WEBVTT

00:00:01.190 --> 00:00:05.718
Bugün sizlere yükselişte olan,
tartışmalara açık

00:00:05.742 --> 00:00:09.685
ama bir o kadar da heyecan
verici, hızla büyüyen

00:00:09.709 --> 00:00:12.338
bir bilim alanından bahsetmek istiyorum.

00:00:13.448 --> 00:00:17.496
Kuantum biyolojisi çok basit
bir soru sorar:

00:00:17.520 --> 00:00:18.870
Kuantum mekaniği ---

00:00:18.894 --> 00:00:22.196
modern fizik ve kimyanın 
çoğuna zemin teşkil eden,

00:00:22.220 --> 00:00:24.908
atom ve moleküllerin atomaltı dünyasının,

00:00:24.932 --> 00:00:28.420
o tuhaf, mükemmel ve
güçlü teorisi ---

00:00:28.444 --> 00:00:31.856
aynı zamanda canlı hücrelerde 
rol oynuyor olabilir mi?

00:00:31.880 --> 00:00:35.959
Yani, yaşayan organizmalarda
sadece kuantum mekaniği

00:00:35.983 --> 00:00:39.971
yardımıyla açıklanabilecek süreçler,

00:00:39.995 --> 00:00:42.738
mekanizmalar ya da fenomen var mı?

00:00:43.546 --> 00:00:45.183
Kuantum biyolojisi yeni değil;

00:00:45.207 --> 00:00:47.608
1930'ların başından beri ortalarda.

00:00:47.928 --> 00:00:51.643
Ama sadece son 10 yılda yapılan
titiz deneyler --

00:00:51.667 --> 00:00:55.131
biyokimya laboratuvarlarında
spektroskopi kullanılarak --


00:00:55.155 --> 00:01:01.872
kuantum mekaniğinin açıklamasını
gerektirecek, belli başlı

00:01:01.872 --> 00:01:04.813
mekanizmalarda oldukça temiz
ve güçlü bulgular göstermektedir.

NOTE Paragraph

00:01:05.474 --> 00:01:09.313
Kuantum biyolojisi; kuantum fizikçileri,
biyokimyacıları, moleküler biyologları

00:01:09.313 --> 00:01:12.668
bir araya getirmektedir
-- oldukça disiplinler arası bir alan.

00:01:12.692 --> 00:01:16.621
Ben kuantum fiziğinden geliyorum,
bu yüzden nükleer fizikçiyim.

NOTE Paragraph

00:01:16.645 --> 00:01:18.910
Kuantum mekaniğini anlamak için


00:01:18.934 --> 00:01:21.627
30 yıldan fazla harcadım.

00:01:21.627 --> 00:01:24.354
Kuantum mekaniği kurucularından 
olan Niels Bohr diyor ki;

00:01:24.354 --> 00:01:28.184
Kuantum fiziği kafanızı karıştırmadıysa 
onu tam olarak anlamamışsınız demektir.

00:01:28.237 --> 00:01:31.080
Bu yüzden bir bakıma mutluyum
hâlâ beni şaşırttığı için.

00:01:31.104 --> 00:01:32.849
Bu iyi bir şey.

00:01:32.873 --> 00:01:39.758
Ama evrendeki en küçük yapıları 
inceliyorum demek bu --

00:01:39.782 --> 00:01:41.857
gerçekliği oluşturan bloklar.

00:01:41.881 --> 00:01:45.096
Eğer boyut ölçeğini düşünüyorsak,

00:01:45.120 --> 00:01:48.072
tenis topundan başlayarak
günlük nesneleri göz önüne alırsak

00:01:48.096 --> 00:01:50.997
ve sadece büyüklük ölçeklemesinde
aşağı doğru inersek --

00:01:51.021 --> 00:01:56.218
iğne deliğinden bir hücreye kadar,
bakteriye kadar, enzime kadar --

00:01:56.242 --> 00:01:57.971
sonunda nano-dünyaya erişirsiniz.

NOTE Paragraph

00:01:57.995 --> 00:02:00.490
Nanoteknoloji terimini
duymuş olabilirsiniz.

00:02:00.841 --> 00:02:03.694
Nanometre, bir metrenin milyarda biridir.

