0:00:00.520,0:00:02.096
Сарын тэмдэг.

0:00:02.120,0:00:03.496
Цус.

0:00:03.520,0:00:04.720
Менструаци.

0:00:05.440,0:00:07.016
Заваан.

0:00:07.040,0:00:08.656
Нууц.

0:00:08.680,0:00:09.880
Нуугдмал.

0:00:10.400,0:00:11.600
Яагаад?

0:00:12.760,0:00:14.656
Бүхий л охид эмэгтэйчүүдийн

0:00:14.680,0:00:18.496
амьдралынхаа турш [br]сар бүр туулдаг

0:00:18.520,0:00:20.696
биологийн нэг л процесс.

0:00:20.720,0:00:25.036
Бидний байгалийн шалгарал, үржлийн[br]шалтгаалдаг гол хүчин зүйл болох

0:00:25.036,0:00:27.640
маш чухал үзэгдэл.

0:00:28.480,0:00:30.320
Гэхдээ бид үүнийг цээрлэдэг.

0:00:31.160,0:00:34.040
Үүний талаар ярихаас эвгүйцэж, ичдэг.

0:00:35.840,0:00:37.656
Миний сарын тэмдэг анх ирэхэд

0:00:37.680,0:00:40.040
энэ талаар ярих хориотой гэж хэлэв.

0:00:40.760,0:00:42.640
Бүр аав ахтайгаа хүртэл шүү.

0:00:43.640,0:00:46.256
Энэ бүлэг хичээлийн номон дээр гарахад

0:00:46.280,0:00:48.616
биологийн багш маань сэдвийг алгассан.

0:00:48.640,0:00:51.320
(Инээд)

0:00:52.000,0:00:53.680
Би үүнээс юу сурсан гээч?

0:00:54.360,0:00:57.520
Үүний талаар ярих нь ичгүүртэй гэж.

0:00:58.080,0:01:00.736
Би өөрийн биеэсээ ичих болсон.

0:01:00.760,0:01:03.816
Би сайн хүн байхын тулд

0:01:03.840,0:01:05.800
сарын тэмдэээ үл тоомсорлосон.

0:01:06.440,0:01:08.256
Судалгаагаар Энэтхэгийн бүс бүрт

0:01:08.280,0:01:12.520
10 охидын 3 нь анх сарын тэмдэг ирэх үед

0:01:12.520,0:01:14.800
энэ талаар мэддэггүй нь тогтоогдсон.

0:01:15.400,0:01:18.006
Ражастаны зарим хэсэгт

0:01:18.006,0:01:21.880
энэ тоо нь 10 охин тутмын 9 нь[br]болж өссөн байна.

0:01:22.800,0:01:24.456
Та гайхах байх.

0:01:24.480,0:01:26.696
Миний ярилцсан ихэнх охид

0:01:26.720,0:01:30.536
анхны сарын тэмдэг нь ирэх үед [br]энэ талаар мэдэлгүй

0:01:30.560,0:01:32.936
цусны хорт хавдар туссан бөгөөд

0:01:32.960,0:01:34.920
удахгүй нас барна гэж бодож байсан.

0:01:36.760,0:01:39.696
Сарын тэмдгийн үеийн[br]ариун цэвэр нь

0:01:39.720,0:01:42.280
нөхөн үржихүйн халдваруудын [br]гол эрсдэлийн нэг юм.

0:01:43.040,0:01:46.776
Гэхдээ Энэтхэгт охид, [br]эмэгтэйчүүдийн 12 хувь л

0:01:46.776,0:01:50.000
сарын тэмдгийн эрүүл ахуйн [br]арга хэрэгслүүд хүртэж байна.

0:01:50.100,0:01:52.336
Бодоод үзвэл [br]нийт эмэгтэйчүүдийн 88 хувь нь

0:01:52.360,0:01:57.456
сарын тэмдгийн үед ариун цэврээ [br]хангаж чадахгүй байна.

0:01:57.480,0:01:58.680
Би тэдний нэг байсан.

0:01:59.880,0:02:02.816
Би Жархандын жижигхэн хот болох[br]Гарвад өссөн.

0:02:02.840,0:02:05.960
Энд ариун цэврийн хэрэглэл [br]авах нь ичгүүртэйд тооцогддог.

0:02:06.840,0:02:08.895
Иймд анх сарын тэмдэг ирэхэд би

0:02:08.919,0:02:10.680
даавууны өөдөс хэрэглэж эхэлсэн.

