1
00:00:08,516 --> 00:00:14,285
Yeraltında bir zamanlar ulaşılamayan
doğal gaz depoları mevcut.

2
00:00:14,285 --> 00:00:17,605
Bu gaz büyük ihtimalle
milyonlarca yıl önce

3
00:00:17,605 --> 00:00:21,776
yer kabuğunun altındaki 
çürüyen organizmaların

4
00:00:21,776 --> 00:00:25,525
aşırı sıcak ve basınca
maruz kalmasıyla oluşmuş.

5
00:00:25,525 --> 00:00:29,755
Hidrolik kırılma ya da diğer bir adıyla 
hidrokırılma diye bir teknoloji var.

6
00:00:29,764 --> 00:00:32,287
Bu yöntem doğal gazı çekip

7
00:00:32,287 --> 00:00:35,341
enerji ihtiyacımızı 
yıllarca karşılayabilir.

8
00:00:36,398 --> 00:00:38,148
Hidrolik kırılma nasıl bir şey

9
00:00:38,148 --> 00:00:41,336
ve neden hararetli bir tartışmanın konusu?

10
00:00:41,998 --> 00:00:45,557
Doğal gazın olduğu her yerde
hidrolik kırılma yapılabilir.

11
00:00:45,557 --> 00:00:46,837
Uzak bir çölden

12
00:00:46,837 --> 00:00:49,295
evinizin bahçesine kadar her yerde.

13
00:00:50,016 --> 00:00:53,288
Tortul katmanlarını delerek

14
00:00:53,288 --> 00:00:57,927
kuyu deliği olarak bilinen uzun, 
dikey bir delik oluşuturularak başlanır.

15
00:00:57,927 --> 00:01:03,428
Kuyu 2500-3000 metreye ulaştığında 
başlangıç vuruşu yapılır.

16
00:01:03,428 --> 00:01:07,430
Oradan itibaren yatay sondaja başlanır.

17
00:01:07,430 --> 00:01:14,533
90 derece dönülür ve 1,5 kilometre
boyunca şist kayalarının içinden geçerek

18
00:01:14,533 --> 00:01:18,769
yatay sondaj yapılır.

19
00:01:18,769 --> 00:01:23,159
Özel bir delici silah 
kullanılmaya başlanır.

20
00:01:23,159 --> 00:01:25,990
Bu silahla kuyunun duvarını delen

21
00:01:25,990 --> 00:01:29,874
küçük delikler açılır.

22
00:01:30,720 --> 00:01:33,668
İlk sondajdan üç dört ay sonra

23
00:01:33,668 --> 00:01:36,622
kuyu, hidrolik kırılma için hazırdır.

24
00:01:36,622 --> 00:01:41,128
Hidrokırılma sıvısı o kadar yüksek 
bir basınçla aşağı boşaltılır ki

25
00:01:41,128 --> 00:01:43,390
şist kayasını kırar.

26
00:01:43,390 --> 00:01:48,526
Böylece sıkışmış gaz ve petrol
bu kırıklardan sızabilirler.

27
00:01:48,526 --> 00:01:52,052
Bu sıvının %90'ından fazlası sudur.

28
00:01:52,052 --> 00:01:55,680
Geri kalanı da yoğunlaştırılmış
kimyasal katkı maddelerinden oluşur.

29
00:01:55,680 --> 00:02:00,000
Sıvının içeriği, hidrokırılma tesisinin
özelliklerine göre değişir.

30
00:02:00,000 --> 00:02:02,902
Fakat genelde üç kategoriye ayrılır:

31
00:02:02,902 --> 00:02:06,432
Moloz temizlemek 
ve mineral eritmek için asit,

32
00:02:06,432 --> 00:02:12,471
kaygan su oluşturmak için eklenen
sürtünme-azaltıcı bileşik

33
00:02:12,471 --> 00:02:15,573
ve bakteri oluşmasın diye
eklenen dezenfektan.

34
00:02:15,573 --> 00:02:20,694
Çatlakları açsınlar diye 
suya kum ya da kil de eklenir

35
00:02:20,694 --> 00:02:25,946
böylelikle gaz ve petrol basınç 
olmasa da sızmaya devam eder.

36
00:02:26,918 --> 00:02:30,444
Hidrokırılma, yoğun pompası
ve su fışkırtmasıyla

37
00:02:30,444 --> 00:02:35,296
kuyu başına 11-22 milyon litre
su kullanıyor.

38
00:02:35,993 --> 00:02:38,953
Aslında bu miktar tarıma,

39
00:02:38,953 --> 00:02:40,073
elektrik santrallerine

40
00:02:40,073 --> 00:02:42,673
ya da golf sahalarının 
bakımına kıyasla fazla değil

41
00:02:42,673 --> 00:02:46,764
fakat yerel su kaynaklarını 
önemli derecede etkileyebilir.

42
00:02:46,782 --> 00:02:50,585
Hidrokırılma suyunu elden 
çıkarmak da ayrı bir sorun.

43
00:02:50,585 --> 00:02:53,574
Yüzeye çıkan gazla birlikte

44
00:02:53,574 --> 00:02:58,794
milyonlarca litre su taşarak çıkar.

45
00:02:58,794 --> 00:03:04,124
Atık, radyoaktif madde, tuz, ağır metal

46
00:03:04,134 --> 00:03:08,055
ve hidrokarbon içeren 
bu suyun elden çıkartılması gerek.

47
00:03:08,055 --> 00:03:11,974
Bu genellikle tesisteki derin kuyuların
çukurlarını kullanarak

48
00:03:11,974 --> 00:03:15,765
ya da tesis dışındaki su arıtma 
tesisleriyle yapılır.

49
00:03:15,765 --> 00:03:19,045
Diğer bir seçenek bu sıvıyı 
geri dönüştürmek.

50
00:03:19,045 --> 00:03:23,456
Fakat bu süreç kirliliği arttırabilir

51
00:03:23,456 --> 00:03:27,135
çünkü su her kullanıldığında
daha da zehirli oluyor.

52
00:03:27,135 --> 00:03:30,603
Kuyular, atıkların yer altı suyuna 
sızmasını önlemek için

53
00:03:30,603 --> 00:03:33,366
genelde demir ve çimentoyla kaplıdır

54
00:03:33,377 --> 00:03:38,524
fakat ihmal ya da bir kaza
yıkıcı etkilere neden olabilir.

55
00:03:38,535 --> 00:03:41,377
Hidrokırılma eğer direkt 
yeraltı suyuna girerek,

56
00:03:41,377 --> 00:03:43,996
tehlikeli yeraltı sızıntılarının 
içinden yapılıp

57
00:03:43,996 --> 00:03:48,307
zehirli atık su dikkatizce 
elden çıkarılırsa

58
00:03:48,307 --> 00:03:52,287
hidrokırılma tesisinin etrafındaki
içme suları kirlenebilir.

59
00:03:52,287 --> 00:03:55,520
Endişe verici diğer konu da
basınç ve atık sudan kaynaklanan

60
00:03:55,520 --> 00:04:00,167
deprem tehlikesi ve altyapı zararlarıdır.

61
00:04:00,167 --> 00:04:03,628
Artan sismik aktivite 
ve hidrokırılma arasındaki bağ

62
00:04:03,628 --> 00:04:08,017
hemen dibimizde gerçekleşen uzun süreli
basınç dengesizlikleri hakkında

63
00:04:08,017 --> 00:04:11,070
çözünmemiş sorunlar ortaya çıkarıyor.

64
00:04:11,070 --> 00:04:15,314
Hidrokırılma hakkındaki en büyük
tartışma, gökyüzüyle alakalı.

65
00:04:15,314 --> 00:04:21,613
Çevre açısından, doğal gazın
kömürden daha iyi olduğu düşünülür.

66
00:04:21,623 --> 00:04:23,411
Hidrokırılmadan çıkan gaz,

67
00:04:23,411 --> 00:04:28,620
enerji birimi olarak kömürünkinin 
yarısı kadar karbondioksit yayıyor.

68
00:04:28,620 --> 00:04:31,449
Hidrokırılmanın kendisinin
neden olduğu kirlilik ise

69
00:04:31,449 --> 00:04:33,079
göz ardı edilemez.

70
00:04:33,079 --> 00:04:36,010
Sondaj ve popmalama sırasında
açığa çıkan metan

71
00:04:36,010 --> 00:04:41,099
bir sera gazı olarak
karbondioksitten çok daha tesirli.

72
00:04:41,459 --> 00:04:44,781
Bazı bilim insanları metanın
en sonunda yok olduğunu söylüyor

73
00:04:44,781 --> 00:04:48,571
bundan dolayı uzun-süreli etkisi daha az.

74
00:04:48,571 --> 00:04:51,110
Ama sorulması gereken 
çok daha önemli bir soru var.

75
00:04:51,110 --> 00:04:54,139
Hidrokırılma parayı, zamanı ve araştırmayı

76
00:04:54,139 --> 00:04:58,960
yenilenebilir enerji kaynaklarının
gelişiminde kullanılmaktan alı mı koyuyor?

77
00:04:58,960 --> 00:05:00,771
Doğal gaz yenilenemez

78
00:05:00,771 --> 00:05:04,170
ve hidrokırılmayı destekleyen
kısa süreli ekonomik çıkarlar

79
00:05:04,170 --> 00:05:07,879
küresel iklim değişikliğiyle birlikte
beklenenden az gelebilir.

80
00:05:07,879 --> 00:05:11,802
Uzmanlar hâlâ hidrokırılmanın
parasal etkilerini inceliyorlar.

81
00:05:11,802 --> 00:05:15,281
Modern hidrokırılma 
1940'lardan beri var olsa da

82
00:05:15,281 --> 00:05:17,452
son on yılda bir artış yaşadı.

83
00:05:17,452 --> 00:05:22,690
Çünkü başka doğal gaz kaynakları azalıyor,
yenilenemeyen enerjilerin maliyeti artıyor

84
00:05:22,690 --> 00:05:26,653
ve son teknoloji erişimi kolaylaştırıyor.

85
00:05:26,653 --> 00:05:30,103
Fakat birçok ülke, çevresel 
sorunlara karşılık olarak

86
00:05:30,103 --> 00:05:32,573
hidrokırılmayı yasakladı.

87
00:05:32,573 --> 00:05:37,183
Hidrokırılmanın dünya çapında
enerjiyi yeniden şekillendirdiği kesin

88
00:05:37,183 --> 00:05:41,122
ama hangi uzun vadeli 
çıkarlar için ve ne pahasına?