WEBVTT

00:00:00.520 --> 00:00:02.096
Сарын тэмдэг.

00:00:02.120 --> 00:00:03.496
Цус.

00:00:03.520 --> 00:00:04.720
Менструаци.

00:00:05.440 --> 00:00:07.016
Заваан.

00:00:07.040 --> 00:00:08.656
Нууц.

00:00:08.680 --> 00:00:09.880
Нуугдмал.

00:00:10.400 --> 00:00:11.600
Яагаад?

NOTE Paragraph

00:00:12.760 --> 00:00:14.656
Бүхий л охид эмэгтэйчүүдийн

00:00:14.680 --> 00:00:18.496
амьдралынхаа турш 
сар бүр туулдаг

00:00:18.520 --> 00:00:20.696
биологийн нэг л процесс.

00:00:20.720 --> 00:00:25.036
Бидний байгалийн шалгарал, үржлийн
шалтгаалдаг гол хүчин зүйл болох

00:00:25.036 --> 00:00:27.640
маш чухал үзэгдэл.

00:00:28.480 --> 00:00:30.320
Гэхдээ бид үүнийг цээрлэдэг.

00:00:31.160 --> 00:00:34.040
Үүний талаар ярихаас эвгүйцэж, ичдэг.

NOTE Paragraph

00:00:35.840 --> 00:00:37.656
Миний сарын тэмдэг анх ирэхэд

00:00:37.680 --> 00:00:40.040
энэ талаар ярих хориотой гэж хэлэв.

00:00:40.760 --> 00:00:42.640
Бүр аав ахтайгаа хүртэл шүү.

00:00:43.640 --> 00:00:46.256
Энэ бүлэг хичээлийн номон дээр гарахад

00:00:46.280 --> 00:00:48.616
биологийн багш маань сэдвийг алгассан.

NOTE Paragraph

00:00:48.640 --> 00:00:51.320
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:00:52.000 --> 00:00:53.680
Би үүнээс юу сурсан гээч?

00:00:54.360 --> 00:00:57.520
Үүний талаар ярих нь ичгүүртэй гэж.

00:00:58.080 --> 00:01:00.736
Би өөрийн биеэсээ ичих болсон.

00:01:00.760 --> 00:01:03.816
Би сайн хүн байхын тулд

00:01:03.840 --> 00:01:05.800
сарын тэмдэээ үл тоомсорлосон.

NOTE Paragraph

00:01:06.440 --> 00:01:08.256
Судалгаагаар Энэтхэгийн бүс бүрт

00:01:08.280 --> 00:01:12.520
10 охидын 3 нь анх сарын тэмдэг ирэх үед

00:01:12.520 --> 00:01:14.800
энэ талаар мэддэггүй нь тогтоогдсон.

00:01:15.400 --> 00:01:18.006
Ражастаны зарим хэсэгт

00:01:18.006 --> 00:01:21.880
энэ тоо нь 10 охин тутмын 9 нь
болж өссөн байна.

00:01:22.800 --> 00:01:24.456
Та гайхах байх.

00:01:24.480 --> 00:01:26.696
Миний ярилцсан ихэнх охид

00:01:26.720 --> 00:01:30.536
анхны сарын тэмдэг нь ирэх үед 
энэ талаар мэдэлгүй

00:01:30.560 --> 00:01:32.936
цусны хорт хавдар туссан бөгөөд

00:01:32.960 --> 00:01:34.920
удахгүй нас барна гэж бодож байсан.

NOTE Paragraph

00:01:36.760 --> 00:01:39.696
Сарын тэмдгийн үеийн
ариун цэвэр нь

00:01:39.720 --> 00:01:42.280
нөхөн үржихүйн халдваруудын 
гол эрсдэлийн нэг юм.

00:01:43.040 --> 00:01:46.776
Гэхдээ Энэтхэгт охид, 
эмэгтэйчүүдийн 12 хувь л

00:01:46.776 --> 00:01:50.000
сарын тэмдгийн эрүүл ахуйн 
арга хэрэгслүүд хүртэж байна.

00:01:50.100 --> 00:01:52.336
Бодоод үзвэл 
нийт эмэгтэйчүүдийн 88 хувь нь

00:01:52.360 --> 00:01:57.456
сарын тэмдгийн үед ариун цэврээ 
хангаж чадахгүй байна.

NOTE Paragraph

00:01:57.480 --> 00:01:58.680
Би тэдний нэг байсан.

00:01:59.880 --> 00:02:02.816
Би Жархандын жижигхэн хот болох
Гарвад өссөн.

00:02:02.840 --> 00:02:05.960
Энд ариун цэврийн хэрэглэл 
авах нь ичгүүртэйд тооцогддог.

00:02:06.840 --> 00:02:08.895
Иймд анх сарын тэмдэг ирэхэд би

00:02:08.919 --> 00:02:10.680
даавууны өөдөс хэрэглэж эхэлсэн.

00:02:12.560 --> 00:02:15.216
Хэрэглэснийхээ дараа угаан,
дахиж хэрэглэж байлаа.

00:02:15.240 --> 00:02:16.496
Хадгалахын тулд

00:02:16.520 --> 00:02:19.136
хүмүүст сарын тэмдгээ мэдэгдүүлэхгүй гэж

00:02:19.160 --> 00:02:21.760
харанхуй, чийгтэй газар хадгалдаг байв.

00:02:22.520 --> 00:02:25.310
Дахин угааснаас даавуу нь ширүүн болж,

00:02:25.310 --> 00:02:28.530
хэрэглэсэн үед тууралт үүсч,
халдвар авдаг байсан.

NOTE Paragraph

00:02:28.880 --> 00:02:33.000
Тэр хотоос нүүх хүртлээ би таван
жил үүнийг хэрэглэсэн.

00:02:35.640 --> 00:02:37.976
Амьдралд минь гарсан өөр нэг асуудал нь

00:02:38.000 --> 00:02:40.296
сарын тэмдгийн үед охид, эмэгтэйчүүдийн

00:02:40.320 --> 00:02:44.656
дагах ёстой нийгмийн харилцааны
хоригууд байсан.

00:02:44.680 --> 00:02:46.976
Та бүхэн мэдэх байх гэхдээ

00:02:47.000 --> 00:02:49.960
мэдэхгүй нэгэнд нь зориулж
заримаас нь дурдъя.

NOTE Paragraph

00:02:50.720 --> 00:02:53.470
Би даршилсан өргөст хэмх
идэж эсвэл хүрч болохгүй байлаа.

00:02:53.840 --> 00:02:58.696
Би буйдан эсвэл бусдын
орон дээр суух эрхгүй байсан.

00:02:58.720 --> 00:03:01.176
Би сарын тэмдэг дууссаны дараа
толбо болоогүй ч

00:03:01.200 --> 00:03:03.136
цагаан хэрэглэлээ угаах ёстой байлаа.

00:03:03.160 --> 00:03:04.976
Намайг бохир хэмээн,

00:03:05.000 --> 00:03:09.800
шашны холбоотой эд зүйлд хүрэх, 
тахин шүтэхийг хорьдог байсан.

00:03:10.580 --> 00:03:13.126
Сарын тэмдэг нь ирсэн 
эмэгтэйчүүд орохыг хориглосон

00:03:13.126 --> 00:03:15.720
тэмдгүүд сүм, дуганы гадна 
байдаг.

NOTE Paragraph

00:03:17.080 --> 00:03:18.456
Хачирхалтай нь

00:03:18.480 --> 00:03:21.296
гэр бүлийн ахимаг настай эмэгтэйчүүд

00:03:21.320 --> 00:03:25.760
залуу охидод ийм дүрмүүдийг
тулгадаг байгаа юм.

00:03:26.360 --> 00:03:30.536
Тэд ч мөн эдгээрийг байх ёстой
хэм хэмжээ гэж хүлээн авч өссөн.

