[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:08.52,0:00:14.46,Default,,0000,0000,0000,,Głęboko we wnętrzu ziemi są pokłady\Nkiedyś niedostępnego gazu ziemnego.
Dialogue: 0,0:00:14.46,0:00:17.60,Default,,0000,0000,0000,,Powstawał on przez miliony lat
Dialogue: 0,0:00:17.60,0:00:22.83,Default,,0000,0000,0000,,dzięki działaniu dużego ciśnienia i gorąca\Nna warstwy rozkładających się organizmów
Dialogue: 0,0:00:22.85,0:00:25.52,Default,,0000,0000,0000,,pod powierzchnią Ziemi.
Dialogue: 0,0:00:25.52,0:00:28.36,Default,,0000,0000,0000,,Technologia, która nazywa się\Nszczelinowaniem hydraulicznym,
Dialogue: 0,0:00:29.76,0:00:32.47,Default,,0000,0000,0000,,jest wykorzystywana\Ndo wydobycia gazu ziemnego.
Dialogue: 0,0:00:32.47,0:00:36.40,Default,,0000,0000,0000,,Może nam to zapewnić\Ndostawy gazu na dziesięciolecia.
Dialogue: 0,0:00:36.40,0:00:38.15,Default,,0000,0000,0000,,Jak działa szczelinowanie
Dialogue: 0,0:00:38.15,0:00:41.94,Default,,0000,0000,0000,,i dlaczego jest źródłem\Ntak ogromnych kontrowersji?
Dialogue: 0,0:00:41.94,0:00:45.56,Default,,0000,0000,0000,,Szczelinowanie można przeprowadzać\Nwszędzie, gdzie znajduje się gaz ziemny.
Dialogue: 0,0:00:45.56,0:00:46.96,Default,,0000,0000,0000,,Może być to odległa pustynia
Dialogue: 0,0:00:46.96,0:00:50.24,Default,,0000,0000,0000,,lub okolice twojego ogródka.
Dialogue: 0,0:00:50.24,0:00:54.55,Default,,0000,0000,0000,,Najpierw wykonuje się\Ndługi pionowy otwór wiertniczy
Dialogue: 0,0:00:54.55,0:00:57.93,Default,,0000,0000,0000,,prowadzący w dół przez warstwy osadu.
Dialogue: 0,0:00:57.93,0:01:03.43,Default,,0000,0000,0000,,Gdy szyb osiąga długość 2500 - 3000 metrów
Dialogue: 0,0:01:03.43,0:01:07.43,Default,,0000,0000,0000,,można rozpocząć\Nproces wiercenia poziomego.
Dialogue: 0,0:01:07.43,0:01:13.52,Default,,0000,0000,0000,,Odwiert wykonuje się po obrocie 90 stopni\Nw poziomie na długość około 1,5 kilometra.
Dialogue: 0,0:01:13.52,0:01:18.97,Default,,0000,0000,0000,,Przechodzi on przez spłaszczoną\Nczarną warstwę, czyli skałę łupkową.
Dialogue: 0,0:01:18.97,0:01:23.04,Default,,0000,0000,0000,,Opuszczane jest i uruchamiane\Nspecjalne działo perforacyjne.
Dialogue: 0,0:01:23.04,0:01:25.99,Default,,0000,0000,0000,,Powstaje seria niewielkich\Notworów długich na 2,5 cm.
Dialogue: 0,0:01:25.99,0:01:30.72,Default,,0000,0000,0000,,Otwory te sięgają warstwy skalnej\Nprzechodząc przez powłokę szybu.
Dialogue: 0,0:01:30.72,0:01:33.67,Default,,0000,0000,0000,,Trzy do czterech miesięcy\Npo wykonaniu odwiertów wstępnych
Dialogue: 0,0:01:33.67,0:01:37.11,Default,,0000,0000,0000,,można rozpocząć szczelinowanie w szybie.
