Return to Video

Ken Robinson thotë se shkollat vrasin kreativitetin

  • 0:00 - 0:07
    Mirëmëngjes. Si jeni? Ka qenë mrekullueshëm, apo jo?
  • 0:07 - 0:11
    Unë jam magjepsur nga e tëra kjo.
  • 0:11 - 0:15
    Në fakt, unë tani po largohem. (Qeshje)
  • 0:15 - 0:19
    Ishin tri tema, apo jo,
  • 0:19 - 0:23
    gjatë kësaj konference të cilat janë relevante
  • 0:23 - 0:25
    me atë për të cilën unë dua të flas sot.
  • 0:25 - 0:29
    Njëra është dëshmia e kreativitetit të jashtzakonshëm njerëzor
  • 0:29 - 0:32
    në të gjitha prezentimet që kishim
  • 0:32 - 0:35
    dhe në të gjithe njerëzit këtu. Vetë llojllojshmëria
  • 0:35 - 0:38
    dhe gama e tij (kreativitetit). E dyta është që
  • 0:38 - 0:41
    ai (kreativiteti) na vendos në një vend ku nuk e kemi idenë se çdo të ndodh
  • 0:41 - 0:43
    në kuptimin e së ardhmes. Pa asnje ide
  • 0:43 - 0:45
    se si do të zhvillohet mëtej
  • 0:45 - 0:48
    Une interesohem për edukimin --
  • 0:48 - 0:51
    në fakt, unë mendoj se ne të gjithë interesohemi mbi edukimin.
  • 0:51 - 0:53
    Apo jo? Unë e konsideroj këtë shumë interesante.
  • 0:53 - 0:56
    Nëse ndodheni në një darkë, dhe ju thoni
  • 0:56 - 0:59
    se ju punoni në arsim --
  • 0:59 - 1:06
    në fakt, nëse punoni në arsim shumë rrallë ftoheni nëpër darka.
  • 1:06 - 1:09
    (Qeshje) Ngase nuk ftoheni.
  • 1:09 - 1:14
    E çuditërisht herën e dytë edhe më hiq. Kjo është e çuditshme.
  • 1:14 - 1:16
    Por nëse jeni të ftuar, dhe i thuani dikujt
  • 1:16 - 1:18
    e dini, ata pyesin "Çfarë punë bëni ju?"
  • 1:18 - 1:20
    dhe ju i thoni se punoni në arsim
  • 1:20 - 1:24
    ju mund të shihni zbehjen në fytyrat e tyre. Pastaj thonë në vehte:
  • 1:24 - 1:30
    "Oh Zot", e dini, "Ku më qëlloi mua? Unë që dal vetëm një herë në javë."(Qeshje)
  • 1:30 - 1:32
    Por, nëse i pyesni ata mbi arsimin,
  • 1:32 - 1:34
    ju i vendosni me shpatulla pas murit. Sepse ajo është një prej atyre gjërave
  • 1:34 - 1:37
    që qëndron thellë tek njerëzit, apo jo?
  • 1:37 - 1:40
    Sikurse feja, paraja e gjërat tjera.
  • 1:40 - 1:44
    Une interesohem së tepermi për asimin, dhe mendoj se ne të gjithë e bëjmë.
  • 1:44 - 1:46
    Ne kemi një interes të madh personal për të,
  • 1:46 - 1:49
    pjesërisht pasi arsimi është ai që
  • 1:49 - 1:52
    do të na çojë në këtë të ardhme të cilën nuk po mund t'a kapim.
  • 1:52 - 1:55
    Paramendoni, fëmijët që fillojnë shkollën sivjet,
  • 1:55 - 2:01
    do të dalin në pension në vitin 2065. Askush nuk e di --
  • 2:01 - 2:04
    përkundër gjithë përvojës që u parashtrua këtu këto katër ditë --
  • 2:04 - 2:06
    se si do të duket bota
  • 2:06 - 2:08
    pas pesë vitesh. Dhe prapë ne mendojmë
  • 2:08 - 2:11
    se jemi duke i arsimuar ata për këtë. Prandaj paparashikueshmëria, mendoj unë,
  • 2:11 - 2:13
    është e jashtëzakonshme.
  • 2:13 - 2:15
    Dhe pjesa e trete e kesaj është që
  • 2:15 - 2:20
    ne të gjithë pajtohemi se megjithatë
  • 2:20 - 2:23
    fëmijët kanë kapacitetet të jashtëzakonshme --
  • 2:23 - 2:25
    kapacitete inovative. Mendoj se Sirena mbrëmjen e kaluar ishte e mahnitshme,
  • 2:25 - 2:28
    apo jo? Vetëm të shihnit se çfarë ajo mund të bënte.
  • 2:28 - 2:33
    Dhe ajo është e jashtëzakonshme, por unë mendoj se ajo nuk ishte, në përgjithësi,
  • 2:33 - 2:36
    e jashtëzakonshme në tërësinë e fëmijërisë.
  • 2:36 - 2:39
    Çka keni ju atje është një person me dedikim të jashtëzakonshëm
  • 2:39 - 2:41
    e cila e ka gjetur talentin. Dhe pretendimi im është se,
  • 2:41 - 2:43
    të gjithë fëmijët kanë talente të hatashme.
  • 2:43 - 2:45
    Dhe ne ua shkapërderdhim ato, në mënyre mjaft të ashpër.
  • 2:45 - 2:48
    Prandaj unë dëshiroj të diskutoj mbi arsimin dhe
  • 2:48 - 2:51
    dëshiroj në të njëjtën kohë të diskutoj mbi kreativitetin. Qëndrimi im është se
  • 2:51 - 2:54
    kreativiteti tashmë është po aq i rëndesishëm në arsim sikurse shkrim-leximi,
  • 2:54 - 2:58
    prandaj ne duhet ti trajtojmë me të njëjtin status
  • 2:58 - 3:06
    (duartrokitje) Ju falemderit. Kjo ishte e tëra, prandaj.
  • 3:06 - 3:10
    Ju faleminderit shumë. (Qeshje) Kështu, më kane mbetuar edhe 15 minuta.
  • 3:10 - 3:17
    Kështu, unë kam lindur me.... -- jo. (Qeshje)
  • 3:17 - 3:21
    Kohëve të fundit dëgjova një histori të veqantë -- Kam shumë qejf ta tregoj --
  • 3:21 - 3:25
    për një vajzë të vogël në orën e saj te vizatimit. Ajo ishte gjashtë vjeq
  • 3:25 - 3:27
    dhe qëndronte në prapavijë, duke vizatuar
  • 3:27 - 3:29
    dhe mësuesja tha se kjo vajzë e vogël gati asnjëherë
  • 3:29 - 3:33
    nuk ishte e vëmendshme, përveqse në orën e vizatimit.
  • 3:33 - 3:35
    Mësuesja ishte e habitur dhe iu afrua asaj
  • 3:35 - 3:38
    dhe e pyeti, "Çfarë je duke vizatuar?"
  • 3:38 - 3:41
    Dhe vajza iu përgjigj, "Jam duke vizatuar portretin e Zotit."
  • 3:41 - 3:44
    Dhe mësuesja tha, "Por askush nuk e di se si duket Zoti."
  • 3:44 - 3:51
    Dhe vajza u përgjigj, "Do t'a dinë shumë shpejt"
  • 3:51 - 3:52
    (Qeshje)
  • 3:52 - 3:57
    Kur djali im ishte katër vjeq në Angli --
  • 3:57 - 4:00
    në fakt ai ishte katër vjeq kudo, për të qenë i sinqertë. (qeshje)
  • 4:00 - 4:06
    Nëse tregohemi strikt për këtë gjë, kudo që të shkonte, ai ishte kater vjec ate vit.
  • 4:06 - 4:08
    Ai luante në teatër pjesën 'Nativity' (Lindja e Krishtit)
  • 4:08 - 4:11
    A ju kujtohet ajo histori? Jo? Ishte e madhe.
  • 4:11 - 4:14
    Ishte një histori e madhe. Mel Gibson bëri vazhdimin.
  • 4:14 - 4:19
    Ndoshta ju e keni parë atë: "Nativity II". Por Jamesi luante rolin e Jozefit.
  • 4:19 - 4:22
    për të cilin gjë ne të gjithë ishim të emocionuar.
  • 4:22 - 4:24
    Ne e konsideronim këtë si një nga rolet kryesore.
  • 4:24 - 4:26
    Ne e mbushëm banesën plot me agjentë të veshur me T-shirts ku shkruhej:
  • 4:26 - 4:29
    "James Robinson është Jozefi" (qeshje)
  • 4:29 - 4:31
    Ai nuk duhet të fliste, por ju e dini pjesen
  • 4:31 - 4:34
    kur tre mbreterit vijnë. Ata vinë duke sjellur dhurata,
  • 4:34 - 4:36
    Ata sollën flori, mëlmesa dhe ëmbëlsira.
  • 4:36 - 4:38
    Kjo ka ndodhur me të vërtetë. Ne ishim ulur atje
  • 4:38 - 4:40
    dhe mendoj se ata sapo kishin dalë nga sekuenca
  • 4:40 - 4:42
    sepse ne biseduam me djaloshin e vogël pastaj dhe i thamë,
  • 4:42 - 4:44
    "A je mirë me këtë?" Kurse ai tha, "Po, pse, ishte keq?"
  • 4:44 - 4:46
    Ato vetëm sa ndërruan vendet, kjo qe e tëra
  • 4:46 - 4:47
    Sidoqoftë, tre djelmoshat hynë brenda,
  • 4:47 - 4:49
    katër vjeqarët me lecka qaji në kokat e tyre --
  • 4:49 - 4:52
    dhe ata i vendosën kutiat e tyre poshtë,
  • 4:52 - 4:54
    dhe djaloshi i parë tha: "Unë të solla flori"
  • 4:54 - 4:57
    dhe djaloshi i dytë tha: "Unë të solla ëmbëlsira"
  • 4:57 - 5:11
    dhe djaloshi i tretë tha: "Franku t'i dërgoi këto" (qeshje)
  • 5:11 - 5:13
    Çka kanë të përbashkët këto gjëra është se fëmijët do ta provojnë fatin.