00:02:04.560 --> 00:02:08.930
Benim alanım atomun içinde 
küçük bir nokta olan atomik çekirdek.

00:02:08.954 --> 00:02:10.886
Ölçekte daha da küçük.

00:02:10.910 --> 00:02:12.828
Bu kuantum mekaniğinin alanı ve

00:02:12.852 --> 00:02:15.368
fizikçiler ve kimyagerlerin 
bu işe girişmeleri ve

00:02:15.392 --> 00:02:17.293
adapte olmaları uzun zaman aldı.

00:02:17.293 --> 00:02:21.705
Öte yandan biyologlar,
bana göre, ucuz kurtuldular.

00:02:22.071 --> 00:02:26.402
Toplu ve çubuklu molekül modelleriyle
gayet mutluydular.

NOTE Paragraph

00:02:26.426 --> 00:02:27.508
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:02:27.532 --> 00:02:30.704
Toplar atom, çubuklar ise
atomlar arası bağlardır.

00:02:30.704 --> 00:02:33.248
Fiziksel olarak laboratuvarda
geliştiremediklerinde

00:02:33.272 --> 00:02:35.664
günümüzde, devasa molekülleri
simüle etmek için

00:02:35.688 --> 00:02:37.655
güçlü bilgisayarları var.

00:02:37.679 --> 00:02:41.343
100.000 atomlu
bir protein.

00:02:42.003 --> 00:02:46.338
Bunu açıklamak için çok da
kuantum mekaniğine ihtiyaç yok.

00:02:47.695 --> 00:02:50.584
Kuantum mekaniği 1920'lerde geliştirildi.

00:02:50.965 --> 00:02:57.845
Çok küçüklerin dünyasını açıklamak için
güzel ve güçlü matematik kuralları

00:02:57.869 --> 00:03:00.477
ve fikirlerin topluluğudur.

00:03:00.501 --> 00:03:03.873
Ve öyle bir dünya ki günlük hayatımızdan
oldukça farklı,

00:03:03.897 --> 00:03:05.416
trilyonlarca atomdan oluşan.

00:03:05.440 --> 00:03:08.997
Olasılık ve ihtimal üzerine 
inşa edilmiş bir dünya.

00:03:09.818 --> 00:03:11.120
Bulanık bir dünya.

00:03:11.144 --> 00:03:12.874
Tayflar dünyasıdır,

00:03:12.898 --> 00:03:16.246
parçacıkların aynı zamanda
yayılan dalgalar gibi davrandığı.

NOTE Paragraph

00:03:18.157 --> 00:03:21.019
Kuantum mekaniğini veya
kuantum fiziğini düşünürsek, o zaman,

00:03:21.043 --> 00:03:26.257
gerçekliğin kendisinin
temel dayanağı olarak,

00:03:26.281 --> 00:03:28.011
Kuantum fiziğinin organik kimyaya 


00:03:28.035 --> 00:03:30.455
dayanak oluşturduğunu
söylememiz şaşırtıcı olmaz.

00:03:30.479 --> 00:03:32.599
Neticede organik molekülleri oluşturmak

00:03:32.623 --> 00:03:35.264
için atomların birleşme kurallarını verir.

00:03:35.288 --> 00:03:38.527
Organik kimya;
karmaşıklıkta ölçeği büyütür

00:03:38.551 --> 00:03:41.873
ve elbette hayata yönlendiren
moleküler biyolojiyi verir.

00:03:42.174 --> 00:03:44.151
Yani bir bakıma, çok da şaşırtıcı değil.

00:03:44.175 --> 00:03:45.123
Neredeyse sıradan.

00:03:45.123 --> 00:03:47.143
"Elbette, hayat en nihayetinde kuantum


00:03:47.143 --> 00:03:49.963
mekaniğine dayanmak
zorunda." diyebilirsiniz.

00:03:50.143 --> 00:03:52.531
Ama diğer bütün şeyler de öyle.

00:03:52.555 --> 00:03:56.170
Yani bütün cansız maddeler de,
trilyonlarca atomdan oluşan.

NOTE Paragraph

00:03:56.501 --> 00:04:01.379
En nihayetinde, bu tuhaflığı

00:04:01.403 --> 00:04:03.586
araştırmamız gereken bir
kuantum seviyesi var.