0:02:12.560,0:02:15.216
Хэрэглэснийхээ дараа угаан,[br]дахиж хэрэглэж байлаа.

0:02:15.240,0:02:16.496
Хадгалахын тулд

0:02:16.520,0:02:19.136
хүмүүст сарын тэмдгээ мэдэгдүүлэхгүй гэж

0:02:19.160,0:02:21.760
харанхуй, чийгтэй газар хадгалдаг байв.

0:02:22.520,0:02:25.310
Дахин угааснаас даавуу нь ширүүн болж,

0:02:25.310,0:02:28.530
хэрэглэсэн үед тууралт үүсч,[br]халдвар авдаг байсан.

0:02:28.880,0:02:33.000
Тэр хотоос нүүх хүртлээ би таван[br]жил үүнийг хэрэглэсэн.

0:02:35.640,0:02:37.976
Амьдралд минь гарсан өөр нэг асуудал нь

0:02:38.000,0:02:40.296
сарын тэмдгийн үед охид, эмэгтэйчүүдийн

0:02:40.320,0:02:44.656
дагах ёстой нийгмийн харилцааны[br]хоригууд байсан.

0:02:44.680,0:02:46.976
Та бүхэн мэдэх байх гэхдээ

0:02:47.000,0:02:49.960
мэдэхгүй нэгэнд нь зориулж[br]заримаас нь дурдъя.

0:02:50.720,0:02:53.470
Би даршилсан өргөст хэмх[br]идэж эсвэл хүрч болохгүй байлаа.

0:02:53.840,0:02:58.696
Би буйдан эсвэл бусдын[br]орон дээр суух эрхгүй байсан.

0:02:58.720,0:03:01.176
Би сарын тэмдэг дууссаны дараа[br]толбо болоогүй ч

0:03:01.200,0:03:03.136
цагаан хэрэглэлээ угаах ёстой байлаа.

0:03:03.160,0:03:04.976
Намайг бохир хэмээн,

0:03:05.000,0:03:09.800
шашны холбоотой эд зүйлд хүрэх, [br]тахин шүтэхийг хорьдог байсан.

0:03:10.580,0:03:13.126
Сарын тэмдэг нь ирсэн [br]эмэгтэйчүүд орохыг хориглосон

0:03:13.126,0:03:15.720
тэмдгүүд сүм, дуганы гадна [br]байдаг.

0:03:17.080,0:03:18.456
Хачирхалтай нь

0:03:18.480,0:03:21.296
гэр бүлийн ахимаг настай эмэгтэйчүүд

0:03:21.320,0:03:25.760
залуу охидод ийм дүрмүүдийг[br]тулгадаг байгаа юм.

0:03:26.360,0:03:30.536
Тэд ч мөн эдгээрийг байх ёстой[br]хэм хэмжээ гэж хүлээн авч өссөн.

0:03:30.560,0:03:33.576
Үүнийг зогсоохгүй бол

0:03:33.600,0:03:35.616
цуу яриа, буруу ойлголт

0:03:35.640,0:03:38.240
дараа, дараагийн үеүдэд дамжих болно.

0:03:39.240,0:03:41.096
Энэ салбарт ажиллах[br]хугацаандаа

0:03:41.120,0:03:43.796
охид тусдаа хооллож,[br]аяга тавгаа угаадаг зэрэг

0:03:43.796,0:03:46.256
түүхүүд ч сонсож байсан.

0:03:46.280,0:03:48.616
Сарын тэмдгийн үеэр[br]усанд орох хориотой бөгөөд

0:03:48.640,0:03:52.720
зарим гэр бүл бусад гишүүдээс[br]тусгаарладаг байна.

0:03:53.720,0:03:57.256
Энэтхэг эмэгтэйчүүдийн 85% нь

0:03:57.280,0:04:02.600
эдгээрийн нэг эсвэл түүнээс дээш[br]хориог сар бүр дагах ёстой байдаг.

0:04:03.320,0:04:05.396
Энэ байдал тэдний [br]өөртөө итгэх итгэлд

0:04:05.396,0:04:07.840
хэрхэн нөлөөлж байдгийг[br]төсөөлөөд үз дээ.

0:04:08.720,0:04:11.456
Сэтгэл зүйн дарамт

0:04:11.480,0:04:14.056
охидын зан ааш,

0:04:14.080,0:04:15.816
сурлага

0:04:15.840,0:04:20.480
өсөж, томрох үе шат бүрт[br]нөлөөлдөг.

