[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:08.27,0:00:14.28,Default,,0000,0000,0000,,Trước kia, ta không có phương pháp nào\Nđể khai thác các mỏ khí sâu dưới lòng đất.
Dialogue: 0,0:00:14.28,0:00:17.46,Default,,0000,0000,0000,,Chúng thường được hình thành\Ncách đây hàng triệu năm,
Dialogue: 0,0:00:17.46,0:00:22.97,Default,,0000,0000,0000,,là hệ quả của vô số xác sinh vật chết\Ndưới nhiệt độ và áp suất rất khắc nghiệt
Dialogue: 0,0:00:22.97,0:00:25.46,Default,,0000,0000,0000,,bên dưới lớp vỏ Trái Đất.
Dialogue: 0,0:00:25.46,0:00:28.42,Default,,0000,0000,0000,,Tồn tại một công nghệ\Ngọi là thuỷ lực cắt phá,
Dialogue: 0,0:00:28.42,0:00:29.63,Default,,0000,0000,0000,,gọi tắt là fracking,
Dialogue: 0,0:00:29.63,0:00:32.20,Default,,0000,0000,0000,,cho phép khai thác khí đốt,
Dialogue: 0,0:00:32.20,0:00:36.22,Default,,0000,0000,0000,,giúp duy trì nguồn khí tự nhiên \Ncho loài người trong hàng thập kỷ tới.
Dialogue: 0,0:00:36.22,0:00:38.01,Default,,0000,0000,0000,,Vậy nguyên lý của fracking là gì,
Dialogue: 0,0:00:38.01,0:00:42.12,Default,,0000,0000,0000,,và vì sao công nghệ đó\Ngây nhiều tranh cãi đến vậy?
Dialogue: 0,0:00:42.12,0:00:45.32,Default,,0000,0000,0000,,Fracking được ứng dụng rộng khắp\Nở các mỏ khí tự nhiên,
Dialogue: 0,0:00:45.32,0:00:46.70,Default,,0000,0000,0000,,từ các sa mạc hoang vu
Dialogue: 0,0:00:46.70,0:00:50.08,Default,,0000,0000,0000,,tới các khu vực cách nhà bạn\Nchỉ hơn trăm mét.
Dialogue: 0,0:00:50.08,0:00:54.55,Default,,0000,0000,0000,,Trước tiên, cần tạo một chiếc hố\Nthường được gọi là giếng khoan,
Dialogue: 0,0:00:54.55,0:00:57.72,Default,,0000,0000,0000,,được khoan rất sâu\Nxuyên qua nhiều lớp đất đá.
Dialogue: 0,0:00:57.72,0:01:03.23,Default,,0000,0000,0000,,Khi giếng đạt độ sâu cỡ 2500 - 3000 mét,\Nđó sẽ là điểm khởi đầu
Dialogue: 0,0:01:03.23,0:01:07.30,Default,,0000,0000,0000,,để bắt đầu quá trình\Nkhoan theo phương ngang.
Dialogue: 0,0:01:07.30,0:01:13.62,Default,,0000,0000,0000,,Mũi khoan quay 90 độ\Nvà khoan ngang khoảng 1,5 ki-lô-mét
Dialogue: 0,0:01:13.62,0:01:18.76,Default,,0000,0000,0000,,đi qua một tầng đá đen rất dày,\Nđược gọi là lớp đá phiến.
Dialogue: 0,0:01:18.76,0:01:22.99,Default,,0000,0000,0000,,Một khẩu súng bắn vỉa trong ngành khoan\Nsẽ được đưa xuống và khai hoả,
Dialogue: 0,0:01:22.99,0:01:26.03,Default,,0000,0000,0000,,tạo ra hàng loạt các lỗ nhỏ\Nsâu khoảng mười xen-ti-mét
Dialogue: 0,0:01:26.03,0:01:30.44,Default,,0000,0000,0000,,xuyên qua thành giếng\Nvà tới lớp đá đằng sau.
Dialogue: 0,0:01:30.44,0:01:33.62,Default,,0000,0000,0000,,Sau khoảng ba đến bốn tháng\Nkể từ đợt khoan đầu tiên,
Dialogue: 0,0:01:33.62,0:01:36.90,Default,,0000,0000,0000,,việc khai thác bằng fracking\Nsẽ được tiến hành.
