[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.13,0:00:13.47,Default,,0000,0000,0000,,W 1845 roku inwazyjna\Nchoroba grzybicza zaatakowała
Dialogue: 0,0:00:13.47,0:00:17.28,Default,,0000,0000,0000,,rozległe pola ziemniaczane w Irlandii.
Dialogue: 0,0:00:17.28,0:00:19.26,Default,,0000,0000,0000,,Skutki były druzgocące.
Dialogue: 0,0:00:19.26,0:00:21.62,Default,,0000,0000,0000,,Milion osób zmarło z głodu,
Dialogue: 0,0:00:21.62,0:00:25.83,Default,,0000,0000,0000,,a kolejny milion musiał opuścić Irlandię.
Dialogue: 0,0:00:25.83,0:00:31.87,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie unikamy takich katastrof\Nrolniczych dzięki pestycydom.
Dialogue: 0,0:00:31.87,0:00:35.64,Default,,0000,0000,0000,,To syntetyczne substancje chemiczne\Ndo zwalczania insektów,
Dialogue: 0,0:00:35.64,0:00:37.09,Default,,0000,0000,0000,,zbędnych chwastów,
Dialogue: 0,0:00:37.09,0:00:38.05,Default,,0000,0000,0000,,grzybów,
Dialogue: 0,0:00:38.05,0:00:39.05,Default,,0000,0000,0000,,gryzoni
Dialogue: 0,0:00:39.05,0:00:40.12,Default,,0000,0000,0000,,i bakterii,
Dialogue: 0,0:00:40.12,0:00:42.27,Default,,0000,0000,0000,,mogących zagrozić zasobom żywności.
Dialogue: 0,0:00:42.27,0:00:44.75,Default,,0000,0000,0000,,To istotna część piramidy żywienia.
Dialogue: 0,0:00:44.75,0:00:49.09,Default,,0000,0000,0000,,Wraz ze wzrostem populacji\Nuprawy monokulturowe
Dialogue: 0,0:00:49.09,0:00:51.71,Default,,0000,0000,0000,,pomagają wydajnie karmić ludzi.
Dialogue: 0,0:00:51.71,0:00:57.04,Default,,0000,0000,0000,,Ale narażają też żywność\Nna atak szkodników.
Dialogue: 0,0:00:57.04,0:01:00.67,Default,,0000,0000,0000,,To sprawia, że stajemy się\Nbardziej zależni od pestycydów.
Dialogue: 0,0:01:00.67,0:01:06.50,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie spuszczamy na ziemię ponad\Ndwa miliardy kilogramów pestycydów rocznie
Dialogue: 0,0:01:06.50,0:01:09.20,Default,,0000,0000,0000,,w celu zwalczania niepożądanych gości.
Dialogue: 0,0:01:09.20,0:01:12.07,Default,,0000,0000,0000,,Walka ze szkodnikami,\Nszczególnie insektami,
Dialogue: 0,0:01:12.07,0:01:15.03,Default,,0000,0000,0000,,naznaczyła długą historię rolnictwa.
Dialogue: 0,0:01:15.03,0:01:17.38,Default,,0000,0000,0000,,Źródła sprzed tysięcy lat wskazują,
Dialogue: 0,0:01:17.38,0:01:21.35,Default,,0000,0000,0000,,że po żniwach ludzie palili część upraw,
Dialogue: 0,0:01:21.35,0:01:23.80,Default,,0000,0000,0000,,żeby pozbyć się szkodników.
Dialogue: 0,0:01:23.80,0:01:29.12,Default,,0000,0000,0000,,Istnieją nawet dowody, że w starożytności\Nludziom pomagały inne insekty.
Dialogue: 0,0:01:29.12,0:01:34.62,Default,,0000,0000,0000,,W 300 roku n.e. chińscy rolnicy\Ncelowo hodowali w sadach pomarańczy
Dialogue: 0,0:01:34.62,0:01:38.87,Default,,0000,0000,0000,,drapieżne mrówki, żeby chronić drzewa\Nprzed innymi insektami.
Dialogue: 0,0:01:38.87,0:01:41.48,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy upowszechniło się\Nrolnictwo wielkoobszarowe,
Dialogue: 0,0:01:41.48,0:01:47.13,Default,,0000,0000,0000,,ludzie zaczęli spryskiwać uprawy\Narsenem, ołowiem i miedzią.
Dialogue: 0,0:01:47.13,0:01:51.01,Default,,0000,0000,0000,,Jednak one również były\Nbardzo toksyczne dla człowieka.