0:04:21.760,0:04:25.800
Би энэ хоригуудыг 13 жил[br]чандлан дагасан.

0:04:26.400,0:04:28.776
Хамтрагч Тухинтайгаа[br]менструацийн талаар

0:04:28.800,0:04:31.360
ярих үед миний үзэл бодол [br]тэр чигээрээ өөрчлөгдсөн.

0:04:32.280,0:04:37.736
2009 онд Тухин бид 2[br]дизайнаар магистрт сурч байлаа.

0:04:37.760,0:04:39.416
Бид бие биедээ дурлаж,

0:04:39.440,0:04:42.100
түүнтэй сарын тэмдгийн талаар ярих[br]асуудалгүй байв.

0:04:42.640,0:04:45.140
Тухин энэ талаар[br]тийм ч сайн мэддэггүй байлаа.

0:04:45.520,0:04:47.800
(Инээд)

0:04:51.800,0:04:55.416
Тэр охид сар бүр цус алдаж,[br]гэдэсний булчин нь татаж өвддөгийг

0:04:55.440,0:04:56.856
олж мэдээд маш их гайхсан.

0:04:56.880,0:04:58.976
(Инээд)

0:04:59.000,0:05:00.496
Тийм ээ.

0:05:00.520,0:05:02.296
Тэр мөн сарын тэмдгийн үед

0:05:02.320,0:05:07.496
охидод тавигддаг нийгмийн болоод [br]гэр бүлийн олон хоригуудыг

0:05:07.520,0:05:10.096
мэдээд цочролд орсон.

0:05:10.120,0:05:12.176
Миний булчин өвдөх үед тэр надад туслахаар

0:05:12.200,0:05:16.000
интернетээс сарын тэмдгийн талаар[br]мэдээлэл хайх болсон.

0:05:16.600,0:05:18.336
Мэдсэн зүйлсээ надтай хуваалцахад нь

0:05:18.360,0:05:21.360
би өөрөө энэ талаар [br]хэр бага мэддэгээ ухаарсан.

0:05:21.960,0:05:25.080
Миний итгэдэг зүйлсийн ихэнх нь[br]зүгээр л цуу яриа болж таарсан.

0:05:26.360,0:05:27.896
Тэгээд бид бодсон л доо.

0:05:27.920,0:05:30.256
Бид дээд боловсролтой мөртлөө

0:05:30.280,0:05:32.376
сарын тэмдгийн тухай[br]ийм буруу ойлголттой бол

0:05:32.400,0:05:36.400
сая сая охид мөн л ижил ойлголттой байгаа.

0:05:37.760,0:05:40.510
Асуудлыг илүү гүнзгий ойлгохын тулд[br]сарын тэмдгийн тухай

0:05:40.510,0:05:44.520
мэдээллийн дутмаг байдал[br]үүссэн шалтгааныг

0:05:44.520,0:05:47.040
жилийн турш судалсан.

0:05:47.960,0:05:49.696
Мэдлэг, мэдээллийн хомстол нь

0:05:49.720,0:05:54.470
хөдөө орон нутагт л хамааралтай гэж[br]бид боддог ч

0:05:54.470,0:05:56.936
судалгааны үеэр

0:05:56.960,0:05:59.936
энэ асуудал хотуудад ч мөн [br]адил байдгийг мэдсэн.

0:05:59.960,0:06:04.320
Хотын боловсролтой анги[br]давхаргад ч ажиглагдсан.

0:06:05.280,0:06:07.776
Олон эцэг эх, багш нартай ярилцаж,

0:06:07.800,0:06:11.900
тэдний ихэнх нь охидынхоо сарын тэмдэг[br]ирэхээс нь өмнө

0:06:11.900,0:06:15.760
энэ талын боловсрол[br]олгохыг хүсдэгийг олж мэдсэн.

0:06:16.840,0:06:18.056
Гэвч

0:06:18.080,0:06:21.616
тэдэнд зөв эх үүсвэр нь байдаггүй байна.

0:06:21.640,0:06:23.206
Энэ нь мөн цээрлэдэг сэдэв учир

0:06:23.206,0:06:25.960
энэ тухай ярихаасаа ичиж, санаа зовдог аж.

