Մարդակեր հսկայի հետ առճակատումը,

կախարդը,
որը մարդկանց խոզերի է վերածում,

անհայտ կորած թագավորը, 
ով վերադարձնում է իր գահը:

Այս դրվագներից յուրաքանչյուրը
առանձին հրաշալի պատմություններ են,

սակայն դրանք «Ոդիսականի»
մի գլուխն են կազմում,

12,000 տողանի պոեմի, որը նկարագրում է 
Հին Հունաստանի պատմությունը,

ավանդությունները, լեգենդները:

Ինչպե՞ս հեշտ ընկալել այս ծավալուն տեքստը,

որը ավանդվել է հնուց 
ու պատմում է այդ աշխարհի մասին:

Միայն այն փաստը, որ
հնարավություն ունենք

կարդալ «Ոդիսականը»,
արդեն զարմանալի է,

քանի որ այն ստեղծվել է
հունական գրից առաջ` մ.թ.ա. 8-րդ դարում:

Այն հորինվել է հիմնականում
ունկնդրելու, ոչ թե կարդալու համար,

ու ասմունքվել է երգիչների կողմից,
որոնք կոչվում էին ռափսոդներ:

Ըստ ավանդության, դրա հեղինակը
կույր բանաստեղծ Հոմերոսն էր:

Սակայն ոչ ոք չգիտի`
նա գոյություն ունեցել է թե ոչ:

Նրա մասին առաջին հիշատակումները 
հայտնաբերվել են նրանից մի քանի դար հետո:

Նրան վերագրվող պոեմները փոփոխվել

ու դասավորվել են բազմաթիվ
հեղինակների կողմից,

ու վերջապես գրի առնվել ներկայիս տեսքով:

Փաստորեն, «ռափսոդ»
բառը նշանակում է կարկատան անող,

քանի որ այս բանաստեղծները հավաքում էին

գոյություն ունեցող պատմությունները, 
կատակները, ավանդությունները, երգերը

մի էպոսի մեջ:

Այս ծավալուն պոեմները արտասանելու համար

ռափսոդները մշակել էին
բանաստեղծական հիմնական տներ,

ինչպես նաև արտասանական տեխնիկաներ,

օրինակ, անգիր արած տողերի
կամ մասերի կրկնությունը:

Սրանց թվում էին բնության տեսարանների,
հերոսների նկարագրությունը,

որոնք օգնում էին ռափսոդներին
հեշտ կողմնորոշվել ասմունքելիս,

ինչպես երգի կրկներգը օգնում է
մեզ արագ հիշել դրա հաջորդ տողը:

Քանի որ պատմություններից շատերը
ծանոթ էին ժողովրդին,

հաճախ պոեմը խառն էր արտասանվում:

Ժամանակի ընթացքում, արտասանության
հաջորդականությունը քարացել է

ու ստացվել է ներկայիս էպոսը, 
որը մենք կարդում ենք:

Քանի որ աշխարհը մի քանի դարերի ընթացքում
որոշակի փոփոխություններ է կրել,

երկը կարդալուց առաջ անհրաժեշտ է
դրա մասին գիտելիքներով զինվել:

«Ոդիսականը» Հոմերոսի այլ հանրահայտ երկի`
«Իլիականի» շարունակությունն է,

որը տալիս է տրոյական պատերազմի նկարագիրը:

Այս երկու երկերը միավորում է 
մի ընդհանուր միտք, այն է`

«երբեք, ինչ էլ պատահի, 
չզայրացնեք աստվածներին»:

Հունական դիցարանը աստվածային ուժի 
և մարդկային թերահավատության
վտանգավոր խառնուրդ է,

որին հատուկ են չափազանցության
աստիճանի հասած խանդը ու քենը:

Պոեմների մեջ մարդկանց առերեսած
բոլոր չարիքները նրանց փառամոլության

ու աստվածներին նետած 
մարտահրավերների հետևանքներ են:

Աստվածներին հաճոյանալու
ցանկությունը այնքան մեծ էր,

որ հին հույները իրենց օջախ էին
հյուրընկալում բոլոր անծանոթներին,

քանի որ վախենում էին,

որ դրանք կարող էին լինել մարդկային 
կերպարանք առած աստվածները:

Հյուրընկալության հին ավանդույթը
կոչվում էր «թեոքսենիա»:

Այն ներառում էր հյուրերին հարմատավետ
կացարանով, սնունդով ապահովելը,

իսկ հյուրերը իրենց հերթին պարտքը
բարեխղճորեն վերադարձնում էին,

ըստ հնարավորության, նվերներով:

Թեոքսենիան իր կարևոր տեղն ունի 
«Ոդիսականում»,

որտեղ Ոդիսևսը իր թափառանքների ընթացքում 
մշտական հյուրի դերում է,

մինչդեռ, իր բացակայության ժամանակ 
իր կինը՝ Պենելոպեն է մշտական հյուրընկալի դերում:

Ոդիսականը լուսաբանում է Ոդիսևսի 
ճամփորդության տարիները,

սակայն պատմությունը սկիզբ է առնում 
գործողությունների թոհուբոհում:

Տրոյական պատերազմից տասը տարի անց,
մեր հերոսը հայտնվում է վտարված մի կղզում,

որը հեռու է հայրենի Իթակեից
ու իր ընտանիքից,

որին նա քսան տարի չի տեսել:

Քանի որ Ոդիսևսը զայրացրել էր
ծովերի աստված` Պոսեյդոնին
կուրացնելով նրա որդուն` կիկլոպին,

նրա ճամփորդությանը տուն
անընդհատ ինչ-որ բան խնգարում է:

Մինչ հայրենի տանը խռովություն կսկսվեր,
իսկ աստվածները կտնօրինեին իր բախտը,

Ոդիսևսը նկարագրում է այս կորած տարիների
իր արկածները:

«Ոդիսականի» մասին
ամենազարմանալի փաստերից մեկը այն է,

թե ինչքան քիչ է մեզ հայտնի
տեքստի ժամանակահատվածի

և մանրամասների մասին:

Պատմաբանները, լեզբանները և հնագետները

դարեր շարունակ փնտրել են
Տրոյայի ավերակները

և փորձել բացահայտել 
Ոդիսևսի այցելած կղզիները:

Իր հերոսի նման, 24 գլխից կազմված էպոսը 
իր ուրույն ճանապարհն է անցել՝

ավանդությունների ու պատմության միջով,

որպեսզի այս զարմանահրաշ 
պատմությունը հասնի մեզ: