàn năm về trước, đâu đó ở vùng này
Dialogue: 0,0:14:34.00,0:14:37.00,Default,,0000,0000,0000,,mọi thứ đều trở nên lỏng léo.\NNghệ thuật đã xuất hiện.
Dialogue: 0,0:14:37.00,0:14:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Công cụ bằng đá được làm tinh tế hơn,
Dialogue: 0,0:14:40.00,0:14:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Có bằng chứng cho thấy con người bắt đầu\Ntrở thành giống loài đi săn,
Dialogue: 0,0:14:43.00,0:14:45.00,Default,,0000,0000,0000,,đặc biệt trong những khoảng thời gian nhất định của năm.
Dialogue: 0,0:14:45.00,0:14:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Dân số bắt đầu tăng trở lại.
Dialogue: 0,0:14:48.00,0:14:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Có khả năng, theo những gì \Ncác nhà ngôn ngữ học tin,
Dialogue: 0,0:14:50.00,0:14:54.00,Default,,0000,0000,0000,,toàn bộ ngôn ngữ hiện đại, ngôn ngữ tượng thanh-\Nchủ ngữ, động từ, từ chỉ vật -
Dialogue: 0,0:14:54.00,0:14:58.00,Default,,0000,0000,0000,,những từ chúng ta sử dụng để biểu đạt những ý tưởng,\Nnhư tôi đang làm, xuất hiện vào khoảng thời gian đó.
Dialogue: 0,0:14:58.00,0:15:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng ta trở nên hòa đồng hơn.\NCác mối quan hệ xã hội rộng mở hơn.\N
Dialogue: 0,0:15:02.00,0:15:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Những thay đổi hành vi này cho phép chúng ta\Nsống sót qua tình trạng tồi tệ đó ở châu Phi,
Dialogue: 0,0:15:07.00,0:15:11.00,Default,,0000,0000,0000,,và chúng cho phép ta bắt đầu mở rộng \Nquy mô ra toàn thế giới.
Dialogue: 0,0:15:12.00,0:15:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi đã thảo luận tại hội nghị này\Nvề câu chuyện thành công của người châu Phi.
Dialogue: 0,0:15:15.00,0:15:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn muốn câu chuyện cuối cùng?
Dialogue: 0,0:15:18.00,0:15:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Hãy nhìn vào gương đi. Chính bạn đó.\NNguyên nhân ta sống sót được tới ngày hôm nay
Dialogue: 0,0:15:21.00,0:15:25.00,Default,,0000,0000,0000,,là bởi vì những biến đổi trong cấu trúc não chúng ta\Nxảy ra ở châu Phi
Dialogue: 0,0:15:25.00,0:15:28.00,Default,,0000,0000,0000,,có lẽ ở nơi nào đó mà hiện nay chúng ta đang ngồi\N
Dialogue: 0,0:15:28.00,0:15:31.00,Default,,0000,0000,0000,,60 000 - 70 000 năm về trước
Dialogue: 0,0:15:31.00,0:15:34.00,Default,,0000,0000,0000,,cho phép chúng ta không chỉ sống sót ở châu Phi\Nmà còn mở rộng ra khỏi châu Phi.
Dialogue: 0,0:15:34.00,0:15:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Cuộc di dân sớn nhất dọc theo bờ biển phía nam châu Á,
Dialogue: 0,0:15:37.00,0:15:39.00,Default,,0000,0000,0000,,rời châu Phi khoảng 60 ngàn năm trước,
Dialogue: 0,0:15:39.00,0:15:43.00,Default,,0000,0000,0000,,tới châu Úc rất nhanh, 50 000 năm trước.
Dialogue: 0,0:15:43.00,0:15:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Cuộc di cư tiếp theo tới Trung Đông.
Dialogue: 0,0:15:45.00,0:15:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Những người này sẽ thành những thợ săn hoang mạc.
Dialogue: 0,0:15:47.00,0:15:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy, những ai có dự định làm một chuyến sau hội nghị
Dialogue: 0,0:15:49.00,0:15:51.00,Default,,0000,0000,0000,,sẽ biết hoang mạc thật sự là gì.
Dialogue: 0,0:15:51.00,0:15:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Về cơ bản họ là những người săn thú.
Dialogue: 0,0:15:53.00,0:15:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Những người có kĩ năng giết thú,
Dialogue: 0,0:15:56.00,0:15:59.00,Default,,0000,0000,0000,,săn thú trên những hoang mạc này tiến lên phía trên,
Dialogue: 0,0:15:59.00,0:16:03.00,Default,,0000,0000,0000,,theo những đồng cỏ vào Trung Đông cỡ 45 ngàn năm,
Dialogue: 0,0:16:03.00,0:16:05.00,Default,,0000,0000,0000,,xuyên suốt một trong những pha mưa hiếm có ở Sahara.