00:04:03.610 --> 00:04:06.026
Ama günlük hayatta, bunu unutabiliriz.

00:04:06.404 --> 00:04:09.603
Çünkü bir kere trilyonlarca
atomu topladığınızda,

00:04:09.627 --> 00:04:12.242
o kuantum tuhaflığı birden dağılır.

00:04:15.288 --> 00:04:17.857
Kuantum biyolojisi bununla
ilgili değildir.

00:04:17.881 --> 00:04:20.437
Kuantum biyolojisi bu şekilde
aşikâr değildir.

00:04:20.461 --> 00:04:24.690
Tabii ki, kuantum mekaniği, moleküler 
seviyede hayata dayanak oluşturur.

00:04:25.254 --> 00:04:31.258
Kuantum biyolojisi çözülmesi zor
olanı araştırmaktır --

00:04:31.282 --> 00:04:35.758
kuantum mekaniğindeki mantık
dışı fikirleri--

00:04:35.782 --> 00:04:38.797
ve hayatın sürecini tanımlamada önemli

00:04:38.821 --> 00:04:41.273
bir rol oynadığını görmek içindir.

NOTE Paragraph

00:04:42.653 --> 00:04:47.873
İşte benim kuantum dünyasının 
mantık dışılığına

00:04:47.897 --> 00:04:49.343
mükemmel örneğim.

00:04:49.367 --> 00:04:50.618
Bu kuantum kayakçısı.

00:04:50.642 --> 00:04:53.282
Sağlam görünüyor,
tamamen sağlıklı görünüyor,

00:04:53.306 --> 00:04:57.433
fakat ağacın iki tarafından da aynı
anda geçmiş gibi görünüyor.

00:04:57.457 --> 00:04:59.120
Bu tarz izler görürseniz,

00:04:59.144 --> 00:05:01.453
bir tür akrobasi olduğunu
düşünürsünüz, tabii ki.

00:05:01.477 --> 00:05:04.068
Ama kuantum dünyasında
bu hep olur.

00:05:04.864 --> 00:05:08.330
Parçacıklar çoklu görev yürütebilirler,
aynı anda iki yerde olabilirler.

00:05:08.330 --> 00:05:10.242
Birden çok şey yapabilirler
aynı anda.

00:05:10.266 --> 00:05:12.909
Parçacıklar dalgalar gibi davranabilirler.

00:05:13.298 --> 00:05:14.897
Neredeyse sihir gibidir.

NOTE Paragraph

00:05:15.538 --> 00:05:18.287
Fizikçiler ve kimyagerler neredeyse
bir yüzyıl

00:05:18.311 --> 00:05:20.957
geçirdiler bu tuhaflığa alışmak için.

00:05:21.445 --> 00:05:22.885
Biyologları, kuantum mekaniğini

00:05:22.885 --> 00:05:26.044
öğrenmek istemedikleri veya
zorunlu kalmadıkları için suçlamıyorum.

NOTE Paragraph

00:05:26.044 --> 00:05:28.676
Gördüğünüz gibi bu tuhaflık çok narin

00:05:28.700 --> 00:05:31.294
ve biz fizikçiler bunu
laboratuvarlarımızda

00:05:31.294 --> 00:05:33.174
idame ettirmek için çok çalışıyoruz.

00:05:33.174 --> 00:05:37.378
Neredeyse mutlak sıfıra 
kadar sistemlerimizi soğutuyoruz,

00:05:37.402 --> 00:05:39.347
deneylerimize vakumlarda devam ediyoruz,

00:05:39.371 --> 00:05:42.898
herhangi bir dış parazitten
izole ediyoruz.

00:05:43.602 --> 00:05:48.680
Yaşayan hücrenin gürültülü, dağınık
ve samimi ortamından tamamen farklı.

00:05:49.960 --> 00:05:52.747
Biyoloji bizzat,
moleküler biyolojisi düşünürsek,

00:05:52.771 --> 00:05:56.228
hayatın bütün süreçlerini tanımlamada
iyi iş çıkarmış gibi görünüyor

00:05:56.252 --> 00:05:58.738
kimya açısından --
kimyasal reaksiyonlar.