Dialogue: 0,0:01:36.90,0:01:41.13,Default,,0000,0000,0000,,Dung dịch để fracking sẽ được bơm\Nxuống giếng với áp suất rất lớn,
Dialogue: 0,0:01:41.13,0:01:43.20,Default,,0000,0000,0000,,đủ để làm nứt đá,
Dialogue: 0,0:01:43.20,0:01:48.56,Default,,0000,0000,0000,,tạo ra các kẽ hở\Ngiúp khí đốt và dầu thô thoát ra.
Dialogue: 0,0:01:48.56,0:01:51.90,Default,,0000,0000,0000,,Thành phần dung dịch gồm trên 90% nước,
Dialogue: 0,0:01:51.90,0:01:55.68,Default,,0000,0000,0000,,phần còn lại là các phụ gia hoá học khác.
Dialogue: 0,0:01:55.68,0:01:59.72,Default,,0000,0000,0000,,Chúng còn phụ thuộc vào tính chất\Ncủa khu vực cần được fracking,
Dialogue: 0,0:01:59.72,0:02:02.87,Default,,0000,0000,0000,,thường được chia làm ba thành phần chính:
Dialogue: 0,0:02:02.87,0:02:06.43,Default,,0000,0000,0000,,a-xít dùng để tẩy bụi\Nvà trung hoà các khoáng chất,
Dialogue: 0,0:02:06.43,0:02:08.56,Default,,0000,0000,0000,,các hợp chất giảm ma sát dùng để tạo ra
Dialogue: 0,0:02:08.56,0:02:12.46,Default,,0000,0000,0000,,một dạng thù hình của nước\Ncó tác dụng bôi trơn,
Dialogue: 0,0:02:12.46,0:02:15.81,Default,,0000,0000,0000,,và thuốc sát trùng\Nđể ngăn vi khuẩn xâm nhập.
Dialogue: 0,0:02:15.81,0:02:20.69,Default,,0000,0000,0000,,Cát và đất sét cũng được trộn vào nước\Nđể mở rộng kích thước các vết nứt,
Dialogue: 0,0:02:20.69,0:02:26.79,Default,,0000,0000,0000,,giúp khí đốt và dầu tiếp tục tràn ra,\Nkể cả sau khi áp suất bơm đã giảm.
Dialogue: 0,0:02:26.79,0:02:30.50,Default,,0000,0000,0000,,Người ta ước tính rằng toàn bộ quá trình\Nbơm và xả nước của fracking
Dialogue: 0,0:02:30.50,0:02:35.83,Default,,0000,0000,0000,,tiêu tốn trung bình khoảng 11-22 triệu\Nlít nước cho mỗi giếng khoan.
Dialogue: 0,0:02:35.83,0:02:39.13,Default,,0000,0000,0000,,Nó không quá lớn khi so với lượng nước\Ndùng cho nông nghiệp,
Dialogue: 0,0:02:39.13,0:02:40.07,Default,,0000,0000,0000,,trong nhà máy điện,
Dialogue: 0,0:02:40.07,0:02:42.36,Default,,0000,0000,0000,,thậm chí trong quá trình\Nbảo dưỡng sân gôn.
Dialogue: 0,0:02:42.36,0:02:46.83,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng điều đó có thể ảnh hưởng lớn\Ntới nguồn cấp nước tại chỗ.
Dialogue: 0,0:02:46.83,0:02:50.60,Default,,0000,0000,0000,,Và xử lý nước thải sau khi fracking\Ncũng là một vấn đề quan trọng.
Dialogue: 0,0:02:50.60,0:02:53.80,Default,,0000,0000,0000,,Cùng với dòng khí đốt\Nđược dẫn lên mặt đất,
Dialogue: 0,0:02:53.80,0:02:58.72,Default,,0000,0000,0000,,hàng chục triệu lít nước thải\Ncũng sẽ được bơm lên theo.
Dialogue: 0,0:02:58.72,0:03:02.32,Default,,0000,0000,0000,,Số nước đó hầu như đã bị nhiễm bẩn\Ndo chứa các chất phóng xạ,
Dialogue: 0,0:03:02.32,0:03:03.24,Default,,0000,0000,0000,,muối,
Dialogue: 0,0:03:03.24,0:03:04.13,Default,,0000,0000,0000,,kim loại nặng,
Dialogue: 0,0:03:04.13,0:03:05.60,Default,,0000,0000,0000,,và các hợp chất hữu cơ,
Dialogue: 0,0:03:05.60,0:03:08.16,Default,,0000,0000,0000,,cần được lưu trữ và xử lý ngay.