Dialogue: 0,0:16:05.00,0:16:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Di cư về phía đông, men theo các đồng cỏ,
Dialogue: 0,0:16:08.00,0:16:10.00,Default,,0000,0000,0000,,đó là những gì họ cần để tiếp tục sống.
Dialogue: 0,0:16:10.00,0:16:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Và khi họ tới trung tâm châu Á,
Dialogue: 0,0:16:12.00,0:16:15.00,Default,,0000,0000,0000,,họ đụng phải 1 thảo nguyên cực kì trù phú,
Dialogue: 0,0:16:15.00,0:16:17.00,Default,,0000,0000,0000,,một đồng cỏ cực kì rộng lớn.
Dialogue: 0,0:16:17.00,0:16:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Thảo nguyên lúc ấy - kỉ băng hà cuối cùng -
Dialogue: 0,0:16:19.00,0:16:22.00,Default,,0000,0000,0000,,vươn rộng từ Đức sang tới Hàn Quốc,
Dialogue: 0,0:16:22.00,0:16:24.00,Default,,0000,0000,0000,,và toàn bộ lục địa phủ đầy cỏ.
Dialogue: 0,0:16:24.00,0:16:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Xâm nhập châu Âu 35 ngàn năm trước,
Dialogue: 0,0:16:26.00,0:16:28.00,Default,,0000,0000,0000,,và cuối cùng, một nhóm nhỏ di cư lên
Dialogue: 0,0:16:28.00,0:16:32.00,Default,,0000,0000,0000,,tới nơi có thời tiết khắc nghiệt nhất bạn từng\Ntưởng tượng tới, Siberia,
Dialogue: 0,0:16:32.00,0:16:34.00,Default,,0000,0000,0000,,bên trong Vòng cực Bắc, suốt kỉ băng hà cuối cùng
Dialogue: 0,0:16:34.00,0:16:38.00,Default,,0000,0000,0000,,nhiệt độ cỡ khoảng -70, -80, có lẽ xuống tới -100,
Dialogue: 0,0:16:38.00,0:16:42.00,Default,,0000,0000,0000,,di cư sang châu Mỹ, chạm tới biên giới cuối cùng.
Dialogue: 0,0:16:42.00,0:16:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Một câu chuyện diệu kì, xuất phát từ châu Phi.
Dialogue: 0,0:16:46.00,0:16:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Những thay đổi này cho phép chúng ta làm những điều đó
Dialogue: 0,0:16:48.00,0:16:51.00,Default,,0000,0000,0000,,sự tiến hóa thích nghi của não mà ta mang theo
Dialogue: 0,0:16:51.00,0:16:53.00,Default,,0000,0000,0000,,cho phép ta tạo ra nền văn hóa mới,
Dialogue: 0,0:16:53.00,0:16:56.00,Default,,0000,0000,0000,,phát triển sự đa dạng
Dialogue: 0,0:16:56.00,0:16:59.00,Default,,0000,0000,0000,,mà chúng ta thấy trong suốt cuộc hành trình điên rồ\Nnhư cái mà tôi đã trải qua.
Dialogue: 0,0:17:00.00,0:17:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ, câu chuyện mà tôi vừa kể\Nvề nghĩa bóng nó chính là một hành trình điên rồ
Dialogue: 0,0:17:04.00,0:17:09.00,Default,,0000,0000,0000,,về việc làm thế nào chúng ta sinh sôi trên toàn thế giới,\Nnhững chuyến lang thang Paleo vĩ đại của loài người chúng ta.
Dialogue: 0,0:17:09.00,0:17:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đó là câu chuyện tôi đã kể vài năm trước
Dialogue: 0,0:17:11.00,0:17:15.00,Default,,0000,0000,0000,,trong cuốn sách của tôi "The Journey of Man" và bộ phim\Ncùng tựa đề.
Dialogue: 0,0:17:15.00,0:17:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Khi kết thúc bộ phim ấy,
Dialogue: 0,0:17:18.00,0:17:20.00,Default,,0000,0000,0000,,nó được đồng sản xuất với National Geographic,
Dialogue: 0,0:17:20.00,0:17:23.00,Default,,0000,0000,0000,,tôi bắt đầu kể với những người bạn ở NG về chuyện này.
Dialogue: 0,0:17:23.00,0:17:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Và họ cảm thấy rất thú vị. Họ thích bộ phim,\Nnhưng họ nói rằng
Dialogue: 0,0:17:27.00,0:17:29.00,Default,,0000,0000,0000,,"Anh biết đó, chúng tôi nhìn chuyện này như là
Dialogue: 0,0:17:29.00,0:17:33.00,Default,,0000,0000,0000,,một làn sóng mới trong công cuộc nghiên cứu\Nvề nguồn gốc con người, nơi chúng ta xuất phát,
Dialogue: 0,0:17:33.00,0:17:38.00,Default,,0000,0000,0000,,sử dụng công cụ DNA để lập nên bản đồ di cư trên toàn thế giới.