00:05:58.762 --> 00:06:03.612
Bunlar indirgemeci,
deterministik kimyasal reaksiyonlar,

00:06:03.636 --> 00:06:08.750
özellikle hayatın kendisinin de
aynı şeylerden yapıldığını gösteren

00:06:08.774 --> 00:06:11.834
ve makro dünyada kuantum
mekaniğini unutursak,

00:06:11.858 --> 00:06:15.104
biyolojide de unutabiliriz aynı şekilde.

NOTE Paragraph

00:06:15.706 --> 00:06:19.070
Bir kişi aynı düşüncede değil bu fikirle.

00:06:20.062 --> 00:06:23.531
Erwin Schrödinger,
Schrödinger'in Kedisi ile ünlü,

00:06:23.555 --> 00:06:24.872
Avusturyalı bir fizikçiydi.

00:06:24.896 --> 00:06:28.079
1920'lerdeki kuantum mekaniğinin
kurucularındandı.

00:06:28.663 --> 00:06:31.370
1944'te "Hayat Nedir?"
adlı bir kitap yazdı.

00:06:31.839 --> 00:06:33.570
Son derece etkileyiciydi.

00:06:33.594 --> 00:06:36.475
DNA'nın İkili-sarmal yapısının
kaşiflerinden

00:06:36.499 --> 00:06:39.022
Francis Crick ve James Watson'ı etkiledi.

00:06:39.343 --> 00:06:43.011
Kitaptaki bir tanımı
yorumlamak gerekirse, diyor ki:

00:06:43.035 --> 00:06:48.821
Moleküler düzeyde,
yaşayan organizmalar belirli bir düzene,

00:06:48.845 --> 00:06:52.077
bir yapıya sahiptir, cansız maddelerin
aynı karmaşıklığındaki

00:06:52.101 --> 00:06:56.837
moleküller ve atomların rastgele 
termodinamik sürtünmeleri

00:06:56.861 --> 00:07:00.567
onlar için farklıdır.

NOTE Paragraph

00:07:01.504 --> 00:07:06.518
Hatta, yaşayan cisimler bu
düzende, bu yapıda davranıyor

00:07:06.542 --> 00:07:10.376
gibi görünüyor, tıpkı kuantum 
mekaniğin önemli bir rol oynadığı

00:07:10.400 --> 00:07:13.433
mutlak sıfıra yakın
soğutulmuş cansız cisimler gibi.

00:07:14.280 --> 00:07:18.440
Bu yapıda özel bir şey var
-- sıra --

00:07:18.464 --> 00:07:20.024
yaşayan bir canlının içinde.

00:07:20.048 --> 00:07:25.341
Schrödinger, kuantum mekaniğin hayatta 
bir rol oynayabileceği üzerine düşündü.

00:07:26.096 --> 00:07:29.521
Oldukça spekülatif, 
geniş kapsamlı bir fikir

00:07:29.545 --> 00:07:32.418
ve çok da başarıya ulaşmadı.

NOTE Paragraph

00:07:33.446 --> 00:07:35.269
Ancak başlangıçta da 
değindiğim gibi,

00:07:35.269 --> 00:07:37.892
son 10 yılda, deneyler gösteriyor ki,

00:07:37.916 --> 00:07:41.971
biyolojideki bazı fenomenlerde
kuantum mekaniği

00:07:41.995 --> 00:07:43.758
gerekli gibi görünüyor.

NOTE Paragraph

00:07:43.782 --> 00:07:46.905
Heyecan verici olanlardan
bazılarını paylaşmak istiyorum.

00:07:48.215 --> 00:07:51.922
Bu kuantum dünyasının en çok
bilinen fenomenlerinden bir tanesi,

00:07:51.946 --> 00:07:53.647
kauntum tünelleme.

00:07:53.671 --> 00:07:58.060
Soldaki kutu, kuantum oluşumunun
dalga benzeri,

00:07:58.084 --> 00:08:00.845
yayılan dağılımını gösteriyor --
bir parçacık, elektron

00:08:00.869 --> 00:08:04.506
benzeridir, duvardan seken
küçük bir top değildir.