  • 5:13 - 5:16
    Nëse nuk e dinë, ata do ta provojnë.
  • 5:16 - 5:19
    A kam të drejtë? Ata nuk kanë frikë nga të gabuarit.
  • 5:19 - 5:24
    Tani, unë nuk po them se të jesh gabim është e barasvlefshme me të qenurit kreativ.
  • 5:24 - 5:25
    Ajo çka ne dimë është
  • 5:25 - 5:28
    se nëse nuk je i përgaditur për të qenë gabim,
  • 5:28 - 5:31
    nuk do të arrish të krijosh asgjë origjinale.
  • 5:31 - 5:34
    Nëse nuk je i përgatitur për të bërë gabime. Dhe kur të rriten,
  • 5:34 - 5:36
    shumica e këtyre fëmijeve kanë humbur këtë kapacitet.
  • 5:36 - 5:39
    Ata kane frikë nga të qenurit gabim.
  • 5:39 - 5:41
    Për më tepër, ne në këtë mënyrë i udhëheqim ndërrmarjet tona,
  • 5:41 - 5:44
    Ne i stigmatizojmë gabimet. Dhe tashmë ne jemi duke drejtuar
  • 5:44 - 5:47
    sisteme kombetare edukimi ku
  • 5:47 - 5:50
    gabimet janë gjëja më e keqe që mund të bësh.
  • 5:50 - 5:53
    Dhe si rezultat po i edukojmë njerezit jashtë
  • 5:53 - 5:56
    kapacitetit të tyre kreativ. Pikaso njëherë patë thënë këtë:
  • 5:56 - 5:59
    Ai tha se të gjithë fëmijët janë artist të lindur.
  • 5:59 - 6:03
    Problemi është si të mbesim artist teksa rritemi. Unë e besoj këtë me plotë pasion,
  • 6:03 - 6:05
    se ne nuk bëhemi më kreativ duke u rritur,
  • 6:05 - 6:08
    por përkundrazi. Ose më saktë, ne edukohemi jashtë tij.
  • 6:08 - 6:10
    Pse është kështu?
  • 6:10 - 6:14
    Une jetoja në Stratfort-on-Avon deri para pesë viteve.
  • 6:14 - 6:16
    Në fakt, në u shpërngulem nga Statford ne Los Angeles.
  • 6:16 - 6:20
    Mund t'a imagjinoni çfarë tranzicioni pa brenga ka qenë.
  • 6:20 - 6:22
    (Qeshje) Në të vërtetë,
  • 6:22 - 6:24
    në jetonim në një vend të quajtur Snitterfield,
  • 6:24 - 6:26
    në periferi të Stratfordi, vendi ku
  • 6:26 - 6:31
    babai i Shekspirit kishte lindur. A ju erdhi nje mendim i ri ndërmend? Mua me erdhi.
  • 6:31 - 6:33
    Ju nuk e mendonit se Shekspiri ka pasur baba, apo jo?
  • 6:33 - 6:35
    Apo jo? Sepse ju nuk e paramendoni
  • 6:35 - 6:37
    Shekspirin si fëmijë, apo jo?
  • 6:37 - 6:40
    Shekspirin shtatë vjeq? Unë nuk e kam menduar këtë. Domethënë, ai ka
  • 6:40 - 6:42
    qenë shtatë vjeq dikur. Ai ishte nxënës
  • 6:42 - 6:51
    në klasës e Anglishtës së dikujt, apo jo? Sa e bezdishme duhet të ketë qene?
  • 6:51 - 7:05
    (Qeshje) Mësuesi "Duhet të punosh më shumë." Të dërgohej në shtrat nga babi i tij, e dini,
  • 7:05 - 7:08
    duke i thënë Shekspirit, "Shko në shtrat, menjeherë,"
  • 7:08 - 7:10
    Duke i thënë William Shekspirit, "dhe hiqe nga dora ate pendë.
  • 7:10 - 7:18
    Dhe mjaft fole ashtu. Po i ngatërron të gjithë."
  • 7:18 - 7:23
    (Qeshje)
  • 7:23 - 7:26
    Sidoqoftë, ne u zhvendosëm nga Stratford në Los Angeles,
  • 7:26 - 7:30
    dhe une dua të them vetem pak fjalë për tranzicionin në fakt.
  • 7:30 - 7:33
    Djali im nuk donte të vinte.
  • 7:33 - 7:36
    Unë kam dy fëmijë. Djali është 21 vjec tashmë; vajza 16.
  • 7:36 - 7:38
    Djali nuk dëshironte të vinte në Los Angeles. E dashuronte qytetin,
  • 7:38 - 7:43
    por ai kishte një të dashur në Angli. Ajo ishte dashuria e jetës së tij, Sarah.
  • 7:43 - 7:45
    Dhe e njihte atë prej një muaji.