Dialogue: 0,0:01:51.01,0:01:54.37,Default,,0000,0000,0000,,Wraz z rosnącym zapotrzebowaniem\Nna bezpieczniejsze produkty
Dialogue: 0,0:01:54.37,0:01:56.98,Default,,0000,0000,0000,,wzrastała potrzeba\Nna skuteczne środki chemiczne,
Dialogue: 0,0:01:56.98,0:02:00.22,Default,,0000,0000,0000,,które mogłyby zwalczać\Nszkodniki na większą skalę.
Dialogue: 0,0:02:00.22,0:02:04.63,Default,,0000,0000,0000,,Zapoczątkowało to epokę\Npestycydów chemicznych.
Dialogue: 0,0:02:04.63,0:02:08.90,Default,,0000,0000,0000,,W 1948 roku szwajcarski chemik\NPaul Hermann Müller
Dialogue: 0,0:02:08.90,0:02:12.00,Default,,0000,0000,0000,,otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie
Dialogue: 0,0:02:12.00,0:02:18.44,Default,,0000,0000,0000,,dichlorodifenylotrichloroetanu,\Nznanego również jako DDT.
Dialogue: 0,0:02:18.44,0:02:23.26,Default,,0000,0000,0000,,Ta nowa cząsteczka posiadała niezrównaną\Nsiłę zwalczania wielu gatunków insektów
Dialogue: 0,0:02:23.26,0:02:28.21,Default,,0000,0000,0000,,aż do lat 50. XX wieku,\Nkiedy insekty się na nią uodporniły.
Dialogue: 0,0:02:28.21,0:02:33.27,Default,,0000,0000,0000,,Co gorsza, środek ten doprowadził\Ndo dramatycznego spadku populacji ptaków,
Dialogue: 0,0:02:33.27,0:02:35.37,Default,,0000,0000,0000,,skażenia zasobów wodnych,
Dialogue: 0,0:02:35.37,0:02:40.28,Default,,0000,0000,0000,,aż odkryto, że powoduje u człowieka\Ndługotrwałe problemy zdrowotne.
Dialogue: 0,0:02:40.28,0:02:45.11,Default,,0000,0000,0000,,W 1972 roku w Stanach Zjednoczonych\Nwprowadzono zakaz stosowania DDT,
Dialogue: 0,0:02:45.11,0:02:48.94,Default,,0000,0000,0000,,a mimo to jego skutki odczuwalne są\Nw środowisku do dziś.
Dialogue: 0,0:02:48.94,0:02:52.45,Default,,0000,0000,0000,,Od tamtej pory naukowcy\Nszukają innych możliwości.
Dialogue: 0,0:02:52.45,0:02:56.49,Default,,0000,0000,0000,,Za każdym razem naukowcy trafiają\Nna tę samą przeszkodę,
Dialogue: 0,0:02:56.49,0:02:58.74,Default,,0000,0000,0000,,szybki rozwój gatunków.
Dialogue: 0,0:02:58.74,0:03:01.33,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ pestycydy niszczą\Npopulacje szkodników,
Dialogue: 0,0:03:01.33,0:03:05.72,Default,,0000,0000,0000,,pozostają tylko najbardziej\Nodporne osobniki.
Dialogue: 0,0:03:05.72,0:03:08.82,Default,,0000,0000,0000,,Przekazują one następnemu pokoleniu geny
Dialogue: 0,0:03:08.82,0:03:10.64,Default,,0000,0000,0000,,odporne na pestycydy.
Dialogue: 0,0:03:10.64,0:03:13.19,Default,,0000,0000,0000,,Tak powstały superinsekty,
Dialogue: 0,0:03:13.19,0:03:15.61,Default,,0000,0000,0000,,jak stonka ziemniaczana
Dialogue: 0,0:03:15.61,0:03:19.38,Default,,0000,0000,0000,,odporna na ponad 50 różnych\Nśrodków owadobójczych.
Dialogue: 0,0:03:19.38,0:03:23.83,Default,,0000,0000,0000,,Kolejnym minusem jest\Nnegatywny wpływ na inne insekty.
Dialogue: 0,0:03:23.83,0:03:29.45,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre z nich to pomocne drapieżniki\Nszkodników roślin lub ważni zapylacze.
Dialogue: 0,0:03:29.45,0:03:34.26,Default,,0000,0000,0000,,Pozbycie się ich powoduje też pozbycie się\Nprzynoszonych przez nie korzyści.
