1
00:00:00,817 --> 00:00:05,253
Jakieś 12 lat temu
porzuciłam karierę w bankowości,

2
00:00:05,253 --> 00:00:08,356
żeby uczynić świat bezpieczniejszym.

3
00:00:08,356 --> 00:00:12,565
Wiązało się to z wejściem
w krajowe i światowe rzecznictwo

4
00:00:12,565 --> 00:00:16,288
i spotkaniem niektórych
z najbardziej niezwykłych ludzi na Ziemi.

5
00:00:17,388 --> 00:00:22,566
Dzięki temu stałam się
dyplomatą społeczeństwa obywatelskiego.

6
00:00:22,566 --> 00:00:26,072
Taki dyplomata robi trzy rzeczy.

7
00:00:26,072 --> 00:00:28,603
Głośno mówi o obawach ludzi,

8
00:00:28,603 --> 00:00:31,691
nie jest przyparty do muru
przez interesy państwa

9
00:00:31,691 --> 00:00:34,528
i wpływa na zmiany
poprzez sieci łączące obywateli,

10
00:00:34,528 --> 00:00:37,084
nie tylko te rządowe.

11
00:00:37,084 --> 00:00:41,683
A jeśli chcesz zmienić świat,
cały czas potrzeba nas więcej.

12
00:00:41,683 --> 00:00:44,190
Wiele ludzi wciąż pyta:

13
00:00:44,190 --> 00:00:48,741
"Czy społeczeństwo obywatelskie
naprawdę robi dużą różnicę?".

14
00:00:48,741 --> 00:00:52,331
"Czy obywatele mogą wpływać
na politykę państwową i międzynarodową

15
00:00:52,331 --> 00:00:53,711
i ją kształtować?".

16
00:00:53,711 --> 00:00:56,961
Nigdy nie myślałam,
że będę sobie zadawać te pytania,

17
00:00:56,961 --> 00:01:00,211
ale jestem tutaj,
żeby podzielić się doświadczeniami

18
00:01:00,211 --> 00:01:04,712
dwóch silnych ruchów obywatelskich,
w których uczestniczyłam.

19
00:01:05,523 --> 00:01:09,035
Działają w sprawach, które mnie fascynują:

20
00:01:09,035 --> 00:01:13,214
w kontroli posiadania broni
i polityce narkotykowej.

21
00:01:13,214 --> 00:01:16,859
To są sprawy, które są ważne tutaj,
w Ameryce Łacińskiej,

22
00:01:16,859 --> 00:01:21,303
która jest początkiem ich obu.

23
00:01:22,253 --> 00:01:24,296
Na przykład Brazylia.

24
00:01:24,296 --> 00:01:27,576
Ten piękny kraj goszczący TEDGlobal

25
00:01:27,576 --> 00:01:32,396
bije jeden z najbardziej
niechlubnych rekordów.

26
00:01:32,396 --> 00:01:36,448
Jesteśmy numerem jeden,
jeżeli chodzi o morderstwa.

27
00:01:36,448 --> 00:01:42,564
Jedna na dziesięć osób zabijanych
na całym świecie to Brazylijczyk.

28
00:01:42,569 --> 00:01:47,678
Można to przeliczyć
na ponad 56 tysięcy ludzi,

29
00:01:47,678 --> 00:01:51,161
którzy giną każdego roku.

30
00:01:51,161 --> 00:01:57,082
Większość z nich to padający od kul 
młodzi, czarni chłopcy.

31
00:01:57,082 --> 00:02:02,213
Brazylia jest też jednym z największych
na świecie konsumentów narkotyków,

32
00:02:02,213 --> 00:02:07,066
a wojna z narkotykami jest tutaj
najbardziej bolesna.

33
00:02:07,066 --> 00:02:10,339
Około 50 procent zabójstw
dokonywanych na ulicach Brazylii

34
00:02:10,339 --> 00:02:13,776
ma związek z narkotykami.

35
00:02:13,776 --> 00:02:19,464
To samo dotyczy około 
25 procent brazylijskich więźniów.

36
00:02:19,464 --> 00:02:24,596
Ale nie tylko Brazylię dotknęły
powiązane problemy broni i narkotyków.

