Κόλιν Στόουκς: Πώς οι ταινίες διδάσκουν τον ανδρισμό

Όταν ο τρίχρονος γιος του Κόλιν Στόουκς είδε για λίγο τον Πόλεμο των Άστρων, κόλλησε αμέσως. Όμως τι μηνύματα πήρε από αυτή την κλασσική ταινία επιστημονικής φαντασίας; Ο Στόουκς ζητά περισσότερες ταινίες που να στέλνουν θετικά μηνύματα στ' αγόρια: ότι η συνεργασία είναι ηρωική και ο σεβασμός στις γυναίκες είναι τόσο ανδροπρεπής όσο και το να νικάς τους κακούς. (Γυρίστηκε στο TEDxBeacon Street.)

Ξέρετε, το καλύτερο όταν είσαι μπαμπάς,

είναι οι ταινίες που βλέπω.

Μ' αρέσει πολύ να μοιράζομαι τις αγαπημένες μου ταινίες με τα παιδιά μου,

και όταν η κόρη μου ήταν τεσσάρων,

είδαμε τον «Μάγο του Οζ» παρέα.

Κυριολεκτικά κυριάρχησε στη φαντασία της για μήνες.

Φυσικά ο αγαπημένος της χαρακτήρας ήταν η Γκλίντα.

Της έδωσε την καλύτερη δικαιολογία για να φοράει ένα γυαλιστερό φόρεμα

και να κρατάει ένα μαγικό ραβδί.

Βλέπεις όμως αυτή την ταινία αρκετές φορές

κι αρχίζεις να διαπιστώνεις πόσο ασυνήθιστη είναι.

Ζούμε σήμερα και μεγαλώνουμε τα παιδιά μας

σ' ένα είδος συμπλέγματος παιδικής φαντασίας και βιομηχανικού θεάματος.

Όμως ο «Μάγος του Οζ» ξεχώριζε.

Δεν ξεκίνησε αυτή τη μόδα.

Μετά από σαράντα χρόνια έγινε πραγματικά μόδα,

με, όλως περιέργως, μια άλλη ταινία,

που παρουσίαζε ένα σιδερένιο τύπο

και ένα μαλλιαρό τύπο

που έσωζαν ένα κορίτσι μεταμφιεσμένοι σε φρουροί του εχθρού.

Ξέρετε για τι πράγμα μιλάω; (Γέλια)

Ναι.

Λοιπόν, υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις δύο ταινίες,

μια-δυο πραγματικά μεγάλες διαφορές ανάμεσα στον «Μάγο του Οζ»

και όλες αυτές τις ταινίες που παρακολουθούμε σήμερα.

Η μία είναι ότι στον «Μάγο του Οζ» υπάρχει ελάχιστη βία.

Οι μαϊμούδες είναι λίγο επιθετικές, όπως και οι μηλιές.

Όμως νομίζω ότι αν γυριζόταν σήμερα ο «Μάγος του Οζ»

ο μάγος θα έλεγε «Ντόροθι, είσαι ο σωτήρας του Οζ

όπως προείπε η προφητεία.

Χρησιμοποίησε τις μαγικές σου παντόφλες για να νικήσεις

τον στρατό της Κακιάς Βασίλισσας που φτιάχτηκε από υπολογιστή».

Όμως δεν γίνεται έτσι.

Ένα άλλο πραγματικά μοναδικό στοιχείο στον «Μάγο του Οζ»

για μένα είναι ότι όλοι οι ηρωικοί

και σοφοί ακόμα και οι πιο κακοί χαρακτήρες

είναι γυναίκες.

Άρχισα να το παρατηρώ αυτό

όταν έδειξα τον «Πόλεμο των Άστρων» στην κόρη μου,

χρόνια μετά, και η κατάσταση ήταν διαφορετική.

Τότε είχα επίσης κι ένα γιο.

Ήταν μόλις τριών τότε.

Δεν ήταν προσκεκλημένος στην προβολή. Ήταν πολύ μικρός.

Όμως ήταν το δεύτερο παιδί

και το επίπεδο επιτήρησης είχε πέσει κατακόρυφα. (Γέλια)

Έτσι μπήκε μέσα,

και του εντυπώθηκε

όπως κάνει η μαμά πάπια στο παπάκι της,

και δε νομίζω ότι καταλαβαίνει τι συμβαίνει,

όμως σίγουρα το ρουφάει.

Και αναρωτιέμαι τι ρουφάει.