00:08:04.530 --> 00:08:09.269
Katı bir duvardan mutlak sızma olasılığı
olan bir dalgadır,

00:08:09.293 --> 00:08:12.699
diğer tarafa doğru sıçrayan
bir tayf gibi.

00:08:12.723 --> 00:08:16.821
Kutunun sağ tarafında zayıf bir
ışık lekesi görebilirsiniz.

00:08:17.773 --> 00:08:22.385
Kuantum tünelleme; bir parçacığın
delinmez bir bariyere çarpabileceğini


00:08:22.409 --> 00:08:24.683
ve yine de bir şekilde, sihir yoluyla,

00:08:24.683 --> 00:08:27.637
bir tarafta kaybolup diğer
tarafta görünebileceğini öne sürer.

00:08:27.658 --> 00:08:31.909
Bunu açıklamanın en hoş yolu;
bir duvara top atmak istiyorsanız

00:08:31.933 --> 00:08:35.510
duvarın üzerinden aşması için
yeterli enerjiyi vermeniz gerekir.

00:08:35.534 --> 00:08:38.592
Kuantum dünyasında; duvarın
üzerinden atmanıza gerek yok,

00:08:38.616 --> 00:08:42.023
duvara atabilirsiniz ve kesin bir sıfırdan
farklı olasılıkla

00:08:42.047 --> 00:08:45.370
sizin tarafınızda gözden kaybolup
diğer tarafta görünür.

NOTE Paragraph

00:08:45.394 --> 00:08:47.072
Bu bir tahmin değil bu arada.

00:08:47.096 --> 00:08:50.492
Mutluyuz, yani, "mutlu" tam olarak
doğru söz değil --

NOTE Paragraph

00:08:50.516 --> 00:08:52.561
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:08:52.585 --> 00:08:54.203
aşinayız buna.

NOTE Paragraph

00:08:54.227 --> 00:08:56.972
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:08:56.996 --> 00:08:59.290
Kuantum tünelleme 
her zaman gerçekleşir;

00:08:59.314 --> 00:09:01.981
üstelik Güneş'imizin 
parlamasının da sebebi.

00:09:02.395 --> 00:09:04.344
Parçacıklar bir araya
gelerek kaynaşırlar

00:09:04.344 --> 00:09:07.886
ve Güneş kuantum tünelleme ile
hidrojeni helyuma çevirir.

00:09:09.464 --> 00:09:14.684
70'ler ve 80'lerde, kuantum tünellemenin
aynı zamanda yaşayan hücrelerde de

00:09:14.708 --> 00:09:15.900
gerçekleştiği keşfedildi.

00:09:16.290 --> 00:09:22.556
Enzimler, hayatın o yükünü çeken,
kimyasal reaksiyonların katalizörleri--

00:09:22.580 --> 00:09:26.620
enzimler yaşayan hücrelerdeki kimyasal
reaksiyonları hızlandıran

00:09:26.620 --> 00:09:29.233
biyomoleküllerdir,
birçok büyüklük kertesi tarafından.

00:09:29.233 --> 00:09:31.281
Nasıl yaptıkları her zaman bir gizemdir.

NOTE Paragraph

00:09:31.650 --> 00:09:32.839
Keşfedildi ki

00:09:32.863 --> 00:09:37.715
enzimlerin evrimleşerek faydalandığı 
hilelerden bir tanesi

00:09:37.739 --> 00:09:42.967
atomaltı parçaçıkları, elektronlar 
ve protonlar gibi, molekülün

00:09:42.991 --> 00:09:47.652
bir tarafından diğer tarafına 
kuantum tünellemeyle transfer etmeleri.

00:09:48.333 --> 00:09:51.184
Verimli, hızlı,
gözden kaybolabiliyor --

00:09:51.208 --> 00:09:54.319
bir proton bir noktada gözden kaybolup
diğer tarafta belirebilir.

00:09:54.343 --> 00:09:56.632
Enzimler bunun meydana
gelmesine yardım ediyor.

NOTE Paragraph

00:09:56.632 --> 00:09:59.231
Bu araştırma 80'lerde 
özellikle Berkeley'deki

00:09:59.255 --> 00:10:03.216
bir grup tarafından,
Judith Klinman, yürütülmüştür.