37
00:02:24,596 --> 00:02:28,353
Zmaga się z tym
praktycznie każde państwo i miasto

38
00:02:28,353 --> 00:02:32,110
Ameryki Centralnej i Południowej.

39
00:02:32,110 --> 00:02:35,869
Ameryka Łacińska to
dziewięć procent światowej populacji,

40
00:02:35,869 --> 00:02:40,930
i 25 procent liczby
gwałtownych śmierci na świecie.

41
00:02:40,930 --> 00:02:43,972
To nie są problemy,
od których można uciec.

42
00:02:43,972 --> 00:02:46,271
Ja na pewno nie mogłam.

43
00:02:46,271 --> 00:02:50,897
Pierwsza kampania, w której brałam udział,
rozpoczęła się w 2003 roku i miała na celu

44
00:02:50,897 --> 00:02:53,460
zmianę brazylijskiego
prawa dotyczącego broni

45
00:02:53,460 --> 00:02:56,278
i stworzenie programu odkupywania jej.

46
00:02:56,278 --> 00:03:00,307
W ciągu kilku lat nie tylko
zmieniliśmy krajowe ustawodawstwo,

47
00:03:00,307 --> 00:03:04,033
które spowodowało, że zakup broni
przez cywilów był trudniejszy,

48
00:03:04,033 --> 00:03:09,683
ale także zebraliśmy i zniszczyliśmy
około pół miliona sztuk broni.

49
00:03:09,683 --> 00:03:14,262
Była to jedna z największych
akcji odkupu w historii.

50
00:03:14,262 --> 00:03:16,921
(Brawa)

51
00:03:16,921 --> 00:03:20,542
Ale ponieśliśmy też kilka porażek.

52
00:03:20,542 --> 00:03:26,324
W 2005 roku przegraliśmy referendum
dotyczące zakazu sprzedaży broni cywilom.

53
00:03:26,324 --> 00:03:29,597
Druga inicjatywa także była oddolna,

54
00:03:29,597 --> 00:03:35,147
a teraz jest światowym ruchem reformującym
międzynarodowy reżim kontroli narkotyków.

55
00:03:35,147 --> 00:03:36,938
Jestem główną koordynatorką

56
00:03:36,938 --> 00:03:41,416
Światowej Komisji
do spraw Polityki Narkotykowej.

57
00:03:41,416 --> 00:03:43,974
Ta komisja to grupa wysokiego szczebla,

58
00:03:43,974 --> 00:03:47,154
złożona ze światowych liderów,
którzy współpracują, żeby znaleźć

59
00:03:47,154 --> 00:03:51,181
bardziej humanitarne i skuteczne
rozwiązania w kwestii narkotyków.

60
00:03:51,911 --> 00:03:56,479
Odkąd zaczęliśmy w 2008 roku,
narkotykowe tabu zostało przełamane.

61
00:03:56,479 --> 00:04:01,431
W obu Amerykach, od USA i Meksyku
po Kolumbię i Urugwaj

62
00:04:01,431 --> 00:04:03,579
zmiana wisi w powietrzu.

63
00:04:03,579 --> 00:04:07,381
Ale bardziej niż opowiadać
o tych dwóch ruchach,

64
00:04:07,381 --> 00:04:11,189
chcę podzielić się
czterema głównymi spostrzeżeniami.

65
00:04:11,189 --> 00:04:14,788
Nazywam je "lekcjami zmieniania świata".

66
00:04:14,788 --> 00:04:19,297
Istnieje oczywiście wiele innych,
ale to są te dla mnie najważniejsze.

67
00:04:20,314 --> 00:04:22,496
Pierwsza zasada brzmi:

68
00:04:22,496 --> 00:04:25,770
"Zmieniaj i kontroluj narrację".

69
00:04:25,770 --> 00:04:27,604
To może wydawać się oczywiste,

70
00:04:27,604 --> 00:04:30,646
ale kluczowym składnikiem
dyplomacji społeczeństwa obywatelskiego

71
00:04:30,646 --> 00:04:34,733
jest najpierw zmienianie,
a potem kontrola narracji.