Dialogue: 0,0:03:34.26,0:03:36.28,Default,,0000,0000,0000,,Pestycydy zostały z czasem ulepszone
Dialogue: 0,0:03:36.28,0:03:39.32,Default,,0000,0000,0000,,i obecnie regulują je surowe\Nnormy bezpieczeństwa,
Dialogue: 0,0:03:39.32,0:03:42.90,Default,,0000,0000,0000,,ale pestycydy wciąż mogą\Nzanieczyszczać glebę i wodę,
Dialogue: 0,0:03:42.90,0:03:44.31,Default,,0000,0000,0000,,wpływać na faunę i florę,
Dialogue: 0,0:03:44.31,0:03:46.18,Default,,0000,0000,0000,,a nawet szkodzić ludziom.
Dialogue: 0,0:03:46.18,0:03:50.74,Default,,0000,0000,0000,,Zważywszy na wszystkie te zagrożenia,\Ndlaczego nadal używamy pestycydów?
Dialogue: 0,0:03:50.74,0:03:52.28,Default,,0000,0000,0000,,Choć nie są pozbawione wad,
Dialogue: 0,0:03:52.28,0:03:57.16,Default,,0000,0000,0000,,pestycydy najlepiej\Nzwalczają klęski rolnicze,
Dialogue: 0,0:03:57.16,0:03:59.96,Default,,0000,0000,0000,,nie wspominając o chorobach\Nprzenoszonych przez komary.
Dialogue: 0,0:03:59.96,0:04:04.84,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy poszukują alternatywnych\Nsposobów zwalczania szkodników,
Dialogue: 0,0:04:04.84,0:04:06.98,Default,,0000,0000,0000,,które równoważą wymogi\Nw produkcji żywności
Dialogue: 0,0:04:06.98,0:04:09.40,Default,,0000,0000,0000,,i względy ekologiczne.
Dialogue: 0,0:04:09.40,0:04:12.46,Default,,0000,0000,0000,,Przyroda stała się\Ngłównym źródłem inspiracji,
Dialogue: 0,0:04:12.46,0:04:14.84,Default,,0000,0000,0000,,od roślinnych i grzybiczych\Nsubstancji chemicznych,
Dialogue: 0,0:04:14.84,0:04:17.12,Default,,0000,0000,0000,,które mogą odstraszać\Nlub przyciągać insekty,
Dialogue: 0,0:04:17.12,0:04:20.76,Default,,0000,0000,0000,,po werbowanie innych insektów\Ndo ochrony upraw.
Dialogue: 0,0:04:20.76,0:04:24.24,Default,,0000,0000,0000,,Zwracamy się też ku zaawansowanym\Ntechnologicznie rozwiązaniom, jak drony.
Dialogue: 0,0:04:24.24,0:04:26.93,Default,,0000,0000,0000,,Zaprogramowane do latania nad uprawami
Dialogue: 0,0:04:26.93,0:04:29.94,Default,,0000,0000,0000,,maszyny korzystają z czujników i GPS,
Dialogue: 0,0:04:29.94,0:04:32.45,Default,,0000,0000,0000,,żeby przeprowadzać bardziej\Nukierunkowane rozpylania,
Dialogue: 0,0:04:32.45,0:04:36.30,Default,,0000,0000,0000,,ograniczające oddziaływanie\Npestycydu na środowisko.
Dialogue: 0,0:04:36.30,0:04:38.83,Default,,0000,0000,0000,,Łącząc wiedzę biologiczną,
Dialogue: 0,0:04:38.83,0:04:40.28,Default,,0000,0000,0000,,świadomość ekologiczną
Dialogue: 0,0:04:40.28,0:04:43.27,Default,,0000,0000,0000,,i ulepszone technologie, \Nmamy większą szansę
Dialogue: 0,0:04:43.27,0:04:46.63,Default,,0000,0000,0000,,na znalezienie holistycznego\Nrozwiązania problemu szkodników.
Dialogue: 0,0:04:46.63,0:04:50.64,Default,,0000,0000,0000,,Pestycydy mogą nigdy nie pozbyć się\Nkontrowersyjnej reputacji,
Dialogue: 0,0:04:50.64,0:04:51.96,Default,,0000,0000,0000,,ale to dzięki nim
Dialogue: 0,0:04:51.96,0:04:54.99,Default,,0000,0000,0000,,możemy zagwarantować,\Nże katastrofy rolnicze
Dialogue: 0,0:04:54.99,0:04:56.93,Default,,0000,0000,0000,,już się nie powtórzą.