Dialogue: 0,0:03:08.16,0:03:11.97,Default,,0000,0000,0000,,Chúng được xử lý tại chỗ trong các bể lắng
Dialogue: 0,0:03:11.97,0:03:15.90,Default,,0000,0000,0000,,hoặc được vận chuyển\Ntới các trung tâm xử lý bên ngoài.
Dialogue: 0,0:03:15.90,0:03:19.04,Default,,0000,0000,0000,,Còn một lựa chọn khác,\Nđó là tái sử dụng lượng nước thải đó,
Dialogue: 0,0:03:19.04,0:03:23.46,Default,,0000,0000,0000,,nhưng quá trình ấy có thể\Nlàm tăng độ nhiễm xạ của nước,
Dialogue: 0,0:03:23.46,0:03:27.00,Default,,0000,0000,0000,,vì nước sẽ càng bị nhiễm xạ\Nkhi qua sử dụng nhiều lần.
Dialogue: 0,0:03:27.00,0:03:30.19,Default,,0000,0000,0000,,Thành giếng thường được làm\Nbằng thép không gỉ và xi măng
Dialogue: 0,0:03:30.19,0:03:33.22,Default,,0000,0000,0000,,để ngăn tạp chất ngấm vào mạch nước ngầm.
Dialogue: 0,0:03:33.22,0:03:36.38,Default,,0000,0000,0000,,Bất cứ sai sót hoặc tai nạn nào\Ntrong quá trình fracking
Dialogue: 0,0:03:36.38,0:03:38.78,Default,,0000,0000,0000,,đều có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
Dialogue: 0,0:03:38.78,0:03:41.43,Default,,0000,0000,0000,,Đường nước thải bị nứt vỡ,
Dialogue: 0,0:03:41.43,0:03:43.100,Default,,0000,0000,0000,,đất đai bị nhiễm bẩn,
Dialogue: 0,0:03:43.100,0:03:48.31,Default,,0000,0000,0000,,hay bất kỳ sự bất cẩn khi lưu trữ và xử lý\Nsố nước thải độc hại đó
Dialogue: 0,0:03:48.31,0:03:52.35,Default,,0000,0000,0000,,là mối nguy hại tiềm tàng\Ncho nguồn nước sinh hoạt ở vùng fracking.
Dialogue: 0,0:03:52.35,0:03:55.48,Default,,0000,0000,0000,,Cũng có nhiều ý kiến lo ngại về động đất
Dialogue: 0,0:03:55.48,0:03:57.11,Default,,0000,0000,0000,,và sự an toàn của cơ sở hạ tầng
Dialogue: 0,0:03:57.11,0:04:00.07,Default,,0000,0000,0000,,do ảnh hưởng của áp suất nước bơm vào.
Dialogue: 0,0:04:00.07,0:04:03.77,Default,,0000,0000,0000,,Mối liên hệ đáng ngờ\Ngiữa fracking và các cơn địa chấn
Dialogue: 0,0:04:03.77,0:04:07.99,Default,,0000,0000,0000,,đặt dấu hỏi lớn về sự mất cân bằng áp suất\Nkéo theo những ảnh hưởng lâu dài
Dialogue: 0,0:04:07.99,0:04:11.26,Default,,0000,0000,0000,,có thể đang diễn ra\Nngay dưới chân chúng ta.
Dialogue: 0,0:04:11.26,0:04:15.31,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng fracking vẫn gây tranh cãi lớn nhất\Nvì các ảnh hưởng trên mặt đất của nó.
Dialogue: 0,0:04:15.31,0:04:19.91,Default,,0000,0000,0000,,Đa số vẫn cho rằng sử dụng khí đốt\Nsẽ ít gây ô nhiễm môi trường
Dialogue: 0,0:04:19.91,0:04:21.56,Default,,0000,0000,0000,,hơn sử dụng dầu mỏ,
Dialogue: 0,0:04:21.56,0:04:23.47,Default,,0000,0000,0000,,bởi lẽ khí thu được từ fracking
Dialogue: 0,0:04:23.47,0:04:26.67,Default,,0000,0000,0000,,chỉ tạo ra lượng các-bon đi-ô-xít\Nbằng một nửa dầu mỏ
Dialogue: 0,0:04:26.67,0:04:28.72,Default,,0000,0000,0000,,trên mỗi đơn vị năng lượng toả ra.