72
00:04:34,733 --> 00:04:37,890
Jest to coś, co rozumieją 
doświadczeni politycy,

73
00:04:37,890 --> 00:04:42,813
ale środowiska obywatelskie zwykle
nie radzą sobie z tym zbyt dobrze.

74
00:04:42,813 --> 00:04:45,158
W przypadku polityki narkotykowej

75
00:04:45,158 --> 00:04:48,618
największym sukcesem
było zmienienie ścieżki dyskusji

76
00:04:48,618 --> 00:04:51,427
z oskarżania wojny narkotykowej

77
00:04:51,427 --> 00:04:55,398
na skupianie się
na ludzkim zdrowiu i bezpieczeństwie.

78
00:04:55,398 --> 00:04:58,834
W nowatorskim raporcie,
który właśnie wydaliśmy w Nowym Jorku,

79
00:04:58,834 --> 00:05:06,403
wykazaliśmy, że największy zysk
z tego wartego 320 miliardów dolarów rynku

80
00:05:06,403 --> 00:05:09,724
mają gangi i kartele narkotykowe.

81
00:05:09,724 --> 00:05:13,462
W celu podważenia
wpływów i zysków tych grup

82
00:05:13,462 --> 00:05:16,434
musimy zmienić narrację.

83
00:05:16,434 --> 00:05:21,366
Musimy sprawić,
żeby narkotyki były legalne.

84
00:05:22,726 --> 00:05:25,129
Ale zanim się zbytnio podekscytujecie,

85
00:05:25,129 --> 00:05:28,694
nie mówię, że narkotyki
mają być dostępne dla wszystkich.

86
00:05:28,702 --> 00:05:32,827
To, o czym mówię, i co popiera
Światowa Komisja,

87
00:05:32,827 --> 00:05:37,354
to stworzenie wysoce uregulowanego rynku,

88
00:05:37,354 --> 00:05:42,579
gdzie różne narkotyki miałyby
różne stopnie regulacji.

89
00:05:42,579 --> 00:05:46,619
W przypadku broni
mamy sukcesy w zmienianiu narracji,

90
00:05:46,619 --> 00:05:49,544
ale już nie w jej kontrolowaniu.

91
00:05:49,544 --> 00:05:52,400
A to dało mi kolejną lekcję:

92
00:05:52,400 --> 00:05:56,324
"Nigdy nie lekceważ przeciwników".

93
00:05:56,324 --> 00:05:58,703
Jeśli chcesz osiągnąć sukces
w zmienianiu świata,

94
00:05:58,703 --> 00:06:00,922
musisz wiedzieć, z kim się zmagasz.

95
00:06:00,922 --> 00:06:04,590
Musisz nauczyć się
ich motywacji i punktu widzenia.

96
00:06:04,590 --> 00:06:09,706
W przypadku broni
zlekceważyliśmy przeciwników.

97
00:06:10,349 --> 00:06:12,764
Po dużym sukcesie
programu zbiórki broni

98
00:06:12,764 --> 00:06:14,618
byliśmy upojeni szczęściem.

99
00:06:14,618 --> 00:06:17,454
Mieliśmy poparcie
80 procent Brazylijczyków

100
00:06:17,454 --> 00:06:20,335
i myśleliśmy, że to pomoże nam
wygrać referendum,

101
00:06:20,335 --> 00:06:22,747
żeby zakazać sprzedaży broni cywilom.

102
00:06:22,747 --> 00:06:25,928
Byliśmy w błędzie.

103
00:06:25,928 --> 00:06:29,249
Podczas 20-dniowej telewizyjnej debaty

104
00:06:29,249 --> 00:06:33,103
nasz przeciwnik używał
naszych argumentów przeciwko nam.

105
00:06:33,103 --> 00:06:35,332
Skończyło się utratą głosów.

106
00:06:35,332 --> 00:06:37,677
To było naprawdę straszne.

107
00:06:37,677 --> 00:06:43,836
Narodowe Stowarzyszenie Strzeleckie,
amerykańskie NRA,

108
00:06:43,836 --> 00:06:45,595
przyjechało do Brazylii.

