1
00:00:08,516 --> 00:00:14,455
Głęboko we wnętrzu ziemi są pokłady
kiedyś niedostępnego gazu ziemnego.

2
00:00:14,455 --> 00:00:17,605
Powstawał on przez miliony lat

3
00:00:17,605 --> 00:00:22,826
dzięki działaniu dużego ciśnienia i gorąca
na warstwy rozkładających się organizmów

4
00:00:22,846 --> 00:00:25,525
pod powierzchnią Ziemi.

5
00:00:25,525 --> 00:00:28,355
Technologia, która nazywa się
szczelinowaniem hydraulicznym,

6
00:00:29,764 --> 00:00:32,467
jest wykorzystywana
do wydobycia gazu ziemnego.

7
00:00:32,467 --> 00:00:36,398
Może nam to zapewnić
dostawy gazu na dziesięciolecia.

8
00:00:36,398 --> 00:00:38,148
Jak działa szczelinowanie

9
00:00:38,148 --> 00:00:41,938
i dlaczego jest źródłem
tak ogromnych kontrowersji?

10
00:00:41,938 --> 00:00:45,557
Szczelinowanie można przeprowadzać
wszędzie, gdzie znajduje się gaz ziemny.

11
00:00:45,557 --> 00:00:46,957
Może być to odległa pustynia

12
00:00:46,957 --> 00:00:50,236
lub okolice twojego ogródka.

13
00:00:50,236 --> 00:00:54,548
Najpierw wykonuje się
długi pionowy otwór wiertniczy

14
00:00:54,548 --> 00:00:57,927
prowadzący w dół przez warstwy osadu.

15
00:00:57,927 --> 00:01:03,428
Gdy szyb osiąga długość 2500 - 3000 metrów

16
00:01:03,428 --> 00:01:07,430
można rozpocząć
proces wiercenia poziomego.

17
00:01:07,430 --> 00:01:13,523
Odwiert wykonuje się po obrocie 90 stopni
w poziomie na długość około 1,5 kilometra.

18
00:01:13,523 --> 00:01:18,969
Przechodzi on przez spłaszczoną
czarną warstwę, czyli skałę łupkową.

19
00:01:18,969 --> 00:01:23,039
Opuszczane jest i uruchamiane
specjalne działo perforacyjne.

20
00:01:23,039 --> 00:01:25,990
Powstaje seria niewielkich
otworów długich na 2,5 cm.

21
00:01:25,990 --> 00:01:30,720
Otwory te sięgają warstwy skalnej
przechodząc przez powłokę szybu.

22
00:01:30,720 --> 00:01:33,668
Trzy do czterech miesięcy
po wykonaniu odwiertów wstępnych

23
00:01:33,668 --> 00:01:37,112
można rozpocząć szczelinowanie w szybie.

24
00:01:37,112 --> 00:01:41,128
Do szybu wpompowuje się
płyn technologiczny pod ciśnieniem,

25
00:01:41,128 --> 00:01:43,390
które sprawia, że skała pęka

26
00:01:43,390 --> 00:01:48,526
i powstają szczeliny, przez które
wydostają się gaz i ropa.

27
00:01:48,526 --> 00:01:52,052
Płyn składa się w ponad 90% z wody.

28
00:01:52,052 --> 00:01:55,680
Reszta jego składu
to stężone dodatki chemiczne.

29
00:01:55,680 --> 00:01:56,650
Różnią się one

30
00:01:56,650 --> 00:02:00,000
w zależności od charakterystyki
obszaru szczelinowania,

31
00:02:00,000 --> 00:02:02,902
ale zwykle należą
do jednej z trzech kategorii:

32
00:02:02,902 --> 00:02:06,432
kwasy usuwające resztki
i rozpuszczające minerały,

33
00:02:06,432 --> 00:02:08,561
składniki redukujące tarcie,

34
00:02:08,561 --> 00:02:12,462
dzięki którym powstaje woda
o niższej lepkości, czyli slickwater,

35
00:02:12,462 --> 00:02:15,813
oraz środek dezynfekujący
zapobiegający rozwojowi bakterii.