Dialogue: 0,0:04:28.72,0:04:31.43,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng vấn đề ô nhiễm\Ndo chính quá trình fracking gây ra
Dialogue: 0,0:04:31.43,0:04:32.86,Default,,0000,0000,0000,,thì không thể bỏ qua được.
Dialogue: 0,0:04:32.86,0:04:36.11,Default,,0000,0000,0000,,Khí mê-tan thoát ra\Ntừ quá trình khoan giếng và thu khí
Dialogue: 0,0:04:36.11,0:04:39.25,Default,,0000,0000,0000,,mạnh hơn gấp nhiều lần\Nkhí các-bon đi-ô-xít
Dialogue: 0,0:04:39.25,0:04:41.30,Default,,0000,0000,0000,,về khả năng gây hiệu ứng nhà kính.
Dialogue: 0,0:04:41.30,0:04:44.78,Default,,0000,0000,0000,,Một số nhà khoa học cho rằng,\Nlượng mê-tan đó sẽ tự phân huỷ
Dialogue: 0,0:04:44.78,0:04:48.43,Default,,0000,0000,0000,,và ít gây ảnh hưởng về lâu dài.
Dialogue: 0,0:04:48.43,0:04:51.04,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng câu hỏi lớn hơn vẫn còn đó.
Dialogue: 0,0:04:51.04,0:04:54.19,Default,,0000,0000,0000,,Liệu fracking đang tiêu tốn thời gian,\Nvốn, và công sức nghiên cứu
Dialogue: 0,0:04:54.19,0:04:58.82,Default,,0000,0000,0000,,mà đáng lẽ chúng phải dành cho\Ncác nguồn năng lượng tái tạo khác?
Dialogue: 0,0:04:58.82,0:05:00.79,Default,,0000,0000,0000,,Khí đốt tự nhiên không thể tái sinh,
Dialogue: 0,0:05:00.79,0:05:04.30,Default,,0000,0000,0000,,mối lợi trước mắt về kinh tế\Ndo fracking đem lại
Dialogue: 0,0:05:04.30,0:05:07.90,Default,,0000,0000,0000,,sẽ chẳng là gì khi so với mối nguy hại\Ncủa biến đổi khí hậu toàn cầu.
Dialogue: 0,0:05:07.90,0:05:11.87,Default,,0000,0000,0000,,Các chuyên gia vẫn đang nghiên cứu\Nvề các ảnh hưởng lâu dài của fracking.
Dialogue: 0,0:05:11.87,0:05:15.33,Default,,0000,0000,0000,,Mặc dù hương pháp fracking hiện đại\Nđã được ứng dụng từ những năm 1940,
Dialogue: 0,0:05:15.33,0:05:18.01,Default,,0000,0000,0000,,nhưng chúng chỉ được nhân rộng\Ntrong vài thập kỷ gần đây.
Dialogue: 0,0:05:18.01,0:05:22.76,Default,,0000,0000,0000,,Khi nguồn khí đốt tự nhiên cạn dần,\Ngiá nhiên liệu không tái tạo sẽ tăng cao,
Dialogue: 0,0:05:22.76,0:05:26.39,Default,,0000,0000,0000,,và các công nghệ khai thác mới nhất\Nsẽ giúp giảm giá chúng.
Dialogue: 0,0:05:26.39,0:05:29.77,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ\Nđã cấm sử dụng fracking
Dialogue: 0,0:05:29.77,0:05:32.43,Default,,0000,0000,0000,,vì lo ngại về các ảnh hưởng\Ntới môi trường.
Dialogue: 0,0:05:32.43,0:05:37.18,Default,,0000,0000,0000,,Sự thật là fracking đang thay đổi\Ncán cân năng lượng toàn cầu,
Dialogue: 0,0:05:37.18,0:05:40.79,Default,,0000,0000,0000,,nhưng về dài hạn, ta sẽ được gì và mất gì?