0:00:08.516,0:00:14.455
Głęboko we wnętrzu ziemi są pokłady[br]kiedyś niedostępnego gazu ziemnego.

0:00:14.455,0:00:17.605
Powstawał on przez miliony lat

0:00:17.605,0:00:22.826
dzięki działaniu dużego ciśnienia i gorąca[br]na warstwy rozkładających się organizmów

0:00:22.846,0:00:25.525
pod powierzchnią Ziemi.

0:00:25.525,0:00:28.355
Technologia, która nazywa się[br]szczelinowaniem hydraulicznym,

0:00:29.764,0:00:32.467
jest wykorzystywana[br]do wydobycia gazu ziemnego.

0:00:32.467,0:00:36.398
Może nam to zapewnić[br]dostawy gazu na dziesięciolecia.

0:00:36.398,0:00:38.148
Jak działa szczelinowanie

0:00:38.148,0:00:41.938
i dlaczego jest źródłem[br]tak ogromnych kontrowersji?

0:00:41.938,0:00:45.557
Szczelinowanie można przeprowadzać[br]wszędzie, gdzie znajduje się gaz ziemny.

0:00:45.557,0:00:46.957
Może być to odległa pustynia

0:00:46.957,0:00:50.236
lub okolice twojego ogródka.

0:00:50.236,0:00:54.548
Najpierw wykonuje się[br]długi pionowy otwór wiertniczy

0:00:54.548,0:00:57.927
prowadzący w dół przez warstwy osadu.

0:00:57.927,0:01:03.428
Gdy szyb osiąga długość 2500 - 3000 metrów

0:01:03.428,0:01:07.430
można rozpocząć[br]proces wiercenia poziomego.

0:01:07.430,0:01:13.523
Odwiert wykonuje się po obrocie 90 stopni[br]w poziomie na długość około 1,5 kilometra.

0:01:13.523,0:01:18.969
Przechodzi on przez spłaszczoną[br]czarną warstwę, czyli skałę łupkową.

0:01:18.969,0:01:23.039
Opuszczane jest i uruchamiane[br]specjalne działo perforacyjne.

0:01:23.039,0:01:25.990
Powstaje seria niewielkich[br]otworów długich na 2,5 cm.

0:01:25.990,0:01:30.720
Otwory te sięgają warstwy skalnej[br]przechodząc przez powłokę szybu.

0:01:30.720,0:01:33.668
Trzy do czterech miesięcy[br]po wykonaniu odwiertów wstępnych

0:01:33.668,0:01:37.112
można rozpocząć szczelinowanie w szybie.

0:01:37.112,0:01:41.128
Do szybu wpompowuje się[br]płyn technologiczny pod ciśnieniem,

0:01:41.128,0:01:43.390
które sprawia, że skała pęka

0:01:43.390,0:01:48.526
i powstają szczeliny, przez które[br]wydostają się gaz i ropa.

0:01:48.526,0:01:52.052
Płyn składa się w ponad 90% z wody.

0:01:52.052,0:01:55.680
Reszta jego składu[br]to stężone dodatki chemiczne.

0:01:55.680,0:01:56.650
Różnią się one

0:01:56.650,0:02:00.000
w zależności od charakterystyki[br]obszaru szczelinowania,

0:02:00.000,0:02:02.902
ale zwykle należą[br]do jednej z trzech kategorii:

0:02:02.902,0:02:06.432
kwasy usuwające resztki[br]i rozpuszczające minerały,

0:02:06.432,0:02:08.561
składniki redukujące tarcie,

0:02:08.561,0:02:12.462
dzięki którym powstaje woda[br]o niższej lepkości, czyli slickwater,

0:02:12.462,0:02:15.813
oraz środek dezynfekujący[br]zapobiegający rozwojowi bakterii.

0:02:15.813,0:02:20.694
Do wody dodaje się też[br]piasek lub glinę powiększające pęknięcia,

0:02:20.694,0:02:26.918
by gaz czy ropa nadal się wydostawały,[br]nawet po zmniejszeniu ciśnienia.

0:02:26.918,0:02:30.444
Szacuje się, że dla całości[br]intensywnego pompowania i wymywania

0:02:30.444,0:02:32.263
przy szczelinowaniu potrzeba średnio

0:02:32.263,0:02:35.993
11 do 22 milionów litrów wody na szyb.

0:02:35.993,0:02:38.953
Niedużo w porównaniu do rolnictwa,

0:02:38.953,0:02:40.073
elektrowni

0:02:40.073,0:02:42.673
czy utrzymania pól golfowych,

0:02:42.673,0:02:47.092
ale takie zużycie może mieć[br]zauważalny wpływ na miejscowe zasoby wody.

0:02:47.092,0:02:50.805
Utylizacja wody wykorzystanej[br]do szczelinowania to następna kwestia.

0:02:50.805,0:02:53.574
Wraz z wypompowywanym[br]na powierzchnię gazem,

0:02:53.574,0:02:58.934
wytryskują miliony litrów płynu.

0:02:58.934,0:03:02.264
Zawiera on zanieczyszczenia,[br]takie jak metale radioaktywne,

0:03:02.264,0:03:03.235
sole,

0:03:03.235,0:03:04.134
metale ciężkie,

0:03:04.134,0:03:05.604
czy węglowodory.

0:03:05.604,0:03:08.335
Należy go przechować i zutylizować.

