WEBVTT 00:00:08.516 --> 00:00:14.285 Yeraltında bir zamanlar ulaşılamayan doğal gaz depoları mevcut. 00:00:14.285 --> 00:00:17.605 Bu gaz büyük ihtimalle milyonlarca yıl önce 00:00:17.605 --> 00:00:21.776 yer kabuğunun altındaki çürüyen organizmaların 00:00:21.776 --> 00:00:25.525 aşırı sıcak ve basınca maruz kalmasıyla oluşmuş. 00:00:25.525 --> 00:00:29.755 Hidrolik kırılma ya da diğer bir adıyla hidrokırılma diye bir teknoloji var. 00:00:29.764 --> 00:00:32.287 Bu yöntem doğal gazı çekip 00:00:32.287 --> 00:00:35.341 enerji ihtiyacımızı yıllarca karşılayabilir. 00:00:36.398 --> 00:00:38.148 Hidrolik kırılma nasıl bir şey 00:00:38.148 --> 00:00:41.336 ve neden hararetli bir tartışmanın konusu? 00:00:41.998 --> 00:00:45.557 Doğal gazın olduğu her yerde hidrolik kırılma yapılabilir. 00:00:45.557 --> 00:00:46.837 Uzak bir çölden 00:00:46.837 --> 00:00:49.295 evinizin bahçesine kadar her yerde. 00:00:50.016 --> 00:00:53.288 Tortul katmanlarını delerek 00:00:53.288 --> 00:00:57.927 kuyu deliği olarak bilinen uzun, dikey bir delik oluşuturularak başlanır. 00:00:57.927 --> 00:01:03.428 Kuyu 2500-3000 metreye ulaştığında başlangıç vuruşu yapılır. 00:01:03.428 --> 00:01:07.430 Oradan itibaren yatay sondaja başlanır. 00:01:07.430 --> 00:01:14.533 90 derece dönülür ve 1,5 kilometre boyunca şist kayalarının içinden geçerek 00:01:14.533 --> 00:01:18.769 yatay sondaj yapılır. 00:01:18.769 --> 00:01:23.159 Özel bir delici silah kullanılmaya başlanır. 00:01:23.159 --> 00:01:25.990 Bu silahla kuyunun duvarını delen 00:01:25.990 --> 00:01:29.874 küçük delikler açılır. 00:01:30.720 --> 00:01:33.668 İlk sondajdan üç dört ay sonra 00:01:33.668 --> 00:01:36.622 kuyu, hidrolik kırılma için hazırdır. 00:01:36.622 --> 00:01:41.128 Hidrokırılma sıvısı o kadar yüksek bir basınçla aşağı boşaltılır ki 00:01:41.128 --> 00:01:43.390 şist kayasını kırar. 00:01:43.390 --> 00:01:48.526 Böylece sıkışmış gaz ve petrol bu kırıklardan sızabilirler. 00:01:48.526 --> 00:01:52.052 Bu sıvının %90'ından fazlası sudur. 00:01:52.052 --> 00:01:55.680 Geri kalanı da yoğunlaştırılmış kimyasal katkı maddelerinden oluşur. 00:01:55.680 --> 00:02:00.000 Sıvının içeriği, hidrokırılma tesisinin özelliklerine göre değişir. 00:02:00.000 --> 00:02:02.902 Fakat genelde üç kategoriye ayrılır: 00:02:02.902 --> 00:02:06.432 Moloz temizlemek ve mineral eritmek için asit, 00:02:06.432 --> 00:02:12.471 kaygan su oluşturmak için eklenen sürtünme-azaltıcı bileşik 00:02:12.471 --> 00:02:15.573 ve bakteri oluşmasın diye eklenen dezenfektan. 00:02:15.573 --> 00:02:20.694 Çatlakları açsınlar diye suya kum ya da kil de eklenir 00:02:20.694 --> 00:02:25.946 böylelikle gaz ve petrol basınç olmasa da sızmaya devam eder. 00:02:26.918 --> 00:02:30.444 Hidrokırılma, yoğun pompası ve su fışkırtmasıyla 00:02:30.444 --> 00:02:35.296 kuyu başına 11-22 milyon litre su kullanıyor. 00:02:35.993 --> 00:02:38.953 Aslında bu miktar tarıma, 00:02:38.953 --> 00:02:40.073 elektrik santrallerine 00:02:40.073 --> 00:02:42.673 ya da golf sahalarının bakımına kıyasla fazla değil 00:02:42.673 --> 00:02:46.764 fakat yerel su kaynaklarını önemli derecede etkileyebilir. 00:02:46.782 --> 00:02:50.585 Hidrokırılma suyunu elden çıkarmak da ayrı bir sorun. 00:02:50.585 --> 00:02:53.574 Yüzeye çıkan gazla birlikte 00:02:53.574 --> 00:02:58.794 milyonlarca litre su taşarak çıkar. 00:02:58.794 --> 00:03:04.124 Atık, radyoaktif madde, tuz, ağır metal 00:03:04.134 --> 00:03:08.055 ve hidrokarbon içeren bu suyun elden çıkartılması gerek. 