WEBVTT 00:00:06.983 --> 00:00:10.684 Theo như chuyện kể, nhà thiện xạ William Tell, 00:00:10.684 --> 00:00:15.430 bị ép vào một thử thách độc ác bởi một lãnh chúa tham lam. 00:00:15.430 --> 00:00:17.652 Con trai của William sẽ bị hành hình 00:00:17.652 --> 00:00:21.959 trừ phi William bắn trúng quả táo trên đầu con mình. 00:00:21.959 --> 00:00:26.933 William thành công, nhưng hãy nghe hai dị bản của câu chuyện. 00:00:26.933 --> 00:00:28.573 Trong dị bản thứ nhất, 00:00:28.573 --> 00:00:33.070 lãnh chúa thuê một băng cướp lấy trộm cung của WIlliam, 00:00:33.070 --> 00:00:37.341 nên anh ông bị ép phải mượn một cái kém hơn từ một nông dân. 00:00:37.341 --> 00:00:41.357 Tuy nhiên, cái cung mượn không được điều chỉnh đúng, 00:00:41.357 --> 00:00:43.446 và khi những lần bắn tập của William 00:00:43.446 --> 00:00:47.752 tụ lại một chỗ ngay dưới hồng tâm. 00:00:47.752 --> 00:00:52.608 May thay, ông đã sửa lại cây cung trước khi quá muộn. 00:00:52.608 --> 00:00:54.372 Dị bản hai: 00:00:54.372 --> 00:00:58.805 William bắt đầu nghi ngờ kỹ năng của mình vài giờ trước thách đấu 00:00:58.805 --> 00:01:01.502 và tay ông bắt đầu run lên. 00:01:01.502 --> 00:01:04.619 Những phát bắn tập vẫn xoay quanh quả táo 00:01:04.619 --> 00:01:06.677 nhưng ở những vị trí ngẫu nhiên. 00:01:06.677 --> 00:01:08.732 Thi thoảng ông ấy bắn trúng quả táo, 00:01:08.732 --> 00:01:12.619 nhưng cứ nghiêng ngả như thế không thể đảm bảo sẽ trúng hồng tâm. 00:01:12.619 --> 00:01:14.512 Ông phải ổn định tay mình 00:01:14.512 --> 00:01:19.201 và lấy lại tự tin trong mục tiêu cứu con trai mình. 00:01:19.201 --> 00:01:23.639 Mấu chốt của hai dị bản này là hai khái niệm được dùng qua lại: 00:01:23.639 --> 00:01:26.369 sự chính xác và độ chuẩn xác (accuracy & precision) 00:01:26.369 --> 00:01:27.942 Sự phân biệt hai khái niệm 00:01:27.942 --> 00:01:31.517 gây tranh cãi nhiều cho các nhà khoa học. 00:01:31.517 --> 00:01:35.501 Sự chính xác là việc bạn đạt đúng mục tiêu được đến mức nào. 00:01:35.501 --> 00:01:39.636 Sự chính xác cải thiện với công cụ có độ chính xác cao 00:01:39.636 --> 00:01:42.013 và bạn có kỹ năng trong việc ấy. 00:01:42.013 --> 00:01:43.714 Độ chuẩn xác, mặt khác, 00:01:43.714 --> 00:01:48.212 là việc bạn đạt cùng một kết quả sử dụng cùng một phương pháp. 00:01:48.212 --> 00:01:52.034 Độ chuẩn xác của bạn sẽ tăng với công cụ tinh xảo hơn 00:01:52.034 --> 00:01:54.511 mà không đòi hỏi nhiều sự ước lượng 00:01:54.511 --> 00:01:59.327 Câu chuyện về cái cung bị lấy cắp là độ chuẩn xác mà thiếu chính xác 00:01:59.327 --> 00:02:02.888 William có cùng một kết quả sai trong mỗi lần thử. 00:02:02.888 --> 00:02:08.065 Sự dao động với bàn tay run có sự chính xác mà thiếu chuẩn xác 00:02:08.065 --> 00:02:11.241 Tên của William bó cụm quanh kết quả đúng, 00:02:11.241 --> 00:02:15.449 nhưng không chắc chắn sẽ trúng hồng tâm với mọi phát bắn. 00:02:15.449 --> 00:02:18.179 Bạn có thể bỏ qua sự thiếu chính