36
00:02:15,813 --> 00:02:20,694
Do wody dodaje się też
piasek lub glinę powiększające pęknięcia,

37
00:02:20,694 --> 00:02:26,918
by gaz czy ropa nadal się wydostawały,
nawet po zmniejszeniu ciśnienia.

38
00:02:26,918 --> 00:02:30,444
Szacuje się, że dla całości
intensywnego pompowania i wymywania

39
00:02:30,444 --> 00:02:32,263
przy szczelinowaniu potrzeba średnio

40
00:02:32,263 --> 00:02:35,993
11 do 22 milionów litrów wody na szyb.

41
00:02:35,993 --> 00:02:38,953
Niedużo w porównaniu do rolnictwa,

42
00:02:38,953 --> 00:02:40,073
elektrowni

43
00:02:40,073 --> 00:02:42,673
czy utrzymania pól golfowych,

44
00:02:42,673 --> 00:02:47,092
ale takie zużycie może mieć
zauważalny wpływ na miejscowe zasoby wody.

45
00:02:47,092 --> 00:02:50,805
Utylizacja wody wykorzystanej
do szczelinowania to następna kwestia.

46
00:02:50,805 --> 00:02:53,574
Wraz z wypompowywanym
na powierzchnię gazem,

47
00:02:53,574 --> 00:02:58,934
wytryskują miliony litrów płynu.

48
00:02:58,934 --> 00:03:02,264
Zawiera on zanieczyszczenia,
takie jak metale radioaktywne,

49
00:03:02,264 --> 00:03:03,235
sole,

50
00:03:03,235 --> 00:03:04,134
metale ciężkie,

51
00:03:04,134 --> 00:03:05,604
czy węglowodory.

52
00:03:05,604 --> 00:03:08,335
Należy go przechować i zutylizować.

53
00:03:08,335 --> 00:03:11,974
Utylizacja odbywa się z reguły
w głębokich wykopach na miejscu

54
00:03:11,974 --> 00:03:15,765
lub w dalej położonych
oczyszczalniach ścieków.

55
00:03:15,765 --> 00:03:19,045
Płyn wypływający na powierzchnię
można też poddawać recyklingowi,

56
00:03:19,045 --> 00:03:23,456
ale proces recyklingu może
podnieść poziom zanieczyszczenia,

57
00:03:23,456 --> 00:03:27,135
bo przy każdym wykorzystaniu
woda staje się bardziej toksyczna.

58
00:03:27,135 --> 00:03:30,273
Szyby są zwykle
obudowane stalą i cementem,

59
00:03:30,273 --> 00:03:33,366
aby zapobiec przeniknięciu
zanieczyszczeń do wód gruntowych.

60
00:03:33,366 --> 00:03:36,507
Każde zaniedbanie czy też
wypadek związany ze szczelinowaniem

61
00:03:36,507 --> 00:03:38,925
mogą mieć tragiczne konsekwencje.

62
00:03:38,925 --> 00:03:41,377
Bezpośrednie wypuszczanie 
do wód podziemnych

63
00:03:41,377 --> 00:03:43,996
niebezpiecznych podziemnych wycieków

64
00:03:43,996 --> 00:03:48,307
oraz niewystarczające oczyszczenie
i utylizacja wysoce toksycznych ścieków

65
00:03:48,307 --> 00:03:52,517
mogą przyczynić się do zanieczyszczenia
wody pitnej blisko miejsca szczelinowania.

66
00:03:52,517 --> 00:03:55,520
Obawy budzą również trzęsienia ziemi

67
00:03:55,520 --> 00:03:57,169
i zniszczenia infrastruktury

68
00:03:57,169 --> 00:04:00,287
będące skutkiem ciśnienia
i wtryskiwania ścieków.