  • 7:45 - 7:48
    Kini kujdes, ato sapo kaluan përvjetorin e tyre të katërt,
  • 7:48 - 7:52
    sepse koha është mjaft e gjatë kur je 16 vjeq.
  • 7:52 - 7:54
    Gjithësesi, ai ishte mjaft i mërzitur në aeroplan,
  • 7:54 - 7:56
    dhe tha, "Une kurrë nuk do të gjej një vajzë tjetër si Sarah."
  • 7:56 - 7:58
    Dhe ne ishim mjaft të kënaqur me këtë fakt, sinqerisht,
  • 7:58 - 8:10
    pasi ajo ishte arsyeja kryesore pse ne po iknim nga vendi.
  • 8:10 - 8:13
    (Qeshje)
  • 8:13 - 8:16
    Por ka diqka që të bën përshtypje kur vjen në Amerikë
  • 8:16 - 8:18
    dhe kur udhëton nëpër botë :
  • 8:18 - 8:22
    Çdo sistem edukimi në Tokë ka të njëjtën hierarki lëndësh.
  • 8:22 - 8:24
    Secili. Nuk ka rëndësi se ku shkon.
  • 8:24 - 8:26
    Do mendoni se është ndryshe, por nuk është.
  • 8:26 - 8:29
    Në krye janë matematika dhe gjuhët,
  • 8:29 - 8:31
    më pas shkencat shoqërore dhe në fund fare vijnë artet.
  • 8:31 - 8:33
    Në çdo vend të botës.
  • 8:33 - 8:36
    Dhe pothuajse në çdo sistem,
  • 8:36 - 8:38
    ekziston edhe një hierarki brenda artit.
  • 8:38 - 8:40
    Arti dhe muzikës zakonisht i jepet një status më i lartë në shkolla
  • 8:40 - 8:43
    e më pas vijnë drama dhe vallëzimi. Nuk ekziston sistem edukimi në planet
  • 8:43 - 8:45
    që u mëson fëmijëve vallëzim çdo ditë
  • 8:45 - 8:48
    në të njëjtën menyrë sesi ju mësojmë matematikën. Pse?
  • 8:48 - 8:50
    Pse jo? Unë mendoj se kjo është goxha e rëndësishme.
  • 8:50 - 8:53
    Unë mendoj se matematika është mjaft e rëndësishme, por edhe vallëzimi poashtu.
  • 8:53 - 8:56
    Fëmijët kërcejnë gjatë gjithë kohës nëse ua lejojmë, të gjithe do kishim bërë, apo jo!.
  • 8:56 - 8:59
    Të gjithë ne kemi trupat tanë, apo jo? Apo e kam humbur një takim?
  • 8:59 - 9:03
    (Qeshje) Sinqerisht, ajo çka ndodh është se,
  • 9:03 - 9:05
    ndërsa fëmijët rriten, ne fillojme ti edukojmë ata
  • 9:05 - 9:08
    në mënyrë progresive prej belit e lart. Dhe më pas fokusohemi tek kokat e tyre.
  • 9:08 - 9:10
    Dhe paksa në njërën anë.
  • 9:10 - 9:14
    Sikur te ishit duke vizituar edukimin, si nje alien,
  • 9:14 - 9:17
    dhe te pyesesh "Per cfare shërben edukimi publik?"
  • 9:17 - 9:19
    Mendoj se do te arrinit në përfundimin - nese do te shihnit rezultatet
  • 9:19 - 9:21
    se kush arrin suksesin me kete,
  • 9:21 - 9:23
    kush e ben te gjithe ate qe duhet bere,
  • 9:23 - 9:26
    kush fiton te gjithe piket, kush jane ata qe fitojne --
  • 9:26 - 9:29
    une mendoj se do te arrinit ne perfundimin se i gjithe synimi i edukimit publik
  • 9:29 - 9:30
    neper te gjithe boten
  • 9:30 - 9:34
    eshte te prodhoj profesor universitetesh. Apo jo?
  • 9:34 - 9:36
    Ata jane njerezit qe arrijne majen.
  • 9:37 - 9:40
    Edhe une isha nje prej atyre, prandaj. (Qeshje)
  • 9:40 - 9:44
    Edhe mua me pelqejne profesoret e universiteteve, megjithate,
  • 9:44 - 9:48
    ne nuk duhet ti mbajme ata si simboli me i larte i te gjithe arritjeve njerezore.
  • 9:48 - 9:50
    Ata jane thjeshte nje forme jete,
  • 9:50 - 9:52
    thjeshte nje forme tjeter jete. Por ata jane mjaft te çuditshem,
  • 9:52 - 9:54
    dhe e them kete fale simpatise qe kam per ta.
  • 9:54 - 9:57
    Sipas eksperiences sime, ka dicka te çuditshme tek profesoret --
  • 9:57 - 10:00
    jo tek te gjithe, por zakonisht -- ata jetojne ne kokat e tyre.
  • 10:00 - 10:02
    Ata jetojne atje larte dhe paksa ne nje ane.
