WEBVTT

00:00:06.605 --> 00:00:11.018
Në vitin 1996, 56 vullnetarë morën pjesë 
në një studim

00:00:11.018 --> 00:00:14.653
për të testuar një qetësues
të quajtur Trivaricaine

00:00:14.653 --> 00:00:18.773
Në secilin subjekt, njëri gisht tregues
ishte lyer me qetësuesin

00:00:18.773 --> 00:00:21.569
derisa gishti tjetër mbeti i paprekur.

00:00:21.569 --> 00:00:25.211
Pastaj, të dy u shtypën me darë 
që shkaktonin shumë dhembje.

00:00:25.211 --> 00:00:27.368
Ata thanë se gishti i trajtuar
dhembi më pak

00:00:27.368 --> 00:00:29.526
se gishti i pa trajtuar.

00:00:29.526 --> 00:00:31.386
Kjo nuk do të ishte surprizuese,

00:00:31.386 --> 00:00:34.843
veç se Trivaricaine
nuk ishte qetësues,

00:00:34.843 --> 00:00:39.066
por vetëm një përzierje e rreme
që nuk kishte fare përbërës qetësues.

00:00:39.066 --> 00:00:43.073
Çfarë i bëri studentët të mendojnë
se ky ilac i pavërtetë kishte funksionuar?

00:00:43.073 --> 00:00:45.842
Përgjigjia qëndron në efektin e placebos,

00:00:45.842 --> 00:00:47.286
Një fenomen i pashpjegueshëm

00:00:47.286 --> 00:00:51.840
ku ilaqet, trajtimet dhe terapitë 
që nuk janë të supozuara të japin efekt,

00:00:51.840 --> 00:00:53.405
dhe zakonisht janë falso,

00:00:53.405 --> 00:00:56.465
mrekullisht i bëjnë njerëzit
të ndjehen më mirë.

00:00:56.465 --> 00:01:00.496
Mjekët e kanë përdorur termin placebo 
që nga vitet 1700

00:01:00.496 --> 00:01:05.175
kur ata kuptuan fuqinë e ilaceve të rreme
për të përmirësuar simptomet e pacientëve.

00:01:05.175 --> 00:01:08.086
Ato përdoreshin kur ilacet e duhura 
nuk ishin në dispozicion,

00:01:08.086 --> 00:01:11.371
ose kur dikush imagjinonte se është sëmurë

00:01:11.371 --> 00:01:15.522
Në fakt, termi placebo do të thotë
"unë do të kënaq" në latinisht,

00:01:15.522 --> 00:01:19.127
që nënkupton një histori për t'i qetësuar
pacientët të shqetësuar.

00:01:19.127 --> 00:01:23.026
Placebot duhej t'i imitonin mjekimet
e vërteta për të qenë të besueshëm,

00:01:23.026 --> 00:01:25.270
kështu ato morën formën 
e pilulave të sheqerit

00:01:25.270 --> 00:01:26.625
injeksioneve me ujë,

00:01:26.625 --> 00:01:29.492
dhe madje edhe operacioneve të rreme.

00:01:29.492 --> 00:01:33.871
Shumë shpejt mjekët kuptuan se ky mashtrim
kishte një dobi tjetër:

00:01:33.871 --> 00:01:35.743
në testet klinike.

00:01:35.743 --> 00:01:39.894
Në vitet 1950, hulumtuesit po përdornin
placebot si një mjet standard

00:01:39.894 --> 00:01:41.847
për të testuar trajtime të reja.

00:01:41.847 --> 00:01:43.687
Për të vlerësuar ilace të reja,

00:01:43.687 --> 00:01:46.553
gjysma e pacientëve në një test 
merrnin pilulën e vërtetë.

00:01:46.553 --> 00:01:49.902
Gjysma tjetër merrnin një placebo
që dukej njësoj.

00:01:49.902 --> 00:01:54.213
Përderisa pacientët nuk dinin nëse kanë 
marrë pilulën e vërtetë apo jo

00:01:54.213 --> 00:01:56.242
rezultati nuk do të ishte i anshëm,

00:01:56.242 --> 00:01:57.879
hulumtuesit besuan.

00:01:57.879 --> 00:02:02.001
Pastaj, nëse ilaci i ri tregonte sukses
në krahasim me placebon,

00:02:02.001 --> 00:02:03.998
vërtetohej se ishte efektiv.

00:02:03.998 --> 00:02:09.501
Sot, nuk është e zakonshme për përdorimin
e placebo në këtë mënyrë për shkaqe etike.

00:02:09.501 --> 00:02:13.038
Nëse është e mundur të krahasojmë
një ilac të ri me një version të vjetër,

00:02:13.038 --> 00:02:14.908
ose me ndonjë ilac tjetër ekzistues,

00:02:14.908 --> 00:02:18.645
është e preferueshme që thjesht dikujt të
mos i japim asnjë trajtim,

00:02:18.645 --> 00:02:22.530
veçanërisht nëse ata 
kanë një sëmundje serioze.

