WEBVTT 00:00:06.983 --> 00:00:10.684 Jak głosi legenda, sławny kusznik William Tell 00:00:10.684 --> 00:00:15.430 został postawiony przed okrutnym zadaniem przez skorumpowanego lorda. 00:00:15.430 --> 00:00:17.652 Jego syn miał zostać stracony, 00:00:17.652 --> 00:00:21.959 chyba że William zdoła zestrzelić mu z głowy jabłko. 00:00:21.959 --> 00:00:26.933 Williamowi się udało, ale przyjmijmy dwie możliwe wariacje dla tej historyjki. 00:00:26.933 --> 00:00:28.573 W pierwszej lord najmuje bandytę, 00:00:28.573 --> 00:00:33.070 żeby ukradł zaufaną kuszę Williama, 00:00:33.070 --> 00:00:37.341 zmuszając go do użycia gorszej, pożyczonej od chłopa. 00:00:37.341 --> 00:00:41.357 Pożyczona kusza nie jest perfekcyjnie nastawiona, 00:00:41.357 --> 00:00:43.446 a William odkrywa, że próbne strzały 00:00:43.446 --> 00:00:47.752 skupiają się na małym polu zaraz poniżej celu. 00:00:47.752 --> 00:00:52.608 Na szczęście ma dość czasu, żeby to skorygować zanim będzie za późno. 00:00:52.608 --> 00:00:54.372 Opcja druga: 00:00:54.372 --> 00:00:58.805 William zaczyna wątpić w swe umiejętności podczas godzin poprzedzających zadanie 00:00:58.805 --> 00:01:01.502 i zaczyna mu drżeć ręka. 00:01:01.502 --> 00:01:04.619 Próbne strzały nadal trafiają w okolice jabłka, 00:01:04.619 --> 00:01:06.677 ale w przypadkowy sposób. 00:01:06.677 --> 00:01:08.732 Czasem trafia w jabłko, 00:01:08.732 --> 00:01:12.619 ale przez drżenie nie ma pewności celnego strzału. 00:01:12.619 --> 00:01:14.512 William musi uspokoić nerwową dłoń 00:01:14.512 --> 00:01:19.201 i odzyskać pewne ramię, by ocalić syna. 00:01:19.201 --> 00:01:23.639 W centrum tych wariacji leżą dwa, często używane zamiennie słowa: 00:01:23.639 --> 00:01:26.369 dokładność i precyzja. 00:01:26.369 --> 00:01:27.942 Różnica między nimi 00:01:27.942 --> 00:01:31.517 jest w zasadzie kluczowa dla wielu naukowych starań. 00:01:31.517 --> 00:01:35.501 Dokładność określa bliskość do poprawnego wyniku. 00:01:35.501 --> 00:01:39.636 Wzrasta ona wraz z użyciem narzędzi, które są odpowiednio skalibrowane, 00:01:39.636 --> 00:01:42.013 i w użyciu których masz wprawę. 00:01:42.013 --> 00:01:43.714 Z kolei precyzja to częstotliwość, 00:01:43.714 --> 00:01:48.212 z jaką uzyskuje się docelowy wynik, używając tej samej metody. 00:01:48.212 --> 00:01:52.034 Precyzja wzrasta dzięki dokładniejszym narzędziom pomiarowym, 00:01:52.034 --> 00:01:54.511 które wymagają mniejszego oszacowania. 00:01:54.511 --> 00:01:59.327 Historia skradzionej kuszy mówiła o precyzji bez dokładności. 00:01:59.327 --> 00:02:02.888 William uzyskiwał ten sam zły rezultat za każdym strzałem. 00:02:02.888 --> 00:02:08.065 Historia o drżącej ręce mówiła o dokładności bez precyzji. 00:02:08.065 --> 00:02:11.241 Strzały Williama skupiały się wokół poprawnego celu, 00:02:11.241 --> 00:02:15.449 ale bez pewności, że dany strzał trafi w dziesiątkę. 00:02:15.449 --> 00:02:18.179 Najprawdopodobniej dasz sobie radę z niską dokładnością 00:02:18.179 --> 00:02:21.076 czy niską precyzją w codziennych zadaniach. 