0:00:06.605,0:00:11.018 1996-yilda 56 nafar ko'ngillilar [br]Trayverikin nomli yangi og'riq 0:00:11.018,0:00:14.653 qoldiruvchi vositani sinash uchun [br]o'tkazilgan tadqiqotda qatnashdi. 0:00:14.653,0:00:18.773 Ishtirokchilarning bir ko'rsatkich [br]barmog'iga sinovdagi yangi og'riqni 0:00:18.773,0:00:21.569 bosuvchi vosita surilgan, [br]ikkinchisiga teginilmagan. 0:00:21.569,0:00:25.211 Keyin ikkala barmoq ham [br]og'riqli qisqichlar orasiga solingan. 0:00:25.211,0:00:29.526 Ishtirokchilarning aytishicha, dori [br]surilgan barmoq unchalik og'rimagan. 0:00:29.526,0:00:31.386 Buning ajablanarli yeri yo'q, 0:00:31.386,0:00:34.843 chunki Trayveriken aslida og'riq [br]qoldiruvchi vosita bo'lmagan, 0:00:34.843,0:00:39.066 u umuman og'riq qoldiruvchi xususiyatga [br]ega bo'lmagan "sohta eliksir" edi. 0:00:39.066,0:00:43.073 Talabalarni sohta dorining [br]kuchiga ishonishga nima undadi? 0:00:43.073,0:00:45.842 Javob esa platsebo effektida, yetarlicha 0:00:45.842,0:00:47.286 izohlanmagan fenomen bo'lib, 0:00:47.286,0:00:51.840 unda ta'sir ko'rsatishi kutilmagan [br]va ko'pincha sohta dorilar, muolajalar 0:00:51.840,0:00:53.405 va davolash usullari 0:00:53.405,0:00:56.465 mo'jizaviy ravishda insonni [br]oyoqqa turgizadi. 0:00:56.465,0:01:00.496 Shifokorlar platsebo atamasini [br]1700-yildan buyon, bemordagi simptomni 0:01:00.496,0:01:05.175 yengilatishda sohta dorilarning qudratini [br]anglaganlaridan beri ishlatib kelishmoqda. 0:01:05.175,0:01:08.086 Zarur dorilar mavjud bo’lmaganda [br]yoki kimdir xayolida o’zini 0:01:08.086,0:01:11.371 nosog'lom his qilsa ulardan foydalanilgan. 0:01:11.371,0:01:15.522 Platsebo so'zining ma’nosi lotincha [br]“Iltimos, roziman” degan ma’noni anglatib, 0:01:15.522,0:01:19.127 sarosimadagi bemorni tinchlantirishda [br]ishlatilganiga ishora qilmoqda. 0:01:19.127,0:01:23.026 Platsebolar ishonarli bo’lishi uchun[br]haqiqiy malhamga o'xshashi zarur edi, 0:01:23.026,0:01:25.270 shu tariqa ular tabletka, ampula va 0:01:25.270,0:01:26.625 hatto platsebo jarrohligi 0:01:26.625,0:01:29.492 ko’rinishini olgan. 0:01:29.492,0:01:33.871 Ko'p o'tmay shifokorlar odamni bu[br]tarzda ishontirishning boshqa bir 0:01:33.871,0:01:35.743 istiqbolini angladi: tibbiy sinovlar. 0:01:35.743,0:01:39.894 1950-yillarda tadqiqotchilar plasebolardan[br]yangi muolajalarini sinovdan o’tkazishda 0:01:39.894,0:01:41.847 dasturilamal sifatida foydalanayotgan edi 0:01:41.847,0:01:43.687 Misol uchun, yangi dorini baholashda 0:01:43.687,0:01:46.553 sinovdagi bemorlarning yarmi haqiqiy [br]dorini ichishi mumkin. 0:01:46.553,0:01:49.902 Qolgan yarmi esa xuddi shu [br]ko’rinishdagi platseboni ichadi. 0:01:49.902,0:01:54.213 Tadqiqotchilar agar bemorlar haqiqiy yoki [br]sohta narsa o’rtasidagi farqni bilishmasa, 0:01:54.213,0:01:56.242 natijalarda tarafkashlik bo’lmaydi, 0:01:56.242,0:01:57.879 deb ishonishardi. 0:01:57.879,0:02:02.001 So’ng agar yangi dori platseboga nisbatan[br]sezilarli darajada foyda bersa, 0:02:02.001,0:02:03.998 uning samarasi sinovdan o'tgan. 0:02:03.998,0:02:09.501 Hozirda platsebodan bu yo'lda foydalanish[br]axloqiy masalalar bois odat tusida emas. 0:02:09.501,0:02:13.038 Agar eskiroq versiyadagi dorini [br]yangisiga yoki boshqa bir doriga 0:02:13.038,0:02:14.908 solishtirish imkoni bo’lganda edi, 0:02:14.908,0:02:18.645 bu insonga hech qanaqangi dori [br]bermagan yaxshiroq, 0:02:18.645,0:02:21.190 ayniqsa, ular jiddiy xastalikka [br]chalingan bo’lsa. 0:02:21.190,0:02:26.243 Bu holatlarda platsebolardan odatda [br]yangi, eski va alternativ dorilarning 0:02:26.243,0:02:29.811 xususiyatlarni aniqroq [br]solishtirishda sinovning haqqoniyligini 0:02:29.811,0:02:33.096 ta’minlash maqsadida foydalaniladi. 