Hoe vaak wordt het refrein herhaald
in jouw favoriete liedje?
En, denk eens na,
hoe vaak heb je ernaar geluisterd?
De kans is groot dat je het refrein
al tientallen keren hebt gehoord.
Het zijn niet alleen de populaire
westerse liedjes die veel herhalen.
Herhaling is een kenmerk dat muziek
van over de hele wereld gemeen heeft.
Waarom is muziek zo erg
afhankelijk van herhaling?
Het antwoord kan gedeeltelijk worden
gevonden in het 'blootstellingseffect'.
Kort gezegd, mensen hebben een voorkeur
voor dingen waaraan ze al zijn blootgesteld.
Bijvoorbeeld, een liedje komt op de radio
dat we niet echt leuk vinden,
maar dan horen we het liedje weer
in de supermarkt, in de bioscoop
en weer op straat.
Al snel tikken we mee met het ritme,
zingen we de tekst.
We downloaden zelfs het nummer.
Het blootstellingseffect werkt
niet alleen voor liedjes.
Het werkt voor alles:
van vormen tot Super Bowl-reclames.
Wat maakt herhaling nu zo
populair in muziek?
Om dit te onderzoeken, vroegen psychologen
mensen te luisteren naar muziekcomposities
die geen exacte herhaling bevatten.
Ze hoorden stukken van deze composities
in ofwel hun originele vorm,
of in een bewerkte versie waar
digitaal herhaling aan was toegevoegd.
Hoewel de originele versies
afkomstig waren
van de meest gerespecteerde
componisten van de 20e eeuw
en de herhaalde versies waren
gemaakt met audiobewerking,
beoordeelden mensen de versies
met herhaling als prettiger, interessanter
en ze schatten de kans groter dat die
door een mens waren gecomponeerd.
Muzikale herhaling is zeer meeslepend.
Denk aan de klassieker
van de Muppets, "Mahna Mahna".
Als je het al kent,
is het bijna onmogelijk om
als ik "Mahna mahna" zing
niet te antwoorden
"Do doo do do do".
Herhaling verbindt
elk stukje muziek
onweerstaanbaar met
het volgende stukje muziek.
Dus als je een paar noten hoort,
denk je al na over wat zal volgen.
Je hoofd zingt onbewust mee
en zonder dat je het merkt,
begin je hardop mee te neuriën.
Uit recent onderzoek blijkt dat wanneer
mensen een stukje muziek herhaald horen,
ze eerder gaan bewegen
of mee gaan tikken.
Herhaling nodigt ons uit in de muziek
als ingebeelde deelnemers
in plaats van passieve luisteraars.
Onderzoek laat ook zien
dat luisteraars hun aandacht verschuiven
tussen muzikale herhalingen
en dat ze focussen op verschillende
aspecten van de klanken bij elke herhaling.
Je merkt de eerste keer
de melodie van een zin op,
maar in de herhaling, zal je aandacht
verschuiven naar de gitarist.
Dit gebeurt ook in taal, in de zogenaamde
semantische verzadiging.
Als je een woord zoals atlas
tot vervelens toe herhaalt,
stop je met nadenken
over de betekenis van het woord
en focus je je op de klanken:
hoe vreemd de "L" na de "T" komt.
Zo kan herhaling
een nieuwe wereld van geluiden openen
die niet te horen waren
bij de eerste keer luisteren.
De "L" die na de "T" komt is misschien
niet esthetisch relevant voor "atlas",
maar de speelwijze van de gitarist
kan cruciaal zijn voor de expressie.
De spraak-naar-liedje-illusie
toont hoe gemakkelijk
door het herhalen van een zin,
de aandacht van de luisteraar verschuift
naar de toonhoogte en tijdelijke
aspecten van het geluid,
zodat herhaling van gesproken taal
begint te klinken alsof
het gezongen wordt.
Een soortgelijk effect bestaat
bij willekeurige geluidssequenties.
Mensen beoordelen willekeurige sequenties
die ze herhaaldelijk hebben gehoord
als muzikaler dan een willekeurige
sequentie die ze één keer hebben gehoord.
Herhaling leidt tot een soort
oriëntatie op geluid
die we zien als karakteristiek muzikaal,
waar we meeluisteren met het geluid
en ons inleven in de noot die eraan komt.
Deze manier van luisteren sluit aan bij
onze gevoeligheid voor muzikale oorwurmen
waar muzieksegmenten in
ons hoofd blijven zitten
en opnieuw spelen
alsof ze vastzitten in herhaling.
Critici schamen zich vaak
voor de herhaling in muziek.
Ze vinden het kinderachtig
of een achteruitgang
maar herhaling is helemaal geen schande,
het is eigenlijk een belangrijk kenmerk
dat zorgt voor een ervaring
die wij als muzikaal beschouwen .