00:03:30.560 --> 00:03:33.576
Үүнийг зогсоохгүй бол

00:03:33.600 --> 00:03:35.616
цуу яриа, буруу ойлголт

00:03:35.640 --> 00:03:38.240
дараа, дараагийн үеүдэд дамжих болно.

NOTE Paragraph

00:03:39.240 --> 00:03:41.096
Энэ салбарт ажиллах
хугацаандаа

00:03:41.120 --> 00:03:43.796
охид тусдаа хооллож,
аяга тавгаа угаадаг зэрэг

00:03:43.796 --> 00:03:46.256
түүхүүд ч сонсож байсан.

00:03:46.280 --> 00:03:48.616
Сарын тэмдгийн үеэр
усанд орох хориотой бөгөөд

00:03:48.640 --> 00:03:52.720
зарим гэр бүл бусад гишүүдээс
тусгаарладаг байна.

00:03:53.720 --> 00:03:57.256
Энэтхэг эмэгтэйчүүдийн 85% нь

00:03:57.280 --> 00:04:02.600
эдгээрийн нэг эсвэл түүнээс дээш
хориог сар бүр дагах ёстой байдаг.

00:04:03.320 --> 00:04:05.396
Энэ байдал тэдний 
өөртөө итгэх итгэлд

00:04:05.396 --> 00:04:07.840
хэрхэн нөлөөлж байдгийг
төсөөлөөд үз дээ.

00:04:08.720 --> 00:04:11.456
Сэтгэл зүйн дарамт

00:04:11.480 --> 00:04:14.056
охидын зан ааш,

00:04:14.080 --> 00:04:15.816
сурлага

00:04:15.840 --> 00:04:20.480
өсөж, томрох үе шат бүрт
нөлөөлдөг.

NOTE Paragraph

00:04:21.760 --> 00:04:25.800
Би энэ хоригуудыг 13 жил
чандлан дагасан.

00:04:26.400 --> 00:04:28.776
Хамтрагч Тухинтайгаа
менструацийн талаар

00:04:28.800 --> 00:04:31.360
ярих үед миний үзэл бодол 
тэр чигээрээ өөрчлөгдсөн.

00:04:32.280 --> 00:04:37.736
2009 онд Тухин бид 2
дизайнаар магистрт сурч байлаа.

00:04:37.760 --> 00:04:39.416
Бид бие биедээ дурлаж,

00:04:39.440 --> 00:04:42.100
түүнтэй сарын тэмдгийн талаар ярих
асуудалгүй байв.

00:04:42.640 --> 00:04:45.140
Тухин энэ талаар
тийм ч сайн мэддэггүй байлаа.

NOTE Paragraph

00:04:45.520 --> 00:04:47.800
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:04:51.800 --> 00:04:55.416
Тэр охид сар бүр цус алдаж,
гэдэсний булчин нь татаж өвддөгийг

00:04:55.440 --> 00:04:56.856
олж мэдээд маш их гайхсан.

NOTE Paragraph

00:04:56.880 --> 00:04:58.976
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:04:59.000 --> 00:05:00.496
Тийм ээ.

00:05:00.520 --> 00:05:02.296
Тэр мөн сарын тэмдгийн үед

00:05:02.320 --> 00:05:07.496
охидод тавигддаг нийгмийн болоод 
гэр бүлийн олон хоригуудыг

00:05:07.520 --> 00:05:10.096
мэдээд цочролд орсон.

00:05:10.120 --> 00:05:12.176
Миний булчин өвдөх үед тэр надад туслахаар

00:05:12.200 --> 00:05:16.000
интернетээс сарын тэмдгийн талаар
мэдээлэл хайх болсон.

00:05:16.600 --> 00:05:18.336
Мэдсэн зүйлсээ надтай хуваалцахад нь

00:05:18.360 --> 00:05:21.360
би өөрөө энэ талаар 
хэр бага мэддэгээ ухаарсан.

00:05:21.960 --> 00:05:25.080
Миний итгэдэг зүйлсийн ихэнх нь
зүгээр л цуу яриа болж таарсан.

