WEBVTT

00:00:06.700 --> 00:00:10.931
Poznato je da se smrt i porez 
ne mogu izbeći,

00:00:10.931 --> 00:00:13.931
ali šta je sa raspadanjem?

00:00:13.931 --> 00:00:16.559
Kao što svako ko je video mumiju zna,

00:00:16.559 --> 00:00:21.863
drevni Egipćani su prolazili 
kroz puno muka da bi izbegli raspadanje.

00:00:21.863 --> 00:00:26.042
Pa, koliko su uspešni bili u tome?

00:00:26.042 --> 00:00:28.897
Žive ćelije se konstantno obnavljaju.

00:00:28.897 --> 00:00:32.271
Specijalizovani enzimi razaraju 
stare strukture,

00:00:32.271 --> 00:00:35.612
a sirovi materijali se koriste 
da izgrade nove.

00:00:35.612 --> 00:00:38.730
Ali, šta se dešava sa nekim ko umre?

00:00:38.730 --> 00:00:41.591
Njihove mrtve ćelije više 
ne mogu da se obnove,

00:00:41.591 --> 00:00:45.179
ali enzimi nastavljaju da ruše sve.

00:00:45.179 --> 00:00:47.795
Tako je bilo ko sa željom da sačuva telo

00:00:47.795 --> 00:00:52.225
trebalo da požuri pre enzima
i pre nego što tkiva počnu da trule.

00:00:52.225 --> 00:00:54.301
Neuroni umiru brzo,

00:00:54.301 --> 00:00:57.996
pa su mozgovi bili unapred izgubljeni
za drevne egipatske mumifikatore,

00:00:57.996 --> 00:01:01.601
zbog čega su, 
prema grčkom istoričaru Herodotu,

00:01:01.601 --> 00:01:06.053
započinjali proces zakucavanjem 
šiljka u lobanju,

00:01:06.053 --> 00:01:09.146
zatim su gnječili mozak, ispuštali ga 
da iscuri kroz nos

00:01:09.146 --> 00:01:14.954
i sipali smolu drveta u lobanju 
da spreče dalje raspadanje.

00:01:14.954 --> 00:01:21.122
Možda se mozgovi raspadnu prvi, 
ali utroba koja se raspada je mnogo gora.

00:01:21.122 --> 00:01:26.648
Jetra, stomak i creva sadrže 
digestivne enzime i bakterije


00:01:26.648 --> 00:01:32.089
koje posle smrti počinju 
da izjedaju leš iznutra.

00:01:32.089 --> 00:01:36.675
Tako su sveštenici prvo uklanjali 
pluća i abdominalne organe.

00:01:36.675 --> 00:01:39.762
Bilo je teško ukloniti pluća 
bez oštećivanja srca,

00:01:39.762 --> 00:01:43.258
ali pošto se za srce verovalo 
da je sedište duše,

00:01:43.258 --> 00:01:45.608
ophodili su se prema njemu 
sa velikom pažnjom.

00:01:45.608 --> 00:01:47.819
Stavljali su visceralne organe u tegle

00:01:47.819 --> 00:01:51.159
koje su bile napunjene prirodnom sodom
pod nazivom natron.

00:01:51.159 --> 00:01:56.840
Kao bilo koja so, natron može 
da spreči propadanje ubijanjem bakterija

00:01:56.840 --> 00:02:01.251
i da spreči prirodne 
digestivne enzime tela da rade.

00:02:01.251 --> 00:02:04.783
Natron, međutim, nije bilo kakva so.

00:02:04.783 --> 00:02:07.991
Uglavnom je mešavina 
dve alkalne soli,

00:02:07.991 --> 00:02:11.013
natrijum karbonata i sode bikarbone.

00:02:11.013 --> 00:02:14.814
Alkalne soli su posebno smrtonosne
po bakterije

00:02:14.814 --> 00:02:19.490
i mogu da pretvore membrane masti 
u tvrdu, sapunastu supstancu,

00:02:19.490 --> 00:02:22.839
tako održavajući strukturu leša.

00:02:22.839 --> 00:02:25.201
Posle obrađivanja unutrašnjih organa,

00:02:25.201 --> 00:02:29.279
sveštenik je stavljao u telesne šupljine 
tkaninu sa još natrona

00:02:29.279 --> 00:02:32.696
i zatim ih ispirao da bi 
dezinfikovao kožu.

00:02:32.696 --> 00:02:37.569
Zatim je telo stavljano u još natrona

00:02:37.569 --> 00:02:42.515
na još nekih 35 dana kako bi se 
očuvalo spoljašnje meso.

00:02:42.515 --> 00:02:44.412
Do trenutka njenog otklanjanja,

00:02:44.412 --> 00:02:47.589
alkalna so bi skupila svu tečnost iz tela

00:02:47.589 --> 00:02:50.549
i formirala tvrde braon grudve.

00:02:50.549 --> 00:02:52.661
Leš ne bi satrulio,

00:02:52.661 --> 00:02:56.389
ali nije baš ni sjajno mirisao.

00:02:56.389 --> 00:02:59.865
Sveštenik bi polio smolu sa drveta 
preko tela da ga učvrsti,

00:02:59.865 --> 00:03:04.329
masirao ga mešavinom sličnom vosku
koja je sadržala i ulje kedra,

00:03:04.329 --> 00:03:06.987
a zatim bi ga uvio u platno.

00:03:06.987 --> 00:03:10.715
Konačno, smestili bi mumiju 
među gomilu kovčega,

00:03:10.715 --> 00:03:14.907
a nekada čak i u kamene sarkofage.

00:03:14.907 --> 00:03:19.685
Pa, koliko su drevni Egipćani bili 
uspešni u izbegavanju propadanja?

00:03:19.685 --> 00:03:24.853
Sa jedne strane, mumije definitivno nisu
netaknuta ljudska tela.

00:03:24.853 --> 00:03:28.826
Njihovi su mozgovi smoždeni 
i izbačeni u mlazu,

00:03:28.826 --> 00:03:32.876
organi su im otklonjeni 
i soljeni kao salama,

00:03:32.876 --> 00:03:37.371
a oko polovine preostale telesne mase
je izdrenirano.

00:03:37.371 --> 00:03:41.974
Ipak, ono što preostaje je 
začuđujuće dobro sačuvano.

00:03:41.974 --> 00:03:43.768
Čak i posle hiljadu godina,

00:03:43.768 --> 00:03:46.344
naučnici mogu da urade 
autopsiju mumija

00:03:46.344 --> 00:03:48.685
da bi odredili uzrok smrti,

00:03:48.685 --> 00:03:52.635
a možda čak i da izoluju DNK uzorke.

00:03:52.635 --> 00:03:55.458
Ovo nam je dalo nove informacije.

00:03:55.458 --> 00:04:01.370
Na primer, čini se da je zagađenje vazduha
bilo ozbiljan problem u drevnom Egiptu,

00:04:01.370 --> 00:04:05.714
verovatno zato što se koristila 
kućna vatra za pečenje hleba.

00:04:05.714 --> 00:04:11.691
Kardiovaskularne bolesti bile su 
učestale, takođe, kao i tuberkuloza.

00:04:11.691 --> 00:04:16.302
Dakle, drevni Egipćani donekle su 
bili uspešni u izbegavanju propadanja.

00:04:16.302 --> 00:04:21.206
Ipak, kao i smrt, 
porez se ne može izbeći.

00:04:21.206 --> 00:04:26.575
Kada su se mumije prevozile, 
oporezivane su kao slana riba.