Gelukkig brein: hoe om te gaan met onze neurale neiging tot lijden | Amit Sood, MD | TEDxUNI

Toen dr. Amit Sood, professor Geneeskunde aan de Mayo Clinic, twintig jaar geleden naar de VS kwam, dacht hij naar het Disneyland van de wereld te komen. Hij ging ervan uit dat iedereen hier heel gelukkig was. Wat hij aantrof, verbaasde en choqueerde hem.

In deze grappige, snelle talk vol diepe inzichten neemt dr. Sood ons mee door 20 jaar van zijn ontwikkeling op twee continenten, op zoek naar een manier om niet in de valkuil te hoeven vallen van onze neurale neiging tot lijden. Hij laat zien welke rol ons brein daarin speelt en met welk gestructureerd programma hij wereldwijd probeert stress te verminderen, en aandacht, weerbaarheid en geluk probeert te bevorderen.

Deze talk werd gehouden op een TEDx-evenement, in de stijl van de TED-conferenties, maar onafhankelijk georganiseerd door een lokaal team. Meer informatie hierover op http://ted.com/tedx

Goedenavond, hoe gaat het?

Goed? Gemotiveerd,
geïnspireerd, geweldige sprekers.

Een 'Slumdog Millionaire'-accent
heb je vast nog niet gehoord,

dus dat voeg ik dan toe,
hier in het Middenwesten.

Ik kwam naar de VS in 1995.

Mijn medische opleiding
duurde toen al tien jaar.

In het eerste jaar
van mijn medische studie, in 1984,

was ik getuige van één
van de ergste industriële rampen,

Bhopal Gas Tragedy,

waar we misschien wel
tienduizenden mensen mee verloren.

Ik was eerstejaars student toen.

Gedurende de volgende acht tot tien jaar

zag ik een hoop rampen,

veel problemen met ondervoeding,

infecties etc.

Toen ik me voorbereidde
om naar de VS te komen in 1995,

dacht ik dat ik naar Disneyland zou komen.

Ik dacht dat iedereen hier gelukkig was:
de kinderen groeien op in Disneyland,

de volwassenen gaan gokken in Las Vegas,

en gepensioneerden
spelen bingo in Florida.

Ik had gehoord
dat de Amerikanen zo leefden.

Ik keek te veel films.

Dus toen ik kwam en zag

dat hier evenveel stress en lijden was
als in andere landen,

vond ik dat wel schokkend.

Ik was gekomen
om kankerspecialist te worden.

Ik veranderde van gedachten
en nam me voor om te leren begrijpen

waarom het menselijk brein
niet gelukkig kan zijn.

Waarom is dat zo moeilijk?

Ik wil wat bijzondere dingen
met jullie delen die ik heb geleerd.

We hebben een programma samengesteld

dat we op dit moment aan meer
dan 50.000 mensen per jaar aanbieden.

We hebben neurale aanleg
die ons kwetsbaar maakt voor lijden.

Er zijn natuurlijk externe omstandigheden,

maar er is ook een neurale aanleg.

Zo dwaalt onze aandacht
bijvoorbeeld voortdurend af.

Wanneer je de afwas doet,

ben je daar in je hoofd niet mee bezig,

daar ben je bezig met al die dingen.

En je denkt niet: wat heb ik toch
een geweldige partner

en zulke fijne kinderen.

Of: waarom heb ik toch zoveel geld?

We richten ons op de onvolmaaktheden,
op alle problemen.

Onze geest dwaalt.

Mensen hebben gemiddeld
150 openstaande taken.

Een groot deel van de tijd
dwaalt onze aandacht af.

Dit is een groot probleem
voor de menselijke geest.

Raad eens hoeveel tijd
we daaraan besteden?

50 tot 80 procent van de tijd, overdag.

Onze collega's bij Mayo
hebben bij een aantal patiënten

de hersenen gescand

als die in rusttoestand zijn,

in rust, wanneer ze niets doen.

Dit is die scan van de hersens in rust.

Ik begrijp dat velen hier
geen diploma radiologie hebben,

maar misschien zie je wel
dat het een behoorlijk drukke boel is.

