WEBVTT

00:00:00.760 --> 00:00:02.735
Šta kada bi naše biljke

00:00:02.760 --> 00:00:05.456
mogle da osete
nivo toksina u zemljištu

00:00:05.480 --> 00:00:08.520
i izraze taj nivo putem boje svog lišća?

00:00:09.680 --> 00:00:13.000
Šta kada bi te biljke mogle
i da uklone te toksine iz tla?

00:00:14.560 --> 00:00:16.656
A šta kada bi one mogle

00:00:16.680 --> 00:00:18.536
da proizvedu svoju ambalažu

00:00:18.560 --> 00:00:21.136
ili da se naprave tako da se beru

00:00:21.160 --> 00:00:23.416
samo patentiranim mašinama
svoga vlasnika?

00:00:23.440 --> 00:00:25.336
Šta se desi kada biološki dizajn

00:00:25.360 --> 00:00:28.896
pokreće motivacija masovno
proizvedenih dobara?

00:00:28.920 --> 00:00:30.520
Kakav bi to čudan svet bio?

NOTE Paragraph

00:00:31.240 --> 00:00:35.256
Zovem se Ani i ja sam dizajnerka
i istraživač u medijskoj laboratoriji MIT,

00:00:35.280 --> 00:00:39.416
gde sam deo nove i jedinstvene grupe
koja se zove Fikcija dizajna,

00:00:39.440 --> 00:00:43.536
a tu se bavimo nečim što je
između naučne fantastike i činjenica.

00:00:43.560 --> 00:00:47.696
Na MIT-u imam dovoljno sreće
da radim sa naučnicima

00:00:47.720 --> 00:00:49.696
koji izučavaju svakakve
najnovije oblasti,

00:00:49.720 --> 00:00:52.096
poput sintetičke neurobiologije,

00:00:52.120 --> 00:00:54.136
veštačke inteligencije,
veštačkog života

00:00:54.160 --> 00:00:55.896
i svega ostalog sličnog tome.

00:00:55.920 --> 00:00:59.736
Širom kampusa, tu su
zaista briljantni naučnici

00:00:59.760 --> 00:01:03.256
koji postavljaju pitanja poput onoga
kako svet načiniti boljim mestom.

00:01:03.280 --> 00:01:06.176
Deo onoga što moja grupa voli da pita
je to: "Šta je bolje?"

00:01:06.200 --> 00:01:08.296
Šta je bolje za vas, za mene,

00:01:08.320 --> 00:01:10.456
za belkinju, gej muškarca,

00:01:10.480 --> 00:01:12.976
veterana, dete sa prostetičkim udom?

00:01:13.000 --> 00:01:15.056
Tehnologija nikad nije neutralna.

00:01:15.080 --> 00:01:16.736
Ona oblikuje stvarnost

00:01:16.760 --> 00:01:18.536
i održava kontekst.

00:01:18.560 --> 00:01:22.296
Možete li zamisliti šta bi ovo reklo
o balansu života i posla na vašem poslu

00:01:22.320 --> 00:01:24.496
kada bi vam od prvog dana davali ovo?

NOTE Paragraph

00:01:24.520 --> 00:01:25.936
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:01:25.960 --> 00:01:28.216
Verujem da je uloga umetnika i inženjera

00:01:28.240 --> 00:01:30.376
da postavljaju krucijalna pitanja.

00:01:30.400 --> 00:01:32.816
Umetnost je ono kako vidite
i osećate budućnost,

00:01:32.840 --> 00:01:35.296
a danas je uzbudljivo vreme
da se bude dizajner,

00:01:35.320 --> 00:01:37.456
uz sve nove alate koji postaju dostupni.

00:01:37.480 --> 00:01:39.056
Na primer, sintetička biologija

00:01:39.080 --> 00:01:41.976
pokušava da predstavi biologiju
kao problem dizajna.

00:01:42.000 --> 00:01:43.536
Kroz ove razvoje,

00:01:43.560 --> 00:01:46.496
u mojoj laboratoriji se pitamo
koje su uloge i odgovornosti

00:01:46.520 --> 00:01:50.856
umetnika, dizajnera, naučnika
ili poslovnog čoveka?