Dialogue: 0,0:17:38.00,0:17:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn biết đó, nghiên cứu về nguồn gốc loài người\Nlà thứ gì đó nằm trong DNA của chúng ta,
Dialogue: 0,0:17:40.00,0:17:42.00,Default,,0000,0000,0000,,và chúng ta muốn nâng nó lên tầm cao mới.
Dialogue: 0,0:17:42.00,0:17:44.00,Default,,0000,0000,0000,,Các bạn muốn làm gì tiếp theo?"
Dialogue: 0,0:17:44.00,0:17:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là một câu hỏi tuyệt vời từ National Geographic.
Dialogue: 0,0:17:46.00,0:17:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Và tôi nói: "Anh biết đó, những gì tôi đã vẽ ra đây\Nlà toàn bộ ý tưởng.
Dialogue: 0,0:17:50.00,0:17:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là bản phác thảo sơ lược của việc con người di cư\Ntới mọi nơi trên thế giới bằng cách nào.
Dialogue: 0,0:17:54.00,0:17:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Và nó dựa trên vài ngàn người chúng tôi lấy mẫu,
Dialogue: 0,0:17:57.00,0:17:59.00,Default,,0000,0000,0000,,anh biết đó, một số ít của cư dân trên thế giới.
Dialogue: 0,0:17:59.00,0:18:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Nghiên cứu một vài dấu chỉ di truyền và vẫn còn rất nhiều\Nchỗ trống trên bản đồ này.
Dialogue: 0,0:18:03.00,0:18:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi chỉ mới nối các chấm lại với nhau thôi.\NCái chúng tôi cần làm là
Dialogue: 0,0:18:05.00,0:18:09.00,Default,,0000,0000,0000,,tăng kích cỡ mẫu lên bằng cách tăng cường độ hoặc hơn
Dialogue: 0,0:18:09.00,0:18:13.00,Default,,0000,0000,0000,,hàng trăm ngàn mẫu DNA từ mọi người trên khắp thế giới.
Dialogue: 0,0:18:13.00,0:18:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Và đó là nguồn gốc của "Dự án bản đồ gen".
Dialogue: 0,0:18:16.00,0:18:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Dự án này được xúc tiến vào tháng 4 năm 2005.
Dialogue: 0,0:18:19.00,0:18:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Nó có 3 phần chính. Hiển nhiên, khoa học\Nlà một phần lớn của nó.
Dialogue: 0,0:18:23.00,0:18:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi làm nghiên cứu thực địa này\Ntrên toàn thế giới dựa vào cư dân bản địa.
Dialogue: 0,0:18:26.00,0:18:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Những người sống lâu tại một địa điểm
Dialogue: 0,0:18:29.00,0:18:31.00,Default,,0000,0000,0000,,có mối liên hệ với nơi họ sống
Dialogue: 0,0:18:31.00,0:18:33.00,Default,,0000,0000,0000,,mà hầu hết chúng ta đều đã mất nó.
Dialogue: 0,0:18:34.00,0:18:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy nên, tổ tiên của tôi đến từ Bắc Âu.
Dialogue: 0,0:18:36.00,0:18:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Tôi sống ở bờ biển phía đông Bắc Mỹ khi tôi không đi du lịch.
Dialogue: 0,0:18:39.00,0:18:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Vậy tôi là dân bản địa vùng nào? Không nơi nào cả.\NGene của tôi bị đảo lộn hết rồi.
Dialogue: 0,0:18:42.00,0:18:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng vẫn có những người còn giữ được\Nmối liên kết đó với tổ tiên của họ
Dialogue: 0,0:18:45.00,0:18:48.00,Default,,0000,0000,0000,,cho phép chúng tôi cụ thể hóa kết quả DNA.
Dialogue: 0,0:18:48.00,0:18:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Đó là trọng tâm của nghiên cứu thực địa,
Dialogue: 0,0:18:50.00,0:18:52.00,Default,,0000,0000,0000,,cái cốt lõi mà chúng tôi đã thiết lập\Ntrên toàn thế giới,
Dialogue: 0,0:18:52.00,0:18:55.00,Default,,0000,0000,0000,,10 nhóm dân cư, những nhà di truyền học hàng đầu.
Dialogue: 0,0:18:55.00,0:18:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng thêm vào đó, chúng tôi cũng muốn mở rộng\Nnghiên cứu này tới bất cứ người nào trên thế giới.