0:02:33.096,0:02:37.503 Ammo platsebolar ham o’z ta’sir [br]kuchini ko’rsatishini bilamiz. 0:02:37.503,0:02:38.952 Platsebo effekti boriga shukur 0:02:38.952,0:02:41.954 bemorlarning bari sohta dori ichgan yoki [br]yolg'on jarrohlikni 0:02:41.954,0:02:43.273 boshdan kechirgan bo'lishsa 0:02:43.273,0:02:44.422 ham, ular yurak 0:02:44.422,0:02:46.130 xastaliklari, astma va 0:02:46.130,0:02:50.126 qattiq og’riq kabi bir qancha [br]dardlardan forig’ bo’lishdi. 0:02:50.126,0:02:52.766 Uning mexanizmini tushunishga [br]hanuz urinmoqdamiz 0:02:52.766,0:02:54.765 Platsebo effektiga shubha qiluvchilar[br]uning 0:02:54.765,0:02:58.625 boshqa omillar bilan adashtirib [br]yuborilishiga ishonishadi, misol uchun 0:02:58.625,0:03:03.129 bemor shifokorga ahvoli o’nglanganini [br]aytib ko’nglini ko’tarishga intilishi. 0:03:03.129,0:03:04.123 Boshqa tomondan, 0:03:04.123,0:03:07.539 tadqiqotchilarning fikricha, agar [br]bemor sohta dori haqiqiyligiga 0:03:07.539,0:03:12.208 ishonsa,uning tuzalib ketishga bo’lgan [br]umidi kasallik alomatlarini yaxshilovchi 0:03:12.208,0:03:14.241 fiziologik faktorlarga ta’sir ko’rsatadi. 0:03:14.241,0:03:18.487 Platsebo effekti qon bosimi, yurak [br]urish tezligini o'zgartirishga va og'riqni 0:03:18.487,0:03:19.361 kamaytiruvchi 0:03:19.361,0:03:23.280 kimyoviy moddalarni, masalan[br]endorfinlarni ishlab chiqarishi mumkin. 0:03:23.280,0:03:28.914 Shuning uchun og’riq sinovi sinaluvchilari[br]platsebo foyda berganini ta'kidlagan edi. 0:03:28.914,0:03:31.493 Platsebolar, hatto adrenalin kabi [br]stress gormonlarini 0:03:31.493,0:03:32.974 kamaytirishi 0:03:32.974,0:03:35.995 bu esa kasallikning zararli [br]ta'sirini zaiflashtirishi mumkin. 0:03:35.995,0:03:39.954 Shunday ekan g’ayrioddiy platsebo [br]effektiga tasannolar aytmaymizmi? 0:03:39.954,0:03:41.439 Xulosa chiqarishga shoshilmang. 0:03:41.439,0:03:43.975 Agar bemor uni sohta eliksir [br]oyoqqa turg'azganiga 0:03:43.975,0:03:48.586 ishonsa, u foyda berishi aniq bo’lgan [br]dori va muolajani ortga surishi mumkin. 0:03:48.586,0:03:51.774 Qolaversa, bu ijobiy ta'sirlar vaqt [br]o'tishi bilan so'nishi mumkin 0:03:51.774,0:03:53.503 va ko’pincha shunday bo’ladi. 0:03:53.503,0:03:55.735 Platsebolar tibbiy natijalarga ham shubha 0:03:55.735,0:03:58.821 uyg’otadi, bu olimlarni uning[br]bizga ko'rsatayotgan ta'sirini 0:03:58.821,0:04:01.491 chuqurroq o’rganishga undaydi. 0:04:01.491,0:04:04.424 Tana haqida biz bilgan barcha [br]bilimlarga qaramasdan, 0:04:04.424,0:04:07.450 platsebo effektiga o’xshash ayrim [br]g’alati va ochilmagan 0:04:07.450,0:04:09.184 sir-asrorlar hali hanuz barhayot. 0:04:09.184,0:04:13.404 Xo’sh yana qanday ajoyibotlar [br]egasi bo’lishimiz mumkin? 0:04:13.404,0:04:15.622 Atrofimizdagi dunyoni o’rganishga [br]sho’ng’ib, 0:04:15.622,0:04:18.746 uning eng ajabtovur xilqatlaridan biri [br]ko’z oldimizda ekanligini 0:04:18.746,0:04:21.026 unutib qo’yish oson.