0:03:08.335,0:03:11.974
Utylizacja odbywa się z reguły[br]w głębokich wykopach na miejscu

0:03:11.974,0:03:15.765
lub w dalej położonych[br]oczyszczalniach ścieków.

0:03:15.765,0:03:19.045
Płyn wypływający na powierzchnię[br]można też poddawać recyklingowi,

0:03:19.045,0:03:23.456
ale proces recyklingu może[br]podnieść poziom zanieczyszczenia,

0:03:23.456,0:03:27.135
bo przy każdym wykorzystaniu[br]woda staje się bardziej toksyczna.

0:03:27.135,0:03:30.273
Szyby są zwykle[br]obudowane stalą i cementem,

0:03:30.273,0:03:33.366
aby zapobiec przeniknięciu[br]zanieczyszczeń do wód gruntowych.

0:03:33.366,0:03:36.507
Każde zaniedbanie czy też[br]wypadek związany ze szczelinowaniem

0:03:36.507,0:03:38.925
mogą mieć tragiczne konsekwencje.

0:03:38.925,0:03:41.377
Bezpośrednie wypuszczanie [br]do wód podziemnych

0:03:41.377,0:03:43.996
niebezpiecznych podziemnych wycieków

0:03:43.996,0:03:48.307
oraz niewystarczające oczyszczenie[br]i utylizacja wysoce toksycznych ścieków

0:03:48.307,0:03:52.517
mogą przyczynić się do zanieczyszczenia[br]wody pitnej blisko miejsca szczelinowania.

0:03:52.517,0:03:55.520
Obawy budzą również trzęsienia ziemi

0:03:55.520,0:03:57.169
i zniszczenia infrastruktury

0:03:57.169,0:04:00.287
będące skutkiem ciśnienia[br]i wtryskiwania ścieków.

0:04:00.287,0:04:03.628
Powiązania między szczelinowaniem[br]a podwyższoną aktywnością sejsmiczną

0:04:03.628,0:04:08.017
pozostawiają bez odpowiedzi kwestie[br]długotrwałych dysproporcji ciśnień,

0:04:08.017,0:04:11.438
które mogą pojawiać się[br]głęboko pod naszymi stopami.

0:04:11.438,0:04:15.128
Największe kontrowersje dotyczące[br]szczelinowania dotyczą obszaru naziemnego.

0:04:15.128,0:04:19.908
Według ogólnej opinii spalanie gazu[br]ziemnego jest przyjaźniejsze środowisku

0:04:19.908,0:04:21.639
niż spalanie węgla,

0:04:21.639,0:04:23.621
bo gaz wydobyty przy szczelinowaniu

0:04:23.621,0:04:26.670
emituje o połowę mniej[br]dwutlenku węgla niż węgiel

0:04:26.670,0:04:28.960
na jednostkę energii.

0:04:28.960,0:04:31.299
Nie bez znaczenia jest jednak

0:04:31.299,0:04:33.429
zanieczyszczenie[br]spowodowane szczelinowaniem.

0:04:33.429,0:04:36.110
Metan, który wydostaje się[br]podczas wiercenia i pompowania

0:04:36.110,0:04:39.159
ma wielokrotnie silniejsze[br]działanie niż dwutlenek węgla

0:04:39.159,0:04:41.459
dla efektu cieplarnianego.

0:04:41.459,0:04:44.781
Niektórzy naukowcy twierdzą,[br]że metan ulega rozproszeniu

0:04:44.781,0:04:48.681
i dlatego jego działanie długofalowe[br]jest stosunkowo niewielkie.

0:04:48.681,0:04:51.280
Przed nami jednak ważniejsza kwestia.

0:04:51.280,0:04:53.989
Czy szczelinowanie pochłania[br]czas, pieniądze i badania,

0:04:53.989,0:04:58.960
które można by przeznaczyć na rozwój[br]czystszych odnawialnych źródeł energii?

0:04:58.960,0:05:00.771
Gaz ziemny nie jest odnawialny,

0:05:00.771,0:05:04.170
a krótkookresowe interesy gospodarcze[br]wspierające szczelinowanie

0:05:04.170,0:05:07.879
mogą nie wystarczyć w obliczu[br]globalnej zmiany klimatu.

0:05:07.879,0:05:10.919
Eksperci wciąż badają[br]najistotniejsze skutki szczelinowania.

0:05:11.392,0:05:15.021
Mimo że nowoczesne szczelinowanie[br]sięga lat czterdziestych ubiegłego wieku,

0:05:15.021,0:05:18.152
jego popularność gwałtownie wzrosła[br]w ostatnich dziesięcioleciach.

0:05:18.152,0:05:22.690
Kurczą się inne źródła gazu ziemnego,[br]więc koszty energii nieodnawialnej rosną,

0:05:22.690,0:05:26.653
a nowatorskie technologie sprawiają,[br]że gaz ten jest łatwo dostępny.

0:05:26.653,0:05:29.623
Jednak wiele państw i rejonów[br]zakazało już szczelinowania

0:05:29.623,0:05:32.573
w odpowiedzi na obawy[br]związane z zagrożeniami dla środowiska.

0:05:32.573,0:05:37.183
Nie da się zaprzeczyć, że szczelinowanie[br]odmieniło światowy krajobraz energetyczny,

0:05:37.183,0:05:41.122
ale co daje na dłuższą metę[br]i za jaką cenę?