109
00:06:45,595 --> 00:06:49,958
Zalali naszą kampanię
ich propagandą, która, jak wiadomo,

110
00:06:49,958 --> 00:06:54,581
łączy prawo posiadania broni
z ideą wolności i demokracji.

111
00:06:54,581 --> 00:06:58,458
Oni po prostu rzucili się na nas.

112
00:06:58,458 --> 00:07:00,385
Użyli naszej flagi narodowej,

113
00:07:00,385 --> 00:07:02,080
naszego niepodległościowego hymnu.

114
00:07:02,080 --> 00:07:03,915
Odwoływali się do praw kobiet,

115
00:07:03,915 --> 00:07:09,302
nadużywali obrazów Mandeli,
Placu Tiananmen, nawet Hitlera.

116
00:07:09,302 --> 00:07:13,272
Wygrali dzięki graniu
na ludzkich uczuciach.

117
00:07:13,272 --> 00:07:17,916
Tak naprawdę ich kampania
prawie całkowicie pomijała broń.

118
00:07:17,916 --> 00:07:21,213
Skupili się na prawach jednostki.

119
00:07:21,213 --> 00:07:25,022
Ale pytam was teraz,
które prawo jest ważniejsze.

120
00:07:25,022 --> 00:07:26,832
Prawo do życia,

121
00:07:26,832 --> 00:07:29,897
czy do posiadania broni,
która życie zabiera?

122
00:07:29,897 --> 00:07:34,150
(Brawa)

123
00:07:34,150 --> 00:07:37,972
Myśleliśmy, że ludzie
zagłosują w obronie życia,

124
00:07:37,972 --> 00:07:42,756
ale w kraju z nieodległą przeszłością
dyktatu wojskowego,

125
00:07:42,756 --> 00:07:47,027
antyrządowy przekaz
naszych przeciwników działał,

126
00:07:47,027 --> 00:07:50,626
a my nie byliśmy przygotowani,
żeby na niego odpowiedzieć.

127
00:07:50,626 --> 00:07:52,715
Dostaliśmy nauczkę.

128
00:07:52,715 --> 00:07:56,005
W przypadku narkotyków
bardziej się nam udało.

129
00:07:56,005 --> 00:08:00,719
Ludzie spytani 10 lat temu, czy koniec
wojny z narkotykami jest możliwy,

130
00:08:00,719 --> 00:08:02,731
odpowiedzieliby śmiechem.

131
00:08:02,731 --> 00:08:06,229
W końcu istnieją ogromne,
wojskowe i policyjne areszty

132
00:08:06,229 --> 00:08:10,325
oraz instytucje finansowe,
które czerpią korzyści z tej wojny.

133
00:08:10,325 --> 00:08:16,097
Dzisiaj jednak międzynarodowy reżim
kontroli narkotyków zaczyna się kruszyć.

134
00:08:16,097 --> 00:08:20,926
Rządy i społeczeństwa obywatelskie
eksperymentują z nowymi sposobami.

135
00:08:20,926 --> 00:08:23,248
Światowa Komisja
do spraw Polityki Narkotykowej

136
00:08:23,248 --> 00:08:27,145
naprawdę zna swojego przeciwnika
i zamiast z nim walczyć,

137
00:08:27,149 --> 00:08:31,793
nasz prezes, były prezydent Brazylii
Henrique Cardoso,

138
00:08:31,793 --> 00:08:36,065
dotarł do liderów
z całego spektrum politycznego,

139
00:08:36,065 --> 00:08:38,875
od liberałów dpo konserwatystów.

140
00:08:38,875 --> 00:08:43,751
Ta grupa wysokiego szczebla
zgodziła się szczerze omówić

141
00:08:43,751 --> 00:08:45,701
wady i zalety polityki narkotykowej.

142
00:08:45,701 --> 00:08:50,461
Była to rzeczowa, informatywna dyskusja,

143
00:08:50,461 --> 00:08:54,222
która pokazała nam smutną prawdę
o wojnie z narkotykami.

144
00:08:54,222 --> 00:09:00,538
Wojna z narkotykami
przegrywała na każdym polu.

145
00:09:00,538 --> 00:09:03,440
Narkotyki są tańsze
i bardziej dostępne niż kiedykolwiek,

146
00:09:03,440 --> 00:09:06,496
a konsumpcja wzrasta lawinowo.

