1 00:00:06,605 --> 00:00:11,018 1996-yilda 56 nafar ko'ngillilar Trayverikin nomli yangi og'riq 2 00:00:11,018 --> 00:00:14,653 qoldiruvchi vositani sinash uchun o'tkazilgan tadqiqotda qatnashdi. 3 00:00:14,653 --> 00:00:18,773 Ishtirokchilarning bir ko'rsatkich barmog'iga sinovdagi yangi og'riqni 4 00:00:18,773 --> 00:00:21,569 bosuvchi vosita surilgan, ikkinchisiga teginilmagan. 5 00:00:21,569 --> 00:00:25,211 Keyin ikkala barmoq ham og'riqli qisqichlar orasiga solingan. 6 00:00:25,211 --> 00:00:29,526 Ishtirokchilarning aytishicha, dori surilgan barmoq unchalik og'rimagan. 7 00:00:29,526 --> 00:00:31,386 Buning ajablanarli yeri yo'q, 8 00:00:31,386 --> 00:00:34,843 chunki Trayveriken aslida og'riq qoldiruvchi vosita bo'lmagan, 9 00:00:34,843 --> 00:00:39,066 u umuman og'riq qoldiruvchi xususiyatga ega bo'lmagan "sohta eliksir" edi. 10 00:00:39,066 --> 00:00:43,073 Talabalarni sohta dorining kuchiga ishonishga nima undadi? 11 00:00:43,073 --> 00:00:45,842 Javob esa platsebo effektida, yetarlicha 12 00:00:45,842 --> 00:00:47,286 izohlanmagan fenomen bo'lib, 13 00:00:47,286 --> 00:00:51,840 unda ta'sir ko'rsatishi kutilmagan va ko'pincha sohta dorilar, muolajalar 14 00:00:51,840 --> 00:00:53,405 va davolash usullari 15 00:00:53,405 --> 00:00:56,465 mo'jizaviy ravishda insonni oyoqqa turgizadi. 16 00:00:56,465 --> 00:01:00,496 Shifokorlar platsebo atamasini 1700-yildan buyon, bemordagi simptomni 17 00:01:00,496 --> 00:01:05,175 yengilatishda sohta dorilarning qudratini anglaganlaridan beri ishlatib kelishmoqda. 18 00:01:05,175 --> 00:01:08,086 Zarur dorilar mavjud bo’lmaganda yoki kimdir xayolida o’zini 19 00:01:08,086 --> 00:01:11,371 nosog'lom his qilsa ulardan foydalanilgan. 20 00:01:11,371 --> 00:01:15,522 Platsebo so'zining ma’nosi lotincha “Iltimos, roziman” degan ma’noni anglatib, 21 00:01:15,522 --> 00:01:19,127 sarosimadagi bemorni tinchlantirishda ishlatilganiga ishora qilmoqda. 22 00:01:19,127 --> 00:01:23,026 Platsebolar ishonarli bo’lishi uchun haqiqiy malhamga o'xshashi zarur edi, 23 00:01:23,026 --> 00:01:25,270 shu tariqa ular tabletka, ampula va 24 00:01:25,270 --> 00:01:26,625 hatto platsebo jarrohligi 25 00:01:26,625 --> 00:01:29,492 ko’rinishini olgan. 26 00:01:29,492 --> 00:01:33,871 Ko'p o'tmay shifokorlar odamni bu tarzda ishontirishning boshqa bir 27 00:01:33,871 --> 00:01:35,743 istiqbolini angladi: tibbiy sinovlar. 28 00:01:35,743 --> 00:01:39,894 1950-yillarda tadqiqotchilar plasebolardan yangi muolajalarini sinovdan o’tkazishda 29 00:01:39,894 --> 00:01:41,847 dasturilamal sifatida foydalanayotgan edi 30 00:01:41,847 --> 00:01:43,687 Misol uchun, yangi dorini baholashda 31 00:01:43,687 --> 00:01:46,553 sinovdagi bemorlarning yarmi haqiqiy dorini ichishi mumkin. 32 00:01:46,553 --> 00:01:49,902 Qolgan yarmi esa xuddi shu ko’rinishdagi platseboni ichadi. 33 00:01:49,902 --> 00:01:54,213 Tadqiqotchilar agar bemorlar haqiqiy yoki sohta narsa o’rtasidagi farqni bilishmasa, 34 00:01:54,213 --> 00:01:56,242 natijalarda tarafkashlik bo’lmaydi, 35 00:01:56,242 --> 00:01:57,879 deb ishonishardi. 36 00:01:57,879 --> 00:02:02,001 So’ng agar yangi dori platseboga nisbatan sezilarli darajada foyda bersa, 37 00:02:02,001 --> 00:02:03,998 uning samarasi sinovdan o'tgan. 38 00:02:03,998 --> 00:02:09,501 Hozirda platsebodan bu yo'lda foydalanish axloqiy masalalar bois odat tusida emas. 39 00:02:09,501 --> 00:02:13,038 Agar eskiroq versiyadagi dorini yangisiga yoki boshqa bir doriga 40 00:02:13,038 --> 00:02:14,908 solishtirish imkoni bo’lganda edi, 41 00:02:14,908 --> 00:02:18,645 bu insonga hech qanaqangi dori bermagan yaxshiroq, 42 00:02:18,645 --> 00:02:21,190 ayniqsa, ular jiddiy xastalikka chalingan bo’lsa. 43 00:02:21,190 --> 00:02:26,243 Bu holatlarda platsebolardan odatda yangi, eski va alternativ dorilarning 44 00:02:26,243 --> 00:02:29,811 xususiyatlarni aniqroq solishtirishda sinovning haqqoniyligini 45 00:02:29,811 --> 00:02:33,096 ta’minlash maqsadida foydalaniladi. 