00:10:03.216 --> 00:10:05.701
İngiltere'deki diğer gruplar
da enzimlerin gerçekten

00:10:05.701 --> 00:10:07.566
bunu yapabildiğini tasdiklediler.

NOTE Paragraph

00:10:09.048 --> 00:10:11.597
Benim grubumun yürüttüğü araştırmada --

00:10:11.621 --> 00:10:14.055
bahsettiğim gibi
bir nükleer fizikçiyim,

00:10:14.079 --> 00:10:17.134
ancak fark ettim ki atomik çekirdeklerinde
kullandığım kuantum

00:10:17.158 --> 00:10:22.243
mekaniği aletlerim var ve onları farklı
alanlarda da kullanabilirim.

00:10:23.404 --> 00:10:25.214
Sorduğunuz bir soru ise

00:10:25.238 --> 00:10:29.536
DNA mutasyonunda kuantum
tünellemenin bir rolü olup olmadığı.

00:10:29.843 --> 00:10:33.503
Tekrardan, bu yeni bir fikir değil,
1960'ların başına kadar dayanıyor.

00:10:33.527 --> 00:10:36.488
DNA'nın iki ipliği, ikili sarmal yapı

00:10:36.512 --> 00:10:39.335
basamaklarla birbirine tutunuyor
bükülmüş bir merdiven gibi.

00:10:39.359 --> 00:10:42.866
Ve o merdivenin basamakları
hidrojen bağlarıdır --

00:10:42.890 --> 00:10:46.680
protonlar iki iplik arasında
yapışkan gibi davranırlar.

00:10:46.704 --> 00:10:51.454
Yakınlaşırsanız, yaptıkları o
büyük molekülleri tutmaktır --

00:10:51.478 --> 00:10:53.085
nükleotidler -- birlikte.

00:10:54.130 --> 00:10:55.280
Biraz daha yakınlaşın.

00:10:55.304 --> 00:10:57.220
Bu bir bilgisayar simülasyonu.

00:10:57.855 --> 00:11:01.397
Ortadaki iki beyaz top proton

00:11:01.421 --> 00:11:03.720
ve ikili hidrojen bağı olduğunu
görebilirsiniz.

00:11:03.744 --> 00:11:07.058
Göremediğiniz düşey inen ipliklerin biri

00:11:07.082 --> 00:11:11.640
bir tarafında bulunur,
diğeri diğer tarafında.

00:11:12.410 --> 00:11:15.805
Bu iki proton diğer tarafa sıçrayabilir.

00:11:15.829 --> 00:11:17.265
Beyaz iki topu izleyin.

00:11:17.748 --> 00:11:19.746
Diğer tarafa atlayabilirler.

00:11:20.239 --> 00:11:25.885
DNA'nın iki ipliği daha sonra ayrılırsa, 
kendini eşleme sürecine götüren

00:11:25.909 --> 00:11:29.108
ve iki proton yanlış pozisyonlardaysa

00:11:29.132 --> 00:11:30.895
bu durum mutasyona neden olabilir.

NOTE Paragraph

00:11:31.204 --> 00:11:33.076
Bu yarım asırdır biliniyor.

00:11:33.100 --> 00:11:35.443
Soru ise: Bu yapmaları ne kadar olası

00:11:35.467 --> 00:11:37.845
ve yaparlarsa da nasıl yapıyorlar?

00:11:37.869 --> 00:11:40.888
Duvarın üzerinden giden top
gibi diğer tarafa atlıyorlar mı?

00:11:40.912 --> 00:11:42.859
Ya da yeterli enerjiye
sahip olmasalar da

00:11:42.859 --> 00:11:45.089
karşıya kuantum tünelleme mi yapıyorlar?

00:11:45.089 --> 00:11:49.341
Eski belirtiler kuantum tünellemenin
burada rol oynayabileceğini gösteriyor.

00:11:49.365 --> 00:11:51.489
Ne kadar önemli olduğunu
hâlâ bilmiyoruz,

00:11:51.513 --> 00:11:53.305
hâlâ sonuca bağlanmamış bir sorun.