00:02:21.076 --> 00:02:23.280 Jednak inżynierowie i naukowcy 00:02:23.280 --> 00:02:27.262 często potrzebują dokładności na mikroskopową skalę, 00:02:27.262 --> 00:02:30.262 z każdorazowym wysokim prawdopodobieństwem poprawności. 00:02:30.262 --> 00:02:32.772 Fabryki i laboratoria zwiększają precyzję 00:02:32.772 --> 00:02:36.333 przez lepszy sprzęt i bardziej szczegółowe procedury. 00:02:36.333 --> 00:02:39.600 Takie ulepszenia mogą być drogie, więc kierownictwo musi określić 00:02:39.600 --> 00:02:44.013 dopuszczalne granice błędu dla każdego projektu. 00:02:44.013 --> 00:02:46.098 Inwestowanie w dokładność 00:02:46.098 --> 00:02:49.317 może nas wznieść ponad to, co dotąd było możliwe, 00:02:49.317 --> 00:02:51.532 nawet tak daleko jak na Marsa. 00:02:51.532 --> 00:02:54.551 Może was zaskoczyć, że NASA nie wie dokładnie 00:02:54.551 --> 00:02:58.535 gdzie na obcej planecie wylądują ich sondy. 00:02:58.535 --> 00:03:02.484 Przewidzenie dokładnego miejsca wymaga szczegółowych obliczeń 00:03:02.484 --> 00:03:06.247 wyprowadzonych z pomiarów, które nie zawsze da się jasno sprecyzować. 00:03:06.247 --> 00:03:11.254 Jak zmienia się gęstość atmosfery Marsa w poszczególnych warstwach? 00:03:11.254 --> 00:03:14.049 Pod jakim kątem sonda wejdzie w atmosferę? 00:03:14.049 --> 00:03:17.227 Jaka będzie prędkość sondy przy wejściu? 00:03:17.227 --> 00:03:20.764 Symulatory komputerowe projektują tysiące możliwych scenariuszy lądowania, 00:03:20.764 --> 00:03:24.391 zmieniając i dopasowując wartości dla wszystkich zmiennych. 00:03:24.391 --> 00:03:26.058 Rozważając wszystkie możliwości 00:03:26.058 --> 00:03:29.439 komputer otrzymuje potencjalny teren zasięgu 00:03:29.439 --> 00:03:32.840 w kształcie elipsy lądowania. 00:03:32.840 --> 00:03:37.528 W 1976 roku elipsa lądowania dla marsjańskiego lądownika Viking 00:03:37.528 --> 00:03:44.336 wynosiła 100 x 280 km, prawie tyle co powierzchnia New Jersey. 00:03:44.336 --> 00:03:45.918 Z takim ograniczeniem 00:03:45.918 --> 00:03:50.608 NASA musiała zignorować wiele ciekawych, ale ryzykownych obszarów lądowania. 00:03:50.608 --> 00:03:53.975 Pojawiające się od tego czasu nowe informacje o atmosferze Marsa, 00:03:53.975 --> 00:03:56.451 nowocześniejsza technologia kosmiczna 00:03:56.451 --> 00:04:02.333 oraz bardziej realistyczne symulacje drastycznie zredukowały niepewność. 00:04:02.333 --> 00:04:06.186 W 2012 roku elipsa lądowania łazika Curiosity 00:04:06.186 --> 00:04:10.046 wynosiła już tylko 6,5 km na 19 km, 00:04:10.046 --> 00:04:14.251 czyli 200 razy mniej niż dla Vikinga. 00:04:14.251 --> 00:04:18.492 Dzięki temu NASA mogła wycelować w konkretny punkt na kraterze Gale, 00:04:18.492 --> 00:04:23.341 dotąd nieosiągalnym, a bardzo ciekawym naukowo. 00:04:23.341 --> 00:04:26.199 Kiedy dążymy do dokładności, 00:04:26.199 --> 00:04:30.480 precyzja odzwierciedla pewność jej realnego osiągnięcia. 00:04:30.480 --> 00:04:32.501 Pamiętając o tych dwóch zasadach, 00:04:32.501 --> 00:04:34.202 możemy zmierzać do gwiazd 00:04:34.202 --> 00:04:37.121 pewni, że za każdym razem osiągniemy cel.