NOTE Paragraph

00:05:26.360 --> 00:05:27.896
Тэгээд бид бодсон л доо.

00:05:27.920 --> 00:05:30.256
Бид дээд боловсролтой мөртлөө

00:05:30.280 --> 00:05:32.376
сарын тэмдгийн тухай
ийм буруу ойлголттой бол

00:05:32.400 --> 00:05:36.400
сая сая охид мөн л ижил ойлголттой байгаа.

00:05:37.760 --> 00:05:40.510
Асуудлыг илүү гүнзгий ойлгохын тулд
сарын тэмдгийн тухай

00:05:40.510 --> 00:05:44.520
мэдээллийн дутмаг байдал
үүссэн шалтгааныг

00:05:44.520 --> 00:05:47.040
жилийн турш судалсан.

NOTE Paragraph

00:05:47.960 --> 00:05:49.696
Мэдлэг, мэдээллийн хомстол нь

00:05:49.720 --> 00:05:54.470
хөдөө орон нутагт л хамааралтай гэж
бид боддог ч

00:05:54.470 --> 00:05:56.936
судалгааны үеэр

00:05:56.960 --> 00:05:59.936
энэ асуудал хотуудад ч мөн 
адил байдгийг мэдсэн.

00:05:59.960 --> 00:06:04.320
Хотын боловсролтой анги
давхаргад ч ажиглагдсан.

00:06:05.280 --> 00:06:07.776
Олон эцэг эх, багш нартай ярилцаж,

00:06:07.800 --> 00:06:11.900
тэдний ихэнх нь охидынхоо сарын тэмдэг
ирэхээс нь өмнө

00:06:11.900 --> 00:06:15.760
энэ талын боловсрол
олгохыг хүсдэгийг олж мэдсэн.

00:06:16.840 --> 00:06:18.056
Гэвч

00:06:18.080 --> 00:06:21.616
тэдэнд зөв эх үүсвэр нь байдаггүй байна.

00:06:21.640 --> 00:06:23.206
Энэ нь мөн цээрлэдэг сэдэв учир

00:06:23.206 --> 00:06:25.960
энэ тухай ярихаасаа ичиж, санаа зовдог аж.

NOTE Paragraph

00:06:26.840 --> 00:06:28.480
Охидын сарын тэмдэг

00:06:28.480 --> 00:06:31.480
зургаагаас долдугаар ангид 
анх ирдэг боловч

00:06:31.480 --> 00:06:33.096
боловсролын хөтөлбөрт

00:06:33.120 --> 00:06:36.920
найм, есдүгээр ангид заадаг байна.

00:06:37.800 --> 00:06:39.360
Ярихаас цээрлэдэг учир

00:06:40.000 --> 00:06:43.440
багш нар одоо ч 
энэ сэдвийг алгассаар байна.

NOTE Paragraph

00:06:44.840 --> 00:06:49.096
Сургууль охидод заахгүй,

00:06:49.120 --> 00:06:51.256
эцэг эхчүүд энэ талаар ярихгүй.

00:06:51.280 --> 00:06:52.680
Тэгвэл охид хаачих вэ?

00:06:53.680 --> 00:06:56.520
24 жилийн өмнө бө одоо.

00:06:57.120 --> 00:06:58.400
Юу ч өөрчлөгдөөгүй байна.

00:07:00.120 --> 00:07:02.670
Би эдгээрийг Тухинтай хуваалцахад,

00:07:02.670 --> 00:07:04.806
бид охидод өөрсдөө 
сарын тэмдгийн талаар

00:07:04.806 --> 00:07:09.176
олж мэдэхэд нь туслах ямар нэгэн зүйл
бүтээвэл ямар вэ гэж бодсон.

00:07:09.200 --> 00:07:13.416
Мөн багш, эцэг эхчүүдийг
бага насны охидтойгоо

00:07:13.440 --> 00:07:16.360
зөвөөр ярихад нь туслах тийм зүйл.

NOTE Paragraph

00:07:17.840 --> 00:07:19.456
Судалгааны үеэр

00:07:19.480 --> 00:07:21.456
би маш олон түүхүүд цуглуулсан.