00:11:54.199 --> 00:11:55.349
Spekülatif bir durum

00:11:55.373 --> 00:11:57.960
ama çok önemli olan sorulardan biri,

00:11:57.960 --> 00:12:00.486
kuantum mekaniği mutasyonda 
önemli bir rol oynuyorsa

00:12:00.510 --> 00:12:02.809
elbette bunun büyük sonuçları olacaktır,

00:12:02.833 --> 00:12:05.527
mutasyonun belli tiplerini anlamak için

00:12:05.551 --> 00:12:09.307
hatta muhtemelen hücrenin
kanserli hücreye dönüşümü gibi.

NOTE Paragraph

00:12:10.803 --> 00:12:16.102
Kuantum mekaniğinin biyolojideki
diğer bir örneği ise kuantum koheransı,

00:12:16.126 --> 00:12:18.479
biyolojideki en önemli
süreçlerden bir tanesi,

00:12:18.503 --> 00:12:22.444
fotosentez: Bitkiler ve 
bakteriler güneş ışığı enerjisi

00:12:22.468 --> 00:12:25.422
kullanarak biyokütle üretmesi.

00:12:26.215 --> 00:12:30.367
Kuantum koheransı, kuantum oluşumlarının 
aynı anda birden çok işi yapması fikridir.

00:12:30.912 --> 00:12:32.516
Bu kuantum tayfıdır.

00:12:32.540 --> 00:12:35.492
Dalga gibi davranan bir nesnedir,

00:12:35.516 --> 00:12:38.418
bir yöne ya da diğerine 
hareket etmekle kalmıyor,

00:12:38.442 --> 00:12:41.762
hatta birden çok yolları
takip edebiliyor aynı zamanda.

NOTE Paragraph

00:12:42.708 --> 00:12:46.624
Birkaç yıl önce,
bilim dünyası yayınlanan

00:12:46.648 --> 00:12:50.232
bir makalenin gösterdiği bakteri içinde
fotosentez yaparken

00:12:50.256 --> 00:12:54.032
meydana gelen kuantum koheransı

00:12:54.056 --> 00:12:55.742
kanıtı ile şok oldu.

00:12:55.766 --> 00:12:58.830
Fikir ise, ışığın temel birimi
olan foton, güneş ışığı,

00:12:58.854 --> 00:13:02.198
kuantum ışığı klorofil molekülü 
tarafından yakalandı,

00:13:02.222 --> 00:13:04.617
daha sonra kimyasal enerjiye
dönüştürülebileceği

00:13:04.617 --> 00:13:06.861
reaksiyon merkezi denilen
yere gönderildi.

00:13:06.861 --> 00:13:09.573
Ve oraya gidince, yalnızca
tek bir rotayı takip etmiyor,

00:13:09.597 --> 00:13:11.812
aynı anda birden çok rotayı takip ediyor,

00:13:11.836 --> 00:13:16.173
reaksiyon merkezine ısı 
israf etmeksizin en verimli

00:13:16.197 --> 00:13:17.958
yolla ulaşımı optimize etmek için.

00:13:19.228 --> 00:13:22.537
Kuantum koheransı canlı
hücrede gerçekleşiyor.

00:13:22.561 --> 00:13:24.681
Göze çarpan bir fikir,

00:13:24.705 --> 00:13:30.634
yeni makalelerlede de kanıtlar 
neredeyse haftalık olarak artıyor,

00:13:30.634 --> 00:13:33.176
bunun gerçekten de 
meydana geldiğini onaylayarak.

NOTE Paragraph

00:13:33.555 --> 00:13:38.294
Üçüncü ve son örneğim ise
bu en güzel, en müthiş olan fikir.

00:13:38.318 --> 00:13:42.381
Hâlâ spekülatif ama sizinle
paylaşmalıyım.

00:13:42.405 --> 00:13:47.017
Avrupalı kızılgerdan
İskandinavya'dan Akdeniz'e göç eder,

00:13:47.041 --> 00:13:49.676
her sonbahar ve diğer tüm


00:13:49.700 --> 00:13:53.073
deniz canlıları hatta böcekler gibi,

00:13:53.097 --> 00:13:57.397
Dünya'nın manyetik alanını
hissederek yön alırlar.