00:03:08.055 --> 00:03:11.974 Bu genellikle tesisteki derin kuyuların çukurlarını kullanarak 00:03:11.974 --> 00:03:15.765 ya da tesis dışındaki su arıtma tesisleriyle yapılır. 00:03:15.765 --> 00:03:19.045 Diğer bir seçenek bu sıvıyı geri dönüştürmek. 00:03:19.045 --> 00:03:23.456 Fakat bu süreç kirliliği arttırabilir 00:03:23.456 --> 00:03:27.135 çünkü su her kullanıldığında daha da zehirli oluyor. 00:03:27.135 --> 00:03:30.603 Kuyular, atıkların yer altı suyuna sızmasını önlemek için 00:03:30.603 --> 00:03:33.366 genelde demir ve çimentoyla kaplıdır 00:03:33.377 --> 00:03:38.524 fakat ihmal ya da bir kaza yıkıcı etkilere neden olabilir. 00:03:38.535 --> 00:03:41.377 Hidrokırılma eğer direkt yeraltı suyuna girerek, 00:03:41.377 --> 00:03:43.996 tehlikeli yeraltı sızıntılarının içinden yapılıp 00:03:43.996 --> 00:03:48.307 zehirli atık su dikkatizce elden çıkarılırsa 00:03:48.307 --> 00:03:52.287 hidrokırılma tesisinin etrafındaki içme suları kirlenebilir. 00:03:52.287 --> 00:03:55.520 Endişe verici diğer konu da basınç ve atık sudan kaynaklanan 00:03:55.520 --> 00:04:00.167 deprem tehlikesi ve altyapı zararlarıdır. 00:04:00.167 --> 00:04:03.628 Artan sismik aktivite ve hidrokırılma arasındaki bağ 00:04:03.628 --> 00:04:08.017 hemen dibimizde gerçekleşen uzun süreli basınç dengesizlikleri hakkında 00:04:08.017 --> 00:04:11.070 çözünmemiş sorunlar ortaya çıkarıyor. 00:04:11.070 --> 00:04:15.314 Hidrokırılma hakkındaki en büyük tartışma, gökyüzüyle alakalı. 00:04:15.314 --> 00:04:21.613 Çevre açısından, doğal gazın kömürden daha iyi olduğu düşünülür. 00:04:21.623 --> 00:04:23.411 Hidrokırılmadan çıkan gaz, 00:04:23.411 --> 00:04:28.620 enerji birimi olarak kömürünkinin yarısı kadar karbondioksit yayıyor. 00:04:28.620 --> 00:04:31.449 Hidrokırılmanın kendisinin neden olduğu kirlilik ise 00:04:31.449 --> 00:04:33.079 göz ardı edilemez. 00:04:33.079 --> 00:04:36.010 Sondaj ve popmalama sırasında açığa çıkan metan 00:04:36.010 --> 00:04:41.099 bir sera gazı olarak karbondioksitten çok daha tesirli. 00:04:41.459 --> 00:04:44.781 Bazı bilim insanları metanın en sonunda yok olduğunu söylüyor 00:04:44.781 --> 00:04:48.571 bundan dolayı uzun-süreli etkisi daha az. 00:04:48.571 --> 00:04:51.110 Ama sorulması gereken çok daha önemli bir soru var. 00:04:51.110 --> 00:04:54.139 Hidrokırılma parayı, zamanı ve araştırmayı 00:04:54.139 --> 00:04:58.960 yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişiminde kullanılmaktan alı mı koyuyor? 00:04:58.960 --> 00:05:00.771 Doğal gaz yenilenemez 00:05:00.771 --> 00:05:04.170 ve hidrokırılmayı destekleyen kısa süreli ekonomik çıkarlar 00:05:04.170 --> 00:05:07.879 küresel iklim değişikliğiyle birlikte beklenenden az gelebilir. 00:05:07.879 --> 00:05:11.802 Uzmanlar hâlâ hidrokırılmanın parasal etkilerini inceliyorlar. 00:05:11.802 --> 00:05:15.281 Modern hidrokırılma 1940'lardan beri var olsa da 00:05:15.281 --> 00:05:17.452 son on yılda bir artış yaşadı. 00:05:17.452 --> 00:05:22.690 Çünkü başka doğal gaz kaynakları azalıyor, yenilenemeyen enerjilerin maliyeti artıyor 00:05:22.690 --> 00:05:26.653 ve son teknoloji erişimi kolaylaştırıyor. 00:05:26.653 --> 00:05:30.103 Fakat birçok ülke, çevresel sorunlara karşılık olarak 00:05:30.103 --> 00:05:32.573 hidrokırılmayı yasakladı. 00:05:32.573 --> 00:05:37.183 Hidrokırılmanın dünya çapında enerjiyi yeniden şekillendirdiği kesin 00:05:37.183 --> 00:05:41.122 ama hangi uzun vadeli çıkarlar için ve ne pahasına?