Dialogue: 0,0:18:58.00,0:19:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có thường xuyên tham gia vào một nghiên cứu khoa học lớn?
Dialogue: 0,0:19:02.00,0:19:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Dự án bản đồ gene người, hay Sứ mệnh Mars Rover.
Dialogue: 0,0:19:04.00,0:19:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Trong trường hợp này, bạn thực sự làm được.
Dialogue: 0,0:19:06.00,0:19:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có thể lên trang web của chúng tôi,\NNationalgeographic/genographic.
Dialogue: 0,0:19:10.00,0:19:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Bạn có thể đặt 1 bộ mẫu thử.\NBạn có thể thử DNA của mình.
Dialogue: 0,0:19:13.00,0:19:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Và bạn có thể gửi kết quả này tới cơ sở dữ liệu,
Dialogue: 0,0:19:16.00,0:19:18.00,Default,,0000,0000,0000,,và kể cho chúng tôi nghe một chút về cây gia hệ của bạn,\N
Dialogue: 0,0:19:18.00,0:19:22.00,Default,,0000,0000,0000,,phân tích dữ liệu như một phần nỗ lựa của khoa học.
Dialogue: 0,0:19:22.00,0:19:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Bây giờ đây đều là các tập đoàn phi lợi nhuận,\Nvậy nên tiền mà chúng tôi kiếm được,
Dialogue: 0,0:19:26.00,0:19:29.00,Default,,0000,0000,0000,,sau khi trừ đi chi phí thực hiện thí nghiệm và\Nchế tạo các thành phần của bộ kit,
Dialogue: 0,0:19:29.00,0:19:31.00,Default,,0000,0000,0000,,sẽ được bơm ngược lại vào dự án.
Dialogue: 0,0:19:31.00,0:19:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Phần lớn được chi cho Quỹ Legacy,
Dialogue: 0,0:19:33.00,0:19:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Đây là một tổ chức từ thiện, cơ bản tổ chức này
Dialogue: 0,0:19:37.00,0:19:39.00,Default,,0000,0000,0000,,tài trợ cho các dân tộc bản địa trên khắp thế giới
Dialogue: 0,0:19:39.00,0:19:43.00,Default,,0000,0000,0000,,về học tập, văn hóa khởi xướng bởi họ.
Dialogue: 0,0:19:43.00,0:19:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Họ tham gia quỹ này để làm nhiều dự án khác nhau,
Dialogue: 0,0:19:45.00,0:19:47.00,Default,,0000,0000,0000,,tôi sẽ cho bạn xem vài ví dụ.
Dialogue: 0,0:19:47.00,0:19:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi đang làm gì với dự án này?\NChúng tôi có khoảng 25 000 mẫu
Dialogue: 0,0:19:50.00,0:19:52.00,Default,,0000,0000,0000,,được thu thập từ dân bản địa trên toàn thế giới.
Dialogue: 0,0:19:52.00,0:19:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Điều tuyệt vời nhất là sự quan tâm của công chúng;
Dialogue: 0,0:19:55.00,0:19:58.00,Default,,0000,0000,0000,,210 000 người đã đặt những bộ kit này
Dialogue: 0,0:19:58.00,0:20:00.00,Default,,0000,0000,0000,,từ khi chúng tôi triển khai vào 2 năm trước.
Dialogue: 0,0:20:00.00,0:20:03.00,Default,,0000,0000,0000,,nó đã thu về cỡ 5 triệu đô la,
Dialogue: 0,0:20:03.00,0:20:06.00,Default,,0000,0000,0000,,điểm chính là, một nửa số tiền thu về\Nđược gửi thẳng vào Quỹ Legacy.
Dialogue: 0,0:20:06.00,0:20:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Chúng tôi vừa trao số tiền tài trợ Legacy đầu tiên cỡ\N500 000 đô la.
Dialogue: 0,0:20:10.00,0:20:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Những dự án trên thế giới -\Nthu thập những bài đồng dao ở Sierra Leone
Dialogue: 0,0:20:13.00,0:20:16.00,Default,,0000,0000,0000,,bảo tồn mẫu dệt truyền thống ở Gaza,
Dialogue: 0,0:20:16.00,0:20:19.00,Default,,0000,0000,0000,,phục hồi ngôn ngữ ở Tajkistan, vân vân...
Dialogue: 0,0:20:19.00,0:20:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Dự án này đang phát triển rất tốt
Dialogue: 0,0:20:22.00,0:20:26.00,Default,,0000,0000,0000,,và tôi mong bạn hãy vào trang web của chúng tôi\Nvà xem những thông tin này.
Dialogue: 0,0:20:26.00,0:20:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Cảm ơn các bạn.
Dialogue: 0,0:20:28.00,0:20:30.00,Default,,0000,0000,0000,,(vỗ tay)