Dialogue: 0,0:01:37.11,0:01:41.13,Default,,0000,0000,0000,,Do szybu wpompowuje się\Npłyn technologiczny pod ciśnieniem,
Dialogue: 0,0:01:41.13,0:01:43.39,Default,,0000,0000,0000,,które sprawia, że skała pęka
Dialogue: 0,0:01:43.39,0:01:48.53,Default,,0000,0000,0000,,i powstają szczeliny, przez które\Nwydostają się gaz i ropa.
Dialogue: 0,0:01:48.53,0:01:52.05,Default,,0000,0000,0000,,Płyn składa się w ponad 90% z wody.
Dialogue: 0,0:01:52.05,0:01:55.68,Default,,0000,0000,0000,,Reszta jego składu\Nto stężone dodatki chemiczne.
Dialogue: 0,0:01:55.68,0:01:56.65,Default,,0000,0000,0000,,Różnią się one
Dialogue: 0,0:01:56.65,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,w zależności od charakterystyki\Nobszaru szczelinowania,
Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:02.90,Default,,0000,0000,0000,,ale zwykle należą\Ndo jednej z trzech kategorii:
Dialogue: 0,0:02:02.90,0:02:06.43,Default,,0000,0000,0000,,kwasy usuwające resztki\Ni rozpuszczające minerały,
Dialogue: 0,0:02:06.43,0:02:08.56,Default,,0000,0000,0000,,składniki redukujące tarcie,
Dialogue: 0,0:02:08.56,0:02:12.46,Default,,0000,0000,0000,,dzięki którym powstaje woda\No niższej lepkości, czyli slickwater,
Dialogue: 0,0:02:12.46,0:02:15.81,Default,,0000,0000,0000,,oraz środek dezynfekujący\Nzapobiegający rozwojowi bakterii.
Dialogue: 0,0:02:15.81,0:02:20.69,Default,,0000,0000,0000,,Do wody dodaje się też\Npiasek lub glinę powiększające pęknięcia,
Dialogue: 0,0:02:20.69,0:02:26.92,Default,,0000,0000,0000,,by gaz czy ropa nadal się wydostawały,\Nnawet po zmniejszeniu ciśnienia.
Dialogue: 0,0:02:26.92,0:02:30.44,Default,,0000,0000,0000,,Szacuje się, że dla całości\Nintensywnego pompowania i wymywania
Dialogue: 0,0:02:30.44,0:02:32.26,Default,,0000,0000,0000,,przy szczelinowaniu potrzeba średnio
Dialogue: 0,0:02:32.26,0:02:35.99,Default,,0000,0000,0000,,11 do 22 milionów litrów wody na szyb.
Dialogue: 0,0:02:35.99,0:02:38.95,Default,,0000,0000,0000,,Niedużo w porównaniu do rolnictwa,
Dialogue: 0,0:02:38.95,0:02:40.07,Default,,0000,0000,0000,,elektrowni
Dialogue: 0,0:02:40.07,0:02:42.67,Default,,0000,0000,0000,,czy utrzymania pól golfowych,
Dialogue: 0,0:02:42.67,0:02:47.09,Default,,0000,0000,0000,,ale takie zużycie może mieć\Nzauważalny wpływ na miejscowe zasoby wody.
Dialogue: 0,0:02:47.09,0:02:50.80,Default,,0000,0000,0000,,Utylizacja wody wykorzystanej\Ndo szczelinowania to następna kwestia.
Dialogue: 0,0:02:50.80,0:02:53.57,Default,,0000,0000,0000,,Wraz z wypompowywanym\Nna powierzchnię gazem,
Dialogue: 0,0:02:53.57,0:02:58.93,Default,,0000,0000,0000,,wytryskują miliony litrów płynu.
Dialogue: 0,0:02:58.93,0:03:02.26,Default,,0000,0000,0000,,Zawiera on zanieczyszczenia,\Ntakie jak metale radioaktywne,
Dialogue: 0,0:03:02.26,0:03:03.24,Default,,0000,0000,0000,,sole,
Dialogue: 0,0:03:03.24,0:03:04.13,Default,,0000,0000,0000,,metale ciężkie,
Dialogue: 0,0:03:04.13,0:03:05.60,Default,,0000,0000,0000,,czy węglowodory.