46 00:02:33,096 --> 00:02:37,503 Ammo platsebolar ham o’z ta’sir kuchini ko’rsatishini bilamiz. 47 00:02:37,503 --> 00:02:38,952 Platsebo effekti boriga shukur 48 00:02:38,952 --> 00:02:41,954 bemorlarning bari sohta dori ichgan yoki yolg'on jarrohlikni 49 00:02:41,954 --> 00:02:43,273 boshdan kechirgan bo'lishsa 50 00:02:43,273 --> 00:02:44,422 ham, ular yurak 51 00:02:44,422 --> 00:02:46,130 xastaliklari, astma va 52 00:02:46,130 --> 00:02:50,126 qattiq og’riq kabi bir qancha dardlardan forig’ bo’lishdi. 53 00:02:50,126 --> 00:02:52,766 Uning mexanizmini tushunishga hanuz urinmoqdamiz 54 00:02:52,766 --> 00:02:54,765 Platsebo effektiga shubha qiluvchilar uning 55 00:02:54,765 --> 00:02:58,625 boshqa omillar bilan adashtirib yuborilishiga ishonishadi, misol uchun 56 00:02:58,625 --> 00:03:03,129 bemor shifokorga ahvoli o’nglanganini aytib ko’nglini ko’tarishga intilishi. 57 00:03:03,129 --> 00:03:04,123 Boshqa tomondan, 58 00:03:04,123 --> 00:03:07,539 tadqiqotchilarning fikricha, agar bemor sohta dori haqiqiyligiga 59 00:03:07,539 --> 00:03:12,208 ishonsa,uning tuzalib ketishga bo’lgan umidi kasallik alomatlarini yaxshilovchi 60 00:03:12,208 --> 00:03:14,241 fiziologik faktorlarga ta’sir ko’rsatadi. 61 00:03:14,241 --> 00:03:18,487 Platsebo effekti qon bosimi, yurak urish tezligini o'zgartirishga va og'riqni 62 00:03:18,487 --> 00:03:19,361 kamaytiruvchi 63 00:03:19,361 --> 00:03:23,280 kimyoviy moddalarni, masalan endorfinlarni ishlab chiqarishi mumkin. 64 00:03:23,280 --> 00:03:28,914 Shuning uchun og’riq sinovi sinaluvchilari platsebo foyda berganini ta'kidlagan edi. 65 00:03:28,914 --> 00:03:31,493 Platsebolar, hatto adrenalin kabi stress gormonlarini 66 00:03:31,493 --> 00:03:32,974 kamaytirishi 67 00:03:32,974 --> 00:03:35,995 bu esa kasallikning zararli ta'sirini zaiflashtirishi mumkin. 68 00:03:35,995 --> 00:03:39,954 Shunday ekan g’ayrioddiy platsebo effektiga tasannolar aytmaymizmi? 69 00:03:39,954 --> 00:03:41,439 Xulosa chiqarishga shoshilmang. 70 00:03:41,439 --> 00:03:43,975 Agar bemor uni sohta eliksir oyoqqa turg'azganiga 71 00:03:43,975 --> 00:03:48,586 ishonsa, u foyda berishi aniq bo’lgan dori va muolajani ortga surishi mumkin. 72 00:03:48,586 --> 00:03:51,774 Qolaversa, bu ijobiy ta'sirlar vaqt o'tishi bilan so'nishi mumkin 73 00:03:51,774 --> 00:03:53,503 va ko’pincha shunday bo’ladi. 74 00:03:53,503 --> 00:03:55,735 Platsebolar tibbiy natijalarga ham shubha 75 00:03:55,735 --> 00:03:58,821 uyg’otadi, bu olimlarni uning bizga ko'rsatayotgan ta'sirini 76 00:03:58,821 --> 00:04:01,491 chuqurroq o’rganishga undaydi. 77 00:04:01,491 --> 00:04:04,424 Tana haqida biz bilgan barcha bilimlarga qaramasdan, 78 00:04:04,424 --> 00:04:07,450 platsebo effektiga o’xshash ayrim g’alati va ochilmagan 79 00:04:07,450 --> 00:04:09,184 sir-asrorlar hali hanuz barhayot. 80 00:04:09,184 --> 00:04:13,404 Xo’sh yana qanday ajoyibotlar egasi bo’lishimiz mumkin? 81 00:04:13,404 --> 00:04:15,622 Atrofimizdagi dunyoni o’rganishga sho’ng’ib, 82 00:04:15,622 --> 00:04:18,746 uning eng ajabtovur xilqatlaridan biri ko’z oldimizda ekanligini 83 00:04:18,746 --> 00:04:21,026 unutib qo’yish oson.