0:00:08.516,0:00:14.285 Yeraltında bir zamanlar ulaşılamayan[br]doğal gaz depoları mevcut. 0:00:14.285,0:00:17.605 Bu gaz büyük ihtimalle[br]milyonlarca yıl önce 0:00:17.605,0:00:21.776 yer kabuğunun altındaki [br]çürüyen organizmaların 0:00:21.776,0:00:25.525 aşırı sıcak ve basınca[br]maruz kalmasıyla oluşmuş. 0:00:25.525,0:00:29.755 Hidrolik kırılma ya da diğer bir adıyla [br]hidrokırılma diye bir teknoloji var. 0:00:29.764,0:00:32.287 Bu yöntem doğal gazı çekip 0:00:32.287,0:00:35.341 enerji ihtiyacımızı [br]yıllarca karşılayabilir. 0:00:36.398,0:00:38.148 Hidrolik kırılma nasıl bir şey 0:00:38.148,0:00:41.336 ve neden hararetli bir tartışmanın konusu? 0:00:41.998,0:00:45.557 Doğal gazın olduğu her yerde[br]hidrolik kırılma yapılabilir. 0:00:45.557,0:00:46.837 Uzak bir çölden 0:00:46.837,0:00:49.295 evinizin bahçesine kadar her yerde. 0:00:50.016,0:00:53.288 Tortul katmanlarını delerek 0:00:53.288,0:00:57.927 kuyu deliği olarak bilinen uzun, [br]dikey bir delik oluşuturularak başlanır. 0:00:57.927,0:01:03.428 Kuyu 2500-3000 metreye ulaştığında [br]başlangıç vuruşu yapılır. 0:01:03.428,0:01:07.430 Oradan itibaren yatay sondaja başlanır. 0:01:07.430,0:01:14.533 90 derece dönülür ve 1,5 kilometre[br]boyunca şist kayalarının içinden geçerek 0:01:14.533,0:01:18.769 yatay sondaj yapılır. 0:01:18.769,0:01:23.159 Özel bir delici silah [br]kullanılmaya başlanır. 0:01:23.159,0:01:25.990 Bu silahla kuyunun duvarını delen 0:01:25.990,0:01:29.874 küçük delikler açılır. 0:01:30.720,0:01:33.668 İlk sondajdan üç dört ay sonra 0:01:33.668,0:01:36.622 kuyu, hidrolik kırılma için hazırdır. 0:01:36.622,0:01:41.128 Hidrokırılma sıvısı o kadar yüksek [br]bir basınçla aşağı boşaltılır ki 0:01:41.128,0:01:43.390 şist kayasını kırar. 0:01:43.390,0:01:48.526 Böylece sıkışmış gaz ve petrol[br]bu kırıklardan sızabilirler. 0:01:48.526,0:01:52.052 Bu sıvının %90'ından fazlası sudur. 0:01:52.052,0:01:55.680 Geri kalanı da yoğunlaştırılmış[br]kimyasal katkı maddelerinden oluşur. 0:01:55.680,0:02:00.000 Sıvının içeriği, hidrokırılma tesisinin[br]özelliklerine göre değişir. 0:02:00.000,0:02:02.902 Fakat genelde üç kategoriye ayrılır: 0:02:02.902,0:02:06.432 Moloz temizlemek [br]ve mineral eritmek için asit, 0:02:06.432,0:02:12.471 kaygan su oluşturmak için eklenen[br]sürtünme-azaltıcı bileşik 0:02:12.471,0:02:15.573 ve bakteri oluşmasın diye[br]eklenen dezenfektan. 0:02:15.573,0:02:20.694 Çatlakları açsınlar diye [br]suya kum ya da kil de eklenir 0:02:20.694,0:02:25.946 böylelikle gaz ve petrol basınç [br]olmasa da sızmaya devam eder. 0:02:26.918,0:02:30.444 Hidrokırılma, yoğun pompası[br]ve su fışkırtmasıyla 0:02:30.444,0:02:35.296 kuyu başına 11-22 milyon litre[br]su kullanıyor. 0:02:35.993,0:02:38.953 Aslında bu miktar tarıma, 0:02:38.953,0:02:40.073 elektrik santrallerine 0:02:40.073,0:02:42.673 ya da golf sahalarının [br]bakımına kıyasla fazla değil 0:02:42.673,0:02:46.764 fakat yerel su kaynaklarını [br]önemli derecede etkileyebilir. 0:02:46.782,0:02:50.585 Hidrokırılma suyunu elden [br]çıkarmak da ayrı bir sorun. 0:02:50.585,0:02:53.574 Yüzeye çıkan gazla birlikte 0:02:53.574,0:02:58.794 milyonlarca litre su taşarak çıkar. 0:02:58.794,0:03:04.124 Atık, radyoaktif madde, tuz, ağır metal 0:03:04.134,0:03:08.055 ve hidrokarbon içeren [br]bu suyun elden çıkartılması gerek. 