0:06:26.840,0:06:28.480
Охидын сарын тэмдэг

0:06:28.480,0:06:31.480
зургаагаас долдугаар ангид [br]анх ирдэг боловч

0:06:31.480,0:06:33.096
боловсролын хөтөлбөрт

0:06:33.120,0:06:36.920
найм, есдүгээр ангид заадаг байна.

0:06:37.800,0:06:39.360
Ярихаас цээрлэдэг учир

0:06:40.000,0:06:43.440
багш нар одоо ч [br]энэ сэдвийг алгассаар байна.

0:06:44.840,0:06:49.096
Сургууль охидод заахгүй,

0:06:49.120,0:06:51.256
эцэг эхчүүд энэ талаар ярихгүй.

0:06:51.280,0:06:52.680
Тэгвэл охид хаачих вэ?

0:06:53.680,0:06:56.520
24 жилийн өмнө бө одоо.

0:06:57.120,0:06:58.400
Юу ч өөрчлөгдөөгүй байна.

0:07:00.120,0:07:02.670
Би эдгээрийг Тухинтай хуваалцахад,

0:07:02.670,0:07:04.806
бид охидод өөрсдөө [br]сарын тэмдгийн талаар

0:07:04.806,0:07:09.176
олж мэдэхэд нь туслах ямар нэгэн зүйл[br]бүтээвэл ямар вэ гэж бодсон.

0:07:09.200,0:07:13.416
Мөн багш, эцэг эхчүүдийг[br]бага насны охидтойгоо

0:07:13.440,0:07:16.360
зөвөөр ярихад нь туслах тийм зүйл.

0:07:17.840,0:07:19.456
Судалгааны үеэр

0:07:19.480,0:07:21.456
би маш олон түүхүүд цуглуулсан.

0:07:21.480,0:07:26.160
Сарын тэмдгийн үеэр охидод[br]тохиолдсон түүхүүд юм.

0:07:26.800,0:07:30.056
Эдгээр түүхүүд нь охидын [br]сониуч занг хөтлөн,

0:07:30.080,0:07:34.016
ойр дотны хүрээлэлдээ[br]энэ талаар ярих сонирхолтой болгоно.

0:07:34.040,0:07:35.496
Бид үүнийг л хүссэн.

0:07:35.520,0:07:38.856
Охидын сонирхлыг татаж,

0:07:38.880,0:07:41.056
энэ талаар сурахад нь туслах[br]зүйлийг хүссэн.

0:07:41.080,0:07:44.240
Эдгээр түүхийг охидод[br]сарын тэмдгийн талаар заахад ашигласан.

0:07:45.360,0:07:48.456
Ингээд бид комик ном зохиож

0:07:48.480,0:07:51.736
зурган дүрүүд нь эдгээр[br]түүхийг амилуулан,

0:07:51.760,0:07:55.640
охидод сарын тэмдгийг[br]хөгжилтэй байдлаар заахаар шийдсэн.

0:07:56.360,0:07:59.376
Бэлгийн бойжилтын 3 үе шатанд[br]байгаа охидыг төлөөлж

0:07:59.400,0:08:01.040
гурван дүр гаргасан.

0:08:01.560,0:08:04.736
Сарын тэмдэг нь ирээгүй байгаа Пинки.

0:08:04.760,0:08:08.256
Номын үйл явдлын үеэр[br]сарын тэмдэг нь ирэх Жияа.

0:08:08.280,0:08:11.536
Аль хэдийн сарын тэмдэг нь ирсэн Мира.

0:08:11.560,0:08:13.976
Дөрөв дэх нь Прияа Диди.

0:08:14.000,0:08:17.536
Түүгээр дамжуулан охид маань[br]өсөж, том болох,

0:08:17.560,0:08:19.770
сарын тэмдгийн ариун цэврийн[br]талаар сурч авна.

0:08:20.455,0:08:22.398
Энэ номоо бүтээх үедээ бид

0:08:22.423,0:08:25.280
зургууд маань таагүй бус,

0:08:25.280,0:08:28.360
соёлын хэм хэмжээнд нийцсэн[br]байхаар бодолцсон.

0:08:29.200,0:08:33.056
Анхны загвараа туршиж үзэхэд,[br]охидод манай ном их таалагдсан.

0:08:33.080,0:08:34.456
Тэд дуртайяа уншиж,

0:08:34.480,0:08:37.240
сарын тэмдгийн талаар [br]өөрсдөө сурч байсан.