00:01:50.880 --> 00:01:52.416
Koje su implikacije

00:01:52.440 --> 00:01:55.176
sintetičke biologije,
genetskog inženjeringa

00:01:55.200 --> 00:01:59.816
i kako oni oblikuju naš pojam toga
šta znači biti čovek?

00:01:59.840 --> 00:02:03.136
Koje su implikacije ovoga
na društvo, na evoluciju

00:02:03.160 --> 00:02:05.736
i kakvi su sve ulozi u igri?

NOTE Paragraph

00:02:05.760 --> 00:02:08.976
Moje sopstveno spekulativno
istraživanje o dizajnu trenutno

00:02:09.000 --> 00:02:10.416
tiče se sintetičke biologije,

00:02:10.440 --> 00:02:13.456
ali za rezultate
koji su više vođeni emocijama.

00:02:13.480 --> 00:02:16.256
Opsednuta sam mirisom
kao prostorom za dizajn,

00:02:16.280 --> 00:02:19.096
i ovaj proces je započeo idejom,

00:02:19.120 --> 00:02:22.896
šta kada biste mogli da napravite
selfi mirisa, smelfi?

NOTE Paragraph

00:02:22.920 --> 00:02:24.376
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:02:24.400 --> 00:02:27.136
Šta kada biste mogli da snimite
miris sopstvenog tela

00:02:27.160 --> 00:02:29.216
i pošaljete ga partneru?

00:02:29.240 --> 00:02:33.016
Zanimljivo je da sam otkrila da je ovo
bila tradicija u Austriji u 19. veku

00:02:33.040 --> 00:02:35.656
kada su parovi kao deo udvaranja
čuvali komadić jabuke

00:02:35.680 --> 00:02:38.256
ispod pazuha tokom plesa,

00:02:38.280 --> 00:02:39.816
i na kraju večeri,

00:02:39.840 --> 00:02:43.216
devojka bi voćku dala momku
koji joj se najviše dopao,

00:02:43.240 --> 00:02:45.416
i ukoliko bi to bilo obostrano,

00:02:45.440 --> 00:02:47.376
on bi pojeo tu smrdjivu jabuku.

NOTE Paragraph

00:02:47.400 --> 00:02:50.520
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:02:51.680 --> 00:02:54.976
Poznato je da je Napoleon napisao
Žozefini mnogo ljubavnih pisama,

00:02:55.000 --> 00:02:59.256
ali možda najčuvenija je njegova
kratka i hitna poruka:

00:02:59.280 --> 00:03:01.496
"Kući za tri dana. Ne kupaj se."

NOTE Paragraph

00:03:01.520 --> 00:03:03.576
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:03:03.600 --> 00:03:05.760
I Napoleon i Žozefina
obožavali su ljubičice.

00:03:07.320 --> 00:03:09.456
Žozefina je nosila parfem od ljubičica,

00:03:09.480 --> 00:03:11.296
na dan svadbe je nosila ljubičice

00:03:11.320 --> 00:03:13.209
i Napoleon joj je slao buket ljubičica

00:03:13.209 --> 00:03:14.896
svake godine na njihovu godišnjicu.

00:03:14.920 --> 00:03:16.496
Kada je Žozefina preminula,

00:03:16.520 --> 00:03:18.326
na njenom grobu posadio je ljubičice,

00:03:18.326 --> 00:03:19.936
i tik pre nego što je izgnan,

00:03:19.960 --> 00:03:22.096
vratio se na grobno mesto

00:03:22.120 --> 00:03:24.776
i ubrao nešto od tog cveća,
zatvorio ga u medaljon

00:03:24.800 --> 00:03:26.536
i nosio sa sobom do svoje smrti.

NOTE Paragraph

00:03:26.560 --> 00:03:28.096
Ovo me je tako dirnulo,

00:03:28.120 --> 00:03:32.016
pomislila sam, mogu li da napravim
ljubičicu koja bi mirisala kao Žozefina?