  • 10:02 - 10:06
    Ata jane pa trupa, sic e dini, ne nje kuptim te drejteperdrejte.
  • 10:06 - 10:08
    Ata e shikojnë trupin e tyre
  • 10:08 - 10:17
    si nje forme transporti per kokat e tyre, apo jo?
  • 10:17 - 10:24
    (Qeshje) Është menyrë e dergimit te kokave te tyre neper mbledhje
  • 10:24 - 10:27
    Nese deshironi nje deshmi te vertet per eksperiencen jasht-trupore,
  • 10:27 - 10:30
    gjeje menyren, futu brenda ne nje konference rezidentale
  • 10:30 - 10:32
    te akademikeve te moshuar,
  • 10:32 - 10:35
    dhe shkoni ne diskoteken e tyre ne naten e fundit.
  • 10:35 - 10:39
    (Qeshje) Dhe aty do te shihni -- burra dhe gra te rritur
  • 10:39 - 10:43
    duke u rrenqethur ne menyre te pakontrollueshme, jashte ritmit,
  • 10:43 - 10:47
    duke pritur qe ajo te mbaroje ne menyre te tille qe ata te shkojne ne shtepi dhe te shkruajne mbi te.
  • 10:47 - 10:53
    Tashme sistemi yn edukativ parashtrohet si ideja e aftesises akademike.
  • 10:53 - 10:56
    Dhe ka nje arsye.
  • 10:56 - 10:58
    I gjithe sistemi edukativ eshte i shpikur -- ne te gjithe boten, nuk ka pasur
  • 10:58 - 11:00
    sisteme arsimi publike, me te vertete, perpara shekullit te 19-te.
  • 11:00 - 11:03
    Te gjitha u zhvilluan
  • 11:03 - 11:04
    per te permbushur nevojat e industrializimit.
  • 11:04 - 11:07
    Prandaj edhe hierarkia eshte ndare ne dy ide.
  • 11:07 - 11:11
    E para, ajo e cila thote se lendet pershtatshme per pune
  • 11:11 - 11:13
    jane ne krye. Prandaj ty te kane larguar me dashamiresi
  • 11:13 - 11:15
    nga gjerat ne shkolle qe ne femijeri, gjera te cilat ti i pelqeje,
  • 11:15 - 11:17
    me pretekstin se ti kurre
  • 11:17 - 11:20
    nuk do te mund te gjeje nje pune duke bere ate gje. Apo jo?
  • 11:20 - 11:22
    Mos u merr me muzike, ti nuk do te besh nje muzikant;
  • 11:22 - 11:24
    mos u merr me art, ti nuk do te behesh nje artist.
  • 11:25 - 11:29
    Keshillat dashamirese -- tashme thellesisht te gabuara. E gjithe bota
  • 11:29 - 11:30
    eshte e perfshire ne nje revolucion.
  • 11:30 - 11:33
    Dhe e dyta, eshte aftesia akademike, e cila me te vertete qe ka arritur te dominoj
  • 11:33 - 11:34
    pikepampjen tone mbi inteligjencen,
  • 11:34 - 11:37
    pasi universitetet krijojnje sistemin sipas imazhit te tyre.
  • 11:37 - 11:39
    Nese e mendoni mire, i gjithe sistemi
  • 11:39 - 11:41
    i edukimit publik perreth botes eshte nje proces i zgjatur
  • 11:41 - 11:43
    drej hyrjes ne univeristet.
  • 11:43 - 11:46
    Dhe pasoja eshte se shume persona jashtezakonisht te talentuar
  • 11:46 - 11:48
    briliant dhe kreativ mendojne se nuk jane te tille,
  • 11:48 - 11:50
    pasi lendet ne te cilat ata ishin te mire ne shkolle
  • 11:50 - 11:54
    nuk iu jepej rendesi, ose ishin shpesh te stigmatizuara.
  • 11:54 - 11:56
    Dhe une mendoj se nuk mund te vazhdojme ne kete rruge.
  • 11:56 - 11:58
    Ne 30 vitet e ardhshme, sipas UNESCO-s,
  • 11:58 - 12:01
    me shume njerez ne te gjithe boten do te diplomohen
  • 12:01 - 12:03
    fale edukimit sesa ndonjehere, qe nga fillimi i historise.
  • 12:03 - 12:05
    Me shume njerez, dhe ky eshte kombinimi
  • 12:05 - 12:07
    i te gjithe gjerave per te cilat folem --
  • 12:07 - 12:10
    tekonologjia dhe efekti i saj transformues ne pune, demografia
  • 12:10 - 12:12
    dhe shperthimi gjigant ne popullsi.
  • 12:12 - 12:15
    Papritur, diplomat nuk vlejn më. A nuk eshte kjo e vertete?
  • 12:15 - 12:19
    Kur une isha student, nese ti kishe nje diplome, ti kishe nje pune.
  • 12:19 - 12:22
    Nese ti nuk kishe nje pune, kjo vinte prej faktit se ti nuk e doje nje te tille.