0:03:08.055,0:03:11.974 Bu genellikle tesisteki derin kuyuların[br]çukurlarını kullanarak 0:03:11.974,0:03:15.765 ya da tesis dışındaki su arıtma [br]tesisleriyle yapılır. 0:03:15.765,0:03:19.045 Diğer bir seçenek bu sıvıyı [br]geri dönüştürmek. 0:03:19.045,0:03:23.456 Fakat bu süreç kirliliği arttırabilir 0:03:23.456,0:03:27.135 çünkü su her kullanıldığında[br]daha da zehirli oluyor. 0:03:27.135,0:03:30.603 Kuyular, atıkların yer altı suyuna [br]sızmasını önlemek için 0:03:30.603,0:03:33.366 genelde demir ve çimentoyla kaplıdır 0:03:33.377,0:03:38.524 fakat ihmal ya da bir kaza[br]yıkıcı etkilere neden olabilir. 0:03:38.535,0:03:41.377 Hidrokırılma eğer direkt [br]yeraltı suyuna girerek, 0:03:41.377,0:03:43.996 tehlikeli yeraltı sızıntılarının [br]içinden yapılıp 0:03:43.996,0:03:48.307 zehirli atık su dikkatizce [br]elden çıkarılırsa 0:03:48.307,0:03:52.287 hidrokırılma tesisinin etrafındaki[br]içme suları kirlenebilir. 0:03:52.287,0:03:55.520 Endişe verici diğer konu da[br]basınç ve atık sudan kaynaklanan 0:03:55.520,0:04:00.167 deprem tehlikesi ve altyapı zararlarıdır. 0:04:00.167,0:04:03.628 Artan sismik aktivite [br]ve hidrokırılma arasındaki bağ 0:04:03.628,0:04:08.017 hemen dibimizde gerçekleşen uzun süreli[br]basınç dengesizlikleri hakkında 0:04:08.017,0:04:11.070 çözünmemiş sorunlar ortaya çıkarıyor. 0:04:11.070,0:04:15.314 Hidrokırılma hakkındaki en büyük[br]tartışma, gökyüzüyle alakalı. 0:04:15.314,0:04:21.613 Çevre açısından, doğal gazın[br]kömürden daha iyi olduğu düşünülür. 0:04:21.623,0:04:23.411 Hidrokırılmadan çıkan gaz, 0:04:23.411,0:04:28.620 enerji birimi olarak kömürünkinin [br]yarısı kadar karbondioksit yayıyor. 0:04:28.620,0:04:31.449 Hidrokırılmanın kendisinin[br]neden olduğu kirlilik ise 0:04:31.449,0:04:33.079 göz ardı edilemez. 0:04:33.079,0:04:36.010 Sondaj ve popmalama sırasında[br]açığa çıkan metan 0:04:36.010,0:04:41.099 bir sera gazı olarak[br]karbondioksitten çok daha tesirli. 0:04:41.459,0:04:44.781 Bazı bilim insanları metanın[br]en sonunda yok olduğunu söylüyor 0:04:44.781,0:04:48.571 bundan dolayı uzun-süreli etkisi daha az. 0:04:48.571,0:04:51.110 Ama sorulması gereken [br]çok daha önemli bir soru var. 0:04:51.110,0:04:54.139 Hidrokırılma parayı, zamanı ve araştırmayı 0:04:54.139,0:04:58.960 yenilenebilir enerji kaynaklarının[br]gelişiminde kullanılmaktan alı mı koyuyor? 0:04:58.960,0:05:00.771 Doğal gaz yenilenemez 0:05:00.771,0:05:04.170 ve hidrokırılmayı destekleyen[br]kısa süreli ekonomik çıkarlar 0:05:04.170,0:05:07.879 küresel iklim değişikliğiyle birlikte[br]beklenenden az gelebilir. 0:05:07.879,0:05:11.802 Uzmanlar hâlâ hidrokırılmanın[br]parasal etkilerini inceliyorlar. 0:05:11.802,0:05:15.281 Modern hidrokırılma [br]1940'lardan beri var olsa da 0:05:15.281,0:05:17.452 son on yılda bir artış yaşadı. 0:05:17.452,0:05:22.690 Çünkü başka doğal gaz kaynakları azalıyor,[br]yenilenemeyen enerjilerin maliyeti artıyor 0:05:22.690,0:05:26.653 ve son teknoloji erişimi kolaylaştırıyor. 0:05:26.653,0:05:30.103 Fakat birçok ülke, çevresel [br]sorunlara karşılık olarak 0:05:30.103,0:05:32.573 hidrokırılmayı yasakladı. 0:05:32.573,0:05:37.183 Hidrokırılmanın dünya çapında[br]enerjiyi yeniden şekillendirdiği kesin 0:05:37.183,0:05:41.122 ama hangi uzun vadeli [br]çıkarlar için ve ne pahasına?