1
00:00:06,983 --> 00:00:10,684
Jak głosi legenda,
sławny kusznik William Tell

2
00:00:10,684 --> 00:00:15,430
został postawiony przed okrutnym zadaniem
przez skorumpowanego lorda.

3
00:00:15,430 --> 00:00:17,652
Jego syn miał zostać stracony,

4
00:00:17,652 --> 00:00:21,959
chyba że William zdoła 
zestrzelić mu z głowy jabłko.

5
00:00:21,959 --> 00:00:26,933
Williamowi się udało, ale przyjmijmy
dwie możliwe wariacje dla tej historyjki.

6
00:00:26,933 --> 00:00:28,573
W pierwszej lord najmuje bandytę,

7
00:00:28,573 --> 00:00:33,070
żeby ukradł zaufaną kuszę Williama,

8
00:00:33,070 --> 00:00:37,341
zmuszając go do użycia gorszej, 
pożyczonej od chłopa.

9
00:00:37,341 --> 00:00:41,357
Pożyczona kusza 
nie jest perfekcyjnie nastawiona,

10
00:00:41,357 --> 00:00:43,446
a William odkrywa, że próbne strzały

11
00:00:43,446 --> 00:00:47,752
skupiają się na małym polu 
zaraz poniżej celu.

12
00:00:47,752 --> 00:00:52,608
Na szczęście ma dość czasu,
żeby to skorygować zanim będzie za późno.

13
00:00:52,608 --> 00:00:54,372
Opcja druga:

14
00:00:54,372 --> 00:00:58,805
William zaczyna wątpić w swe umiejętności
podczas godzin poprzedzających zadanie

15
00:00:58,805 --> 00:01:01,502
i zaczyna mu drżeć ręka.

16
00:01:01,502 --> 00:01:04,619
Próbne strzały 
nadal trafiają w okolice jabłka,

17
00:01:04,619 --> 00:01:06,677
ale w przypadkowy sposób.

18
00:01:06,677 --> 00:01:08,732
Czasem trafia w jabłko,

19
00:01:08,732 --> 00:01:12,619
ale przez drżenie 
nie ma pewności celnego strzału.

20
00:01:12,619 --> 00:01:14,512
William musi uspokoić nerwową dłoń

21
00:01:14,512 --> 00:01:19,201
i odzyskać pewne ramię,
by ocalić syna.

22
00:01:19,201 --> 00:01:23,639
W centrum tych wariacji leżą dwa,
często używane zamiennie słowa:

23
00:01:23,639 --> 00:01:26,369
dokładność i precyzja.

24
00:01:26,369 --> 00:01:27,942
Różnica między nimi

25
00:01:27,942 --> 00:01:31,517
jest w zasadzie kluczowa
dla wielu naukowych starań.

26
00:01:31,517 --> 00:01:35,501
Dokładność określa bliskość 
do poprawnego wyniku.

27
00:01:35,501 --> 00:01:39,636
Wzrasta ona wraz z użyciem narzędzi,
które są odpowiednio skalibrowane,

28
00:01:39,636 --> 00:01:42,013
i w użyciu których masz wprawę.

29
00:01:42,013 --> 00:01:43,714
Z kolei precyzja to częstotliwość,

30
00:01:43,714 --> 00:01:48,212
z jaką uzyskuje się docelowy wynik, 
używając tej samej metody.

31
00:01:48,212 --> 00:01:52,034
Precyzja wzrasta dzięki 
dokładniejszym narzędziom pomiarowym,

32
00:01:52,034 --> 00:01:54,511
które wymagają mniejszego oszacowania.

33
00:01:54,511 --> 00:01:59,327
Historia skradzionej kuszy 
mówiła o precyzji bez dokładności.

34
00:01:59,327 --> 00:02:02,888
William uzyskiwał ten sam zły rezultat
za każdym strzałem.

35
00:02:02,888 --> 00:02:08,065
Historia o drżącej ręce 
mówiła o dokładności bez precyzji.

36
00:02:08,065 --> 00:02:11,241
Strzały Williama skupiały się 
wokół poprawnego celu,

37
00:02:11,241 --> 00:02:15,449
ale bez pewności, 
że dany strzał trafi w dziesiątkę.

38
00:02:15,449 --> 00:02:18,179
Najprawdopodobniej dasz sobie
radę z niską dokładnością

39
00:02:18,179 --> 00:02:21,076
czy niską precyzją 
w codziennych zadaniach.