  • 12:22 - 12:25
    Dhe sinqerisht, une nuk e doja nje.(qeshje)
  • 12:25 - 12:30
    Por tani, femijet me nje diplome shpesh
  • 12:30 - 12:31
    shkojne ne shtepi per te luajtur me video lojra,
  • 12:31 - 12:34
    pasi te duhet nje Master per nje pune ku me pare kerkohej vetem nje diplome baçelor.
  • 12:34 - 12:37
    dhe nje Doktorature per tjetren.
  • 12:37 - 12:39
    Ky është një proces i inflacionit akademik
  • 12:39 - 12:41
    Dhe kjo tregon se e gjithe struktura e edukimit
  • 12:41 - 12:43
    po leviz poshte kembeve tona. Ne duhet te rishikojme ne menyre radikale
  • 12:43 - 12:44
    pikepamjen tone mbi intelegjencen.
  • 12:44 - 12:46
    Ne dime tre gjera per intelegjencen.
  • 12:46 - 12:49
    Nje, ajo eshte e shumellojshme. Ne mendojme mbi boten ne te gjitha menyrat
  • 12:49 - 12:51
    permes se cilave e perjetojme ate. Ne mendojme vizualisht,
  • 12:51 - 12:54
    ne mendojme me ane te tingujve, ne mendojne kinestetikisht.
  • 12:54 - 12:57
    Ne mendojme ne terma abstrakt. Ne mendojme ne levizje.
  • 12:57 - 12:59
    Se dyti, intelegjenca eshte dinamike.
  • 12:59 - 13:02
    Nese shihni nderveprimet ne trurin njerezor, sic degjuam
  • 13:02 - 13:05
    dje ne nje numer prezantimesh,
  • 13:05 - 13:07
    intelegjenca eshte interaktive, ne menyre te mrekullueshme.
  • 13:07 - 13:10
    Truri nuk eshte i ndare ne dhoma.
  • 13:10 - 13:13
    Ne fakt, kreativiteti -- te cilin une e cilesoj si procesi
  • 13:13 - 13:15
    i te paturit ide origjinale te cilat kane vlere --
  • 13:15 - 13:18
    shpesh del ne pah fale nderveprimit
  • 13:18 - 13:21
    te menyrave apo disciplinave te ndryshme me ane te te cilave ne i shohim gjerat.
  • 13:21 - 13:23
    Truri eshte qellimisht.. -- meqe ra fjala,
  • 13:23 - 13:26
    ekziston nje grumbull nervash qe bashkon te dy hemisferat e trurit
  • 13:26 - 13:28
    i cili quhet corpus callosum. Eshte me i trashe tek femrat.
  • 13:28 - 13:30
    Duke vazhduar nga Helena dje, une mendoj
  • 13:30 - 13:34
    se kjo eshte arsyeja pse grate jane me te afta per te bere disa pune njeheresh.
  • 13:34 - 13:36
    Pasi ju jeni me te zonja, apo jo?
  • 13:36 - 13:39
    Ekziston nje grumbull kerkimesh, por une e di prej eksperiences sime personale.
  • 13:39 - 13:41
    Nese gruaja im eshte duke gatuar nje vakt ne shtepi --
  • 13:41 - 13:45
    c'ka nuk ndodh shpesh, fatmiresisht. (Qeshje)
  • 13:45 - 13:48
    Por, ajo po e ben -- jo, ajo eshte me te vertete e mire per disa gjera --
  • 13:48 - 13:50
    por, nese ajo eshte duke gatuar, sic mund ta dini,
  • 13:50 - 13:52
    ajo merret edhe me njerezit ne telefon,
  • 13:52 - 13:55
    flet me femijet, lyen tavanin,
  • 13:55 - 13:58
    ndersa eshte duke bere nje operacion me zemer te hapur ne anen tjeter.
  • 13:58 - 14:01
    Nese une jam duke gatuar, dera eshte e mbyllur, femijet jane jashte,
  • 14:01 - 14:04
    telefoni eshte i mbyllur, nese ajo futet brenda une inatosem.
  • 14:04 - 14:17
    Dhe them "Terri, te lutem, une po perpiqem te fergoj nje veze ketu. Me le rehat." (Qeshje)
  • 14:17 - 14:19
    Ne fakt, ju mund ta njihni kete thenie e vjeter filozofike,
  • 14:19 - 14:22
    nese nje peme bie ne nje pyll dhe asnje nuk e degjon,
  • 14:22 - 14:25
    a ka ndodhur? Iu kujtohet ai tregimi i vjeter?
  • 14:25 - 14:28
    Shume pak kohe me pare pashe nje T-shirt te mrekullueshme ku thuhej "Nese nje burre jep nje mendim
  • 14:28 - 14:31
    ne nje pyll, dhe asnje grua nuk e degjon,
  • 14:31 - 14:40
    a e ka prape gabim ai?" (Qeshje)
  • 14:40 - 14:42
    Dhe gjeja e trete qe ka te beje me intelegjencen
  • 14:43 - 14:45
    eshte se ajo eshte e veqant. Une po shkruaj nje liber te ri per momentin
  • 14:45 - 14:47
    te quajtur "Epifani", i cli bazohet ne nje seri
  • 14:47 - 14:49
    intervistash me njerez persa i perket menyres sesi ato zbuluan
  • 14:49 - 14:51
    talentin e tyre. Jam magjepsur nga menyra sesi njerezit kane arritur aty ku jane.