00:03:32.040 --> 00:03:33.696
Šta kada bi, do kraja večnosti,

00:03:33.720 --> 00:03:35.416
svaki put kada odete na njen grob,

00:03:35.416 --> 00:03:38.370
mogli da pomirišete Žozefinu
onakvu kakvu je Napoelon voleo?

00:03:38.370 --> 00:03:41.016
Da li bismo mogli da osmislimo
nove načine za žaljenje,

00:03:41.040 --> 00:03:43.136
nove rituale prisećanja?

00:03:43.160 --> 00:03:45.856
Ipak smo napravili transgenske useve,

00:03:45.880 --> 00:03:48.016
koji su osmišljeni zbog veće zarade,

00:03:48.040 --> 00:03:50.176
useve koji odolevaju transportu,

00:03:50.200 --> 00:03:52.136
useve koji imaju dug životni vek,

00:03:52.160 --> 00:03:54.726
useve koji su slatkog ukusa
ali odolevaju štetočinama,

00:03:54.726 --> 00:03:58.056
ponekad po cenu hranljive vrednosti.

00:03:58.080 --> 00:04:02.656
Možemo li iskoristiti iste tehnologije
za emotivno osetljive rezultate?

NOTE Paragraph

00:04:02.680 --> 00:04:04.146
Trenutno u mojoj laboratoriji

00:04:04.146 --> 00:04:07.296
izučavam pitanja poput tog
zbog čega čovek miriše kao čovek?

00:04:07.320 --> 00:04:09.936
Ispostavlja se da je to prilično složeno.

00:04:09.960 --> 00:04:13.176
Faktori poput ishrane,
lekova, stila života,

00:04:13.200 --> 00:04:15.216
sve utiče na to kako mirišete.

00:04:15.240 --> 00:04:17.776
Otkrila sam da je znoj većinom bez mirisa,

00:04:17.800 --> 00:04:19.935
ali naše bakterije i mikrobiom

00:04:19.959 --> 00:04:23.696
su odgovorni za vaš miris,
raspoloženje, identitet

00:04:23.720 --> 00:04:25.336
i mnogo više toga.

00:04:25.360 --> 00:04:27.656
Postoje razni molekuli koje ispuštate,

00:04:27.680 --> 00:04:29.960
a koje primetimo samo podsvesno.

NOTE Paragraph

00:04:31.120 --> 00:04:33.456
Beležila sam i skupljala

00:04:33.480 --> 00:04:35.656
bakterije sa raznih mesta na svom telu.

00:04:35.680 --> 00:04:37.656
Nakon razgovora s naučnikom,
pomislili smo

00:04:37.680 --> 00:04:39.376
možda bi savršena mešavina Ani

00:04:39.400 --> 00:04:43.376
bila 10% ključne kosti, 30% pazuha,

00:04:43.400 --> 00:04:45.696
40% bikini zone i tako dalje,

00:04:45.720 --> 00:04:48.776
i ponekad bih dala istraživačima
iz drugih laboratorija

00:04:48.800 --> 00:04:50.456
da pomirišu moje uzorke.

00:04:50.480 --> 00:04:53.656
Zanimljivo je čuti kako miris tela

00:04:53.680 --> 00:04:56.496
ljudi osete van konteksta tela.

00:04:56.520 --> 00:04:58.096
Dobila sam odgovore poput:

00:04:58.120 --> 00:05:00.576
miriše kao cveće, kao piletina,

00:05:00.600 --> 00:05:01.816
kao kornfleks,

00:05:01.840 --> 00:05:03.296
kao goveđe meso.

NOTE Paragraph

00:05:03.320 --> 00:05:05.216
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:05:05.240 --> 00:05:08.800
U isto vreme, uzgajam biljke mesožderke,

00:05:08.800 --> 00:05:12.536
zbog njihove sposobnosti da ispuštaju
mirise nalik na meso da bi privukle plen,

00:05:12.560 --> 00:05:15.376
kako bi pokušala da stvorim
nešto nalik na simbiozu

00:05:15.400 --> 00:05:18.320
između mojih bakterija i ovog organizma.