00:07:21.480 --> 00:07:26.160
Сарын тэмдгийн үеэр охидод
тохиолдсон түүхүүд юм.

00:07:26.800 --> 00:07:30.056
Эдгээр түүхүүд нь охидын 
сониуч занг хөтлөн,

00:07:30.080 --> 00:07:34.016
ойр дотны хүрээлэлдээ
энэ талаар ярих сонирхолтой болгоно.

00:07:34.040 --> 00:07:35.496
Бид үүнийг л хүссэн.

00:07:35.520 --> 00:07:38.856
Охидын сонирхлыг татаж,

00:07:38.880 --> 00:07:41.056
энэ талаар сурахад нь туслах
зүйлийг хүссэн.

00:07:41.080 --> 00:07:44.240
Эдгээр түүхийг охидод
сарын тэмдгийн талаар заахад ашигласан.

NOTE Paragraph

00:07:45.360 --> 00:07:48.456
Ингээд бид комик ном зохиож

00:07:48.480 --> 00:07:51.736
зурган дүрүүд нь эдгээр
түүхийг амилуулан,

00:07:51.760 --> 00:07:55.640
охидод сарын тэмдгийг
хөгжилтэй байдлаар заахаар шийдсэн.

00:07:56.360 --> 00:07:59.376
Бэлгийн бойжилтын 3 үе шатанд
байгаа охидыг төлөөлж

00:07:59.400 --> 00:08:01.040
гурван дүр гаргасан.

00:08:01.560 --> 00:08:04.736
Сарын тэмдэг нь ирээгүй байгаа Пинки.

00:08:04.760 --> 00:08:08.256
Номын үйл явдлын үеэр
сарын тэмдэг нь ирэх Жияа.

00:08:08.280 --> 00:08:11.536
Аль хэдийн сарын тэмдэг нь ирсэн Мира.

00:08:11.560 --> 00:08:13.976
Дөрөв дэх нь Прияа Диди.

00:08:14.000 --> 00:08:17.536
Түүгээр дамжуулан охид маань
өсөж, том болох,

00:08:17.560 --> 00:08:19.770
сарын тэмдгийн ариун цэврийн
талаар сурч авна.

NOTE Paragraph

00:08:20.455 --> 00:08:22.398
Энэ номоо бүтээх үедээ бид

00:08:22.423 --> 00:08:25.280
зургууд маань таагүй бус,

00:08:25.280 --> 00:08:28.360
соёлын хэм хэмжээнд нийцсэн
байхаар бодолцсон.

00:08:29.200 --> 00:08:33.056
Анхны загвараа туршиж үзэхэд,
охидод манай ном их таалагдсан.

00:08:33.080 --> 00:08:34.456
Тэд дуртайяа уншиж,

00:08:34.480 --> 00:08:37.240
сарын тэмдгийн талаар 
өөрсдөө сурч байсан.

00:08:38.039 --> 00:08:41.056
Эцэг эх, багш нарт номыг ашиглан
охидтой ярилцах

00:08:41.080 --> 00:08:42.775
илүү амар байлаа.

00:08:42.799 --> 00:08:45.776
Заримдаа бүр хөвгүүд ч
сонирхож байсан шүү.

NOTE Paragraph

00:08:45.800 --> 00:08:47.936
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:08:47.960 --> 00:08:49.720
(Алга ташилт)

NOTE Paragraph

00:08:51.840 --> 00:08:55.656
Комик ном нь сарын тэмдгийн 
талаар ярилцахад

00:08:55.680 --> 00:08:58.120
таатай орчинг бүрдүүлсэн.

00:08:58.720 --> 00:09:02.776
Олон сайн дурын ажилтнууд
энэ загварыг ашиглан,

00:09:02.800 --> 00:09:06.736
Энэтхэгийн таван мужид
сарын тэмдгийн талаар хичээл орсон.

00:09:06.760 --> 00:09:10.136
Нэг сайн дурын ажилтан маань
Ладакт байрлах хийд рүү аваачин,

00:09:10.160 --> 00:09:12.376
залуу лам нарт хичээл орсон.