xác 00:02:18.179 --> 00:02:21.076 hay thiếu chuẩn xác trong mỗi việc hàng ngày. 00:02:21.076 --> 00:02:24.580 Nhưng kỹ sư và các nhà nghiên cứu thường đòi hỏi sự chính xác 00:02:24.580 --> 00:02:30.262 đến từng chi tiết nhỏ với sự chắc chắn cao rằng mọi lần đều đúng 00:02:30.262 --> 00:02:32.772 Nhà máy, phòng thí nghiệm tăng độ chuẩn xác 00:02:32.772 --> 00:02:36.333 qua công cụ cải tiến và quá trình chi tiết hơn. 00:02:36.333 --> 00:02:39.170 Những cải thiện có thể đắt nên giám đốc phải quyết 00:02:39.170 --> 00:02:44.013 sự không chắc chắn có thể cho phép của mỗi dự án. 00:02:44.013 --> 00:02:46.098 Tuy nhiên, đầu tư vào độ chuẩn xác 00:02:46.098 --> 00:02:49.317 có thể đưa ta đi xa hơn những gì đã đạt được, 00:02:49.317 --> 00:02:51.532 thậm chí ở cả sao Hỏa. 00:02:51.532 --> 00:02:54.551 Ngạc nhiên là NASA không biết chính xác nơi đáp xuống 00:02:54.551 --> 00:02:58.535 của rô-bốt trên hành tinh khác. 00:02:58.535 --> 00:03:02.484 Dự đoán nơi đáp cần nhiều phép tính toán 00:03:02.484 --> 00:03:06.247 bằng những phép đo thiếu chuẩn xác. 00:03:06.247 --> 00:03:11.254 Khí quyển của hành tinh đỏ như thế nào ở độ cao khác nhau? 00:03:11.254 --> 00:03:14.049 Rô-bốt sẽ đáp xuống khí quyển với góc bao nhiêu? 00:03:14.049 --> 00:03:17.227 Tốc độ của nó sẽ là gì? 00:03:17.227 --> 00:03:20.764 Máy tính minh họa hàng ngàn giả thiết khác nhau, 00:03:20.764 --> 00:03:24.391 kết nối các giá trị của các biến. 00:03:24.391 --> 00:03:26.058 Cân đo tất cả các khả năng, 00:03:26.058 --> 00:03:29.439 máy tính chỉ ra vùng có khả năng đáp xuống 00:03:29.439 --> 00:03:32.840 dưới dạng một elip. 00:03:32.840 --> 00:03:37.528 Năm 1976, hình elip cho rô-bốt Viking lên sao Hỏa 00:03:37.528 --> 00:03:44.336 là 62x174 dặm, gần bằng New Jersey. 00:03:44.336 --> 00:03:45.918 Với những hạn chế như vậy, 00:03:45.918 --> 00:03:50.608 NASA phải bỏ qua rất nhiều nơi hạ cánh thú vị nhưng liều lĩnh. 00:03:50.608 --> 00:03:53.975 Từ đó, các thông tin về khí quyển hành tinh đỏ, 00:03:53.975 --> 00:03:56.451 làm tăng độ chính xác công nghệ tàu vũ trụ, 00:03:56.451 --> 00:04:02.333 và máy tính minh họa chính xác đã giảm thiểu sự không chắc chắn. 00:04:02.333 --> 00:04:06.186 Năm 2012, hình elip hạ cánh cho rô-bốt Curiosity 00:04:06.186 --> 00:04:10.046 chỉ có 4 dặm rộng 12 dặm dài, 00:04:10.046 --> 00:04:14.251 diện tích nhỏ hơn 200 lần so với hình elip của Viking. 00:04:14.251 --> 00:04:18.492 Nó cho phép NASA nhắm đến một điểm cụ thể trên miệng núi lửa Gale, 00:04:18.492 --> 00:04:23.341 một nơi trước đây không thể hạ cánh dù có rất nhiều điều bí ẩn. 00:04:23.341 --> 00:04:26.199 Trong khi chúng ta cố gắng để thật chính xác, 00:04:26.199 --> 00:04:30.480 độ chuẩn xác thể hiện sự chắc chắn về lòng tin sẽ đạt được nó, 00:04:30.480 --> 00:04:32.501 Với hai khái niệm này, 00:04:32.501 --> 00:04:34.202 chúng ta có thể vươn tới 00:04:34.202 --> 00:04:37.121 các vì sao và tự tin sẽ luôn luôn nhắm trúng.