69
00:04:00,287 --> 00:04:03,628
Powiązania między szczelinowaniem
a podwyższoną aktywnością sejsmiczną

70
00:04:03,628 --> 00:04:08,017
pozostawiają bez odpowiedzi kwestie
długotrwałych dysproporcji ciśnień,

71
00:04:08,017 --> 00:04:11,438
które mogą pojawiać się
głęboko pod naszymi stopami.

72
00:04:11,438 --> 00:04:15,128
Największe kontrowersje dotyczące
szczelinowania dotyczą obszaru naziemnego.

73
00:04:15,128 --> 00:04:19,908
Według ogólnej opinii spalanie gazu
ziemnego jest przyjaźniejsze środowisku

74
00:04:19,908 --> 00:04:21,639
niż spalanie węgla,

75
00:04:21,639 --> 00:04:23,621
bo gaz wydobyty przy szczelinowaniu

76
00:04:23,621 --> 00:04:26,670
emituje o połowę mniej
dwutlenku węgla niż węgiel

77
00:04:26,670 --> 00:04:28,960
na jednostkę energii.

78
00:04:28,960 --> 00:04:31,299
Nie bez znaczenia jest jednak

79
00:04:31,299 --> 00:04:33,429
zanieczyszczenie
spowodowane szczelinowaniem.

80
00:04:33,429 --> 00:04:36,110
Metan, który wydostaje się
podczas wiercenia i pompowania

81
00:04:36,110 --> 00:04:39,159
ma wielokrotnie silniejsze
działanie niż dwutlenek węgla

82
00:04:39,159 --> 00:04:41,459
dla efektu cieplarnianego.

83
00:04:41,459 --> 00:04:44,781
Niektórzy naukowcy twierdzą,
że metan ulega rozproszeniu

84
00:04:44,781 --> 00:04:48,681
i dlatego jego działanie długofalowe
jest stosunkowo niewielkie.

85
00:04:48,681 --> 00:04:51,280
Przed nami jednak ważniejsza kwestia.

86
00:04:51,280 --> 00:04:53,989
Czy szczelinowanie pochłania
czas, pieniądze i badania,

87
00:04:53,989 --> 00:04:58,960
które można by przeznaczyć na rozwój
czystszych odnawialnych źródeł energii?

88
00:04:58,960 --> 00:05:00,771
Gaz ziemny nie jest odnawialny,

89
00:05:00,771 --> 00:05:04,170
a krótkookresowe interesy gospodarcze
wspierające szczelinowanie

90
00:05:04,170 --> 00:05:07,879
mogą nie wystarczyć w obliczu
globalnej zmiany klimatu.

91
00:05:07,879 --> 00:05:10,919
Eksperci wciąż badają
najistotniejsze skutki szczelinowania.

92
00:05:11,392 --> 00:05:15,021
Mimo że nowoczesne szczelinowanie
sięga lat czterdziestych ubiegłego wieku,

93
00:05:15,021 --> 00:05:18,152
jego popularność gwałtownie wzrosła
w ostatnich dziesięcioleciach.

94
00:05:18,152 --> 00:05:22,690
Kurczą się inne źródła gazu ziemnego,
więc koszty energii nieodnawialnej rosną,

95
00:05:22,690 --> 00:05:26,653
a nowatorskie technologie sprawiają,
że gaz ten jest łatwo dostępny.

96
00:05:26,653 --> 00:05:29,623
Jednak wiele państw i rejonów
zakazało już szczelinowania

97
00:05:29,623 --> 00:05:32,573
w odpowiedzi na obawy
związane z zagrożeniami dla środowiska.

98
00:05:32,573 --> 00:05:37,183
Nie da się zaprzeczyć, że szczelinowanie
odmieniło światowy krajobraz energetyczny,

99
00:05:37,183 --> 00:05:41,122
ale co daje na dłuższą metę
i za jaką cenę?