40
00:02:21,076 --> 00:02:23,280
Jednak inżynierowie i naukowcy

41
00:02:23,280 --> 00:02:27,262
często potrzebują dokładności 
na mikroskopową skalę,

42
00:02:27,262 --> 00:02:30,262
z każdorazowym wysokim 
prawdopodobieństwem poprawności.

43
00:02:30,262 --> 00:02:32,772

Fabryki i laboratoria zwiększają precyzję

44
00:02:32,772 --> 00:02:36,333
przez lepszy sprzęt
i bardziej szczegółowe procedury.

45
00:02:36,333 --> 00:02:39,600
Takie ulepszenia mogą być drogie, 
więc kierownictwo musi określić

46
00:02:39,600 --> 00:02:44,013
dopuszczalne granice błędu 
dla każdego projektu.

47
00:02:44,013 --> 00:02:46,098
Inwestowanie w dokładność

48
00:02:46,098 --> 00:02:49,317
może nas wznieść ponad to,
co dotąd było możliwe,

49
00:02:49,317 --> 00:02:51,532
nawet tak daleko jak na Marsa.

50
00:02:51,532 --> 00:02:54,551
Może was zaskoczyć, 
że NASA nie wie dokładnie

51
00:02:54,551 --> 00:02:58,535
gdzie na obcej planecie 
wylądują ich sondy.

52
00:02:58,535 --> 00:03:02,484
Przewidzenie dokładnego miejsca
wymaga szczegółowych obliczeń

53
00:03:02,484 --> 00:03:06,247
wyprowadzonych z pomiarów, 
które nie zawsze da się jasno sprecyzować.

54
00:03:06,247 --> 00:03:11,254
Jak zmienia się gęstość atmosfery Marsa
w poszczególnych warstwach?

55
00:03:11,254 --> 00:03:14,049
Pod jakim kątem sonda wejdzie w atmosferę?

56
00:03:14,049 --> 00:03:17,227
Jaka będzie prędkość sondy przy wejściu?

57
00:03:17,227 --> 00:03:20,764
Symulatory komputerowe projektują
tysiące możliwych scenariuszy lądowania,

58
00:03:20,764 --> 00:03:24,391
zmieniając i dopasowując wartości
dla wszystkich zmiennych.

59
00:03:24,391 --> 00:03:26,058
Rozważając wszystkie możliwości

60
00:03:26,058 --> 00:03:29,439
komputer otrzymuje 
potencjalny teren zasięgu

61
00:03:29,439 --> 00:03:32,840
w kształcie elipsy lądowania.

62
00:03:32,840 --> 00:03:37,528
W 1976 roku elipsa lądowania
dla marsjańskiego lądownika Viking

63
00:03:37,528 --> 00:03:44,336
wynosiła 100 x 280 km,
prawie tyle co powierzchnia New Jersey.

64
00:03:44,336 --> 00:03:45,918
Z takim ograniczeniem

65
00:03:45,918 --> 00:03:50,608
NASA musiała zignorować wiele ciekawych, 
ale ryzykownych obszarów lądowania.

66
00:03:50,608 --> 00:03:53,975
Pojawiające się od tego czasu 
nowe informacje o atmosferze Marsa,

67
00:03:53,975 --> 00:03:56,451
nowocześniejsza technologia kosmiczna

68
00:03:56,451 --> 00:04:02,333
oraz bardziej realistyczne symulacje
drastycznie zredukowały niepewność.

69
00:04:02,333 --> 00:04:06,186
W 2012 roku elipsa lądowania
łazika Curiosity


70
00:04:06,186 --> 00:04:10,046
wynosiła już tylko 6,5 km na 19 km,

71
00:04:10,046 --> 00:04:14,251
czyli 200 razy mniej niż dla Vikinga.

72
00:04:14,251 --> 00:04:18,492
Dzięki temu NASA mogła wycelować
w konkretny punkt na kraterze Gale,

73
00:04:18,492 --> 00:04:23,341
dotąd nieosiągalnym, 
a bardzo ciekawym naukowo.

74
00:04:23,341 --> 00:04:26,199
Kiedy dążymy do dokładności,

75
00:04:26,199 --> 00:04:30,480
precyzja odzwierciedla pewność
jej realnego osiągnięcia.

76
00:04:30,480 --> 00:04:32,501
Pamiętając o tych dwóch zasadach,

77
00:04:32,501 --> 00:04:34,202
możemy zmierzać do gwiazd

78
00:04:34,202 --> 00:04:37,121
pewni, że za każdym razem 
osiągniemy cel.