Του εντυπώνονται οι ιδέες θάρρους

επιμονής και πίστης;

Του εντυπώνεται ότι ο Λουκ

συμμετέχει σ' ένα στρατό για ν' ανατρέψει την κυβέρνηση;

Του εντυπώνεται ότι

στο σύμπαν υπάρχουν μόνο αγόρια

εκτός από την Θεία Μπερού και φυσικά την πριγκίπισσα,

που είναι πραγματικά πολύ καλή αλλά που σχεδόν σ' όλη την ταινία περιμένει

για να δώσει στον ήρωα το μετάλλιο και ένα κλείσιμο του ματιού

για να τον ευχαριστήσει που έσωσε το σύμπαν, πράγμα που

αυτός καταφέρνει με την μαγεία με την οποία γεννήθηκε;

Συγκρίνετέ το με το 1939 με τον «Μάγο του Οζ».

Πώς κερδίζει η Ντόροθι στην ταινία της;

Με το να γίνεται φίλη με όλους

και με το να είναι αρχηγός.

Μάλλον σ' αυτόν τον κόσμο θα ήθελα να μεγαλώσω τα παιδιά μου,

στου Οζ, σωστά; - όχι σ' ένα κόσμο όπου υπάρχουν κάτι τύποι που πολεμάνε

που μάλλον σ' αυτόν τον κόσμο υποχρεωνόμαστε να ζούμε.

Γιατί υπάρχει τόση πολλή Δύναμη - με κεφαλαίο Δ, Δύναμη -

στις ταινίες που έχουμε για τα παιδιά μας,

και δεν υπάρχει ένας κίτρινος πέτρινος δρόμος;

Έχουν γραφτεί πολλά σχετικά με την επίδραση

των αγορίστικων βίαιων ταινιών πάνω στα κορίτσια,

και πρέπει να τα διαβάσετε αυτά. Είναι πολύ καλά.

Δεν έχω διαβάσει πολλά για το πώς ανταποκρίνονται τ' αγόρια σε αυτή την επιρροή.

Ξέρω από την εμπειρία μου ότι

η Πριγκίπισσα Λέια δεν έδινε το κατάλληλο πλαίσιο

που θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω για να πλοηγηθώ στον κόσμο των μεγάλων

που είναι μικτός. (Γέλια)

Νομίζω ότι υπήρχε η στιγμή του πρώτου φιλιού

όπου πραγματικά περίμενα ν' αρχίσουν να πέφτουν οι τίτλοι

επειδή είναι το τέλος της ταινίας, σωστά;

Τελείωσα την αποστολή μου, πήρα το κορίτσι.

Γιατί είσαι ακόμα εκεί;

Δεν ξέρω τι θα πρέπει να κάνω.

Οι ταινίες επικεντρώνονται κυρίως στην ήττα του κακού

και την ανταμοιβή γι' αυτό και δεν υπάρχει πολύς χώρος

για άλλες σχέσεις και άλλα ταξίδια.

Είναι λες κι αν είσαι αγόρι,

είσαι ένα χαζό ζώο,

κι αν είσαι κορίτσι, θα πρέπει να είσαι ετοιμοπόλεμη.

Υπάρχουν πάρα πολλές εξαιρέσεις,

και θα υπερασπιστώ τις πριγκίπισσες της Ντίσνεϊ εδώ μπροστά σας.

Όμως πράγματι στέλνουν ένα μήνυμα στ' αγόρια,

ότι δεν είναι τ' αγόρια ο πραγματικός στόχος τους.

Κάνουν μια φανταστική δουλειά διδάσκοντας τα κορίτσια

πώς ν' αμύνονται εναντίον της πατριαρχίας,

όμως δεν δείχνουν απαραίτητα στ' αγόρια

πώς υποτίθεται ότι πρέπει ν' αμύνονται απέναντι στην πατριαρχία.

Δεν υπάρχουν μοντέλα γι' αυτά.

Έχουμε ακόμα μερικές καταπληκτικές γυναίκες

που γράφουν νέες ιστορίες για τα παιδιά μας,

τόσο πραγματικές και ευχάριστες όσο είναι η Ερμιόνη και η Κάτνις

-- αυτές εξακολουθούν να είναι πολεμικές ταινίες.

Φυσικά το πιο επιτυχημένο στούντιο όλων των εποχών

συνεχίζει να βγάζει τη μία κλασσική ταινία μετά την άλλη,

όπου όλες είναι σχετικές

μ' ένα ταξίδι ενός αγοριού ή ενός άνδρα,

ή δύο ανδρών που είναι φίλοι, ή ενός άνδρα και του γιου του,

ή δυο ανδρών που μεγαλώνουν ένα μικρό κορίτσι.

Μέχρι που, όπως πολλοί από εσάς σκέφτονται, φέτος,

έβγαλαν τελικά το «Brave».

Το συστήνω σε όλους. Είναι σε πρώτη ζήτηση τώρα.

