WEBVTT

00:00:06.342 --> 00:00:11.854
Ile razy powtarza się refren 
w waszej ulubionej piosence?

00:00:11.854 --> 00:00:16.061
Zastanówcie się, ile razy go słuchaliście.

00:00:16.061 --> 00:00:21.079
Prawdopodobnie dziesiątki, 
jeśli nie setki razy,

00:00:21.079 --> 00:00:25.031
a nie tylko popularne piosenki z Zachodu
zawierają powtórzenia.

00:00:25.031 --> 00:00:30.494
Powtórzenia są cechą muzyki 
wspólną dla kultur z całego świata.

00:00:30.494 --> 00:00:34.054
Dlaczego muzyka tak mocno 
polega na powtórzeniach?

00:00:34.054 --> 00:00:39.861
Częściowo znajdziemy odpowiedź 
w tak zwanym efekcie czystej ekspozycji.

00:00:39.861 --> 00:00:43.867
Najprościej mówiąc, ludzie preferują to,
na co już byli wystawieni, co słyszeli.

00:00:43.867 --> 00:00:47.686
Na przykład, słyszymy w radiu piosenkę,
która niespecjalnie nam się podoba,

00:00:47.686 --> 00:00:53.497
ale później słyszymy ją też w sklepie,
w kinie i na rogu ulicy.

00:00:53.497 --> 00:00:56.543
Wkrótce zaczynamy przytupywać w rytm,
podśpiewując pod nosem,

00:00:56.543 --> 00:00:58.558
albo nawet pobierając ścieżkę dźwiękową.

00:00:58.558 --> 00:01:01.822
Efekt czystej ekspozycji 
nie dotyczy tylko piosenek.

00:01:01.822 --> 00:01:06.019
Dotyczy wszystkiego - od kształtów,
po reklamy mistrzostw sportowych.

00:01:06.019 --> 00:01:10.027
Co sprawia, ze powtórzenia
są tak rozpowszechnione w muzyce?

00:01:10.027 --> 00:01:14.610
Żeby to sprawdzić, psycholodzy poprosili
kilka osób o słuchanie muzyki,

00:01:14.610 --> 00:01:16.749
unikającej bezpośrednich repetycji.

00:01:16.749 --> 00:01:20.007
Słuchali fragmentów utworów
w oryginalnej formie

00:01:20.007 --> 00:01:24.534
albo w wersji zmodyfikowanej tak, 
że zawierała powtórzenia.

00:01:24.534 --> 00:01:26.564
Choć oryginalne wersje skomponowali

00:01:26.564 --> 00:01:29.463
najlepsi muzycy XX wieku,

00:01:29.463 --> 00:01:34.236
a wersje z powtórkami poddano
brutalnej obróbce cyfrowej,

00:01:34.236 --> 00:01:36.356
badani uznali, że wersje z repetycjami

00:01:36.356 --> 00:01:39.015
są przyjemniejsze, bardziej interesujące

00:01:39.015 --> 00:01:42.925
i że to one brzmią jak 
skomponowane przez człowieka.

00:01:42.925 --> 00:01:45.471
Powtórzenia w muzyce 
są bardzo przekonujące.

NOTE Paragraph

00:01:45.471 --> 00:01:48.548
Pomyślcie o klasycznym 
"Mana Mana" z "Mapetów".

00:01:48.548 --> 00:01:52.165
Jeśli to znacie, to właściwie nie da się

00:01:52.165 --> 00:01:56.191
na "Mana mana", nie odpowiedzieć:
"Tu tuu du du du"

00:01:56.191 --> 00:01:58.731
Powtórzenia nieodmiennie łączą

00:01:58.731 --> 00:02:01.687
jeden fragment muzyki z kolejnym.

00:02:01.687 --> 00:02:05.921
Kiedy słyszysz kilka dźwięków, 
już wyobrażasz sobie, co będzie dalej.

00:02:05.921 --> 00:02:11.199
Umysł bezwiednie śpiewa, 
a ty możesz zacząć nucić.

00:02:11.199 --> 00:02:15.250
Ostatnie badania wykazały, 
że na dźwięk powracającego fragmentu

00:02:15.250 --> 00:02:18.323
ludzie częściej podrygują 
albo przytupują do rytmu.

00:02:18.323 --> 00:02:25.290
Powtórzenia zachęcają nas do aktywnego
udziału w muzyce, nie tylko słuchania.

00:02:25.290 --> 00:02:30.105
Badania wykazały też, 
że słuchacze analizują powtórzenia

00:02:30.105 --> 00:02:33.899
za każdym razem skupiając się 
na innych aspektach dźwięku.

00:02:33.899 --> 00:02:37.233
Za pierwszym razem może zwrócisz uwagę
na melodię danego fragmentu,

00:02:37.233 --> 00:02:41.901
ale przy powtórce myślisz o tym, 
jak gitarzysta dobiera akordy.

00:02:41.901 --> 00:02:46.106
Podobnie jest z językiem,
nazywa się to satiacją semantyczną.

00:02:46.106 --> 00:02:49.245
Powtarzanie do znudzenia 
słowa "atlas" sprawia,

00:02:49.245 --> 00:02:53.777
że przestajemy myśleć o jego znaczeniu, 
a skupiamy się na brzmieniu głosek.

00:02:53.777 --> 00:02:57.249
Na tym jak "L" pojawia się przed "T".

00:02:57.249 --> 00:03:02.572
Powtarzając, poznajemy nowe dźwięki,
niedostępne przy pierwszym słuchaniu.

00:03:02.572 --> 00:03:07.148
Głoska "l" po "t" nie jest związana
tylko ze słowem "atlas",

00:03:07.148 --> 00:03:10.971
ale dobór tonacji w muzyce może mieć
kluczowe znaczenie dla wydźwięku utworu.

00:03:10.971 --> 00:03:16.819
Podobieństwo mowy i muzyki pokazuje,
jak łatwo kilkakrotne powtórzenie zdania

00:03:16.819 --> 00:03:20.219
przenosi uwagę słuchacza na tonację
i przejściowe aspekty dźwięku,

00:03:20.219 --> 00:03:26.106
więc język mówiony podczas powtarzania,
zaczyna brzmieć jak śpiew.

00:03:26.106 --> 00:03:29.422
Podobnie dzieje się w przypadku
losowych sekwencji dźwiękowych.

00:03:29.422 --> 00:03:34.025
Ludzie uznają za bardziej muzykalne
te przypadkowe sekwencje,

00:03:34.025 --> 00:03:37.287
które usłyszą kilkakrotnie.

00:03:37.287 --> 00:03:41.197
Powtórzenia dają początek 
dźwiękowej orientacji,

00:03:41.197 --> 00:03:46.028
która jest wyraźnie muzyczna,
wtedy aktywnie słuchamy

00:03:46.028 --> 00:03:49.724
oczekując na kolejny dźwięk.

00:03:49.724 --> 00:03:53.646
Ten model słuchania wiąże się
z podatnością na podłapywanie melodii,

00:03:53.646 --> 00:04:00.291
kiedy fragmenty utworów wpadają nam w ucho
i ciągle je sobie powtarzamy.

00:04:00.291 --> 00:04:03.363
Krytycy są często zażenowani
powtórzeniami w muzyce,

00:04:03.363 --> 00:04:07.780
uważając je za uwsteczniające i dziecinne,
ale powtórzenia wcale nie są żenujące,

00:04:07.780 --> 00:04:14.849
są kluczową cechą, która umożliwia nam 
przeżywanie tego, co uważamy za muzykę.