NOTE Paragraph

00:09:12.400 --> 00:09:15.736
Бид номынхоо сүүлийн хувилбар болох
"Менструпедиа Комик"-оо

00:09:15.760 --> 00:09:18.520
өнгөрсөн оны 9 сард гаргасан.

00:09:19.120 --> 00:09:20.496
Одоог хүртэл нийт

00:09:20.520 --> 00:09:24.856
4000 гаруй охид номоор дамжуулан 
боловсрол авсан нь Энэтхэг болон

NOTE Paragraph

00:09:24.880 --> 00:09:27.536
(Алга ташилт)

NOTE Paragraph

00:09:27.560 --> 00:09:28.776
Баярлалаа.

NOTE Paragraph

00:09:28.800 --> 00:09:31.940
(Алга ташилт)

NOTE Paragraph

00:09:34.240 --> 00:09:36.040
10 гаруй оронд очсон байна.

00:09:37.160 --> 00:09:40.176
Бид номоо өөр хэл рүү орчуулсаар байгаа ба

00:09:40.200 --> 00:09:42.936
орон нутгийн байгууллагуудтай хамтран

00:09:42.960 --> 00:09:45.616
өөр орнуудад номоо хүргэхээр 
ажиллаж байна.

NOTE Paragraph

00:09:45.640 --> 00:09:48.576
Энэтхэгийн 15 сургууль

00:09:48.600 --> 00:09:52.016
өөрсдийн хөтөлбөрт
уг номыг багтаан,

00:09:52.040 --> 00:09:54.006
охидод сарын тэмдгийн талаар зааж байна.

NOTE Paragraph

00:09:54.006 --> 00:09:56.240
(Алга ташилт)

NOTE Paragraph

00:10:00.440 --> 00:10:05.776
Сайн дурынхан, эцэг эхчүүд,
багш нар, хичээлийн эрхлэгчид

00:10:05.800 --> 00:10:08.750
бүгд хамтдаа нэгдэж

00:10:08.750 --> 00:10:11.716
сарын тэмдгийн талаарх 
мэдлэгийг түгээж,

00:10:11.716 --> 00:10:15.736
охидод зөв насанд нь
энэ талаар зааж,

00:10:15.760 --> 00:10:19.456
энэ цээр хоригийг үгүй хийхэд
тусалж буйг харахад

00:10:19.480 --> 00:10:21.640
надад гайхалтай байна.

NOTE Paragraph

00:10:23.040 --> 00:10:27.336
Би ирээдүйд сарын тэмдэг нь 
ямар нэг хараал эсвэл

00:10:27.360 --> 00:10:28.896
өвчин биш, охидын амьдралын

00:10:28.900 --> 00:10:31.820
чухал өөрчлөлт
байгаасай гэж мөрөөддөг.

00:10:32.120 --> 00:10:33.336
Би мөн

NOTE Paragraph

00:10:33.360 --> 00:10:35.480
(Алга ташилт)

NOTE Paragraph

00:10:37.960 --> 00:10:39.336
энд буй эцэг эхчүүдээс

00:10:39.360 --> 00:10:43.256
хүсэх бяцхан зүйл байна.

NOTE Paragraph

00:10:43.280 --> 00:10:44.480
Хүндэт эцэг эхчүүдээ,

00:10:45.240 --> 00:10:47.456
хэрвээ та сарын тэмдгээс
цэрвэх юм бол

00:10:47.480 --> 00:10:49.300
таны охин ч мөн цэрвэнэ.

00:10:49.300 --> 00:10:52.176
Иймд сарын тэмдгийг 
эерэг сэдэв байлгахад туслаарай.

NOTE Paragraph

00:10:52.200 --> 00:10:53.416
(Инээд)

NOTE Paragraph

00:10:53.440 --> 00:10:54.656
Баярлалаа.

NOTE Paragraph

00:10:54.680 --> 00:10:57.403
(Алга ташилт)