  • 14:51 - 14:54
    Me erdhi ideja nga nje bashkebisedim qe pata
  • 14:54 - 14:56
    me nje grua te mrekullueshme per te cilen shumica
  • 14:56 - 14:58
    ndoshta nuk ka degjuar kurre, te quajtur Gillian Lynne,
  • 14:58 - 15:00
    keni degjuar per te? Disa kane. Ajo eshte nje koreografe
  • 15:00 - 15:02
    dhe te gjithe e njohin punen e saj.
  • 15:02 - 15:04
    Ajo ka bere "Cats" and "Fantazmen e Operas."
  • 15:04 - 15:08
    Ajo eshte e mrekullueshme. Njerhere e nje kohe isha pjese e bordit te Baletit Mbreteror, ne Angli,
  • 15:08 - 15:10
    sic mund ta shihni.
  • 15:10 - 15:12
    Gjithsesi, Gillian dhe une hengrem dreke nje dite dhe une i thashe,
  • 15:12 - 15:14
    "Gillian, si arrite te behesh nje kercimtare?" Dhe ajo me tha
  • 15:14 - 15:16
    se ishte mjaft interesante, se kur ishte ne shkolle,
  • 15:16 - 15:19
    ajo ishte me te vertete e pashprese. Dhe shkolla, ne vitete 30-te
  • 15:19 - 15:21
    i shkroi prinderve te saj duke i thene "Ne mendojme se
  • 15:21 - 15:23
    Gillian ka nje problem me te mesuarin". Ajo nuk mund te perqendrohej,
  • 15:23 - 15:25
    ajo nervozohej. Mendoj se ne ditet e sotme ata do te thonin
  • 15:25 - 15:29
    se ajo ka ADHD. Nuk do te thonit keshtu ju? Por behet fjale per vitet 30-te,
  • 15:29 - 15:32
    dhe ADHD nuk ishte shpikur ne ate pike.
  • 15:32 - 15:35
    Nuk ishte nje semundje e disponueshme. (Qeshje)
  • 15:35 - 15:39
    Njerezit nuk e dinin se mund ta kishin ate.
  • 15:39 - 15:43
    Gjithsesi, ajo shkoi te takonte nje specialist. Keshtu, ne nje dhome prej lisi,
  • 15:43 - 15:46
    ne te cilen shkoi me te emen,
  • 15:46 - 15:49
    ajo u drejtua dhe u ul ne nje karrige ne fund,
  • 15:49 - 15:51
    dhe ul mbi duart e saj per 20 minuta ndersa
  • 15:51 - 15:53
    ky burre bisedonte me te emen per te gjitha
  • 15:53 - 15:57
    problemet qe Gillian po kalonte ne shkolle. Dhe ne fund te kesaj --
  • 15:57 - 15:59
    pasi ajo po bezdiste njerezit,
  • 15:59 - 16:01
    nuk i bente detyrat ne kohe dhe keshtu me rradhe,
  • 16:01 - 16:04
    nje femije i vogel tete vjecar, ne fund, doktori shkoi dhe u ul
  • 16:04 - 16:06
    afer Gillian dhe i tha, "Gillian,
  • 16:06 - 16:08
    i degjova te gjithe keto gjera qe mama jote
  • 16:08 - 16:10
    me tha, dhe duhet te flas me te privatisht."
  • 16:10 - 16:13
    Ai i tha, "Prit ketu, ne do te kthehemi, nuk do te largohemi per shume."
  • 16:13 - 16:15
    dhe ato u larguan dhe e lane vetem ate.
  • 16:15 - 16:17
    Por, ndersa dilnin jashte dhomes, ai e kyqi radion
  • 16:17 - 16:19
    qe rrinte mbi tavolinen e tij te punes. Ndersa ata
  • 16:19 - 16:21
    dolën jashte dhomes, ai i tha se emes,
  • 16:21 - 16:24
    "Qendroni dhe shikojeni ate". Ne momentin e pare kur ata dolen nga dhoma,
  • 16:24 - 16:28
    ajo tha, u ngrit ne kembe dhe levizi sipas muzikes.
  • 16:28 - 16:30
    Ata e pane per disa minuta,
  • 16:30 - 16:33
    dhe ai u kthye drejt se emes dhe i tha,
  • 16:33 - 16:37
    "Zonja Lynne, Gillian nuk eshte semure, ajo eshte nje kercimatre.
  • 16:37 - 16:39
    Dergoje ne nje shkolle kercimi."
  • 16:39 - 16:41
    Une e pyeta, "Çfare ndodhi?
  • 16:41 - 16:44
    Ajo me tha, "Ajo e beri. Nuk mund te te pershkruaj sesa e mrekullueshme ishte.