0:08:38.039,0:08:41.056
Эцэг эх, багш нарт номыг ашиглан[br]охидтой ярилцах

0:08:41.080,0:08:42.775
илүү амар байлаа.

0:08:42.799,0:08:45.776
Заримдаа бүр хөвгүүд ч[br]сонирхож байсан шүү.

0:08:45.800,0:08:47.936
(Инээд)

0:08:47.960,0:08:49.720
(Алга ташилт)

0:08:51.840,0:08:55.656
Комик ном нь сарын тэмдгийн [br]талаар ярилцахад

0:08:55.680,0:08:58.120
таатай орчинг бүрдүүлсэн.

0:08:58.720,0:09:02.776
Олон сайн дурын ажилтнууд[br]энэ загварыг ашиглан,

0:09:02.800,0:09:06.736
Энэтхэгийн таван мужид[br]сарын тэмдгийн талаар хичээл орсон.

0:09:06.760,0:09:10.136
Нэг сайн дурын ажилтан маань[br]Ладакт байрлах хийд рүү аваачин,

0:09:10.160,0:09:12.376
залуу лам нарт хичээл орсон.

0:09:12.400,0:09:15.736
Бид номынхоо сүүлийн хувилбар болох[br]"Менструпедиа Комик"-оо

0:09:15.760,0:09:18.520
өнгөрсөн оны 9 сард гаргасан.

0:09:19.120,0:09:20.496
Одоог хүртэл нийт

0:09:20.520,0:09:24.856
4000 гаруй охид номоор дамжуулан [br]боловсрол авсан нь Энэтхэг болон

0:09:24.880,0:09:27.536
(Алга ташилт)

0:09:27.560,0:09:28.776
Баярлалаа.

0:09:28.800,0:09:31.940
(Алга ташилт)

0:09:34.240,0:09:36.040
10 гаруй оронд очсон байна.

0:09:37.160,0:09:40.176
Бид номоо өөр хэл рүү орчуулсаар байгаа ба

0:09:40.200,0:09:42.936
орон нутгийн байгууллагуудтай хамтран

0:09:42.960,0:09:45.616
өөр орнуудад номоо хүргэхээр [br]ажиллаж байна.

0:09:45.640,0:09:48.576
Энэтхэгийн 15 сургууль

0:09:48.600,0:09:52.016
өөрсдийн хөтөлбөрт[br]уг номыг багтаан,

0:09:52.040,0:09:54.006
охидод сарын тэмдгийн талаар зааж байна.

0:09:54.006,0:09:56.240
(Алга ташилт)

0:10:00.440,0:10:05.776
Сайн дурынхан, эцэг эхчүүд,[br]багш нар, хичээлийн эрхлэгчид

0:10:05.800,0:10:08.750
бүгд хамтдаа нэгдэж

0:10:08.750,0:10:11.716
сарын тэмдгийн талаарх [br]мэдлэгийг түгээж,

0:10:11.716,0:10:15.736
охидод зөв насанд нь[br]энэ талаар зааж,

0:10:15.760,0:10:19.456
энэ цээр хоригийг үгүй хийхэд[br]тусалж буйг харахад

0:10:19.480,0:10:21.640
надад гайхалтай байна.

0:10:23.040,0:10:27.336
Би ирээдүйд сарын тэмдэг нь [br]ямар нэг хараал эсвэл

0:10:27.360,0:10:28.896
өвчин биш, охидын амьдралын

0:10:28.900,0:10:31.820
чухал өөрчлөлт[br]байгаасай гэж мөрөөддөг.

0:10:32.120,0:10:33.336
Би мөн

0:10:33.360,0:10:35.480
(Алга ташилт)

0:10:37.960,0:10:39.336
энд буй эцэг эхчүүдээс

0:10:39.360,0:10:43.256
хүсэх бяцхан зүйл байна.

0:10:43.280,0:10:44.480
Хүндэт эцэг эхчүүдээ,

0:10:45.240,0:10:47.456
хэрвээ та сарын тэмдгээс[br]цэрвэх юм бол

0:10:47.480,0:10:49.300
таны охин ч мөн цэрвэнэ.

0:10:49.300,0:10:52.176
Иймд сарын тэмдгийг [br]эерэг сэдэв байлгахад туслаарай.

0:10:52.200,0:10:53.416
(Инээд)

0:10:53.440,0:10:54.656
Баярлалаа.

0:10:54.680,0:10:57.403
(Алга ташилт)