Θυμάστε τι είπαν οι κριτικοί όταν βγήκε το «Brave»;

«Δεν πιστεύω ότι η Πιξάρ έφτιαξε ταινία με πριγκίπισσα».

Είναι πολύ καλή, Μην σας αποτρέπει η κριτική.

Λοιπόν, σχεδόν καμιά απ΄αυτές τις ταινίες δεν περνάει το Τεστ Μπέκντελ.

Δεν ξέρω αν το γνωρίζετε.

Δεν έχει γίνει ακόμα πολύ γνωστό κι όμως είναι δημοφιλές,

αλλά ίσως σήμερα ξεκινήσουμε ένα κίνημα.

Η Άλισον Μπέκντελ είναι κομίστας

και στα μέσα της δεκαετίας του '80, κατέγραψε μια συζήτηση

που έκανε μ' ένα φίλο σχετικά με την βαθμολόγηση των ταινιών που έβλεπαν.

Είναι πολύ απλό. Υπάρχουν τρεις ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε:

Υπάρχει πάνω από ένας χαρακτήρας στην ταινία

που είναι γυναίκα κι έχει ρόλο;

Προσπαθήστε ν' απαντήσετε.

Αυτές οι γυναίκες μιλούν η μια στην άλλη σε κάποια στιγμή της ταινίας;

Η συζήτησή τους αναφέρεται σε κάτι άλλο εκτός από

τον άνδρα που αρέσει και στις δύο; (Γέλια)

Σωστά; Ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)

Σας ευχαριστώ πολύ.

Δύο γυναίκες που υπάρχουν και συνομιλούν για διάφορα.

Συμβαίνει, αλήθεια. Το έχω δει,

όμως σπάνια το βλέπω στις ταινίες

που ξέρουμε κι αγαπάμε.

Στην πραγματικότητα, αυτή την εβδομάδα πήγα και είδα

μια ταινία υψηλής ποιότητας, το «Argo».

Σωστά; Φημολογείται ότι πάει για Όσκαρ, τα πάει μια χαρά στις εισπράξεις,

μια ομόφωνη ιδέα σχετικά με αυτό που θεωρούμε ποιοτική ταινία του Χόλιγουντ.

Αποτυγχάνει όμως στο τεστ Μπέκντελ.

Νομίζω, όμως, ότι δεν θα έπρεπε, γιατί μεγάλο μέρος της ταινίας,

δεν ξέρω αν την έχετε δει, αλλά μεγάλο μέρος της ταινίας

εκτυλίσσεται σ' αυτή την πρεσβεία όπου άντρες και γυναίκες

κρύβονται στην διάρκεια μιας ομηρείας.

Έχουμε αρκετές σκηνές ανδρών που κάνουν

σοβαρές, γεμάτες άγχος συζητήσεις σ' αυτή την κρυψώνα,

και η μεγάλη στιγμή για μια από τις ηθοποιούς είναι

να κρυφοκοιτάξει σε μια πόρτα και να πει «Έρχεσαι στο κρεβάτι, αγάπη μου;»

Αυτό είναι το Χόλιγουντ.

Ας δούμε, λοιπόν, τα νούμερα.

2011, από τις 100 δημοφιλέστερες ταινίες,

πόσες απ' αυτές νομίζετε ότι έχουν γυναίκες πρωταγωνίστριες;

Έντεκα. Δεν είναι κι άσχημα.

Δεν φτάνει το ποσοστό των γυναικών που εκλέξαμε

ως μέλη του Κογκρέσου, οπότε είναι καλό.

Υπάρχει, όμως, ένας αριθμός που είναι μεγαλύτερος απ' αυτόν

και που θα σείσει την αίθουσα.

Πέρυσι, η εφημερίδα Νιου Γιορκ Τάιμς δημοσίευσε μια μελέτη

που είχε συντάξει η κυβέρνηση.

Ιδού τι έλεγε.

Μία στις πέντε γυναίκες στην Αμερική

λέει ότι έχει δεχθεί σεξουαλική επίθεση κάποια στιγμή στη ζωή της.

Δε νομίζω ότι εδώ φταίει η λαϊκή ψυχαγωγία.

Δε νομίζω ότι έχουν καμία σχέση μ' αυτό οι παιδικές ταινίες.

Ούτε νομίζω ότι

τα μουσικά βίντεο ή η πορνογραφία έχουν άμεση σχέση μ' αυτό,

αλλά κάτι δεν πάει καλά,

και όταν ακούω αυτή την στατιστική,

ένα πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι ότι

υπάρχουν πολλοί επίδοξοι βιαστές.

Ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι; Τι μαθαίνουν;

Τι δεν μαθαίνουν;

Εμπεδώνουν την ιστορία ότι

η δουλειά του ήρωα είναι να νικήσει τον κακό με βία

κι έπειτα να πάρει την αμοιβή του, που είναι μια γυναίκα

που δεν έχει φίλους και δεν μιλάει; (Γέλια)

Την εμπεδώνουμε αυτή την ιστορία;

Ξέρετε,

σαν γονιός με το προνόμιο

να μεγαλώνω μια κόρη

όπως κι όλοι εσείς που κάνετε το ίδιο πράγμα,

βρίσκουμε αυτό τον κόσμο κι αυτή την στατιστική πολύ ανησυχητική

και θέλουμε να τις προετοιμάσουμε.

Έχουμε στην διάθεσή μας εργαλεία όπως την «κοριτσίστικη δύναμη»

κι ελπίζουμε ότι αυτό θα βοηθήσει,

όμως αναρωτιέμαι, θα τις προστατέψει η κοριτσίστικη δύναμη

αν, κάποια στιγμή, ενεργά ή παθητικά,

εκπαιδεύουμε τους γιους μας να διατηρούν την αγορίστικη δύναμη;

Εννοώ, πιστεύω ότι το κανάλι Νέτφλιξ

είναι ένας τρόπος μέσω του οποίου μπορούμε να κάνουμε κάτι σημαντικό,

και κυρίως απευθύνομαι στους μπαμπάδες που βρίσκονται εδώ.

Πιστεύω ότι πρέπει να δείξουμε στους γιους μας

ένα νέο ορισμό του ανδρισμού.

Ο ορισμός του ανδρισμού ήδη ανατρέπεται.

Έχετε διαβάσει πως η νέα οικονομία

αλλάζει τους ρόλους του κουβαλητή και της νοικοκυράς.

Τους έχουν τινάξει στον αέρα.

Έτσι οι γιοι μας θα πρέπει να βρουν κάποιο τρόπο

να προσαρμοστούν σ' αυτό, κάποια νέα σχέση μεταξύ τους,

και πιστεύω ότι πραγματικά πρέπει να τους δείξουμε, και να είμαστε τα υποδείγματα,

πως ένας αληθινός άνδρας

είναι αυτός που εμπιστεύεται τις αδελφές του

και τις σέβεται, και θέλει να είναι στην ομάδα τους,

και υψώνει το ανάστημά του απέναντι στους αληθινούς κακούς,

που είναι οι άνδρες που θέλουν να κακοποιήσουν τις γυναίκες.

Πιστεύω ότι η δουλειά μας στο κανάλι Νέτφλιξ

είναι να έχουμε το νου μας για τις ταινίες που περνούν το τεστ Μπέκντελ,

αν βρούμε καμία, και ν' αναζητούμε τις ηρωίδες

που είναι εκεί,

που δείχνουν αληθινό θάρρος, που ενώνουν τους ανθρώπους,

και να παρακινούμε τους γιους μας να ταυτίζονται μ' αυτές τις ηρωίδες

και να λένε «Θέλω να είμαι στην ομάδα τους»,

επειδή θα είναι στην ομάδα τους.

Όταν ρώτησα την κόρη μου ποιος ήταν ο αγαπημένος της ήρωας στον Πόλεμο των Άστρων,

ξέρετε τι είπε;

Ο Όμπι Γουάν

Ο Όμπι - Γουάν Κενόμπι και η Γκλίντα.

Τι κοινό έχουν αυτοί οι δύο;

Ίσως δεν είναι μόνο το φανταχτερό φόρεμα.

Νομίζω ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι ειδικοί.

Νομίζω ότι αυτοί είναι οι δύο άνθρωποι στην ταινία

που ξέρουν περισσότερα απ' οποιονδήποτε άλλο,

και τους αρέσει πολύ να μοιράζονται τις γνώσεις τους με τους άλλους

να τους βοηθούν ν' αποδώσουν τις δυνατότητές τους.

Αυτοί είναι ηγέτες.

Μου αρέσει αυτού του είδους η αναζήτηση για την κόρη μου,

και μου αρέσει αυτού του είδους η αναζήτηση για τον γιο μου.

Θέλω περισσότερες τέτοιες αναζητήσεις.

Θέλω λιγότερες αναζητήσεις που να λένε στον γιο μου,

«Βγες έξω και πάλεψε μόνος σου»

και περισσότερες αναζητήσεις που να βλέπει ότι δουλειά του είναι να συμμετέχει σε μια ομάδα,

ίσως μια ομάδα όπου ηγείται μια γυναίκα,

να βοηθάει τους άλλους να βελτιώνονται

και να γίνονται καλύτεροι άνθρωποι,

όπως ο Μάγος του Οζ.

Ευχαριστώ.