  • 16:44 - 16:46
    Shkuam ne ate klase dhe ajo ishte plote
  • 16:46 - 16:49
    me njerez si une. Njerez qe nuk mund te qendronin ne nje vend.
  • 16:49 - 16:52
    Njerez qe duhet te leviznin per te menduar". Qe duhet te leviznin per te menduar.
  • 16:52 - 16:54
    Ata benin balet, ata benin tap (lloj kercimi), ata benin jazz,
  • 16:54 - 16:56
    ata benin kercim modern, ata benin kercim bashkekohor.
  • 16:56 - 16:59
    Perfundimisht ajo beri nje audicion per Shkollen e Baletit Mbreteror,
  • 16:59 - 17:01
    u be nje soliste dhe pati nje karriere te mrekullueshme
  • 17:01 - 17:03
    tek Baleti Mbreteror. Me pas u diplomua
  • 17:03 - 17:05
    nga Shkolla e Baletit Mbreteror dhe
  • 17:05 - 17:08
    themeloi kompanine e vet - Kompania e Kercimit te Gillian Lynne --
  • 17:08 - 17:11
    dhe takoi Andrew Lloyd Weber. Ajo ka qene pergjegjese per
  • 17:11 - 17:13
    disa nga produksionet me te sukseshme
  • 17:13 - 17:18
    te teatrit muzikor ne histori, ajo i ka kenaqur miliona,
  • 17:18 - 17:21
    dhe tashme ajo eshte nje multi-milionere. Dikush tjeter
  • 17:21 - 17:25
    mund ti kishte dhene ilace dhe ti thoshte
  • 17:25 - 17:27
    qe te qetesohej.
  • 17:27 - 17:30
    Tani, une mendoj.... (Duartrokitje) Une mendoj se :
  • 17:30 - 17:32
    Al Gore foli naten e kaluar
  • 17:32 - 17:35
    per ekologjine, dhe revolucionin i cili u shkaktua nga Rachel Carson.
  • 17:35 - 17:39
    Une besoj se e vetmja shprese e jona per te ardhmen
  • 17:39 - 17:42
    eshte adoptimi i nje koncepti te ri mbi ekologjine njerezore,
  • 17:42 - 17:46
    nje revolucion me ane te te cilit ne riformulojme konceptin tone
  • 17:46 - 17:48
    mbi pasurine e kapacitet njerezor.
  • 17:48 - 17:52
    Sistemi yn edukues i ka minuar mendjet tona ne te njejten menyre
  • 17:52 - 17:54
    sikurse ne qe jemi duke eksploatuar token; per nje komoditet te caktuar
  • 17:54 - 17:57
    Dhe ne te ardhmen, nuk do do te na sherbej neve.
  • 17:57 - 18:00
    Ne duhet te rimendojme principet themelore
  • 18:00 - 18:02
    me ane te te cilave ne po edukojme femijet tane. Ekziston
  • 18:02 - 18:06
    nje shprehje e mrekullueshme nga Jonas Salk, i cili tha, "Nese te gjithe insektet
  • 18:06 - 18:09
    do te zhdukeshin nga toka,
  • 18:09 - 18:12
    brenda 50 viteve e gjithe jeta ne Toke do te mbaronte.
  • 18:12 - 18:15
    Nese te gjitha qeniet njerezore do te zhdukeshin nga toka,
  • 18:15 - 18:19
    brenda 50 viteve te gjithe format e jetes do te lulezonin."
  • 18:19 - 18:21
    Dhe ai ka te drejte.
  • 18:21 - 18:24
    Ajo c'ka TED feston eshte dhurata e imagjinates njerezore.
  • 18:24 - 18:28
    Duhet te tregohemi te kujdesshem qe ta perdorim kete dhurate
  • 18:28 - 18:31
    me menquri dhe te shmangim disa nga keto skenare,
  • 18:31 - 18:34
    skenare per te cilet kemi folur. Dhe e vetmja menyre
  • 18:35 - 18:38
    per ta bere eshte duke i pare kapacitet tona krijuese
  • 18:38 - 18:40
    si pasurite qe ato jane dhe duke pare
  • 18:40 - 18:43
    femijet tane si shpresa qe ata jane. Dhe detyra jone
  • 18:43 - 18:46
    eshte te edukojme te gjithe qenien e tyre, ne menyre te tille qe ata te mund te perballojne te ardhmen.
  • 18:46 - 18:49
    Me qe ra fjala -- ne ndoshta nuk do ta shohim kete te ardhme,
  • 18:49 - 18:52
    por ata po. Dhe puna jone eshte qe ti ndihmojme
  • 18:52 - 18:54
    ata qe te krijojne dicka me te. Ju faleminderit shume
Title:
Ken Robinson thotë se shkollat vrasin kreativitetin
Speaker:
Sir Ken Robinson
Description:

Sir Ken Robinson ben nje diskutim te kendshem dhe njekohesisht prekes mbi krijimin e nje sistemi edukativ qe perkrah (ne vend qe te shkaterroj) kreativitetin.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
19:00
Barbara Halla added a translation

Albanian subtitles

Revisions