147
00:09:06,496 --> 00:09:09,832
Co gorsza, wywołało to

148
00:09:09,832 --> 00:09:14,290
mnóstwo niezamierzonych,
negatywnych konsekwencji.

149
00:09:14,980 --> 00:09:18,626
To prawda, że takie dyskusje
podejmowano już wcześniej,

150
00:09:18,626 --> 00:09:23,376
ale my je odmieniliśmy,
rozważając argumenty naszych przeciwników

151
00:09:23,378 --> 00:09:25,484
i przekonując wpływowych ludzi,

152
00:09:25,484 --> 00:09:30,374
którzy kilka lat wcześniej
nie poparliby żadnych zmian.

153
00:09:30,374 --> 00:09:34,461
Trzecia lekcja: "Użyj danych,
żeby poprzeć swój argument".

154
00:09:34,461 --> 00:09:37,456
Broń i narkotyki są pełne emocji,

155
00:09:37,456 --> 00:09:41,357
co boleśnie odczuliśmy
w kampanii referendalnej w Brazylii.

156
00:09:41,357 --> 00:09:44,422
Czasem niemożliwe jest
przebrnięcie przez emocje

157
00:09:44,422 --> 00:09:46,512
i dostanie się do faktów.

158
00:09:46,512 --> 00:09:49,600
Ale nie oznacza to,
że nie powinniśmy próbować.

159
00:09:49,600 --> 00:09:51,251
Do niedawna nie było wiadomo,

160
00:09:51,251 --> 00:09:55,265
jak wielu Brazylijczyków zginęło od broni.

161
00:09:55,265 --> 00:10:00,780
Niespodziewanie lokalna opera mydlana,
"Mulheres Apaixonadas",

162
00:10:00,780 --> 00:10:02,498
czyli "Zakochane kobiety",

163
00:10:02,498 --> 00:10:06,410
odświeżyła w Brazylii
kampanię dotyczącą posiadania broni.

164
00:10:06,410 --> 00:10:08,872
W jednym z najchętniej oglądanych odcinków

165
00:10:08,872 --> 00:10:13,074
główna bohaterka
została zabita przez gang uliczny.

166
00:10:13,074 --> 00:10:17,370
Brazylijskie babcie
i panie domu były oburzone,

167
00:10:17,370 --> 00:10:20,226
a żeby odcinek bardziej
przypominał rzeczywistość,

168
00:10:20,642 --> 00:10:23,025
odcinek zawierał także zdjęcia

169
00:10:23,025 --> 00:10:26,208
z prawdziwego marszu
na rzecz kontroli dostępu do broni,

170
00:10:26,208 --> 00:10:31,262
który zorganizowaliśmy dokładnie tu,
na zewnątrz, na plaży Copacabana.

171
00:10:31,262 --> 00:10:36,699
Telewizyjna śmierć i marsz
miały duży wpływ na opinię publiczną.

172
00:10:36,699 --> 00:10:41,483
W ciągu kilku tygodni nasz parlament
zatwierdził ustawę o rozbrojeniu,

173
00:10:41,483 --> 00:10:44,571
która gniła w szufladzie przez wiele lat.

174
00:10:44,571 --> 00:10:47,586
Byliśmy wtedy w stanie zebrać dane

175
00:10:47,586 --> 00:10:50,886
ukazujące sukcesy
związane ze zmianą w prawie

176
00:10:50,886 --> 00:10:53,007
i programem zbierania broni.

177
00:10:53,007 --> 00:10:54,769
Co mam przez to na myśli.

178
00:10:54,769 --> 00:10:58,293
Mogliśmy udowodnić,
że w ciągu zaledwie roku

179
00:10:58,293 --> 00:11:03,099
uratowaliśmy ponad pięć tysięcy osób.

180
00:11:03,099 --> 00:11:06,862
(Brawa)

181
00:11:06,862 --> 00:11:09,276
W przypadku narkotyków,

182
00:11:09,276 --> 00:11:14,570
żeby pozbyć się strachu i uprzedzeń
otaczających ten temat,

183
00:11:14,570 --> 00:11:19,678
udało nam się zebrać i pokazać dane
świadczące o tym, że polityka narkotykowa

184
00:11:19,678 --> 00:11:23,549
powoduje więcej szkód niż same narkotyki.