Het heeft wat van een vismarkt.

(Gelach)

Je ziet klodders blauw en rood

zich vormen en weer oplossen;

dat zijn netwerken in je hersenen.

Zo werken de hersenen:

het is een gigantisch netwerk
van 86 tot 90 miljard zenuwcellen.

De netwerken kunnen de hersenen
in twee standen zetten.

De eerste stand is 'aandacht'.

Je aandacht is ingeschakeld
wanneer je bezig bent

met iets heel interessants,
iets nieuws, iets belangrijks.

Stel je gaat naar buiten
en je ziet een baby-olifantje

op het parkeerterrein,

daar heeft je geest
wel aandacht voor, toch?

Of bij het bungeejumpen,
midden in je val zeg je echt niet:

"Had ik die e-mail al beantwoord?"

Boem. Te laat.

Met een baby spelen
maakt je ook aandachtig.

En die baby is maar wat gelukkig
met alle aandacht die ze krijgt.

Dus dat is de eerste stand
voor de hersenen: aandacht.

Onze geest is er gek op.

Maar we geven onszelf daar te weinig van.

Die andere stand van de hersenen,
realiseerde ik me,

is de standaardstand.

Heb je ooit en boek gelezen

en je halverwege een pagina afgevraagd:
wat heb ik nu gelezen?

Waar was je mee bezig?

Je gedachten dwaalden af.

Je was met al je open eindjes bezig

en daar heeft de gemiddelde persoon
er altijd ongeveer 150 van.

We besteden --

raad eens hoeveel tijd
we op een dag zo bezig zijn,

met die afdwalende gedachten.

50 tot 80% van de tijd.

Dus op dit moment lopen er op deze planeet
twee tot drie miljard mensen rond

die niet weten waar ze zijn.

Omdat hun gedachten maar wat ronddwalen.

Zo is het wel. Griezelig eigenlijk, niet?

Je herkent dit vast wel,
of misschien ook niet.

Je vertelt je partner drie dingen

en zo kijken ze je aan, met een lege blik,

alsof je woorden
slechts klikgeluiden zijn.

Ja, ik zie dat sommigen dat wel herkennen.

Heb je ooit een kind een boek voorgelezen
en dat je niet wist wat je gelezen had,

dat je pagina's oversloeg
en daar vervolgens op betrapt werd?

Ja, ja, ja?

Dat zijn dus de twee standen.

Dit is de standaardstand,
zo zijn we de meeste tijd.

Onderzoek laat zien

dat hoe meer we
in die standaardstand blijven,

hoe groter het gevaar op angst, depressie,

aandachtstekort, misschien zelfs dementie.

En de hersenen werken zo

dat het netwerk dat je
veel gebruikt, ook sterker wordt.

We raken daarin opgesloten.

We switchen de hele dag
tussen die twee standen,

maar als we met te veel dingen bezig zijn,

zo ongeveer iedereen dus --

is er iemand hier
met minder dan 20 gebruikersnamen?

(Gelach)

Ons brein is niet specifiek ontwikkeld
om daar mee om te gaan, toch?

Het gaat ons om veiligheid en overleven.

Dat is een probleem:

we zijn gericht
op veiligheid en overleven;

we verwachten vrede en geluk.

Daarom lopen we vast.

Dit was het eerste
probleem dat ik herkende,

die neurale neigingen,

de neiging om af te dwalen.

Het tweede is dat we ons concentreren
op dreiging en onvolmaaktheden.

Ik heb persoonlijk
veel medische problemen gehad.

Een paar hartaanvallen, wat beroertes,

verschillende kankers,
ging vaak bijna dood --

allemaal in gedachten;
niets is echt gebeurd.

Ik verzon ze allemaal zelf.

Dus ik heb --

naar omstandigheden
zie ik er nog best goed uit!

Een van mijn oncologen zei dat.

Ik ben dus veel bezig
met zelfverzonnen angsten.

Als je naar dit plaatje kijkt,

gaat de aandacht naar de spin, toch?

De spin geeft namelijk
onmiddellijke dreiging.

Maar als ik je vraag:
wat is er in 2015 gevaarlijker?