Dialogue: 0,0:03:05.60,0:03:08.34,Default,,0000,0000,0000,,Należy go przechować i zutylizować.
Dialogue: 0,0:03:08.34,0:03:11.97,Default,,0000,0000,0000,,Utylizacja odbywa się z reguły\Nw głębokich wykopach na miejscu
Dialogue: 0,0:03:11.97,0:03:15.76,Default,,0000,0000,0000,,lub w dalej położonych\Noczyszczalniach ścieków.
Dialogue: 0,0:03:15.76,0:03:19.04,Default,,0000,0000,0000,,Płyn wypływający na powierzchnię\Nmożna też poddawać recyklingowi,
Dialogue: 0,0:03:19.04,0:03:23.46,Default,,0000,0000,0000,,ale proces recyklingu może\Npodnieść poziom zanieczyszczenia,
Dialogue: 0,0:03:23.46,0:03:27.14,Default,,0000,0000,0000,,bo przy każdym wykorzystaniu\Nwoda staje się bardziej toksyczna.
Dialogue: 0,0:03:27.14,0:03:30.27,Default,,0000,0000,0000,,Szyby są zwykle\Nobudowane stalą i cementem,
Dialogue: 0,0:03:30.27,0:03:33.37,Default,,0000,0000,0000,,aby zapobiec przeniknięciu\Nzanieczyszczeń do wód gruntowych.
Dialogue: 0,0:03:33.37,0:03:36.51,Default,,0000,0000,0000,,Każde zaniedbanie czy też\Nwypadek związany ze szczelinowaniem
Dialogue: 0,0:03:36.51,0:03:38.92,Default,,0000,0000,0000,,mogą mieć tragiczne konsekwencje.
Dialogue: 0,0:03:38.92,0:03:41.38,Default,,0000,0000,0000,,Bezpośrednie wypuszczanie \Ndo wód podziemnych
Dialogue: 0,0:03:41.38,0:03:43.100,Default,,0000,0000,0000,,niebezpiecznych podziemnych wycieków
Dialogue: 0,0:03:43.100,0:03:48.31,Default,,0000,0000,0000,,oraz niewystarczające oczyszczenie\Ni utylizacja wysoce toksycznych ścieków
Dialogue: 0,0:03:48.31,0:03:52.52,Default,,0000,0000,0000,,mogą przyczynić się do zanieczyszczenia\Nwody pitnej blisko miejsca szczelinowania.
Dialogue: 0,0:03:52.52,0:03:55.52,Default,,0000,0000,0000,,Obawy budzą również trzęsienia ziemi
Dialogue: 0,0:03:55.52,0:03:57.17,Default,,0000,0000,0000,,i zniszczenia infrastruktury
Dialogue: 0,0:03:57.17,0:04:00.29,Default,,0000,0000,0000,,będące skutkiem ciśnienia\Ni wtryskiwania ścieków.
Dialogue: 0,0:04:00.29,0:04:03.63,Default,,0000,0000,0000,,Powiązania między szczelinowaniem\Na podwyższoną aktywnością sejsmiczną
Dialogue: 0,0:04:03.63,0:04:08.02,Default,,0000,0000,0000,,pozostawiają bez odpowiedzi kwestie\Ndługotrwałych dysproporcji ciśnień,
Dialogue: 0,0:04:08.02,0:04:11.44,Default,,0000,0000,0000,,które mogą pojawiać się\Ngłęboko pod naszymi stopami.
Dialogue: 0,0:04:11.44,0:04:15.13,Default,,0000,0000,0000,,Największe kontrowersje dotyczące\Nszczelinowania dotyczą obszaru naziemnego.
Dialogue: 0,0:04:15.13,0:04:19.91,Default,,0000,0000,0000,,Według ogólnej opinii spalanie gazu\Nziemnego jest przyjaźniejsze środowisku
Dialogue: 0,0:04:19.91,0:04:21.64,Default,,0000,0000,0000,,niż spalanie węgla,
Dialogue: 0,0:04:21.64,0:04:23.62,Default,,0000,0000,0000,,bo gaz wydobyty przy szczelinowaniu
Dialogue: 0,0:04:23.62,0:04:26.67,Default,,0000,0000,0000,,emituje o połowę mniej\Ndwutlenku węgla niż węgiel
Dialogue: 0,0:04:26.67,0:04:28.96,Default,,0000,0000,0000,,na jednostkę energii.