00:13:58.968 --> 00:14:01.395
Şimdi, Dünya'nın manyetik alanı
çok ama çok zayıf;

00:14:01.419 --> 00:14:03.499
buzdolabı magnetinden 100
kat daha zayıf

00:14:03.523 --> 00:14:06.932
ama yine de kimyayı etkiliyor --


00:14:06.932 --> 00:14:09.932
bir şekilde -- yaşayan bir 
organizma içerisinde.

00:14:09.932 --> 00:14:13.738
Şüphesiz -- Alman bir kuş
uzmanı çifti,

00:14:13.762 --> 00:14:18.006
Wolfgang ve Roswitha Wiltschko,
1970'lerde kızılgerdanın

00:14:18.046 --> 00:14:22.023
Dünya'nın manyetik alanını 
bir şekilde hissederek,

00:14:22.047 --> 00:14:25.374
yönsel bilgi vererek -- dâhili pusula gibi
yolunu bulduğunu onayladı.

NOTE Paragraph

00:14:25.398 --> 00:14:27.647
Bulmaca, gizem ise:
Bunu nasıl yapıyor?

00:14:28.351 --> 00:14:31.381
Elimizdeki tek teori --

00:14:31.405 --> 00:14:34.841
doğru teori mi bilmiyoruz
ancak elimizdeki tek teori --

00:14:34.865 --> 00:14:37.849
kuantum dolanıklığı diye bilinen
bir şey ile yapıyor olması.

00:14:38.567 --> 00:14:40.941
Kızılgerdanın retinasında --

00:14:40.965 --> 00:14:45.031
sizi kandırmıyorum -- kızılgerdanın
retinasında "cryptochrome" adında

00:14:45.031 --> 00:14:46.601
bir protein var ışığa duyarlı.

00:14:46.625 --> 00:14:50.564
Cryptochrome' larda, bir çift
elektron kuantum dolanıktır.

00:14:50.588 --> 00:14:53.820
Kuantum dolanıklığı, iki parçacık çok uzak

00:14:53.844 --> 00:14:56.631
ancak bir şekilde birbiriyle
bağlantılı kaldıklarında olur.

00:14:56.631 --> 00:14:58.707
Einstein bile bu fikirden 
nefret etmiş ve

00:14:58.707 --> 00:15:00.800
"tuhaf uzaktan etki" olarak 
adlandırmıştır.

NOTE Paragraph

00:15:00.800 --> 00:15:02.405
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:15:02.429 --> 00:15:05.872
Yani Einstein sevmemişse
bizde bu durumdan rahatsız olabiliriz.

00:15:05.896 --> 00:15:08.749
Tek bir molekülde iki kuantum 
dolanık elektron

00:15:08.773 --> 00:15:10.314
zarif bir şekilde dans ediyorlar,

00:15:10.314 --> 00:15:12.809
kuşların uçtuğu alana duyarlı

00:15:12.833 --> 00:15:14.364
Dünya'nın manyetik alanında.

NOTE Paragraph

00:15:14.848 --> 00:15:17.458
Doğru cevap olup olmadığını bilmiyoruz

00:15:17.482 --> 00:15:20.069
ancak kuantum mekaniği kuşların yön


00:15:20.069 --> 00:15:23.069
bulmasına yardım ediyor olsa,
müthiş olmaz mıydı?

00:15:23.069 --> 00:15:25.790
Kuantum biyoloji hâlâ emekleme çağında.

00:15:25.814 --> 00:15:29.298
Hâlâ spekülatif.

00:15:29.742 --> 00:15:31.277
Ama bilimde sağlam temellere

00:15:31.277 --> 00:15:33.917
dayanacağına inanıyorum.

00:15:33.917 --> 00:15:37.726
Ayrıca inanıyorum ki
önümüzdeki 10 yılda,

00:15:37.750 --> 00:15:42.591
gerçekleşeceğini göreceğiz,
hayata yayılıyor --

00:15:42.615 --> 00:15:47.211
kuantum dünyasından faydalanacak
hileler geliştiren hayata.

00:15:48.026 --> 00:15:49.454
Takipte olun!

NOTE Paragraph

00:15:49.478 --> 00:15:50.635
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:15:50.659 --> 00:15:52.861
(Alkışlar)