Een spin of een donut? Wat denk je?

Wie denkt dat het donuts zijn?

Merk op dat iedereen donuts zegt.

Dus als je naar een feestje gaat
en ze serveren donuts

en twintig donuts liggen je aan te kijken,

moet je dan niet schreeuwen:

"O, God, donuts! Ze willen me vermoorden!

We gaan nooit meer naar Jansen,

want die probeerde me
te vermoorden met donuts."

Nee, die zijn aantrekkelijk geworden,

omdat onze voorvaderen gek waren
op calorierijk voedsel.

We hebben dus wat evolutionaire neigingen
die niet gemakkelijk veranderen.

Dat is dus ons tweede probleem:
fixatie op het negatieve.

Nog een probleem is gewenning.

Je kent dat wel:

"Ik hou van je, maar nu graag veranderen."

Is jou dat ook gebeurd?

Het eerste huwelijksjaar is prachtig;

het twintigste --

wij zijn 21 jaar getrouwd,
mijn vrouw weet dat ik dit zeg --

partners worden na 20 jaar
dodelijk vervelend.

30 jaar, nog erger.

We raken gewend aan goed.

Een patiënt zei: "Ik ben gescheiden
van de vrouw waar ik van hou."

Dat is triest om te horen,

en het komt omdat we wennen aan het goede
en alleen de onvolmaaktheden nog zien.

Er zijn nog meer neurale neigingen;

ik heb er maar een paar genoemd.

Die neurale neigingen
ondermijnen uiteindelijk ons geluk.

Dat realiseerde ik me.

Geluk heeft dus weinig te maken
met veel dingen hebben,

of vrij zijn van ondervoeding
of infecties.

Geluk is echt een innerlijke welzijn.
Hoe cultiveer je dat?

Ik geef je een voorbeeld.

Ik wil wat strooigoed met jullie delen,

wat oefeningen die je direct
in je leven kunt gebruiken.

We zullen er een paar direct hier doen,
zodat je die aan je leven kunt toevoegen.

Ik vertel je over ons 5-3-2-programma.

De eerste oefening is met vijf mensen.

Als je 's morgens wakker wordt,

hoe lang duurt het dan
voor je geest afdwaalt?

Minder dan een paar seconden
of min vijf seconden?

Min vijf seconden, toch?

Wat moet ik doen?
Waar zie ik tegenop?

Ik zou zeggen: probeer dit.

Als je 's morgens wakker wordt,

denk dan aan vijf mensen
waar je dankbaar voor bent,

nog vóór je uit bed stapt.

Laten we dat eens oefenen,

zodat ik kan uitleggen wat ik bedoel.

Laten we even twee minuten
onze ogen dichtdoen,

dan begeleid ik de oefening

en als je dit op een veilige plaats
op video bekijkt,

kun je ook meedoen.

Ik praat je er doorheen.

Beeld je in dat je vanmorgen wakker werd.

Zie welke kleur de vloer daar had.

Denk aan de eerste persoon
waar je dankbaar voor bent.

Denk aan hoe die persoon
je leven heeft beïnvloed.

Stuur die persoon je stille dankbaarheid.

Tweede persoon.

Kijk in de ogen van die persoon
en zie welke kleur ze hebben.

Stuur je stille dankbaarheid.

Derde persoon.

Denk aan je oudste herinnering
van deze persoon.

En stuur je stille dankbaarheid.

Vierde persoon.

Stel je voor dat deze persoon
heel gelukkig is,

waar hij of zij nu ook is.

En stuur je stille dankbaarheid.

Ga terug in de tijd
en denk aan jezelf toen je acht was.

Hoe zat je haar toen?

En stuur stille dankbaarheid
naar je achtjarige zelf.

Denk aan iemand die is overleden,
waar je van hield.

Omhels die persoon in gedachten.

Stuur hem of haar je stille dankbaarheid.

Als je zover bent, doe dan je ogen open.

Ik wist niet precies waar ik was,
want ik had mijn ogen ook dicht.

Ik stond gelukkig nog op het kleed.

Dit was de eerste oefening.

Het richt je aandacht
op wat belangrijk is in je leven.