Dialogue: 0,0:04:28.96,0:04:31.30,Default,,0000,0000,0000,,Nie bez znaczenia jest jednak
Dialogue: 0,0:04:31.30,0:04:33.43,Default,,0000,0000,0000,,zanieczyszczenie\Nspowodowane szczelinowaniem.
Dialogue: 0,0:04:33.43,0:04:36.11,Default,,0000,0000,0000,,Metan, który wydostaje się\Npodczas wiercenia i pompowania
Dialogue: 0,0:04:36.11,0:04:39.16,Default,,0000,0000,0000,,ma wielokrotnie silniejsze\Ndziałanie niż dwutlenek węgla
Dialogue: 0,0:04:39.16,0:04:41.46,Default,,0000,0000,0000,,dla efektu cieplarnianego.
Dialogue: 0,0:04:41.46,0:04:44.78,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy naukowcy twierdzą,\Nże metan ulega rozproszeniu
Dialogue: 0,0:04:44.78,0:04:48.68,Default,,0000,0000,0000,,i dlatego jego działanie długofalowe\Njest stosunkowo niewielkie.
Dialogue: 0,0:04:48.68,0:04:51.28,Default,,0000,0000,0000,,Przed nami jednak ważniejsza kwestia.
Dialogue: 0,0:04:51.28,0:04:53.99,Default,,0000,0000,0000,,Czy szczelinowanie pochłania\Nczas, pieniądze i badania,
Dialogue: 0,0:04:53.99,0:04:58.96,Default,,0000,0000,0000,,które można by przeznaczyć na rozwój\Nczystszych odnawialnych źródeł energii?
Dialogue: 0,0:04:58.96,0:05:00.77,Default,,0000,0000,0000,,Gaz ziemny nie jest odnawialny,
Dialogue: 0,0:05:00.77,0:05:04.17,Default,,0000,0000,0000,,a krótkookresowe interesy gospodarcze\Nwspierające szczelinowanie
Dialogue: 0,0:05:04.17,0:05:07.88,Default,,0000,0000,0000,,mogą nie wystarczyć w obliczu\Nglobalnej zmiany klimatu.
Dialogue: 0,0:05:07.88,0:05:10.92,Default,,0000,0000,0000,,Eksperci wciąż badają\Nnajistotniejsze skutki szczelinowania.
Dialogue: 0,0:05:11.39,0:05:15.02,Default,,0000,0000,0000,,Mimo że nowoczesne szczelinowanie\Nsięga lat czterdziestych ubiegłego wieku,
Dialogue: 0,0:05:15.02,0:05:18.15,Default,,0000,0000,0000,,jego popularność gwałtownie wzrosła\Nw ostatnich dziesięcioleciach.
Dialogue: 0,0:05:18.15,0:05:22.69,Default,,0000,0000,0000,,Kurczą się inne źródła gazu ziemnego,\Nwięc koszty energii nieodnawialnej rosną,
Dialogue: 0,0:05:22.69,0:05:26.65,Default,,0000,0000,0000,,a nowatorskie technologie sprawiają,\Nże gaz ten jest łatwo dostępny.
Dialogue: 0,0:05:26.65,0:05:29.62,Default,,0000,0000,0000,,Jednak wiele państw i rejonów\Nzakazało już szczelinowania
Dialogue: 0,0:05:29.62,0:05:32.57,Default,,0000,0000,0000,,w odpowiedzi na obawy\Nzwiązane z zagrożeniami dla środowiska.
Dialogue: 0,0:05:32.57,0:05:37.18,Default,,0000,0000,0000,,Nie da się zaprzeczyć, że szczelinowanie\Nodmieniło światowy krajobraz energetyczny,
Dialogue: 0,0:05:37.18,0:05:41.12,Default,,0000,0000,0000,,ale co daje na dłuższą metę\Ni za jaką cenę?