185
00:11:23,549 --> 00:11:27,682
Ludzie zaczęli to rozumieć.

186
00:11:27,682 --> 00:11:29,818
Moją czwartą radą jest:

187
00:11:29,818 --> 00:11:34,044
"Nie bój się gromadzić
różnych sprzymierzeńców".

188
00:11:34,044 --> 00:11:36,018
To, czego nauczyliśmy się w Brazylii,

189
00:11:36,018 --> 00:11:38,363
ale stosuje się nie tylko do mojego kraju,

190
00:11:38,363 --> 00:11:42,995
to waga zebrania razem
zróżnicowanych i eklektycznych ludzi.

191
00:11:42,995 --> 00:11:45,131
Jeśli chcesz zmieniać świat,

192
00:11:45,131 --> 00:11:49,427
przyda ci się dobry
przekrój społeczeństwa u boku.

193
00:11:49,427 --> 00:11:52,027
W obu przypadkach broni i narkotyków

194
00:11:52,027 --> 00:11:55,463
zebraliśmy razem
niewiarygodną mieszankę ludzi.

195
00:11:55,463 --> 00:11:59,667
Zmobilizowaliśmy elitę
i dostaliśmy duże wsparcie od mediów.

196
00:11:59,667 --> 00:12:04,124
Zebraliśmy ofiary, aktywistów
na rzecz praw człowieka, ikony kultury.

197
00:12:04,124 --> 00:12:06,701
Wykorzystaliśmy profesjonalistów -

198
00:12:06,701 --> 00:12:09,697
doktorów, prawników,
wykładowców akademickich i innych.

199
00:12:09,697 --> 00:12:12,437
Czego nauczyłam się
przez ostatnie dziesięć lat,

200
00:12:12,437 --> 00:12:18,337
to tego, że potrzeba koalicji zwolenników
i przeciwników, żeby coś zmienić.

201
00:12:18,337 --> 00:12:20,204
W przypadku narkotyków,

202
00:12:20,204 --> 00:12:23,791
potrzebowaliśmy anty-prohibicjonistów,
liberalnych lewicowców,

203
00:12:23,791 --> 00:12:26,136
legalizatorów i liberałów.

204
00:12:26,136 --> 00:12:28,597
Mogli nie zgadzać się we wszystkim;

205
00:12:28,597 --> 00:12:32,846
tak naprawdę prawie we wszystkim
się nie zgadzali.

206
00:12:32,846 --> 00:12:38,615
Zasadność kampanii opiera się jednak
na ich różnych punktach widzenia.

207
00:12:39,521 --> 00:12:41,762
Ponad dekadę temu

208
00:12:41,762 --> 00:12:46,220
miałam wygodną przyszłość,
pracowałam dla banku inwestycyjnego.

209
00:12:46,220 --> 00:12:50,492
Byłam tak daleko od świata
dyplomacji społeczeństwa obywatelskiego,

210
00:12:50,492 --> 00:12:52,768
jak tylko możecie sobie wyobrazić.

211
00:12:52,768 --> 00:12:54,927
Ale spróbowałam.

212
00:12:54,927 --> 00:12:56,924
Zmieniłam swoje życie

213
00:12:56,924 --> 00:13:00,284
i przy okazji pomogłam
utworzyć ruchy społeczne,

214
00:13:00,284 --> 00:13:05,004
dzięki którym niektóre
części świata są bezpieczniejsze.

215
00:13:05,004 --> 00:13:10,178
Każdy z nas ma moc, żeby zmienić świat.

216
00:13:10,178 --> 00:13:14,790
Nieważne, o co chodzi,
i nieważne, jak trudna jest walka,

217
00:13:14,790 --> 00:13:19,461
społeczeństwo obywatelskie jest kluczowe
dla zapoczątkowania zmiany.

218
00:13:19,472 --> 00:13:21,375
Dziękuję.

219
00:13:21,375 --> 00:13:25,832
(Brawa)