Wie heeft er iemand
die miljarden waard is voor je?

Iedereen, toch?

Ik nodig je uit om je
op je maximale waarde te concentreren,

wat voor jou het waardevolst is.

Begin de ochtend niet
met dingen om tegenop te zien.

Of met je deadlines.

En dan voel je je op een middag
om drie uur ineens beoordeeld.

Worstelt iemand hier
met te veel waardering krijgen?

Dat je te veel gewaardeerd wordt;
niemand heeft ooit kritiek op je?

Dat is het probleem niet, hè?

Als je zelfvertrouwen wat dun is
en je komt in de gevarenzone,

denk dan aan drie mensen die om je geven,
dat brengt je weer op de goede weg.

Denk niet dat je nooit
in de gevarenzone komt,

daar komen we allemaal.

Het gaat om hoe snel je herstelt,
zodat het niet fout afloopt.

Dit is dus de eerste oefening.

Een tip: neem een post-it,

schrijf er 'dankbaarheid' op
en plak het op je spiegel.

Als je wakker wordt
en je vergeet deze oefening

en in de badkamer deze notitie ziet,

ga dan terug naar bed en begin opnieuw.

Zo wordt het een gewoonte.

Dit is dus de eerste oefening.

Het tweede pro-actieve moment
is wanneer je thuiskomt.

Stel, je zit met je vrouw
en er komt een schoolvriend langs.

Wie is er de volgende
vijf minuten interessanter?

Schoolvriend. Zonder twijfel.

Waarom? Omdat het iets nieuws is.

Tussen jou en je schoolvriend
zijn er nieuwigheden,

tussen jou en je vrouw,
liefde, neem ik aan.

Nieuwigheid wint het van liefde.

Altijd.

Als je van je privé-leven wilt genieten,

vind dan nieuwigheden waar liefde is.

Stel je hebt je partner
30 dagen niet gezien.

Na zo'n tijd is er
weer wat nieuws aan, toch?

Het idee is om je gezin
aan het eind van de dag, opzettelijk,

te begroeten alsof je ze
30 dagen niet gezien hebt.

Dus wat ik doe --

ik heb mijn telefoon hier niet me,
stel dat dit hem is --

het eerste wat ik doe in de garage
is op mijn telefoon kijken

en mijn berichten checken.

Eigenlijk wil ik niet --

Er stond laatst
een plaatje op het internet

van een man en vrouw die elkaar omhelzen

terwijl ze achter hun rug
allebei hun e-mails bekijken.

Zo wil ik niet worden.

Dat ga ik dus niet doen;

ik vertel mezelf dat ik
hele bijzondere mensen ga zien

die ik al een tijd niet heb ontmoet

en drie minuten lang ga ik doen
alsof ik ze al heel lang niet heb gezien.

Het gaat zo snel,
want mijn dochter van tien

gaat over 2.000 dagen
al naar de universiteit.

Onze tijd is beperkt.

Ten derde, heel belangrijk,
maar heel moeilijk om te doen:

de eerste drie minuten met je gezin
moet je niemand proberen te verbeteren.

Heel erg moeilijk,

want we zien altijd de fouten zo goed.

Jullie glimlach zegt dat ik gelijk heb.

Daar heb ik twee ideeën voor.

De eerste is oprechte interesse
voor wat zij belangrijk vinden

en de tweede is creatief prijzen.

Dit is waarschijnlijk mijn meest
bruikbare tip van vanavond.

Als je geen aandacht
kunt krijgen van je partner,

denk hier dan aan, het werkt altijd.

Het begint ongeveer zo:

"Schat, je had echt gelijk toen je..."

En vul dan maar wat in.

(Gelach)

Het werkt, want iedereen
hoort graag dat hij gelijk had.

Je hebt dan vijf minuten alle aandacht.

"Oh, ja, vertel eens hoe ik gelijk had."

Dat doen we niet genoeg.

De derde oefening heet 'twee seconden'.

Het gaat over hoe we naar elkaar kijken,

hoe we met elkaar omgaan.

Stel je hebt een barbecue in je achtertuin

en deze man komt binnen.

Hmm... nodig je hem uit om mee te eten?