00:02:22.530 --> 00:02:26.243
Në këto raste, placebot zakonisht përdoren
për të mundësuar suksesin e testit

00:02:26.243 --> 00:02:29.811
që efektet e ilacit të ri kundrejt
të vjetrit apo ndonjë ilaqi alternativ

00:02:29.811 --> 00:02:33.096
mund të krahasohen me saktësi.

00:02:33.096 --> 00:02:37.503
Por sigurisht, ne e dijmë që placebot
gjithashtu ushtrojnë edhe ndikimin e tyre.

00:02:37.503 --> 00:02:38.952
Falë efektit të placebos,

00:02:38.952 --> 00:02:41.954
pacientët kanë përjetuar lehtësim
nga një varg sëmundjesh,

00:02:41.954 --> 00:02:43.273
përfshirë probleme me zemër

00:02:43.273 --> 00:02:44.422
astmën,

00:02:44.422 --> 00:02:46.130
dhe dhimbje të forta,

00:02:46.130 --> 00:02:50.126
edhe pse ajo që kanë marrë
ishte një ilac apo një operacion i rremë.

00:02:50.126 --> 00:02:52.766
Ne ende jemi duke u përpjekur
për të kuptuar arsyen.

00:02:52.766 --> 00:02:54.765
Disa besojnë që në vend të jetë i vërtetë,

00:02:54.765 --> 00:02:58.625
efekti placebo është thjesht ngatërruar
me disa faktorë të tjerë,

00:02:58.625 --> 00:03:03.129
si pacientët për t'i kënaqur mjekët
raportojnë përmirësime jo të vërteta.

00:03:03.129 --> 00:03:04.123
Në anën tjetër,

00:03:04.123 --> 00:03:07.539
studiuesit mendojnë se nëse një person
beson se trajtimi është i vërtetë

00:03:07.539 --> 00:03:11.448
pritjet e tyre për t'u përmirësuar në fakt
mund të nxisin faktorë fiziologjikë

00:03:11.448 --> 00:03:13.921
që përmirësojnë simptomat e tyre.

00:03:13.921 --> 00:03:18.185
Placebo duket të jenë i aftë të shkaktojë
ndryshime të matshme në presionin e gjakut

00:03:18.295 --> 00:03:19.711
rrahjet e zemrës,

00:03:19.711 --> 00:03:23.280
dhe në lirimin e kemikaleve që zvogëlojnë
dhimbjet, si endorfina.

00:03:23.280 --> 00:03:27.914
Kjo shpjegon arsyen që subjektët në studim
shprehen se placebot i kanë ndihmuar

00:03:27.914 --> 00:03:28.914
në shqetësimet e tyre

00:03:28.914 --> 00:03:31.493
Placebo mund edhe të ulë nivelin
e hormonit të stresit,

00:03:31.493 --> 00:03:32.974
si adrenalina,

00:03:33.027 --> 00:03:35.995
e cila mund të ulë edhe efektet e dëmshme
të ndonjë sëmundje.

00:03:35.995 --> 00:03:39.954
Pra a nuk duhet të lartësojmë përfitimet
e mrekullueshme të placebos?

00:03:39.954 --> 00:03:41.439
Jo domosdoshmërisht.

00:03:41.439 --> 00:03:43.975
Nëse dikush beson që një trajtim i rremë
e ka shëruar,

00:03:43.975 --> 00:03:48.586
ata mund të anashkalojnë ilace dhe terapi
që janë vërtetuar se kanë efekt.

00:03:48.586 --> 00:03:51.774
Plus, efektet pozitive
mund të zbehen me kalimin e kohës,

00:03:51.774 --> 00:03:53.503
dhe shpeshherë ashtu ndodh.

00:03:53.503 --> 00:03:55.735
Placebot poashtu lënë në hije
rezultate klinike

00:03:55.735 --> 00:03:58.821
duke bërë që shkencëtarët 
të motivohen më shumë për të zbuluar

00:03:58.821 --> 00:04:01.491
se si ato po zotërojnë
kaq shumë fuqi mbi ne.

00:04:01.491 --> 00:04:04.424
Pavarësisht gjithçkaje që dijmë
mbi trupin e njeriut,

00:04:04.424 --> 00:04:07.450
ende ka disa mistere të çuditshme

00:04:07.450 --> 00:04:09.184
si efekti i placebos.

00:04:09.184 --> 00:04:13.404
Pra, çfarë mrekullie tjetër të pazbuluar
mund të përmbajmë?

00:04:13.404 --> 00:04:15.622
Është e lehtë të hetojmë botën rreth nesh

00:04:15.622 --> 00:04:18.746
dhe të harrojmë që një nga çështjet 
më magjepsëse

00:04:18.746 --> 00:04:21.026
qëndron pikërisht mbrapa syve tanë.