00:05:19.520 --> 00:05:22.176
I tako, na MIT-u sam i u kafiću

00:05:22.200 --> 00:05:24.496
i pričam sa naučnikom

00:05:24.520 --> 00:05:26.896
koji je slučajno hemičar i botaničar

00:05:26.920 --> 00:05:28.816
i pričam mu o svom projektu

00:05:28.840 --> 00:05:31.976
a on kaže: "Pa to zvuči kao botanika
za usamljene žene."

NOTE Paragraph

00:05:32.000 --> 00:05:35.016
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:05:35.040 --> 00:05:37.936
Nezabrinuta, kažem: "U redu."

00:05:37.960 --> 00:05:39.176
Izazvala sam ga.

00:05:39.200 --> 00:05:42.496
"Možemo li da napravimo biljku
koja će mi uzvratiti ljubav?"

00:05:42.520 --> 00:05:45.810
Iz nekog razloga rekao je:
"Naravno, zašto da ne?"

NOTE Paragraph

00:05:45.810 --> 00:05:48.966
Počeli smo sa tim, da li možemo
da nateramo biljku da raste ka meni

00:05:48.966 --> 00:05:50.416
kao da sam ja sunce?

00:05:50.440 --> 00:05:54.376
Izučavamo mehanizme u biljkama
poput fototropizma,

00:05:54.400 --> 00:05:56.576
koji tera biljke da rastu ka suncu

00:05:56.600 --> 00:05:58.576
tako što proizvodi hormone poput auksina

00:05:58.600 --> 00:06:01.376
zbog koga ćelije rastu duže
na strani biljke gde je senka.

00:06:01.376 --> 00:06:03.416
Trenutno pravim niz karmina

00:06:03.440 --> 00:06:05.256
koji su prožeti ovim hemikalijama

00:06:05.280 --> 00:06:09.106
koje mi pružaju mogućnost da sa biljkom
komuniciram kroz njene hemijske signale -

00:06:09.106 --> 00:06:12.376
karmini od kojih biljke rastu
tamo gde ih ja poljubim,

00:06:12.400 --> 00:06:15.136
biljke koje cvetaju
tamo gde poljubim cvet.

NOTE Paragraph

00:06:15.160 --> 00:06:17.936
Kroz ove projekte,

00:06:17.960 --> 00:06:19.376
postavljam pitanja poput toga

00:06:19.400 --> 00:06:21.096
kako da definišemo prirodu.

00:06:21.120 --> 00:06:24.656
Kako da definišemo prirodu
kada joj promenimo svojstva naukom,

00:06:24.680 --> 00:06:26.096
i kada treba to da radimo?

00:06:26.120 --> 00:06:29.800
Da li da to radimo zbog zarade,
ili praktične koristi?

00:06:29.800 --> 00:06:31.566
Zarad emotivne koristi?

00:06:31.566 --> 00:06:35.196
Može li se biotehnologija koristiti
za stvaranje dela dirljivih poput muzike?

00:06:35.196 --> 00:06:37.056
Koje su granice između nauke

00:06:37.080 --> 00:06:39.920
i njene mogućnosti da oblikuje
naš emotivni pejzaž?

NOTE Paragraph

00:06:40.640 --> 00:06:44.416
Čuvena je mantra dizajna
da forma prati funkciju.

00:06:44.440 --> 00:06:48.496
Sada, uglavljena negde
između nauke, dizajna i umetnosti,

00:06:48.520 --> 00:06:51.240
pitam se, šta ako fikcija
informiše činjenice?

00:06:51.240 --> 00:06:53.296
Kakva bi to laboratorija bila

00:06:53.320 --> 00:06:55.936
i kakva bismo pitanja zajedno postavljali?

NOTE Paragraph

00:06:55.960 --> 00:06:58.296
Često u tehnologiji tražimo odgovor,

00:06:58.320 --> 00:06:59.856
ali kao umetnica i dizajnerka,

00:06:59.880 --> 00:07:02.376
volim da se zapitam: ali šta je pitanje?

NOTE Paragraph

00:07:02.400 --> 00:07:03.616
Hvala vam.

NOTE Paragraph

00:07:03.640 --> 00:07:07.000
(Aplauz)