"Neem mijn eten maar. Eet mij maar."

Of zoiets.

Je belt de politie, niet?

Maar vroeger was er geen politie,
dus moesten ze snel beslissen:

kan ik hem vertrouwen?

Met mijn koeien, mijn huis, mijn gezin?

We leerden snel een oordeel vellen.

Deze man ziet er goed uit;

zo lang had je maar nodig
om tot dat oordeel te komen.

Het kost maar 30 milliseconden

om te beslissen of we
iemand vertrouwen of niet.

30 milliseconden,
nog voordat we weten wie het is.

Maar kijk eens naar hem.

Hij heeft dezelfde neurale neigingen.

Zijn gedachten dwalen voortdurend af
en let op dreiging en onvolmaaktheden,

hij is negatief gericht
en raakt gewend aan het goede.

Hij vergelijkt en beoordeelt
zichzelf niet positief.

Vriendelijkheid doet dus een hoop.

Als je iemand ziet,
voordat je ze begint te beoordelen,

in de eerste twee seconden,

in plaats van ze negatief
of neutraal te zien,

wens ze dan zwijgend
maar hartelijk alle goeds.

Ik wens je alle goeds, hoop en heling.

Zo moeten we onze wereld vormgeven:
door elkaar zwijgend alle goeds te wensen.

Je hoeft het niet te zeggen.
Het is een persoonlijke intentie.

Zie het als een gebedje van twee seconden,

als je gelovig bent.

Je hele relatie met de wereld
verandert erdoor.

Je gaat minder dreiging zien.

Begin er nou niet mee
in de stad om 2 uur 's nachts,

als twee grote schaduwen je benaderen.

Begin ermee op een veilige plaats etc.

Kijk naar de wereld zoals je wilt
dat de wereld naar je kinderen kijkt.

Het zijn allemaal strooioefeningen.

We mediteren niet
op de adem of op leegheid.

We mediteren op wijsheid,
liefde en relaties.

Dat hebben we nodig
en daar strooien we mee.

We gieten geen geen melk bij je melk,

we doen er wat cacaopoeder in.

Je kwaliteit van leven wordt beter
omdat ze samen je hele dag verbeteren.

De volgende groep oefeningen,
als je je aandacht in de hand hebt,

is je problemen anders te zien
met principes van een hogere orde

en dit zijn die
vijf principes in je leven:

dankbaarheid, mededogen,
aanvaarding, betekenis en vergeving.

In ons programma is maandag
de dag voor dankbaarheid.

Op maandag zijn we als Matthew Henry.

Hij werd ooit beroofd in Londen
en zei: "Ik ben zo dankbaar.

Ik was nog nooit beroofd.
Dit is echt heel leuk."

En: "Ik werd beroofd hoor,
ik was de rover niet."

Dinsdag is mededogen.

Aardig zijn voor anderen.

Woensdag is aanvaarding.

Creatief omgaan met wat is.

Denken: doet dit ertoe over vijf jaar?

Donderdag is diepere betekenis.

En vrijdag is vergeving.

In ons programma hoef je dus
alleen op vrijdag te vergeven,

je hoeft niet de hele week te vergeven.

(Gelach)

Je hoeft op vrijdag
nou ook weer niet te zeggen:

"Ik kan niet aardig zijn,
want mededogen is alleen op dinsdag."

Je moet daar wat losjes mee omgaan.

Het idee is dat je,
door deze principes toe te passen,

door wetenschap
en spiritualiteit te combineren,

een omgeving voor transformatie creëert.

Dit is wijsheid, dit is tijdloze wijsheid

die wijzen ons vertelden
en die wetenschappers bewijzen.

Wetenschap is systematische
studie van spiritualiteit.

Dat geloof ik.
Al weet de wetenschap dat niet.

Ooit komen ze daar achter.

Ik denk dat onze kinderen
dit nodig hebben.

Ze willen volwassenen zien
die dankbaar zijn en vol mededogen,

mensen die aanvaarden
en een doel hebben in hun leven,

die kunnen vergeven,
en als we dat doen,

maken we een prachtige wereld voor ze.

Dankjewel.

(Applaus)